Y Brython

Drwodd aThro 1 Gwmivl Caergyni.—Dycld Ian diweddat oedd un o'r dyddifiu duaf a welodd Caergybi erioed, pryd y cleddid deg o anffodusion a foddwyd oddiar y Connamara. Caewyd pob siop am oriau'r prynhawn yr oedd crya dair mil o dyrfa yn y fynwent, heblaw fod yr haolydd yr: dyn o bobl ar bob Haw. Y mae'r galar yi- un cwmwl dros y dref, ac a-fycid yn hir iawn cyn codi. Paladr o ddyn.—Yn. Llan, antffraid, Sir Drefaldwyn, ddydd Iau diweddaf, cleddid y cyn-is-brif gwnstabl Evan Ellis, a fu farw yn Nnrallwng yn chwech a phedwar ugain oed, ac oedd wedi ymneilltuo o'r heddlu ers wyth mlynedd ar hugain. Paladr o ddyn cryf, ac yn eithaf enghraiiTt o'r hen Gymry ar ou goreu o ran gewyn, migwrn, a chynheddfau meddwl. Arthur c6'i Frawd.-Mab Canon Davies, ficer Gwrecsam, yw'r 2nd Lieut. Arthur L, Davies sydd wedi ei glwyfo yn y rhyfel. Y mae iddo frawd a fu drwy'r Dardanels, ac a gafodd ei grybwyll am ei antur a'i lewder yn y ffwrn uffemol honno. IV[r. Mae,),Dynia rai o'r maerod newydd yog Nghymru Bangor, y Cyng. R. J. Will- iams, am y 4ydd tro'n ddilynol. Caernarfon, Mr. C. A. Jones, am yr eildro. Conwy, yr Hen. Edward Jones, arc, y pumed tro'n olyol. Gwrecsatn, y Cyng. R. L, Rowland. Ffhnt, Major Dyson, am y degfed tro. Pwllheli, Mr. Cornelius Roberts, am yr eildro. Tre- faldwyn, Mr. Henry Jones, ail etholwyd. Trallwng, Mr. Taos. Evans, ail etholwyd. Llanidloes, Mr. Rd. Jerman ail etholwyd. Beaumaris Mr' J. H. Burton. Abergafenni. Mr. The?. Wneatley. Aberafon Mr. T. S. Goslin. Caerdydd, Mr. J. Stansfield. Dlnbych, Mr. R. Owen, ail-etholwyd. LlarL ddyfri, Mr. Pryee Pryce, ail etholwyd. Llan. elli, yr Hen. D. J. Davies. Llanbedr, Mr. J. F. Jones. Penfro, yr Hen. W. Evans. Aber- t.awe, yr Hen. D. Davies. Dinbych y Pysgod, Capt. D. H. Morgan, ail-etholwyd. Bu Mr. Chas. Evans, gorsaf-feistr CyffordCi T.,offyniion, farw'n ddeunaw a deugain oed. Yng ngorsaf Sandycroft y byddai cyn hynny. Pedair Mil Sunli,ght. Y mae cynifer a 4,000 o weithwyr Port Sunlight yn gwasan- aethu gyda'r Fyddin neu ynteu gyda'r Llynges, ebe Syr Wm. Lever ddydd Iau di- weddaf, wrth siarad o'r gadair ddiwrnod rhannu'rtystysgrifau cyd-partneriaeth, sef yn unol a chynllun y co-partnership sydd mewn grym yn y gwaith enfawr hwnnw. o daeru i daro.-Wrth i ddau weinidog ddadlu'r pwnc o Dduwdod a Dwyfoldeb Person Crist" yn y Drafod--papur Cyinry Patagonia, aeth y llythyramorgrafog a'rgnec mor groes nes bu raid i'r Golygydd roddi taw ar y ddau, cyn iddynt golli pob arwyddion o'u dwyfoldeb hwy eu hunam, a mynd o daeru i daro. Tro G-ra-gol.-Dyiia beth tlws a thang- nefeddus a fu yn Llanrug y dydd o'r blaen. Yr oedd Lieut. Kelych Williams, mab Dr. Lloyd Williams, Y.H., wedimarw yn Ffrainc aeth Mr. Lewis, rheithor, at y teulu, a serch mai Ymneilltuwyr oeddynt, a'r tad yn flaenor gyda'r M.C., a a gynhygiodd gadw oedfa-goffa am y mab yn eglwys y plwyf. Derbyniwyd ei awgrym caredig aeth tyrfa fawr o Eglwyswyr a Chapelwyr i'r oedfa ac yn gweld y Pacrh. R. T. Williams, gweinidog y M.C., yn bresennol, galwodd y rheithor arno i gymryd rhan, a gwnaeth yntau. Gymaint o ddwyfoldeb ac o grefydd sydd mewn peth fel hyn rhagor mewn dadlu yn y Drafod ar Berson Crist. Dau Pefl.-Dywed Y Tyst fod dau fefi ar seremoni dadorchuddio'r cerfddelwau a roddodd Arglwydd Rhondda (D. A. Thomas) i dref Caerdydd y dydd o'r blaen sef (1) na ddywedwyd yr un gair o Gymraeg o'r dechreu i'r diwedd a (2) fod Esgob Llandaf ac Arch- esgob Pabyddol Caerdydd ar dde ac aswy'r mawrion a'r urddasolion, ond dim un gweini- dog Ymneilltuol. A hyn yng Nghymru Ym- neilltuol Nid ar Argi. Rhondda yr oedd y bai, eithr ar yr awdurdodau Cenhedlig a drefnodd y peth. Rhywbeth yn clebyg ydyw hi yn Lerpwl parth Capel a Llan, canys pan fo rhyw liri mwy na'i gilydd yn Xouadd y Dref, bydd yr Esgobion yn amlwg, ond gweinidog Ymneilltuol ddim yn cael cymaint a gofyn benclith ar y bwyd. Bu yno un eithriad, pan oedd Dr. Watson (Ian Maelaren) yn fyw gelwid arno ef i siarad yn y seremonïau maerol a dinesig, canys yr oedd ef yn wr o gymaint bri ac annibyniaeth nef- fod ar bawt) ofn cau'r drws arno. Mab y Neuadd IVen.-Da clywed fod mab Syr 0. M. Edwards, Neuadd Wen, Llanuwch- llyn, yn gwella o'r afiechyd peryglus y bu dano'n ddiweddar. Llythyr yr Amlen Ddu.—-Gair yn cyrraodd Llanrwst ddydd Sadwrn diweddaf fod mab i'r Cynghorydd Ll. G. Jones wedi ei ladd yn y rhyfel, a mab arall wedi ei glwyfo,; ao i Bwcle, Sir Fflint, fod y Preifat Sam Jones, Ewlo Green, wedi ei ladd. Modrwy am ei medr.—-Bu Mrs. Nicholas, gwraig y rheithor, yn cyflwyno modrwy ddeiemwnt i Miss M. Evans, athrawes gyn orthwyol hynaf yn Ysgol Goffadwriaethol Eglwysig Fflint, am ei medr gyda'i gwaith, ac am ymroi mor ddifrif i wreiddio'r plant oedd dan ei gofal yn egwyddorion crefydd, ac am roddi cymaint o fri ar y Catecism a'r Bregeth ar y Mynydd, ac nid rhoddi'r cwbl i'r tweis wan ar tw." Troi tua Fjrainc.— Y mae'r Parch. L. Woolley, bugfil eglwys Annibynol Saesneg yr Wyddgrug, wedi ymddiswyddo ac yn troi tua Ffrainc i ofalu am neuadd y Y.M.C.A. Oorseddit Grimaldi.—Ddydd Sadwm cli- weddaf,_gorseddwyd yr Hybarch D. Grimaldi, Davies, D.D., cyn-ficer y Trallwng, a rheithor Llandudno ar hyn o bryd, yn archiagon Maldwyn, yn lIe y diweddar Archiagon Thomas, Defod ddwys iawn, ac yn golygu y caiff crefydd-a Chymraeg-gymaint o chwarae teg ag sydd fodd yn y ddeoniaeth o hyn ymlaen. ( Y Parch. J. Morgan, B.A., rheithor a deon gwledig Llanrwst, sydd wedi ei benodi yn ganon Prifeglwya Llanelwy. Dim o'r fath bath.—-Mr. Silyn Roberts, M.A., oedd gwr gwadd Cymdeithas Lenyddol Un- debol Llangollen, nos Sadwrn ddiweddaf, ac yntau'n trin ar waith Bwrdd y Penodiadau Cymreig—y Welsh Appointments' Board. Dyma un o sylwadau Mr. Ll. Hughes. yn y cyfarfod Y mae yna ddiffygion diamheuol yn y dull o benodi pobl i swyddi a safleoedd yng Nghymru. Y cwestiwn cyntaf a ofynnid ydoedd, Sais ynteu Cymro yw'r dyn ? Yr ail, Eglwyswr ynteu Capelwr ? ac yn drydydd, Methodist ynteu Bedyddiwr ? Ac yn y Gogledd, yr ymgeisydd oedd yn cyfarfod y tri n6d angon—Cymro, Capelwr, Methodlst-a fuddugoliaethai'n ddieithr. iad yn y De, daliai'r un peth yii wir, ond newid y gair Methodist arn, Faptist. Ond dywedai'r Henadur W. G. Dodd—cadeir- ydd Pwyllgor Addysg Sir Ddinbych, a gwr o brofiad gyda golwg ar hya, nad oedd tri nod angen Mr. Hughes yn cael dim o'u hystyriaeth hwy wrth benodi i swydd. yn y byd, ao mai ffiloreg oedd y cwbl o'u rhau áwy. Am roi .fyny.- Y mao'r Parch. John Will- iams, bugail eglwys M,C. Hyfrydle, Caergybi, ers dwy flynedd ar hugain, wedi alygn ei fwriad i roi ei le i fyny. Disgyn ar ei drM,d.- Y mae Mr. Fred Protheroe, mab prif gwnitabl Sir Fon, wedi cael ei enwi'n llywydd Cymdeithas Gymreig Americanaidd New York. Gwlaclyehodd ym Mhrifddinas y Go rllewin wyth mlynedd yn ol fe'i ganed yng Nghaeraarfon a- ym Mori ah. cyn-gorlan y diweddar Barch. Evan Jones, y'i magwyd. Pa ryfedd, felly, iddo ddringo'n llywydd Cymdeithas Gyd-Genedlaethol, canys dyma'r dclameg a draethai Evan Jones wrth ieuenotyd ei ofal yn y Gymdeithas Lenydd- ol Llei chwi ddysgu meddwl a siarad ydyw hwn. Taflwch gath i'r entrych, bryd fyaoch yn y Ile ar dull a fyauoch, y mae Pws yn hicr o ddisgyn ar ei thraed ac nid ar wastad ei chefn. A pharl daflo Rhagluniaotli chwithau i bellteroedd byd, ac y dringech i'r amlwg yng nghylohoedd uchaf Cym- deithas, bydded gennycli y fath fin ar eich doniau a'r fath feistrolaeth ar eich meddyl- iau nes disgyn ohonoch ar eich traed gyda phob gorchwyl, lor dda gweld Ma^wyaid Evan Jones yn disgya ar en traed yn y Gorllewin a phob man. LtysyweIL y Betws.—Dyaa anghaffael ac .vtghysur a barodd llysywen i bobl Betws y n 'S Wener ddiweddaf. Lie tywyl] tuhwnfc yclyw hwnnw ar y gor eu efo'i goed ba,deH o bant ond yr oedd fei boi b.iwch," chwedl pobl y wlad r or berc,y n son dai silw. Aeth y goleu trydan allan -Ir..vy bob ty a gwe^ty. OLyn Elsie, yn y uynydd, y cynhyr,;hir y grym a'r goleu; a phan aed i edrych, caed mai cloben o lyaywen, bedair troedfedd a thri chwarter o byd, ac yn pwyso dros ddecpwys, oedd wedi mynd i fewn i'r beipen a thagu'r valve. Fe wnaeth rhyw fardd englyn i orsaf ffordd haearn (station) y lie, a Botwm at frest y Betws ebe f) gwneled un arall, yr un mor bert, i'r llysywen dorchog a barodd y fath dywyllwch —a r',legfeydd--nos Wener. Codi Cythrwfl.—Dirwywyd Robt. Jones, llyfchyrgludydd Capel Curig, i chweswllt a', costau ym Metws y Coed, ddydd Sadwrn diweddaf, am feddwi a chodi helynt. Ni ddaeth i'r llys; anfonodd 1,/thyr ond yroedd hwnnw'n garfaglau mor geimion ae annyall nes methodd clerc yr ustusiaid wrieud na rhych na gwellt ohono. Cymraeg ydyw ? gofynnai Cyrnol Johnston, y cadeirydd. iNage, y mae'n debycach i Chineaeg," ebe'r clero. Dywedodd y Sergt. Davies i'r diffyn- nydd fynd i'r gwasanaeth yn hen eglwys y phvyf, noson Medi'r 29ain, gan aflonyddu'r gynulleidfa drwy geisio taro bargen werthu cefiyl a'r dyn a eisteddai nesaf ato. Aeth y ddadl rhyngddynt mor boeth a ehyfirous nes y bu raid mynd a'1' diffynydd allan. Ynfalch o'i Ghasiell.—Dywedodd Mr. C. A. Jones, maer Caernarfon, ao is-gwnstabl y Castell, yng NghyngoryDref ddydd Tou di- weddaf, fod deng mil arhugaiu o bunnau wedi cael eu gwario gan office of works y Llywodr- aeth ar algyweirio a cliadamhau'r adeilad liwnt-iw ergwanwyn 1911, sef blwyddyn urddo Tywysog Cymru o fewn ei furiau. Y mae'r dref yn fach o'i chavtell ar lawer cyfrif, ond cyfrif Ellis Jones, swyddfa'r Herald eratalwm yw'r goreu ohonynt i gyd, a dyma fo hwnnw Sefyll yr oedd Ellis rhyw dro wrth ymyl y Castell, a thoc wele Sais o ymwelydd ysgornllyd ei wep heibio, gan ddywedyd fod y Castell mawr a chryf yn brawf o wroldeb ei hynafiaid ef y Sais ac o'u buddugoliaeth ar y Cymry. Wel, nag ydyw, wir," ebe'r Elis, a'i waed Cymreig yn cochi ei ddeurudd ac yn c-di ei wryohyn, "prawf ydyw'n hytrach o wroldeb fy hynafiaid i fod yn rhaid i gened] mor luosog a dy genedl di godi cestyll mor fawr ac ami at guro trechu a darostwng dyrn- aid o fynyddwyr mor faeh eu rhif. rhagor y chwi." Ffwrcld a'r Sais am y ste-pion a'i gynfEon rhwng ei afl, a'i hone wrth gerdded yn peri i chwi gofio am yr hen ddywediad gwlad, Y mae o naill ai mewn baw neu ynteu ar garreg lithrig o hyd." Onid oes sug a bias ar yr 1 en eiriau gwlad yma rhagor ar iaith galico a chelfyddyd y dref ? Flys rhoi fyny.Y mae'r Parch. Thos, Roberts wedi bugeilio eglwys Annibynnol Gymraeg Bethel, yr Wyddgrug, ers dwy flynedd a deugain. Y mae bellach yn ddeu- naw a thrigain oed, ac wedi ymddiswyddo oherwydd llesgedd ac afiechyd. Cyn dod i'r Wyddgrug, bugeiliodd ym Mon am chwe blynedd, sef yn eglwysi Llanddeusant, Llan- fachraeth, a Seilo. Y mae'r Wyddgrug sydd ohoni heddyw yn Wyddgrug go wahanol rhag- or ydoedd pan aeth ef yno i ddechreu, ac yn wag iawn o Roger Edwards a Glan Alun a Daniel Owen a Chynhafal Jones a'r Twr Tew- dws athrylith oedd ynddi'r blynyddoedd hynny. Gresyn mawr /—Y mae Cyngor Caernarfon wedi methu cytuno ag Ystad y Faenol parth prynnu Marchnadfa'r Dref; a'r c,anlyniad. ydyw fod y Cyngor wedi rhybuddio tenant pob stondin i ymadael. Y mae'r lie wedi ei gau erbyn hyn. Na chymraf -Yr oedd y Parch. Evan Jones, ficer Wyddgrug, wedi cael cynnyg ar fywoliaeth Llanrhaeadr, Dyffryn Clwyd ond ar ol ystyried pethau, atebodd mai gwell ganddo arcs man y mae. Y mae eglwys yr Wyddgrug yn un ) rai mwyaf a harddaf Cym- ru, a rhywbetli yn ei ffurf a'i gosodiad sy'n angau i wamalrwydd a phenchwibandod anaddolgar. Ac ym mynwent hon y gor- wedd llwch Richard Wilson, yr arlunydd bydenwog. Yn llyS sirol yr Wyddgmg, ddydd Llun diweddaf, cytunodd Cwmni'r Mold Collieries, Ltd., i dalu tri chant o bunnau'n iawn i Walter Davies, Sychtyn, am y niweidiau a gafodd wrth ddilyn ei orchwyl yn eu pyllau hwy.

o LoUt y Stabal. XXII I MISTAR GOLYGYDD,—Fedra i'n y myw adal pwnc yearn ma, na fedra'n wir. Does gin i ddim ond gobeithio nad yda chi ddim yn diflasu arn.) fo, syr. Rydw i'n pwysleisio chi, am eich bod chi'n gyfrifol am ddarllan fy llythyra i, beth bynnag neitf pobol erill a nhw. Ond poidiweh chi na neb arall a meddwl ma wedi gwirioni efo Mari'r forwyn ma- rydw i clnnith-er y gallwn i wirioni efo pe:h gwirionach o lawar iawn na hynnu, fel casa. Ond ma arna i eisio i bawb ddallt mod i, wrth sgwennu ar y pwnc p reaennol, sef earn, yn cyrbio nheimlad a nychymig a chom >n sens. Rydw i ar hyd y ifordd wedi bod yn rhybuddio pobol ifanc i arfar rheswm wrth garu, ac mi fydda'n beth gwrthun gyn- ddeiris i nii, wrth i cynghori nhw, i fod heb sens fy hun. Mi faswn fel y dyn hwnnw oedd yn gwerthu peth i dyfu gwallt, a'i ben o'i hun mor foel a nob drws. Na, syr, rydw i'n ceisio bod yn gall, ac rydw i'n sicir mod i o ddifr,, o ddifri, wyddoch, ond nid yn bradd, ne'n felangolic, fel tasa. Ydw, gerbron nef- oedd a daear, rydw i mor ddifrifol wrth ddal y bengal ma ag y buom i rioed wrth ddal 0 vvpan y Cymun, yn fy awydd i geisio atal meibion a merchaid ifanc i drychyd ar garwr- iaeth fel sbort Ond, fel y deudis i droeon o'r blaen, does gin i gynnyg ar y rhai sy'n meddwl fod crefydd yn grieud pobol yn annaturiol—yn gneud dim ond pympio ochneidia o'i clonna nhw, a thynnu bleinds duon dros i gwneba nhw, fel tasa pob llawenydd oedd gynnyn nhw wedi marw. Does dim sens na chrefydd miawn path fel hyn. Fuo neb mwy difrifol na Jac J6s, ond roedd o'r dynmwya llawen a naturiol welis i rioed. Mi fum i'n synnu lawar gwaith wr'h ddwad o'r capal ar noson waith, a meddwl am y canu lleddf oedd yn y ewarfod gweddi no'r sciat, a'r canu lion oedd yn y dafarn ar oehor y fiordd. Wei, rwan, rydw i am fynd mor agos ag y medra i i'r bobol ifanc ac fe ddylwn lwyddo no lew drwy ddeud fy marn fel hyn,—ma gwell, fel rheol, i bobol briodi'n weddol ifanc, yn hytrach nag oedi hyd nes bont yn dechra heneiddio. Dyna sy'n naturiol, beth bynnag. Y rhan fwya o bobol welis i'n aros heb briodi nes mynd ar i hen sodla," ma rhwbath yn annaturiol ynyn nhw, ac yn ddigri gida hynnu. Miawn geiria erill, ma golwg wirion arnyn nhw. Ma nhw'n ceisio gneud gwanwyn o hydref, fel tasa. Ma amball i hen lane yn priodi am resyma hunanol gynddeiris. Mi glywis i lien glumach felly'n deud i fod o'n meddwl priodi am fod amo fo ofn mynd yn unig yn i henaint, a bod heb neb i dendio arno fo: Gida golwg ar ddyn felly, faswn i'n gweld dim bai ar ferchaid y wlad am i ddal o, i roi -o miawn sach, a'i ddowcio fo miawn pwll chwiad, nes basa fo wedi socio trwyddo, a chwedyn i daflu o ar ben clawdd drain i s yeliu. Ddyla neb briodi ond o gariad. Mi ddeuds ma priodi'n weddol ifanc sy'n naturiol. Eto, rhaid cysidro amryw bethau cyn priodi hefyd. Faswn i ddim yn leicic clywad fod bechgyn a genethod ifanc, ar ol darllen fy llythyri'n y BRYTHON, yn rhedag i'r capeli a'r eglwysi'n gypla ar ol cypla, i briodi, am yr unig reswm fod hynnu'n naturiol. Mae hi o bwys mawr fod yr hyn sy naturiol yn cael i ddwyn i gydgordio ag amgylchiada. Ma priodi'n cynnwyft eyfrifoldeb mawr iawn. Anghofio hyn sy'n achos o lawar siom a methiant miawn bywyd priodasol. Ma'r neb sy'n plygu tan iau prio das yn plygu'r un pryd dan iaich o gyfrifoldeb nas gwyddant mor drwm fydd ei bwysau. Un o'r petha mwya torcalonua fydda i'n i weld fydd pobol ifanc wedi. mynd tan bwys y byd heb ddarpar dim ar gyfer hynnu. Enw eyffredin iawn ffordd yma ar rai fydd wedi gwneud smod i briodi ydi darpar ftv a darpar wraig." Dar- par," ai e ?' Faint o ddarpar, tybod ? Ofnaf nadoes fawrfwyo ddarpargan rai, ar gyfer yr ystad bwysig, na gofalu am stegion priodas, siwt newydd, a rhw chydig o'r peth ma nhw'n i alw'n hynim<vn." Rydw i or farn y dyla pobol sy'n priodidclurpar ar gyfar pr.iodi-o leia miawn cael eartref wedi i ddodrefnu'n weddol gysitrus, a bod gynnyn nhw dipm o geiniog wrth gefn ar gyfer anffodion a galwad- au neilltuol. Mi welis i gypla ifanc droeon yn dechra bywheb fawr ddim tucefn iddyn nhw. Mi welis rai'n dodrefnu i ty ar rw system fen- thyg, ac weithia'r cwbwl yn cael i cymyd oddarnyn nhw'n ddidrugaredd, am i bod nhw yn methu talu'n rheolaidd. Ma'r rhai sy'n dechra'i bywyd priodasol fel hyn yn debig i tasa chi'n meddwl am rhwun yn mynd i ddysgu nofio ar gefn crocodeil. Does dim dowt nad un o'r syniada mwya twyllodms ydi i bobol ifanc geisio syfaenu i hamgylchiada ar fenthyg. Mi ddyla fod miawn dyn ifanc ddigon o gariad at annibyniaeth ddynol fel ag i beidio gosod cysur i gartre cyntaf, yn anad dim, ar beth mor simsan a benthyg. Mi welis i, er y ngofid, rai priodasa'n troi'n fethiant truenus trw anystyriaeth o'r fath. Un o'r golygfeyddmwya prudd welis i, hyd yr ardal yma, fu gwragedd ifanc, a hynnu mhen dhydig amsar, yn gwywo tan gledi bywyd. Mi welis y dydd o'r blaen un felly. Roedd hi flwyddyn yn 01, pan miawn gwasanaeth, yn rholen iach a siriol; ond erbyn hyn yn eiddil digalon, gwael i gwisg, a'i babi bach fel drychiolaeth. Wrth drychyd ar y bychan diniwed a llwyd, ym mreichia'i fam welw, mi ges ddrych o un wedi ei amgylchu a gwen- did." Beth bynnag sy'n naturiol, nid felly hyn. Rhaid cydweithio a natur i gynnal cartre a theulu fel y rhaid i dyfu ffrwythau garddneydargae. Tasa rhai pobol ifanc yn treulio llai o'u hamsar i'r peth ma nhw'n alw'n garu," a mwy i bartoi y petha angenrheidiol ar gyfer gneud errtro'n daclus a bywyd yn gysurus, mi fasant yn well allan wedi priodi. Ma rhai'n meddwl ma'r paratoad at briodi ydi cwarfod i gilydd i rhw godio gwirion, noson ar ol noson. Mi gynghorwn i bob morwyn i aros yn i lie 6ni all i darpar wr hi ddangos fod gynno fo. fodd i ddodrefnu cartre iddi hi, ac i gychwyn bywyd priodasol yn weddol ddibryder. Da chi, genod annwl, peidiwch rhoi gormod o bris ar y bechgyn sy'n prowla ar ych hoi chi o hyd o hyd. Fyddwch chi na. nhwtha byth yri barod i brio das drwy neud dim ond siarad a breuddwydio am y peth. Ac ma gin i air i ddeud wrth gymdeithas a gwladwriaeth yn y fan yma. Dydw i ddim yn credu fod pobol ifanc y wlad ma'n cael y rhan a ddylent tuag at neud priodi'n gynnar yn weddol ddibryder, er iddyn nhw neud i gora at gynhilo a darbod ar gyfer hynnu. Ma hyn yn wir am weision ffarmwrs yn enw- dig. Ma'r rhai sy'n meddwl am gyfrifoldeb bywyd priodasol dan y telera preaennol yn ofni'r fentar, ac yn naturiol iawn. Ond er yn ofni priodi, ma nhw'n rnentro caru faint y j fynnir. Ac mi fentra inna ddeud fod y telera j byw sy'n peri i bobol ifanc ofni priodi'n gynnar yn arwain i lawer o'r anfoesoldeb sy'n ein gwlad, ac yn dwyn gwarth ar lawer o gymeriadau. Pan oeddwn i'n meddwl am y matar hwn, mi alwodd y cyfaill hirben y bum i'n sdn amdano fo o'r bla.on i fiawn, ac mi ddeudodd hanes rw Ffleminiaid o bysgotwyr, ac ma un arfar yn i plith nhw oedd rhoi eweh pysgota i bob par ifanc ar i priodas, er mwyn iddyn nhw gael cyfle i ddechre byw. Nobl o beth fasa cael rhwbath tebyg i helpu pob par ifane cyfyng eu hamgylchiadau, i gychwyn ar y bywyd priodasol. Fel y deudis i, ma o blaid priodi'n gynnar. Mae oodi'n hir yn tueddu i arwain i anlladrwydd. Ac am hymnl rydw i'n crodu'n reit stowt y dylai cym- deithas drefnu'n fwy ffafriol nag y mae hi'n gneud ar hyn o bryd yn ffafr priodasau gweddol ifanc. Dyna mam i, yn blwmp ac yn blaen, a barnod pobol erill fel y mynno nhw. Cyn cau'r llythyr yma i fynu, rhaid ixúi warnio ffarmwrs y wlad ma rhag drychyd ar y matar o "garu fel ybuo iihw'n glietid yn rhy hir—-yn beth i wincio arno fo, ac heb fawr o ofal am y temtasiynau oeddan nhw'n i gosod yn ffordd i inrynion. Mi fuo ystafelloedd cwsg mrjmion miawn rhai flermydd, a'r rhycldid aganiateidi fechgyn ytnweld a nhw'n hwyr y nos, yn wradwydd i wlad Gristnogol, do'n wir. Dydw i ddim yn leicio ma vylu -ar y wedd yma i'r mater, ac rydw i'n credu fod cryn ddiwygiad, hyd yr ydw i'n gweld, y ffordd yma, Ond rhaid imi derfynu bellach, ac mi wnaf hynnu fel y gwnes i o'r blaen,—-Weision a mrynion ffermydd Cymru, gwyliwch rhag drychyd ar garwriaeth fel sbort Ma'ch cyirieriad chi yn y glorian, ac fe wylai angylion wrth weld hwnnw'n destun cellwair. HEN WAS.

BLEINDS-US. YMHLTTH pethau a ddug y rhyfel i fri nid y I lleiaf yw Bleinds, neu yn ol rhai, Bleinds-us. Protestiai Jones y siop yn fy ngwydd echdoe yn erbyn y sawl a fyn daera fod ffurfiau megls Trens-us, yn anghywir. Pen-ysgafnder yr Ysgol Newydd, meddai ef, yw'r cyfrif am y cywiriad. A dyma argiwment Jones- Os gwnai bleinds-us y « tro 1'n tadau pah am na wna'r tro i ninnau ? ae otithiitki fy lir- -?e liall-7. ac euthurn ? fud ac nid agora?s fy ngenau. Bu cyffro nid bychan yn ein hardal ni pan glybuwyd fod yn rhaid cael Bleinds tywyllion, a byth er hynny odrych llawer tua'r nef pan ddaw'r nos. Cynhygid gwahanol eshoniadru ar yr aohos o anfon y gorchymyn hwn dros y tir. Esboniad Pyrs y sc wl ydoedd mai amean y tywyllu;ydoedd diogelu'r ardal yn wyneb y posibilrwycld i'r Zepelins ddod nwchben y fro. Ciiwarddai rliai am ben ei eglurliad. gah dyn pa fodd y gwyddai'r Ellmyn am ein hardal fynyddig ni.. Ateb Pyra i hynny oedd dy. wedy* d y gwyddent bopeth. Hyn a wnaeth i Hmr Dafis, hlaenor Sardis, awgrymu fpd Pyrs am i'r Ellmyn gymryd 110'1' Brenin Mawr. Ssboniad arall ydoedd eiddo Bowen y teiliwr ymresyn wr y Llan. Pan wsie;,r deddf, meddai ef, rhaid iddi fod yn gyffredinol neu ddim. Felly, meddai Bowen, rhaid i ni yma wneud yn union fel y gwneir yn Preston gweithio yno am flynyddoedd). Esboniad arall ydoedd un Jones y Shop a ai ymhellach nag un Pyrs y Scwl. Nid rhyw syniad cyff- redinol am y wlad sy gan y gelyn, yn ol Jones, ond un manwl, manwl. Gwyddant hyd yn oed am lety ieir plant y pensiwn, ac y mae man lwybrau'r defaid ar eu mapiau. Felly, ebe Jones, pwysig yw i ni dywyllu a'r bleinds tvwyllof yn bosibl. Ond goddefwch i mi ddywedyd fod un esboniad arall,a hwnnw yw eiddo Sb on y Si amber Lwyd. A djooa fo :— Rhyw farsiant bleinds us yn Llundain oedd a stoc anferth ganddo heb wybod bet-h. i'w wneud ahvry. Ogorunhwnnw, meddai Shon, yr aeth yr awgrym i Lloyd Go; rge, a phasiwyd y peth,ac o siop hwnnw y daw'r bleinds-us i siop Jones. Clybu Jones—-general dealcr-yr awgrym, a'i waith byth ar ol hynny yw anfon hen gownt oedd heb ei setlo rhyngddo ef a Shon i'r Siamber Lwyd. Pan ddaeth y gorchymyn ufuddhaodtl yr ardal mewn ysbryd teyrngar. Bu raid i rai, yn enwedig ym Mlaen y Cwm, geisio bleindf am y tro cyntaf erioed, a tl ybiai hynny gost ychwanegol i brynnu polyn i'w nh arno. Er fod bleinds yn bethau cyffredin yma gellir dywedyd "nad yw pob bleinds unrhyw fieinds. Arall yw bleinds y Foty ac arall y Siamber Lwyd. Arall yw gogoniant rhai'r Foel ac arall ogoniant rhai Mari Puw." Yr adeg oreu i weld gogoniant y Bleinds yw adeg y dad- orchuddio yn y bore. Wrth gwrs, daeth y gorchymyn at swydct- ogion Eglwys Sardis, fel at bawL a raIl. I Sardis y mae wyth o ffenestri-clwy bob ochr a dwy ar bob talcen. Ni bu yno yr un bleind ed led. Cyfarfu'r swyddogion ar ol i Jones y Shop ymgynghori'n ofalus a'r plismon. Dedfryd y plismon, meddai Jones, ydoedd fod yn rh aid cael bleinds tywyllicn ar bob ffenestr. Hyn a wnaed yn y diwedd, ond nid heb ymoais at beth arall. Yn y cyfarfod yr oedd Davies y psintiwr yn aelod ffyddlon. Aw- o-rymai ef a dau neu dri o gyfeilhon y pnodol. deb o liwio'r ffenestri gan ddywedyd ybuasei hynny'n rliatach na dim arall. Dywedai ef fod 11 iw o bwrpas wedi ei ddyfeisio. Gan ei fod yn rhatach na bleinds cynhygiodd rhywun fod lliw i fod ar ffenestri Sardis. Yn y fan fod Iliw i fod ar ffene, hon dangosodd cythraul y bleinds ei ben Y cythraul tywyll.y soniai Mynyllod amdano yn Y BRYTHON yw hwn. Un fiyrnig yw'r cythraul hwn, ond, a dywedyd y gwir, nid vw ond cythraul cenfigen trad ar arall wedd. Cododd Jones y siop ar ei draed gan brotestio a'i draed a'i ddwylo yn erbyn y fath ffwlbri. Nid cerbyd tren neu siop chwech a dimai yw'r capel," meddai ac os am ei dywyllu gadewch inni wneud yn anrhydeddus." Yna bu distawrwydd, ac er mwyn cadw'r ddysgl yn wastad cododd un arall toe, nad oedd ganddo na phaent na bleinds, gan awgrymu fod i wyth o heronau gymryd y mater mewn llaw-pob un i fod yn gyfrifol am dywyllu ffenestr yn ei ffordd ei hun. Ni chostiai'r cynllun hwn yr un ddimai. Yn wir, dywedai y brawd hwn y rhoddai ef fenthyg hen lian bwrdd tywyll a phleser. Teiml ai Jones ysiop braidd yn rhy wylaidd i siarad drachefn, ond sibi-ydodd yng nghlust y gweinidog y dangosai hvnny ddiffyg chwaeth ac hwyrach wahanol liwiau ar y bleinds. Ar hynny, cynhygiodd rhywun arall eu bod am y gaeaf yn peidio a chynnal oedfa'r hwyr ac oedfa nos waith. t* Gadewch i bobol aros gartref," meddai, "i d darllen a siarad am bethau crefydd." Ond .yr oedd gwedd rhy newydd ar yr awgrym hwn i. sicrhau croeso iddo. Awgrymodd rhywun arall fod oedfa'r hwyr i ddechreu am banner awr wedi pedwar, ond rhoddwyd yr awgrym hwn ar wastad ei gefn yn sydyn drwy i rywun ddywedyd nad oedd wiw dyrysu amser godro. Ac felly y bu'r trafod ol a blaen. Yr oedd digon o niwl yn y cyfarfod swyddogion i dywyllu cant,0 ffeneatri. O'r diwedd gofyn- nwyd i Jones beth oedd pris y bleinds oedd ganddo. Ei ateb oedd fad ganddo ddau fath --rhai llian a rhai papur, ac os dewisent yr oedd yn barod i'w gosod ar y ffenestri. Aeth Davie i y painter allan yn debyg fel 3ir t6 dyn allan o'i d,9 wedi gweled iddo golli papur pum punt ar y ffordd. Chwyrnai Sh6n y Siamber mewn ton debyg i rochiad mochyn ac a hynny o brotest penderfynwyd cael y I bleinds o siop Jones. Nid yw'r blei-nds wedi eu codi byth oddiar wyneb Davies y painter. I J. AELOD JONES

Telephone, Royal 1157. Established 1864 ROBERT ROBERTS, ESTATE AGENT, 33 Netherfield Road South. Has Property to Let in various parts of the town. Mortga,ges arranged. Valuations made 205 Established 1884, Phonal 1140]|Bootl« IWOOSNAM ROBERTS. F.A.I., Boolle Estate Office, Personal, Practical, Prompt, and Sellable Managemer-t of all Classes ef Real Estate, 52 STANLEY ROAD, BOOTLM [(J doors from Bedford Boad) Telegrams I' WOOSN.A.M. BoorL.. Telephoat No. 7908. J. LEWIS. JONES, ISTATi AGJlNT V ALUJlR, 60 Victoria St., L-iverpool. Property ct1\î"¡.;imHyw;!rnaCl!Jd< Resta pr loually aolteefeed, Bur.eluM^i end Seles follsted. t.rvaftf«d end lasssysssssi affected, JONES, NSTATS AGENTR VAU7BRS. J&iVHfif MUST imVlLBIKM. ••• if Eord Street. Liverpoel, TeSephose No. -1888 Bank. FroperlJea Bought and Bold. Moarigegit- -.■ftrrasaigsd> 'Coluattone made. Reate eolieetai; fa 88 1 Amrmzt, Me&ASxasxm) » Stephen Roberts & Sol S3TAf JS AQmm A. WALUBSS, 137 tverton Kodd, Liverpool carefully mM_.ad. Reftini poli acasny ( oUected. PacohMMB *ad $ ze'got?a??d Mo?t?agM aUt/DIed S;vd h/' « fleeted. Henry Jones if 83TATB AGES NT, VALUER & JRCPEltTY A UOTIONEER, 3-Lord Street, Liverpool San BAarx 0. JONES WILLiAMS, F.A.I., S AGENT VALUER, 17 Soaadary. Place, Moss St- Liverpool. E, ISSIliJ, Ts.?epton« AcrtE 8588 Bit nk JONES FSTdSk^'OFFICE, 13 Wfeitechapels lAve rpo81 FREBHOLDLAND FOR SALE, Advances Made. R. E. HUGHES, J Estate Agent, Surveyor D Value", -■ Charing Cross, Birkenhead, Telephone No.-H B'head. tlas Souses to Let and for Sale in varioca ps itf. of the Town and out districts. Also Land to fes ScM for Bnilriicg purposes. Advances mad. Builders, Estates laid out, E«at» Collected, Property careMIj managed. LiSDXES Lt L A R D PillS U fol .n In-ogalsritiar,, k$;. tne, ipa«^liF scfi fall w sfftTiatt ail safiansgc. stijpsreede Paso.PIS Qoehla, filttsr Appn, ak UMiCIIABD S art. the best of 411 Pill for Wobm." joid in boxell, lilli fey Boets' Bi-sssbm, Uiilll'E Brsnsim, and "1 Ommm, or pest f rem, lanio pitm, from LBSLIS WASTYrt, Lti ChemistDe'stao LalJe. Landat PAINLESS DENTISTRY. J. P. LAMPLOUGH"8 (Son of the late J. Lamplough, for many years in tbs Dental Profession at Mold and HolyweU). Dental Surgery, 235 EDGE LANE, LIVERPOOL. Hours-10 a.m. to 8.30 p.m. OonaaJtutlou fre*, Tel. 245 AnfiSid.