Y Brython

YSUFELL Y BEl ROD r tphynhin <e<y<M ft |dab I v = i I <h? :-P8Daoø; UT PMMet Re?M??cot Jesu, Lover of my Soul.-Aml gynnyg a wnaed, o bryd i bryd, i gyfieithu'r emyn adnabyddus hwn o eiddo Charles Wesley. Prin y credwn fod emyn mewn unrhyw iaith ynmeddu terfynmwy nertholna'r emynhwn ac heb yr ymchwydd ysbrydol hwnnw mewn cyfieithiad, wel-nid cyfieithiad mohono. Modd bynnag, dyma gyfieithiad rhagorol ymhob modd, a diolch yn fawr i Tecwyn alluog amdano. CVMBBADWY.—Beirdd y Brython, Y Milwr Clwyfedig, Er Goffa am R.H.J., Llinellau o Gydymdeimlad, etc.— CWYMP Y BALCH I ER holl drwst a ffrwst a ffrostio-gwr balch, I Gwyro'i ben raid iddo Drwy ei drig y daw ryw dro Law drwyadl i'w darawo.-PED-ROG. ENGLYN I GWEU AD mewn diwyg'awen—yw y byr I Fesur bach diamgen; Cariadus dlws Ceridwen, v A hyawdl aer yr Awdl hen. Lerpwi BARLWYDON CRIST YN NODDFA A NERTH I [Emyn Charles Wesley, Jesu, lotyer of my soul]. lesu, Cyfaill f'enaid i, Gad im ffoi i'th fynwes gref, Tra fo'r dyfroedd hyn yn lli, A'r ystoim yn rhwygo'r nef Cudd fi, Geidwad, nes y daw Terfyn y tymhestloedd maith Dwg fi'n iach i'r hafan draw, Derbyn fi ar ben y daith Noddfa arall nid oes un, Wrthyt glyn fy enaid gwan Paid a'm gadael, bydd Dy Hun Imi'n gysur ac yn rhan Ti yw Gwrthrych mawr fy ffydd, Ti yw 'nghymorth, neb ond Ti; Cudd fy mhen di-ysgod, cudd 0 dan nawdd Dy adain Di. Ti, fy Iesu, yw'm holl raid, Mwy na'm rhaid wyt Ti'n ddi-ball; Bydd i'r llesg a'r gwan yn blaid, Gwellha'r elaf, arweinia'r dall: Cyfiawn. santaidd ydwyt Ti, Minnau'n llawn o bechod cas Llawn o dwvll a bai wyf fi, Tithau'h Dduw pob Gwir a Gras. Llawnder gras sydd ynot Ti, Gras i guddio 'mhechod oil Yr iachusol firydiau'n lli Fo'n fy mhuro yn ddi-goll: Ffynnon bywyd ydwyt Ti, Rho Dy Hunan imi'n awr, Tardd o fewn fy nghalon i, Tardd i dragwyddoldeb mawr. OyJ. D. TECWYN EVANS LLINELLAU 6 GYDYMDEIMLAD I a Mr. a Mrs. Wilfrid. Jones, Bryn meirion, Qwrecsam, ar farwolaeth eu mab Wilfrid yn Ffrainc. Dimos ei wlad, wir fad, o'i fodd—ei einioes Yn gynnar offrymodd I ddwyn rhyddid i ddyn, rhoddodd O'i ras ei werthfawrocaf rodd. Fe aeth o'i boen i hoen a hedd-y byd Llawn o bob gorfoledd Gwenu mae uwch digonedd Y wlad, a'i thragwyddol wledd. Ow'r alaeth ni ddaw er wylo—yn ol I'n daear ni eto Ei fryd sydd ar nefol fro, Dianaf ydyw yno. Am anwyliaid mwy na wylwch,—iach ynt, Drachefn chwi a'u gwelwch Mewn hedd dibaid, uwch llaid a llwch, A niwloedd yr hen anialwch. Gwrecsam CADWNFA Er Coffa am y diweddar Second-Lieut. R. H. Jones, Princes Road, a fufarw o'i glwyfau yn Ffrainc, Medi 29ain, 1916. ANGYLION, nid ing welaf—o'th gwmpas, Try'th gwympo'n gyfalaf Er ennill yr awr wynnaf I daenu hedd a dwyn haf. 0 dy lafur daw dylifol-daemi Am deyrnas heddychol; A thra y Nef ni thry'n ol Hen waeau mor annuwiol.—J.R.M. Y MILWR CLWYFEDIG I Ar law un gonest ceir olion gwanu Clywaf ei ochain tra mae'n clafychu Ei ynni gollodd, ond ni ddaw gallu Etyl ei wyneb rhag tawel wenu Dros ei wlad llif cariad cu-yr ysig, A'i fendigedig fwynhad yw gwaedu Birkenhead R. LLOYD JONES Er Cof am Lance-Corp. W. E. Jones, 19 Bow- ydd Street, Blaenau Ffestiniog. Is ei loes wyla ei wen—gu Walia, Ar ol Gwilym lawen Y denol aeth o dan len, A'r cwmwl guddia'r cymen. Da, garedig wr ydoedd,—hyd ei oes Di-dwrf yn ei gylchoedd Un dewr i gwrdd blinderoedd, Rodiai'n wych dros Brydain oedd. Cainc oreu y concwerwr—feddai ef, Ddi-ofn ymosodwr; Yn ddwys o'i flaen, ddisyfl wr, Gwelwai miniog Almaenwr. Os bedd mewn rhyw echrys bant-fu ei ran Daw i fri a moliafot; 0 dan urdd i weld y nant Ymerawdwyr mawr rodiant. I'r annwyl filwyr yno-llonydd geir, Lie na ddaw gwaedd cyffro, A'i hyf rym ni ddaw o'r fro Unrhyw Gaiser i'w gwysio. | Yn ei waed aeth i anrhydedd—y nef, Lie mae'n wyn mewn puredd;, Mae'n *r ifanc mewn rhyfedd Wlad uwchlaw bwled a chledd. I lym yuni Almaeniaid-ni rodd feordd, Trodd eu ffwrn yn danbaid O'r holl eirf a drodd i'r llaid Rhaid yw rhestru dur Awstriaid. O'i freiniol henfro huhed,—i'w urddas Gwneir cerddi afrifed Hyd ami waun ei glod ymled, Heb alaeth cledd na bwled. Marw'n ei barch o Gymru'n bell,—a wnai Ond daw'n ol o'i hunell, Y Duw Gwyn i fywyd gwell A'i hadgyfyd o'i gafell. l Birkenhead R. LLOYD JONES I

Cylchgrawn Danes y M.C DECHBEUA ein Cylchgrawn Hanes ei ail flwyddyn yn galonnog. Rhifa aelodau'r Gymdeithas a gynrychiolir ganddo yn barod 361, ac mae lie i gredu y gwerthir yn llwyr yr argraffiad cyntaf o 500 o'r Cylchgrawn, a theimla'r Golygyddion awydd argrafEu 750 o Rifyn iii. Gobeithiwn yn fawr y byddwn yn cynnal eu breichiau yn yr anturiaeth hon. Diddorol ydyw'r rhestro'ruifer a dderbynnir o'r Cylchgrawn o fewn cylch y gwahanvi Gyfarfodydd Misol a Henaduriaethau. Ac yirigyfyd y cwestiwn,—Pa fodd i gyfrif am yr anwastadrwydd mawr yn y nifer dderbynnir f Cymerer a ganlyn fel engh reifftiau Dwyrain Morgannwg, 52; Liverpool, 31; M6n, 28: Arfon, 26 Brycheiniog a Maesyfed-y rhan- nau arbennig a fu'n grud i'n Cyfundeb, 4 Ffiint, 3 Dwyrain Dinbych, 3; Trefaldwyn Isaf, 3 Manchester, 2; Henaduriaeth Maldwyn, 1. Bwriedir dwyn allan y Cylchgrawn rhagllaw yn chwarterol, ac nid yn hanner blynyddol. Credwn mai mantais fydd hyn, cedwir ni felly mewn cyffyrddiad agos a gwaith y Gymdeith- as, ceir tamaid blasus yn ami. Yn ychwan- egol at y Cylchgrawn gobeithia'r Gymdeithas allu dwyn allan, o dro i dro, adargraffiadau o bamffledau gwerthfawr sydd erbyn hyn yn brin ac yn anodd eu cael. Yn wyneb ystad I bresennol yr Ysgol Sabothol yn ein mysg fel Cyfundeb, dymunol iawn, fel yr awgryxair, fyddai cael adaigarffiad o bamffled Thomas Charles o'r Bala ar Reolau i ffurfiad a threfnu yr ysgolion Sabothol," a gyhoeddwyd ganddo yn y flwyddyn 1813. Mae cynnwys y rhifyn presennol o'r Cylch- grawn yn dra diddorol. Ceir ynddo ddwy ysgrif werthfawr ar Lyfryddiaeth, y gyntaf yn barhad o ysgrif fiaenorol gan un o'r golygydd- ion, ac yn cynnwys rhestr o'r Ilyfrap a chyfeir- iad ynddynt at Howel Harris, a'r llall yn cynnwys rhestr o lyfrau yn ymwneud a gwahanol agweddau ar hanes a datblygiad ein Cyfundeb. Gyda rhestrau fel hyn ao ym- chwiliadau y Gymdeithas i gyfnodau bore ein Cyfundeb, bydd gennym,yn y man, ddefnydd- iau lied gyflawn i ysgrifennu hanes ein Cyf- undeb fel y dylid ei ysgrifennu. Mae llawer o swyn yng Cyfarfod Misol Sir Ffiint." Enwau lawer geir ynddo, mae'n wir, ond enwau sydd yn ddiddorol, nid yn unig ar gyfrif eu bod yn arweinwyr crefydd yn y sir yn nydd y pethau bychain," ondhefyd,fel y sylwa ysgrifennydd yr erthygl, am, mai o'r graig hon y naddwyd "William Thomas," Benjamin Prys," Abel Hughes," "Robert Wynn," Noah Rees, a ♦' Gweinidog Bethel gan Daniel Owen. Mae pregeth Daniel Rowland Llangeitho a Dyddlyfr RichardTibbot a geir yn y rhifyn yn dra derbyniol, ac yn meddu ar lawer o werth hanesyddol. Tarewir dyn yn fawr gan fyw- iogrwydd dychymyg y ddau efengylydd. Mor fyw disgrifiad Richard Tibbot o'r mab afrad* Ion fel bigel y moch." Mae'r bregeth a'r Dyddlyfr yn werthfawr iawn i rai a gymer ddiddordeb yn nhafodieithoedd gwahanol rannau o Gymru a'r geiriau gwlad a ddefn- yddir ynddynt. Parha'r Parch. M. H. Jones ei erthygl ar "Sasiynau Caerfyrddin." Fe deflir yn yr erthygl hon nid yn unig oleuni ar hanes crefydd, gwelir pwy oedd yr hoelion wyth ar wahanol gyfnodau yn hanes ein Cyfundeb ,pwy a bregethai yn yr uchel-wyliau, a pha destynau gymerent. Teifl yr erthygl hefyd lawer o oleuni ar y cyfnewidiadau cym- deithasol a ddaeth dros Gymru yn ystod y can mlynedd diweddaf. Sieryd y dyfyniadau a ganlyn o'r erthygl drostynt eu hunain "Sasiwn 1823: Fel yn y Sasiynau blaen- orol, telid am ginio i'r cynrychiolwyr yn nhafarndai y dref, megis y Three Salmons, Golden Lion, a'r Now Inn costiodd £ 5-13-6 i gael benthyg cae i osod 64 o geffylau ynddo dros y ddeuddydd. Cawd digon o fara, menyn a chaws, yn rhad gan amaethwyr y gymydogaeth i ddiwallu anghenion y bobl a dyrrai i'r cyfarfodydd, a briweddwyd 60 galwyn o ddiod yn rhad iddynt gan Thomas y Malster." y Sasiwn 1827 ceir mai 64 o geffylau cynrychiolwyr a 44 o geffylau dieithriaid y bu rhaid darparu ar eu cyfer, a thalwyd i'r Golden Lion 17-4-10 am 79 cinio a £ 4-0-8 i'r New Inn am 44 cinio dros ddeuddydd y Sasiwn. Bu 16 o weinidogion yn gwas- anaethu, ond naw yn unig fu yn pregethu a thalwyd £2 cydrhyngddynt." Mae'n amlwg mai eithriad ac nid rheol oedd i'r cynrychiolwyr i'r Sasiynau fod yn llwyr- ymwrthodwyr yn ystod hanner cyntaf y bed- waredd ganrif ar bymtheg. Yr oedd y Parch. Ebenezer Richards, Tregaron, yn un o'r eithriadau hyn. Ynglýn ag amryw Sasiynau ceir y cofnod a ganlyn mewn perthynas iddo ef-" Milk for Eben. Richards-6d." Ceir pethau da yn ybennodferadeitliryn Friwsion Hanes," ac ychwanegir at ein gwybodaeth drwy'r cwestiynau a'r atebion ar ddiwedd y rhifyn. Argraffwyd y Cylchgrawn ar bapur da, mae'r rhifyn drwyddo o ran ei ddiwyg yn lan ac yn ddestlus. Gobeithio yr ychwanegir nifer sylweddol at ei dderbyn- wyr. Am bob manylion pellach ymofynner a'r Parch. M. H. Jones, B.A., Ton, Pentre. D. D. WILLIAMS

Prynir Dodrefn Outright. Diatance no object. Sales by auction on owners, piemises. GREETHAM & SON (Est. 1848). Auctioneers, 31 Newington, Liverpool I 18 Rydal Bank & too Liscard Road, Msca Tel. 646 Royal. ?

fin Canedl ym Manceinion. t Dyddladur I Rhag. 9-Dirlith Mr. E T John I Rbag. g-Oyngerdd y Gobeithluoedd yin.Moss Side I Ion. 19-Darlith Mr. J 0 Da vies, Rhuthra A Chwet. -Darlith yr Athro MIa]) Edwards • Bbrili !I-Cyinanlis y Gobeithtaoedd Conhadon y Sul Neaat. I Y METHODISTTAID CALFINAIDD Moss SIDE—10.30 a 6, John Jones, Brynrodyn PENDLETON-1030 6, Robert Williams HEYWOOD SX.-10.30 R J Jonea, 6, VICTORIA PARK—10.30 R Williams 6, R J Jones.Baugor FABNWORTH-IO.30 a 0, W G JODes LEIGH—10.30 a 6, WARRINGTON—10.30 a 6, William Hughes EARLESTOWK—10.45 a 5.30 ASHTON-UNDER-LYNE—10.45 a 6.30, EQI WYSUNDEFOL ECCLES-ll a 6.30, YR ANNIBYNWYR CHORLTON ROAD-10.30 6.15 M Llewelyn BOOTH ST-10.30, M Llewelyn, 6.15, QUEEN'S ROAD—10.30 a 6.15, J Morris LD. DUNCAN STREET-10.30 a 6.15, HOLLINWOOD—10.30 A 6.15, D Jones, Crewe Y WESLEAID. Dimwi SANT-2.30, J D Owen, 6, J S WiUiams HOREB—10 30, TFelix, 6 G Tibbott HoitpB- 10 30, G Tibbott, 6, J- B William,,i SEION-10.30, G Tibbott, 6, J E Williams BEULAH-2.30, 6-30, J. Felix r?AIL*'ARIA io.30, H H Chambers, 6, J D Owen »VEASTE 10.30, J E Williams, 6.30, H H Chambers Y BEDYDDWYR- UP. MEDLOCK ST.—10.30, J. H. Hughes, « LONOSIGHT-IO.30 6.30, J H Hughes ROBIN'S LANE. SUTTON-10.30 a 5.30, DYFALBARHAeaJlaf 'fod amryw 1 prysuro'u trefniadau i anfon parseli i'r inilwyr, yn gyffelyb i'r hyn a wneir ym Moss Side. Diau mai Cylch Moss Side yw'r enghraifft oreu o berffeithrwydd cym- deithasol gyda'r milwyr. Cynhelir cyfarfod unw,bi i, b. b delsul ar ol moddion y bore neu yr hwyr, a chroeso i bawb o'r eglwys aros yn y cyfarfodydd. Trefna'r ysgrifenyddion a'r llywydd enw a chyfeiriad pob un sydd yn y iyddin, a rhennir hwy i bawb a enfyn lythyr- au, a disgwylir trwy hyn y bydd pob milwr yn cael un llythyr o leiaf mewn pythefnos. Hawdd iawn oedd gwneud hyn ar y dechreu pan oedd y nifer yn ychydig ond yn awr, mae agos i ddeg a thrigain yn y fyddin, a rhaid wrthsel dygn i barhau y gwaith. Er hynny, ni flaelwyd ei gyflawni ers tros ddwy flynedd a chyda gradd cryf o obaith y disgwylir parhau hyd nes y dychwel y milwyr yn oi. Mae rhai ohonynt yn y wlad hon yng ngwer- sylloedd y paratoad, ond amryw eraill yn Ffrainc, yr Aifft, Salonica, India, Germani, a lleoedd eraill. Yn y Cylch, darllenir llythyr- au y milwyr a geir yn atebion i'r ohebiaeth, a diddorol iawn yw'r hanesion a roddant am y gwledydd a'u trigolion a'u harferion, ac hefyd 8W fywyd y ffosydd sy'n llawn ei berygl,ond nidjynjamddifad^o rai cysuron, oblegid cfint brofiadau melys a chwerw. Mae'r llythyrau a gântiyngalonnog iawn, a rhywswyn na ellirei ddeffinio yn y gair Moss Side i lu yng nghanol estroniaid ac mewn bywyd na freuddwydiodd neb ohonynt eriued; amdano cyn y rhyfel. Un o gysuron pennaf^y milwyr hyn yw cael cymdeithas a Chymry o rywle, a chael modd- ion Cymraeg a siarad yr iaith. Mae gennym achos diolch i'r awdurdodau am ganiatau llythyrau Cymraeg o'r naill i'r Hall. Pan ddaw'r ieuenctid hyn yn ol, ni raid i Gym- deithas Lenyddol bryderu am bapurau yn y cyfarfodydd mae llifddwfro brofiadau melys gwrando arnynt yn aros i ddydd buddugol- iaeth agor argae rhyddid, a dychweliad yn ol i'r hen gynefin. Hyd hynny, mae ganddynt hwy waith mawr i'w wneud, a chennym nin- nau rywbeth. Gwnawn ef..yn awyddus a gobeithiol. Igg,. t, h. SYLWCIi\AR HYN.-Delfrydau Addysg Cymru yw testyn darlith Mr. E. "i .r ,hn,A.S., i'r Gymdeithas Genedlaethol yn Wener. Ni hysbyswyd y testyn hwn ar y rllaglen." Mr. John yw llywydd presennol Undeb y Cymdeithasau Cymraeg sydd a'u prif waith i gadw'r Gymraeg. Er hynny diau mai yn Saesneg y tradduda'r ddarlith ulhod. Cadeirydd y noson fydd J. D. Williams, Ysw., Urmston. Cadeirydd cyngerdd y Band of Hope,nos Sadwrn fydd Mr. C. L. Williams, Wyddgrug, a chyn hynny Stockport';Jond yn ein plith ni yn y dref hon y dechreuodd dyfu'n ddyn a gweld gobaith ei Iwyddiant. Pan ym Moss Side ymdrgch-odd lawer gyda'r plant a chyda chaniadaeth. Teilynga'i le yn gadeir. /dd. Ond dieithriaid o genhedlaeth araJl nad a,dnabu ef hwynt fydd y Gobeithlu bach a I an ger ei fron. Penderfynodd yr awdur- dodau fod pob siop trwy'r dref i wahardd masnachu ar y Suliau y Sul diweddaf oedd y cyntaf. Ond yn unol ag apel gohiriwyd am ychydig ymhellach nes chwilio mwy i'r mater Amheuir yn awr a ddaw'r ddeddf leol i rym. Aroswn i weld. Ond pa un bynnag, ni fydd a wnelo'r ddeddf ddim a'rfasnach fawro werthu llyfrau a thocynau a phethau felly yn yr Ysgolion Sul. Dyna gysur cyfundebol, onite. -N ewydd da yw fod pris y cwrw'n codi. Gobeithio y cwyd yn rhy uchel fel na all neb ei gyrraedd.. Anogai un gXvr ei gyfaill i adae] cigfwyd ac ymborthi ar lysieufwyd, pryd y gofynnodd y cyfaiU, A yw cwrw'n llysieuol ? Mae'r cwestiwn heb ei ateb. Ond dvma'r ffaith ofidus i ni ddirwestwyr ynglyn a. phwnc y cwrw fod y darllawyr bron i gyd wedi medru gwneud mwy o elw o'r diodydd medd- wol ar ol cwtogi oriau yfed na chyn hynny. Mae rhywbeth dychrynllyd allan o drefn eto er cael dwy flynedd o ryfel.