Y Brython

GOSTEG. 1 r Daitb i'r De.—Methwyd cael amser i nyddu'r chweched Hith am y daith i'r De. Daw hanes yr cedfa gyda Chymrodorion Merthyr ddydd Jau nesaf. Pitbau Patagonia.—Nid yw'r Drafod—wy thnosolyn Cymry'r Chubut neu Patagonia—fawr o faint; ond y mac ynddo ami i damaid blasus, yn enwedig pan ddaw Q mor bell. Dyrna dri rhifyn arall i law, a'n llygaid yn disgyn ar y rhain (i) Paragraff yn son am y dysteb genedlaethol i Pedrog, ac yn dywedyd gair da am ei wasanaeth i'w wtad a'i oes. Diau nad oes gwmwd o Gymry mwy cefnog yn y byd na Chymry Patagonia ac felly cadwch eich enw da am haelioni drwy benodi rhyw frawd neu chwaer i dderbyn cyfraniadau ati, a ffordd- olwch yma.Fe wyr pawb ohonoch am Pedrog, megis y gftyr yntau am bob perchen awen a fu yn y Wladfa. (2) Gweld fod cwmni ohonoch yn actio Aelwyd Angharad, cystal bron a Macwyaid E. R. Jones, Aber Caseg, Bethesda Fawr yn Arfon. (3) Pwy ydyw'r Ellis Thurtell yma sy'n sgrifennu ei gyfres llithoedd yii Saesneg i'r Drafod ar Is German Philosophy responsible for German Militarism f Nid ymfflamychu na siarad dan ei ddwylo y mae; end yn ftr cyfarwydd, ac yn ddigon cryf i gludo batCh ei bwnc heb wegian a bustachu. (4) Byddaf yn gweld ysgrifau ar iaith ac athron- iaeth ymhob rhifyn bron gan Mr. Arthur Hughes, B.A., sef mab Gwyneth Vaughan anfarwol, ond a I chwarddais nes oedd y cut yma'n siglo pan welais enw vsgolhaig mor gain wrth odre'r deunaw cyngor a Iy ar .Ega??orfOM Fwy?o Cya'MM 7?t? ?— i-Dylai'r nid gyntaf fod yn hawdd ei gweld ac yn faethlon. z-Cadwer digon 0 rut, cregyn a golosg o jlaen y cywion. 3-Mae dwr croyw yn angenrheid- iol yn wastad. 4-Grawn sych wedi ei friwio yw'r peth goreu am y dyddiau cyntaf. 5-Mae bran yn bwysig. 6-Mae eisiau digono ludw yn eu cyrraedd. 7-Bwyder yn amlac yn brin am y pythefnos gyntaf, 8-Gocheler bwydydd gwlybion neu iaith. 9-Cadwer y cywion yn brysur ac yn rvewy^i nog. 10-Mae eisiau peth cig er Pw cy wion brifio'n dda. n-Mae eisiau peth bwyd ir arnynt. 12- Rhodder bwyd rhatach fel y bydd y cywion yn mynd yn hyn. 13-Bwyder yn gynnar ac yn hwyr beunydd. 14-Gorfoder y cywion i gymryd digon o ymarferiad corfforol. 15-Bydder yn berffaith 3an yn y mater o fwyd. 16-Bwyder i gadw'r cywion yn prifio'n barhaus. 17-Gocheler gwneud y cywion yn fwythus ac anwesog. Cadwer hwy'n galed. 18-Mae eisiau meddwl a gofal parhaus wrth fwydo cywion icuainc.-A.H. Y mae ieir ac wyau yn bethau cyffredin ac wrth y miliynau gennych chwi ffermwyr cefnog Patagonia a diolchwch eich bod yn cael pethau mor amheuthun end peidied yr A.H. athrylithgar a chodi blys mor greulon arnom ni yma na welsom iiar nac wy.er pan ddechreuodd y rhyfel bron. ,¡fill fH (5) Prun o ohebyddion y Drafod biau'r gair ysgyfeintwst am (p )ncumonia P pniwmonia," fel y bydd Cymry'r wlad yn ei seinio, wrth roi'r p a'r cwbl i fewn. Rhaid i chwi gael gair llyfnach ac ystwyth- ach, na'r ysgyfeinttvst heglog, onite ni chwech chwi byth mo'r oes brysur, fursenaidd hon, i'w arfer. I (6) Gwelaf fod y tafarnau a'u gwirod poethion yn eich poeni chwithau, a bod gennych Undeb Dirwestol i ymaflyd codwm a'r ddraig genglog hon. Y ffordd fyrrat a sicraf i'w threchu ydyw ynidrechu cael eich decbys i bwyso ar bwll ei gwynt yn y Senedd, fel yr ydym ni ar fin gwneud ym Mhrydain yma, yn lie gwastraffu'ch nerth yn ofer ar ei phen arall. Rhaid i'w chynffon a'i hesgyll iacio pan bwysir ar ei gwynt. IIMam yr Anfoes.—Meddyliwch am fragwyr y wlad hon yn medru bod mor feiddgar a digrefydd i adfer- teisio eu Christmas Ales: Special Brew hyd eu ffenestri y Nadolig yma, mewn llythrennau breision dau neu dri lliw, ac yn cydio gwyl ac enw mor ddwyfol wrth ddiod mor ddieflig. Eu masnach sy'n lladd eu teim- ladrwydd moesol, ac yn eu gyrru i gyflwr y gair difrifol hwnnw-un o rai difrifolaf yr holl Feibl- sydd yn Ephesiaid iv 19 :— Y rhai, wedi diddarbodi, a ymroisant i drythyll- wch, i wneuthur pob aflendid yn unchwant." A dyma hi yn Saesneg, er mwyn i chwi weld pen draw'r drwg a ddechreuir yn y dafarn :— Who, being past all feeling, have given them- selves over unto lasciviousness, to work all 't' uncleanness with greediness." A geir diddarbodi yn yr ystyr dwfn hwn yn rhywle arall, heblaw yn yr Ephesiaid ? Fe fuasai David Charles Davies yn medru tynnu tair pregeth o air mor awgrymiadol,a hynny heb grwydro ber oddiwrtho i no pethau dieithr na wnelent ddim a'i destun. Ac y mae gen i flys braidd troi ati i geisio Ilurgunio pregeth fach fy hull amo. Ie, wrth ddod tua'r swyddfa bore heddyw, gwelais beth a welir yn gyffredin lawn yn Lerpwl yma,—dyn yn pistyllu dwr o beipen i olchi talcen tafarn, ei ffenestri a'i rhiniog; ond golched a olcho, ni ylch bythmo fudreddi'r anfoes, cymysg a gwaed a thrueni'r diniwed, a red mor ofnadwy ohoni. Cymra Bangor, Pa.—" I mi, ymhell o'm gwlad, y mae'r BRYTHON fe potel o ffisig i glaf," ebe'r Parch. J. T. Williams wrth ei archebu am flwyddyn arall o Fangor, Pennsylvania. Diolch i chwi am y North American a'i lith gampus ar r. Lloyd George. Y mae hi'n werth ei chyfieithu pari fyddo He ac amser i hynny. Goddefer tamaid ohoni heb ei gyfieithu It is a lpan that a nation in peril wants, not a I stuffed heraldic coat nor a suave heir of uni- versity and country-house tradition. It does not matter in the feast that Lloyd Geofge was the son of a poor schoolmaster; that he was hardened by honesty and educated by a giim struggle for existence, nor that he strode up to honour over the ruins of immemorial privilege He has been chosen because his countrymen believe that with body and mind and soul he will work to win this war The truth is that for many months events have unerringly pointed to the little Welsh attorney as the one man possessing the driving force needed to organise the vast but scattered energies of the Empire for the single task of winning the war. yrrwch ambell bwt o fyd a helynt Cymry'r Gor- ttewin weithiau, da chwi, y. T.W. I Byd Morgan Rhys.-Y mae amryw o chebyddion r Drych yn treulio colofn a mwy i geisio amddiffyn athrawiaeth cmyn Morgan Rhys, Beth sydd i mi yn y byd, etc. ond yn gwbl ofer, canys dyma'r pwynt: y gall ei hathrawiaeth fod yn brofiad cywir ddigon i un yma ac un acw, ond nid byth yn brofiad cynulleidfa gyfan fel y ledir yr emyn i'w ganu ganddi bob Sul Gwyl a Gwaith bron. Dylai pawb obonom fod yn ddigon gofalusimeddyl-, gar i edrych a ydyw'n canu'i deimiad a'i argy- lioeddiad ei hun, ac nid ymollwng mewn afiaith corfi achynheddfau iganu pethau tuallan i gylch ei profiad a'n credo. Dyma sy'n digwydd gydag emy Morgan Rhys, canys mor fynych y gwelwch ia lanciau iach a chryfion, heb yr un pigyn dan bron, yn beichio Beth sydd i mi yn y byd Ond gorthrymder mawr 0 hyd ac un arall, a chanddo'i filoedd o bunnau wrth ei gefn yn y banc, yn tucban mor gelwyddog yn erbyn y Llywodraeth Ddwyfol a'i castellodd a'r fath diriondeb a hawddfyd. Yn debyg y bydd y don Aberystwyth yn Llawlyfr Cymanfa Ganu Genedlaethol Eisteddfod 1917 ond nid wedi ei chydio wrth y geiriau uchod ac nid rhyfedd i un gwalch awgrymu, pc buasai Rhag- luniaeth mor groendeneu ag awdurdodau r ddaear, y buasai hi wedi codi cyfraith athrod ar hen emynydd cu Llanfynydd am ei henllibio a thorri ei Defencejjj the Realm Act Hi. Cyfrol Hirfryn.—Hon—sef Swyn Cynghanedd Englynion a Dyriau—wedi cyrraedd, a chaifl rhywun cyfarwydd ddweyd ei farn amdani gyda hyn. Tro Sal.-Nid yw'r rhyfel na'r hin yn mennu dim ar feddwl yr lien Was ac er cymaint cyrn ceibio a charthu sydd ar ei fysedd, deil i sgrifennu mor doreithiog ag erioed, canys dyma ddwy lith yn cyrr- aedd yma heddyw o'i Lofft S'abal, a'r gyntaf yn trin y pwnc hwnnw sydd wedi peri cymaint loes a chain er pan ddaeth rhaid a gorfod milwrol i rym sef gwaith meibion flenhydd, oedd wedi dewis galwedigaeth arall, yn dychwelyd o'r trefi ac yn troi'n sydyri at waith flarm v In eu hen gartref ac yn gorfodi'r gwas i fynd i'r Fyddin yn eu lie. Y mae'r tro sal yn cacl ei ddinoethi a'i drin yn deg a deheig odiaeth. Fe wetwch y Chweched l,lith ar Hugain at tudal..4 T

DTODIADUR. I IONAWR 20-21—Cyfarfod Pregethu Canning Street. 24-Dirlith yn Edge Lane (B.) 29^—Eisteddfod Plant Bootie 30—Darlith yn Vittoria Street CHWEFROL 3—Cyfarfod Pregethu Laird Streec io-n—Cyfarfod Pregethu Tabernacl. 19-24—Gwyl Ddirwestol Lerpwl a'r cylch. 24-Cyfarfod Cenhadol yn Everton Village 25-Sul Cenhadol y Bedyddwyr 26-27-Cyfarfod Pregethu Grove Strecti MAWRTH. 10—Noson Nantlle yn Crosshall Street 14—Cyfarfod Cystadleuol Princer, Road z i-zS-Cyfarfod Pregethu Crosshall Street. EBRiLL I to-Eisteddfpd Gadeiripl Pontypool

Cyhoeddwyr y Cymod I Y Saboth nesaf- I Y METHODISTIAID OALFINAIDD PKISCK6 RoAD-10 a 6, D D Williams DAVID STEEET—10.30 a 6, John Hughes FLTFOLAEENCK STREft,10 a 6, G R Jones DOTJGLAS KOAD—10 a 6, W 0 Jones CHATHAM ST—10.30 a 6, 0 J Owen OROSSHALL ST-10.30 a 6, D Davies, BUenclydaeh ANFIELD ROAD—10.30 a 6, Owen Hughes NEWSHAM PARK—10 a 6, 0 Eilian Owen BOOTLE—10 a 6, J Daniel Evans PARKFIELD—10.30 a 6, J. Owen SEACOMBH—10.45 a 6,30, D Jones GARSTON—10.30 a 6, 0 Lloyd Jones BOOK FERRy-tO. SO a 6, IL R. Hughes WALTON -10.30 a 6, W Henry WATERLOO—10.30 a 6, E. J. Evans PEEL ROAD-10.30 a 6, T J Rowlands EDdic LANE—10.30 a 6, WEBSTER ROAD—10.30 a 6, R Aethwy Jones LAIRD STREET—10.30 a 6, RW Roberta WOODCHtrROH RD—10.30 a 6. G. W Griffith NEW BRIGHTON—10.30 A 6. R R Williams, Baia WBST KmBY-ll a 6.30, R R Owen gottTupoRT-10.30 a 6, J Peron Jones HUYTON QUARRY—10.30 a 6, John Williams WHISTON—10.30 a 6, T C Jones ST. HELRNS- ST. HELENS JUNCTION- SKELMERSDALE—10.30 a 6.1 WIGAN—2-30 a 6, ELLESMERE POET—10.30 a 6, ASHTOK-IN-MAKERFIELD—10.30 a 6, Enoch Rogers UPPER WARWICK STREET-6.15, W Philip Jones BANK HALL—6.15,— SHITH STREET-6, MIDDLBSBROUOD—10.30 a 6.30, R. P. Jones SUNDERLAND-10.30 a 6. E P Roberts BPENNYMOOR— 10.30 a 5.30. HASINGTON-10.30 a 5.30, John Jones ELDON-10.30 a 5.30, T. J. Owen SUTTON OAK (Undebol)—10.30 a 5.30, YR ACHOSION SEISNI(I. OAKFIELD ILOAD-10-30 a 6.30, J Lewis Jenkins EVERTON BROW—10.45 a 6.30, Oliver Williams CATHARINE ST.—11 a 6.30, J Talog Davies SPELLOW LANE—11 a 6.30, W P Phillips LISOARD—10.45 a 0.30, Emlyn James BREEZE HI-116.30, H. Ridehalgh Jones] OFCRELL, BOOTLFJ-ll a 6.30, WILLMEE RD.—10.45 a 6.30, G H Evan? TR ANNIBYNWYR TABERNACL—10-45, S G Evan?, «, 0 L Robertt PARK RD-10.30, Dr Owen Evans, 6, J Vnrnon Lewis GROVE ST-10.30. A Jones 6, D Adams OLIFTON ROAD— 10.30, John Owen, 6, J J Roberts GT MERSEY 8T- 10-45, T Price Davies, D, BiHs Jones, Bangor MARSH LANE—10.30, D Adams, 6, Albert Jones KSSSINGTON—10:30 0 L Roberts, 6, S G Evans TRINITY ROAD-10.30. J J Roberta,6, J Owen, Ponciau LISCARD—10.45, Ellis Jonei, 6.15, T Price Davieg VITTORIA ST—10.30, J Vernon Lewis. e'.Dr Owen Evans HEATHJXBLD RD.—10.30, Ysgol, 2.30, D Adams e BALMORAL MAD-10.30 a 6, R J Thomas a EARLESTOWX—10.30 a 5.30, M Watkins PSE8C0T—10.30 a 6. H H Chambers TBFATTO HEATH-6.80, J Williams abliTAPORT-11 a 6.30, A8JTT"ON-IN-MAKERHELD—10.30 a 5.30,Cvfarfod Gweddio GiDLBMNP-10.30, it 5.30, WlQAN—2.30 a 6, Y WESLEAID OAKFIELD-I0,30, R W Jones, 6 J Roger Jones SPBLLOW LANE—10.30.Cyf Gweddio, 6,T'Isfryn Hnghes BOOTLE—10.30. Aaron Owen, 6, R W Jones E»es HILL—10,30, T Isfryn Hughes, 6, Aaron Owen KiNOW:Il:YRD-IQ.30 J R Jones, 6, T Hughes MYNY»P SEIOS—10.30,D Teewyn Evans, 6,R W Davies BIRKENHEAD— 10.30, R W Davies, 6. D Tecwyn Evans GABSTON—10.80 a 6, Edwa'd Davies EGRÊJtO:NT-IO.45 a 6, Cyfarfod Pregethu Aaasotf-IN-M'FIBLD—10.30, R D Williams 6, M E Jones BAMESTOWN-2, 31 B Jones, 5.30. M Roberts GOLBOSNE—10.30. M E Jones 5.30. R D Williams SPRING VIEW—10-30 a 8. LEIGH-10.30 a 5.45, W R Williams ST. HELENS— m Y BEDYDDW YR. EVERTON Vn.—10.30 a 6, D Powell EARLSJIELD ROAD—10.30 S Jones, 6, T. Michael BouspiELD STREET—10.30 a 6, M. Griffith EDGE LANE—10.30 a 6, BALLIOL ROAD—18.30 a 6, P. Williams WOODLANDS—10.30, M Griffith 6.15, S Jones, Oaer SEACOM&E—10.45, a 6,15, H R Roberts PALHERSTON DRIVE—10.30, LW. Lewis, 6, E. W. Wyn JO EGLWYS RYDD Y CYMRY CANNING STREET-10.30 a 6, Gwel hysbysiad HIGH PARK ST—10.30 a 6, J Edwards BOOTLE-10.30, R T Robert. 6, D Davies BtRKENHBAD-IO.30, 6, DONALDSON STREET—10.30,D Davies: 6, A T Evans YR EGLWYS SEFYDLEDIG DEWI SANT—11 a 6. D E Hughes DEINIOL SANT-11 a 6.30, Griffith Jone-i ASAPH SANT—11 a 6, S. Jones-Parry WINIFRED SANT—11 a 6.30. J. Hughes

MARW WILLIAMS—Ionawr 14, ym mhreswylfod ei merch, 35 Hamilton Square,Birkenhead* yn y chwechedflwydd a thrigain o'i hoedran, Margaret, gweddw'r diweddar Mr AUtwen Williams (Oteilym Alltwen),

EGLWYS RYDD Y CYMRY, UPPER CANNING STREET'. Cynhelir .Cyfarfod Pregethu Blynyddol. yn yr Eglwys uchod, IONAWR 20fed a'r 21ain, 1917. PREGETHIR iios Sadwrn am 7, ar Saboth am 10-30 a 6 gan y Parchedig Dr. PETER PRICE, Rhos. Saboth am 2-30 gan y Parch. T. MICHAEL, B.A., B.D. Gwahoddiad cynnes i bawb. =- Eisteddfod Plant Bootle. Cynhelir yr uchod NOS SADWRN, IONAWR 27ain, 1917, YN NEUADD Y DREF. Llywydd Dr. R. E. ROBERTS, YM, Arweinydd J. C. Roberts, Yaw., Walton Park. Beirniad Cerddorol W. M. Roberts, Ysw., Owrecsam. Beirniad Adrodd J. H. Jones, Ysw. DAU GOR. 5 CERODI YSTUM, 5CYD==ADRODD, CANUIPENHILLION UNAWDAU. ADRODDIADAU, etc. RHagolygpon Campus. H locynou-2s., Is., a 6ch. ø" Plant hanner Pris, Ysgrifenyddioa—DAN DAVIES. DANIBL WILLIAMS, 17 Pembroke Road, Bootle.

Heddyw 'r Bore I zq vote dyad Ilercber. | Dyfodol y Chwarelwyr. J Bel Cynhadleddi Gaernarfon. MEGIS y dywedasom o'r b aen bythefnos yn ol, y m a ym mryd Mr. Neville Chamberlain, cyfarwyddwr y Gwasanaeth Cenedlaethol, alwr;, chwarelwyr allan 0 gloddfau'r Gogledd,—yn Nantlle, Llanaelhaearn, Bethesda, aFfestiniog—a'u taenu led y wlad-sef y rhannau mwyaf amaethyddol a Chymreig ohoni- i drin y tir a chynhyddu cnwd y ddaear a phorthiant dyn ac anifail cyn i ddrudaniaeth rhyfel dioi'n newyn a chlem. A'r newydd diweddaraf ydyw,'fod cynhadledd yn debygo gael ei galw'n fuan yng N ghaernarfon, neu rywle a femir yn fwyaf cyfleus, i drafod y pwnc, sef cydrhwng cynrychiolwyr swyddfa ac adran jVIr. Chamberlain, a chynrychiol- wyr ,y-gweithwyr a pherchenogion y chsvarelau CAST ELL INEDD [CAFODD HI!—Yr oedd tair o drefi'r Deheudir yn sythu am Eisteddfod Genedlaethol, 19 1 8,-Porth Cawl, y Barri, a Chastell Nedd, a'r olaf a'i cafodd, gan fod llythyr wedi eu cyrraedd oddiwrth Syr Vinsent Evans mai dyna ddyfamiad Cymdeithas yr Eisteddfod a'r Orsedd. Y mae'r pwyllgor wedi ei ff urfio Maer y lle'n gadeir- ydd, Mr. Philip Thomas (yt ysgolfeistr) yn ysgrif- ennydd, a'r edafedd a'r gweill yn dechreu clician i gael sawdl dda, canys oni bo honno wedi ei gwe.u'n iawn, hosan anesmwyth fydd hi. Codwch eich calormati, lewion y Barri, y chwi caiff hi'r tro wedyn a gobeithio y bydd i dan yr Eisteddfod ddeifio llawer ar y crach-Seisnigwch sydd werfi tyfu'n chwyn dros lawer o Gastell Nedd, er gwaethaf y pwyllgor pybyr sydd wedi cael yr Wyl yno. r DDAU HUWS.—Y mae'dau 0 wyr cryfion Caernarfon wedi cwympo i'r bedd, sef (1) Mr. Edward Hughes, yr ironmonger, a fu farw ddydd Llun di- weddaf, yn ddwy a phedwar ugain oed. Brodor o'r Pentre. Llanrhaeadr Dyffryn Clwyd; wedi agor busnes yng Nghaemarfon er 1859; wedi llwyddo'n y byd, a dod yn Gynghorydd Trefol, yna'n Henadur ac Ynad Heddwch a maer y dref, ac yn un o golofnau eglwys Saesneg y Wesleaid. Rhyddfrydwr rhonc, a chrefyddwr siriol, sicr o'r Peth Mawr, na dim cwyn- fan yn agos ato. (2) Mr. Thos. Hughes y bancer. Bu ef farw ddydd Sul diweddaf, yn ddeg a thrigain oed wedi bod hanner can mlynedd yn bancydda yn Lerpwl a Chaemarfon. Yr oedd yn un o flaenoriaid eglwys Moriah yn ddihareb am ei onestrwydd mewn busnes a phob ymwneud; yn un o ynadon y sir yn aelod o Fwrdd y Porthladd ac yn eiddgar dros gysuro a chlydu'r milwyr ymhob ffordd. Nid oedd yn briod, a chleddir heddyw (ddydd Iau) yn Llan- ddeiniolen. Dyma ddwy dderwen gadarn a brigog wedi cwympo yn yr hen dref a fagodd ami ibren praff yn ei thro. POBL BWCLE 'AM IBALU.-Nid "palu celwydd," a feddyliwn, ond paluV tir lawer sy'n nordd honno'n dwyn dim ond drain, bonion eithin, a chrawcwellt. Y mae comins a.wcle'n hysbys o be'l, sef am mai ar y clwt hwnnw y bu ami i gyn- hadledda ffrwgwd ar bwnc y tir ac yny blaen. Ac y mae brodorion Bwcle'n cnwog ers talm am sythu eu gwrychyn dros eu hawliau. Sut bynnag, y mae'n dda clywed fod Cyngor y lie a'u bryd ar drawsnewid: yr hen gomins drwy drefnu i'w osod ollan yn glytiau, pawb i balu a thrin ei ddarn, a thyfu tatws a brtsych, .maip a moron, a phob rhyw lysyn iach a maethlon, yn hytrach na'i fod yn ddiffeithwch fel cynt. Bu Mr. F. L1. Jones (clerc y Cyngor) yn seiadu a Mr. Davies-Cooke (argl'wydd raaenor Ewlo), ac y mae hwnnw'n bur ffafriol i'r peth. MOR OER A'R ELRA.—Dywed y papurau heddyw'r bore fod trwch deunaw miodfedd 0 eira ar Farinau Brycheiniog a dolydd Myrddin ddydd Llun diweddaf, ac fod llawer dafad ac oen: yn eithaf mud dan ei luwchion ym niro Eryri yn y Gogledd. Meddwl am y rheini a'i golled y mae'r ffermwr a'u pioedd, ond meddwl am- /ei gariad gyndyn y mae ei fugail, ac yn mwmian cwpled Alun wrtho'i hun dan cdryell nr y cae Mae'i mynwes mor wynned a'r eira.- Mae'i chalon mor oered, mi wiria'

RHYL; Cenhadaeth Morfa Bacb. Cynhaliwyd cyngerdd blynyddol y lie uchod yn ysgoldy capel Cwyd Street eieni, yn lie Neuadd y Drei, oherwydd amgylchiad-au. Ni chafwyd gweH cyngerdd erioed —y lle'n orlawn, ac awenau'r cyfarfod yn nwylo'r Parch, R. Richards, sydd a'i fedr i drin pcbi yn hys- bys. Cadwodd bawb yn llawen ac yn eu lIe hvd y diwedd. Cafwyd gwasanaeth milwyr talentog o F,iny-nel Pare-rhai ohonynt wedi ennill cnw a chlod yn ein dinasoedd mawr. Cymerwyd gofal y piano'n fedrus gan Officer Cadet Dan E. Roberts. Canwyd gan Lance-Corp. Tom Thomas amryw weithiau, ond yn neilltuol Sound an alarm a Baner ein Gwlad, nes gwefreiddio'r dyrfa. Canorion eraill oedd Sergeants Llew Jones, E. T. Jones, D. Jonce, Corporal Pryce Jones, Lance-Corp. Silas Morgan end gresyn oedd i rai fethu oherwydd annwyd trwm. Canwyd hefyd gan Mrs. Edwards (Llinos Lleyn), a Miss Myfanwy jenes, merch ietianc sydd yn cyflym gynhyddu fel canores, ac yn ferch i'r Eos Cernyw talentog. liefyd,, gwnaeth cor y lie eu rhan yn ganmoladwy, o diu. arwemtad y cerddgar a'r medrus Dan Jones. p Diben- nwyd trwy ganu'r ddwy Anthem Genedlaethol, dan arweiniad Lance-Corp. Tom Thomas.-H. A. Wittr I tarns. I

FFETAN Y GOL. Dychymyg Gtbeby^d|yr[TV)dd £ tug BYR, Ymddangosodd paragraff yn Y BRYTHON am yr wythnos ddiweddaf yn hysbysu faint o bagam- iaid sydd yn yr Wyddgrug. Beth bynnag am gjrwir- deb y gosodiad, un peth sydd yn hollo! anghywir a chamarweiniol, sef fod math ar gyfiifiad wedi ei wneud ar nifer y bobl sydd yn peidio a mynychu lie- oedd addoli yn y dref. Ni wnaed dim o'r fath betÎ\. Amcan yr ymweliad oedd gwahodd trigolion y dref- J'r cyfarfodydd neiDtuol a gynhelir yr wythnosau hyn, yn hollol fel y byddwn arfer a gwneud gyda chyrddau ejthriadol.—Yr eiddoch, etc. B- UNi O'R, I)REF

YN EISIAU. GENERAL Servant^ Wanted family two state experience, wages, age, etc. Address Mrs. WILI.MEK, 1.7 Alfred. Road, Clanghton, Birkenhead. Cymdeithas Genedlaethol Gymreig > Lerpwl. TYMOR 1916-17. Cynhelir y Pedwerydd Cyfarfod Nos Wener, tonawr 19,1911 yny ROYAL INSTITUTION, COLQUITT ST., pryd y traddodir DARLITH gan y Proff. D. Miall Edwards, M.A., ar 11 Crefydd Cymru, Ddoc, Heddyw ac Yfory." Cyirierir y Gadair am 7.45 gan y gParch. R. AETHWY JONES, M.A. Y mae gwahoddiad cyrnies i gyfeiUion yr aelodau fod yji breseimol yD ycyfarfod sydahwy. R. VAUGHAN JONES, Ysg. Uyg. 52 Hertford Road Copel y Bedyddwyr Edge Lane 1 • Nos Fercher, Ionawr 24, 1917, Traddodir Darlith GAN Y Y Parch. D. TECWYN EVANS, B.A AR 1 U Morgan Llwyd o Wyneddm" Cadeirydd J. EVANS, Ysw., Kensington Y Drysau'n agor am 7-30, dechreuir am 7.45 Tocynau, I a. a 6ch. Congregational Church, Talwrn Coedpoeth. Test Concert, March IOtb, 1917, 1. MIXED CHOIRS, not under 20 in number The Lord is my Shepherd (Dr. CaratJog; Roberts). Prize, ;C3/3/-7, and; Gold Centre Medal for conductor of successful choir. 2. CHALLENGE SOLO.—Prize £ 1 /10 3. CHALLENGE PIANOFORTE SOLO. Prize), Silver Cup, value 4. CHALLENGE RECITATION. Prize, £1. Programmes, Id. Per post lid. Secretaries JOSEPH WILCOXON, ARTHUR JONES, Talwrn, Coed Poeth, Remington's, Bar Sock's, Salter's, and all Standard makes, 35 upwards. Sepairs, Cleaning, Bcplating. Ribbonsf Carbons, Stencils. TYPEWRITER MECHANICS CO., 2 Fenwick St., Liverpool. Central 7070 Birkenhead Depot- Orn'JID. College," 30a Hamilton, Street. Birkenhead, frtnted îUhÀ Fuvintned Ly -6 ti;,Ig, kgo-, prletors. Hugh Evans and Sona, Stanley Poad. Liverpool, In the CenstatSy of Lancaster. Tel gpi Bootla J

Parhad o tud. 5. CYMDEITHAS LLEN A CHERDD CHATHAM STREET. —Nos Fawrth, y 9fed, anerchwyd gan un o'r aelodau, Dr. H. R. Jones. Traethodd y meddyg dysgedig gyda medr ac eglurder mawr ar Ddarbodaeth mezon bwydydd. Bu siarad brwd a holi trwm gan frodyr a chwiorydd wedi'r anerchiad ond llwyddodd y Dr. i gael y goreu—ar y pryd, beth bynnag-ar ei holl feirniaid. Diolchwyd o'r galon iddo gan Mri. R. E. Jones, T. Lloyd Jones, H. Hughes, a'r cadeirydd-y Parch. R. R. Hughes, B.A.-R.E.R. I Nos Saboth ddiweddaf, darllenodd Mr. Owen Hughes, ysgrifennydd eglwys Webster Road, lythyr oddiwrth y Parch. Daniel Davies, Pentre, Cwm Rhondda, yn diolch am yr anrhydedd o'i alw'n weinidog, a'i fod, ar ol ystyriaeth bwyllog, yn datgan ei gydsyniad a chais yr eglwys i'ddod i'w bugeilio ac os Duw a'i myn, y bwriada ddechreu ar ei waith y Saboth cyntaf yn Ebrill. Clywir gair uchel i Mi. Davies o bob cyfeiriad, fel pregethwr rhagorol a gweinidog ymroddgar, a disgwylir am fendith Duw ar ei weinidogaeth yn y cylch, ac ar ei lafur yn y rhan bwysig hon o'r winllan. RAKE LANE, NEW BRIC.HTON.-Cynhaliodd yr eglwys hon ei chyngerdd blynyddol Ionawr 10, Mr. Wm. Thomas, Treflyn, yn y gadair yr elw at drysor- fa cysuron y milwyr Cymreig y Parch. T. J. Row- lands, M.A.,B.D., a Mr. Aneuirn A. Rees, yn diolch i'r cadeirydd a Mr. W. O. Roberts (uchel siryf Meirion) am eu rhoddion hael ac i'r talentau am eu gwas- anaeth, a'r rhaglen flasus fel y canlyn :—Ar y piano, Miss Mattie Lloyd; can, Nant y Mynydd, Miss Alwen Jones-Edwards; encor. Adroddiad, Mrs. Gracie Clark. Can, The Desert, Mr. Charles Leeds encor, Until you came. Cainc ar y delyn, Ljwyn Onn, Miss Alwena Roberts; encor. Can, Y Golomen Wen, Miss Alwcn Jones-Edwatds, encor, Deuawd ar y piano, Qui Vive, Misses Alwena a Shoned Roberts encor. Can, Corporal John Bartholemy, Mr. Chas. Leeds encor. Adroddiad, Mrs. Gracie Clark; encor. Can, Miss Alwen Jones-Edwards; encor. Cainc ar y delyn eto, Men of Harlech, Miss Alwena Roberts. Can, The Token, Mr. Chas. Leeds. Hen Wlad fy Nbadau. Cyfeilydd, Miss Mattie Lloyd. Bobl! bu agos i ni anghofio dweyd fod yno ddeugain o R.W.F.'s yno, o wersyll Warren Drive. Amryw Gymry yn eu mysg, a'r deugain yno ar wahoddiad yr eglwys. Cawsant groeso calon, a dychwelent wrth eu bodd am yr arlwy a'r cyngerdd. CYMDEITHAS LENYDDOI. DOUGLAS ROAD.-Nos Weiier ddiweddaf, daeth cynhulliad lluosog ynghyd i wrando ar y Parch. G. Wynne Griffith, B.A.,B.D., yn darlithio ar 0 Fabilon i Fethlehem, ac ni siomwyd neb Yr oedd y traddodiad yn hynod o hapus, ac yn rhod-d goleuni pur glir ar un o ddyrys-bynciau'r Ysgrythyr sef y cyfnod rhwng y ddau Destament. Amlwg fod ein gweinidog hen wedi rhoddi astudiaeth fanwl i'w bwnc. Diolchwyd iddo gan Mr. R. W. Roberts a Mr. J. J. Parry, ac i Mr. Wm. Pritchard am gadeirio mor ddeheig gan Mri. W. H. Williams ac O. Hughes. WATERLOO.—Nos Wener ddiweddaf, cynhaliwyd cyfarfod i groesawu'r aelodau newydd a ddaeth i'r eglwys yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, ac o bob croeso, croseo Cymro." Ymddiriedwyd y trefniadau .i bwyllgor y Gymdeithas Lenyddol. Cynhulliad da'n bresennol a chyfarfod diddorol, o fdan lywyddiaeth y Parch. W. Henry. Paratowyd te gan y chwiorydd a ganlyn Mrs. Henry, Mrs. E. Thomas, Mrs. J. P. Thomas, Miss M. E. Roberts, Miss J. Thomas a Miss M. E. Jones. Caed amryw ganeuon ac adroddiadau Cwsg ty mhlentyn 2 Bugail yr Halod, yn swynol iawn gan Miss M. Owen The Heavenly Song gan Miss O. Lloyd Up from Somerset yn feistrolgar gan Mr. Wm. Parry, sydd mor adnabyddus yn y dref a'r cylchfel arweinydd y gan yn yr eglwys, ac ysgrif- ennydd Cymanfa Ganu flynyddol y M C r Plentyn a'r Gulithyn gan Mr W. J. Hughes deuawd, Plant y Cedyrn, gan Mr W. J. Hughes a'r Corp W. O. Hughes (R W F ); adroddiadau hefyd gan Miss M N Hughes, y Pte. Tom Parry (R W F ) efe ar ei oreu, yn enwedig felly yn ei bwyth miniog i'r ysfa am rywbeth newydd Can wyd amryw benhilhon gan y Corp Hughes (RWF) yn ei ddull dihsfal Cyfeiliwyd gan Mrs J P Thomas, a gwnaed sylwadau buddiol wrth estyn deheulaw i'r aelodau newydd, gan y llywydd a Mr John Lloyd Edrychid at y cwrdd gyda llawcr o hyfrydwch, a theimlwn yn sicr fod yr amcan mewn golwg wedi ei gyrraedd Diolchwyd i'r eglwys am drefnu'r cyfarfod gan Mri D R. Hughes a R. Roberts. TEML GWALIA, EDGE LANE.—Nos Fawrth yr wythnos ddiweddaf, cynhaliwyd Social, pryd y mwynhaodd tua 60 gwpaned o de blasus. Cymerwyd rhan mewn canu ac adrodd gan y Br. Ieuan Jones o Edge Lane, a Mr. D. Charles Davies o Webster Road, a'r Chwiorydd M. Thomas, Eluned Jones, a Jenny Jones o Edge Lane, hefyd Miss Gwen Williams o Liscard. Croesawyd y Parch. D. Jones ar ei ddych- weliad o'i waeledd. Cafwyd gair ganddo, a diolchodd y Br. Henry Davies ac Ernest Hughes i'r chwiorydd am y danteithion, ac i Miss Gwen Williams a Mr. D. Charles Davies am ddod i'n gwasanaethu mor rhagorol. Cyfeiliwyd gan Miss Eluned Roberts a'r Chwaer Doris Halton Morris. Llywyddwydgany P.D. y Br. J. 'M. Evans. Dibennwyd noson lawen trwy ganu Hen Wlad fy Nhadau.—Cymraes. NoswEiTHrAU BREISION BETHLEitEm.-Mae Cym- deithas Lenyddol Bethlehem, Douglas Road, wedi bod yn ffodus iawn am ddarlithwyr enwog. Nos Wener ddiweddaf, cymerodd y gweinidog, y Parch. G. Wynne Griffith, B.A. B.D., nifer dda ohonom am daith ddiddorol dros ben o Babilon i Fethlehem. I Hon oedd ei ail ddarlith i'r Gymdeithas. Yr ydym yn edrych ymlaen eto at nos Wener, y 26ain o'r mis yma, at ddarlith y Parch. D. D. Williams ar Williams Pantycelyn a chyn y byddwn wedi colli bla s y ddarlith. honno, bydd Gol. Y BRYTHON yntau a'i Gadair Wicblyd yma, a mawr ein hawdd ni nas clyw- sant hi i gael golwg ar yr hen gadair druan, a sut wich sy ganddi.-Gresyn ei Colli Dyna deimlad pawb o'r Ysgol Sul a'r eglwys pan yn canu ffarwel a Mr. Hugh Jones, trysorydd yr Ysgol am bron chwarter canrif, ac yr wyf yn sicr na chafodd trysorydd yr Undeb Ysgolion enoed ei ffyddlonach. Llawer gwaith y gofynnai i'r cynrychiolwyr, Pa bryd y mae eisiau talu'r arian ? Bu'n aelod o'r eglwys am 52 o flyn- yddoedd, a magodd a meithrinodd feibion a merched na raid iddo byth gywilyddio o'u plegid: Mr. R. Roberts, gynt o Walton Breck Road, ydyw un o'i ferched,-—hwy wedi symud i fyw, ac ymaelodi yn eglwys Waterloo. Sicr y bydd llygad craff y Parch. Wm. Henry arnynt ar unwaith ac er fod taid yn tynnu at ei bedwar ugain, ni bydd yntau chwaith yn rhy hen, mae ef yn hen gynefin A'r iau.-r Ddrii rmwelwr Un tro, yn lied ddiweddar, yr oedd ar gyfarfod athrawon yr Ysgol Sul eisiau y:aiwe]wyr i alw heibio esgeuluswyr; a dyma'r ddau hogyn yma, Mri. Hugh Jones ac Owen Jones, Venmore Street, yn gwaeddi Wele ni, anfonwch ni Felly fu ac wrth symio i fyny oed y ddau lana hyn, cawn. eu bod yn 170 rhyngddynt. Nid oes gennym nintiai., eto ond dymuno pob rhwyddineb i fy hen gyfaill diddan yn ei le newydd ac os teimla hiraeth bron a'i iethu, wel, picied am dro i Fethlehem.