Y Brython

Clep y Clawdd sef Clawdd Offa. fGAN YR HUTYN.] I Bie mae'r Prif.-Y peth pwysicaf yn y Senedd yr wythnos ddiweddaf oedd, nid oedd y Prif Weinidog yno. Yr oedd ei absenoldeb ef o fwy pwys na phresenoldeb pawb arall. BIe mae'r Prif ?" gofynnent. Ond nid oedd Hals ma neb I ateb. Gallai ef roddi cyfrif da amdano't tan. Fe wna hynny pan ddaw'r galw. A pylied ygwybed a iu'n gwaeddi. Nid adeg I golU amser ydyw nac i ddilyn seremoni wag, 4nd i wneud popeth a allwn. A dityn hynny o -chwyl yr oedd y Prif Ue yr oedd galw fwyaf amdano. Ie, ble mae Lloyd George Ble nad yw ? Dywedodd rhywun yn sarug am y thrmry ein bod yn credu fod Llwyd o Wynedd yn hollalluog. Ond conwch chwi," meddai thywun mewn atebiad, nid yw ond leuanc *to. Yng ngolwg y byd i,gyd yn gyian,y <iae y nesaf at yr Hollalluog ers tro mawr. t' mae ei ddlogelwch ef hefyd yn gorfEwys ar ei Mosrwydd at y Dwyfol Ddoeth a'r Netol Nerth. 6adawer ]lonydd i'r Prif wneyd ei waith. Metewch, Solion! y rhew -Mae pob man yn rhewl gan yr <terfel enbyd, pob pwll a Uyn a chamlaa. Ofnir ya awr y rhewa'r m6r, a dywedir fod yr Ellmyn- Mid yn troi eu submarines yn skates er croesi y Gogleddfor tuagatom. Bydd angen yr ,Home Defence yn fuan I diogelu ein gwlad Osld o ddifnf, beth petal y Straits o Dover yn i&ewi trosodd ? Beth wedyn ? Ble mae Lloyd George .è Cewch weld ei fod wedi mynd i nol ti skates, ac ni synnwn ni newyn nad efe fydd y cyntaf i groesi. ? Dechreu'r diwedd.-Canfyddir ei fod wedi <iyfod ar ben ar yr Ellmyn yn awr-gwil hynny « hun erbyn hyn, er mor ddwl yw. Y mae am \ierfynu'ndeilwng ohono'i hun, ac ar yr un UmeIIau ag y cychwynnodd;"seftrwy' erchyll- ter cethemaidd. Ymladd yn ddall y mae ers dyddiau-taro tuagat nid oes wahamaeth pwy-mad, blind, frigbtfulness. Mae y diwedd ar ddyfod Bin John ni ar t fyny.-Fsgyn y mae hwn o ddydd i ddydd tra Hawer ereill yn myned o'r golwg. Mae yn rhol genedigaeth i ryw gynllun newydd neu ei gilydd o hyd at ddyrchafu ei wlad. Efe yw y cenedlaetholwr mwyaf pybyr yn Ewrop heddyw. Ein haelod ni ar Y Clawdd yw ef. Mae dyfodol disglair o'i flaen ac i Gymru drwy ei ymdrechion difUno. Daliwn ei freichiau i fyny, frodyr Pawb yn rhoi Bentbyg.Gwlad gyfoethog yw honno sy'n. medru cael benthyg gan ei deiliaid ei hun i gyflawni ei hangen. Ar ol hyn fe fydd y wiad yn meddwl yn uwch o'i deiliaid, a'r deiHaid o'u gwiad Nid dangos gwladgarwch a wna hyn, end ei ennyn. Noson qo', Delyn.-Clywir sain y Delyn ar y Clawdd yma yn amiach yn ddlweddar nag y bu. 'Does yr un wlad wedi hoiB'r delyn fel Cymru collwyd ht am flynyddoedd o'r tir, end nid yn hoHol. Gwelir ei bod ar ddychwelyd. Mae gennym lawer yn astudio ei hanes heddyw ac yn medru ei chemcio'n swyn- hudol dros ben. Mae y telynoresau yn cynhyddu yn eu nifer o flwyddyn I Swyddyn a thoc ni fydd cyfarfod yn gyflawn heb sain y delyn dant. I fewn a hi,—mae lie iddl. Cenhadwr eto.-Gellir meddwl wrth gynHer y cenhadon yn y wlad hon ar hyn o bryd fod y cenadaethau wedi eu symud o'r gwledydd estronol i'r gwledydd cartrefol, a hwyrach mai da fuasai hynny, Dywedir gan rai fod dych- weledigion y gwledydd pell yn well Cnstion- ogion na nyni. Hwyrach mewn flynyddoedd I ddyfod mai nyni fydd y gwledydd pell ac anwar ac y byddant hwy yn anfon eu brodorion yma i'n gwarelddio a'n hefengyleiddlo. Mae'n ed- rych yn debyg felly'n awr, gan niter y Cenhadon sydd yma. Croeso etc i'r Parch. Dafydd Jones o'r Congo. Anifeiliaid Rbeibus.-Felly y geilw un o bapurau y Clawdd aelodau Cyngor Plwyf Brymbo. Wel, wel, both sydd wedi dyfod iddynt ? LIawer o lysenwi sydd wedi bod o dro i dro ar y Cynghorau hyn, ond dyma y mwyaf ofnadwy eto. Sut y beiddia y cadeirydd mwyn ymddangos ymhlith y fath rai ? Vicious animals y gellw y papur lleol hwynt, a'r cyntaf a enwir yw'r caredicaf a'r tyneraf ei galon o holl feibion dynion—sef y Parch. Talwrn Jones. Rhaid fod yma gam tarn neu gam argraff neu hwyrach gam orgraS. Disgwylir ymddiherad yn y rhifyn nesaf. Rhoir y bai ar Ddiawl y i Wasg, neu ar y Kaiser, cewch weld, neu fe rennir rhyngddynt. Noson eJo'r alawon Cymreig.-Rhaid mai noson ddifyr a hapus fu hon. Ym Mynydd Selon, y Rhos, y caed hi, yn yr ardal lie ceir y rhan fwyaf o'r pethau goreu sydd. Y Parch. J. Hywel a fu'n hulio'r byrddau a'l ddawn a'i wit pared. Cawsom hefyd gan ar lais a thonc ar oSeryn yn dwyn yralawon yn fyw ger ein bronau gan wyr hyddysg a'u crent. Nos&n felys iawn. Llysenwi Lleoedd.-Mac golwg dra thruenus ar yr enwau Cymreig sydd oddiamgylch y Clawdd yma, y rhan fwyaf wedi eu IIIndagu gan estromaid, ac fel y m aent nid oes lun na phryd arnynt. Ceisir yr wythnosau diweddaf gan rywrai osod eu hystyr a'u hanes ar bapur, ond 0 ryfedd y cawdal. Mae y bob lhyn yn meddu dychymyg byw iawn. Fe arferent osod mymryn o synnwyr, gwnaent yn Uawer gwell, a byddent yn fwy agos i'r gwir. Druan o'r hen dref—sef trei Gwraig Sam. Mae whims y doethion hyn wedi yagaru Sam a'i wraig, ac ni cheir y naill na'r Hall er chwilio am danynt —" Ble mae Lloyd George ?" rsgolion <SM/ y Clawdd.-Cynhelir cynad- leddau lawer o dro i dro, i ystyried sefyllfa'r Ysgol Sul,ond I ddim d6nt yn y diwedd. Yr angen mwyaf sydd am athrawon cymwye. Nid yw'r athrawon sydd gennym wedi eu hyrForddi i'r gwaith. Cyn y ceir athrawon wedi eu gwir hyirorddi,ni eUir disgwyl ond myned o'r ysgolion o'r drwg i'r gwaeth. Rhaid cael system newydd a chadw ati. Caed cynhad- ledd wir dda yn yr Wyddgrug yr wythnos ddi- weddai. Talu iair punt <KU ei wely.-Dirwywyd un Dafydd Jones, Rhos, I dair punt am gysgu yn y lofa. Profwyd hyn yn ei erbyn er iddo gelsio gwadu. Felly costiodd ei wely iddo y noson honno yn o ddrud. Gallasai, o arfer synnwyr, brynu gwely cyfan am lai bris, ac hefyd ei ddwyn o naen ei well. Conwch gadw'n enro, frawd. Dal i ddiota.-Yn ol adroddiadau y llysoedd gwelir mai dal I ddiota y mai'r yfwyr o hyd. Credaf fed pethau'n well ar y Saboth nag y buont, er fed He I wella. Ond ni cheir I!wyr wellhad nes cau. DarlÙhwyr y Clawdd.-Rhos (B) Cathrin o SÙna, gan y Parch J. T. Jones, B.A., Dmbych. Cefn (C.M.) Rhyddid Crfyddol, gan y Parch. J. T. Jones, B.A., Rhosddu. Penarlag (M) T Beibl yn Ffrainc, gan y Parch.Ward Willtams, Gwrecsam.p-.Abertawe r Pregethwr a'r,-Gzoran- dawr, gan y Parch Idwal Jones, Rhos. ——o——

Basgedaido'f W!ad. NANTLLE.-Rhoddwn y sylw blaenaf i'n milwyr dewr. Dyma'r newyddMn di- weddaraf am danynt:—Ellis, mab Mr. Owen Williams, Tan y line, Tal y Sam, yn beryglus glaf mewn ysbyty yn Ffrainc, er Ion. 4. Un brawd i'r milwr dewr yn gorffwys yn naear Ffrainc. Henry, mab Mr. Robert H. Owen, Pen yr yrfa, Tal y Sam, wedi el glwyfo'n enbyd yn yr un wlad. Hughie, mab Mr. Hugh Evans, Water Street, Pen y Groes, yn glaf mewn ysbyty ym Mesopo. tamia. Brysiwch wella, fechgyn. Dyn,a'r milwr J. Morris Parry, County Road, Pen y Groes, yn canu mewn cyngerdd yn Cairo, "Bwthyn bach t6 gweUt" oedd ei gan, a hiraeth, mi wrantaf, yn llenwi llawer rryn- wes am gael golwg unwaith etc ar fythynod gwyngalchog Cymru———Bu ein haelod sen- eddo!, Mr. Ellis Davies, yn annerch cyfarfod cyhoeddus yn Nhal y Sam nrls Fawrth. Traethodd eiriau'n IIawn gwirionedd a sobrwydd.——Dal i helpu pob achos da y mae ein Cwmni Drama. Nos lau yr oedd- ynt yn Neuadd Dre Pen y Groes, yr elw i Horeb (W) a nos Sadwm yn Ysgoldy Bryn Aerau yn perRormio er budd achos Bedyddwyr Pont Llyfni.——Prynhawn dydd lau bu angladd Mrs. Mary Williams, Canton House, Pen y Groes. Bu farw yn 77 oed. __Dal gyda ni mae Mr. Rhew o hyd, ac wedi cymryd em hafonydd a'n llynnoedd yn garcharoridn, ac yn bygwh y mcr mawr Ilydan.———Nos Lun yr oedd cyfarfod yn Ysgoldy SaMn, Pen y Groes, i geisio sefydlu Cymdeithas Gynhilo yn e;n mysg. Syniad ardderchog iawn, a theilwng o gefnogaeth pawb, end ar hyn o bryd prin yw tairaid y chwareJwr, a lied brin yw ei enilli'-n hefyd er hynny dichon, gyda gofal y gellir cynhilo yehydig, "fel nachollerdim/' O'JS HriN SIP,-SEP SIR FON.-Gwr ieuanc rhagorol oedd y Preifat S. E, Eaton, mab i arolygydd HineII y L.N.W.R. yng Nghaergybi, a fu farw o'i glwyfau yn Ffrainc yn un ar ddeg ar hugain oed. Cyn wyn.ebu r Taro Mawr gwnai ei waith fel stiward ar un o longau y ewmpeini sy'n mordwyo rhwng V dref a Dulvn. —Dyna drwm i 'w deu!u oodd derbyn corR Mr. D. J. T.homas, Myrtle ViUa. Caergybi. Cwympodd dros y lanfa yn Greenore, ac yn y doc yno deuwyd o hyd i'w gorS. Efe'n beiriannydd, ac wedi bod gyda'r cwmni am ugain mlynedd, ac yn anterth ei ddydd.——-Yn y Village Hall yng Nghemaes, bu cyfarfodbrwdi hyrwyddo mudiad y gwirfoddolwyrmilwrol. Y Cyng- horwr W. Hughes Jones, Bryn gwyn, yn y gadair, a Mr. Hugh Pfitchard, LIangefm, yn taau llewych ar y cynUun. Dros bump ar hugain yn ymrestru i gychwyn, a Mr. Ivor Morris, Shop, yn ysgrifennydd.—— Yng nghapel Wesleaid Trefor clywyd PJenydd ar ei hon bwne, a than ei ysbryd a''i ddawn yn llosgi'n eirias. Sieryd'yngryf'dros Iwyr-waharddiad.——Dyna lythyr calr.nnog a anionodd y Priefat Wm. Jones at et natnt, Mr. a Mrs. John Jones, High Street, Llannerch y Medd, yn yr hwn y dywedai ei fod fel Uew, ac nad oedd berygl iddo dorri ei gaion. "WnaiS dim dorri fy nghalon/'ebai, "end ergyd drwyddi." "Aomae'n dda gennyf gael gwasanaethu fy Mrenin am gwlad.- __Y Karmwr piau hi. Un Mr. Owen, Fferam Paradwys, yn derbyn un bunt a thrisain am darw yn Llangefni y dydd or blaen, a dwy bunt ar bymtheg a deugam am darw dwynwydd arall. Paradwys yw hi ar rai, beth bynnag am eraill.——Dyma fel y ceisiasom odii'n teimlad ar ol y ddau frawd hawddgar a aeth dan y rhew yn Rhosneigr :— Dan y rhew, ddau fachgen annwyl, Dyna brofedigaeth drom Daeth eu diwedd heb ei ddisgwyl- Wermod lanwodd gwpan siom Tristwch angeu lanwai'r cartre, Daeth i mewn heb guro'r drws, Chwiliwyd, cafwyd yn y bore Dan y thew ddau frawd bach tlws. Yn y Hyn y ddau yn soddi, Dan y rhew-ar hyd nos Lun Ond heb deimlo dim o'r oemi— Yn eu marwol drymuyd hun Bore drannocth, dyna'r newydd Dorrai dros y fro'n bruddhad Dan y rhew gerllaw ei gilydd, Ofid dwbi ma.m a thad Bore Hun y ddau m.or llawen— Pell y bedd a newid byd Cyn y Sul, yr un dywarchen ? Geid yn cuddio'u gwedd. yn.ghyd Rhy ddiweddar, er mor ba.rod, ? Ydoeddhelp cyfei.!U.on glew .àn.geu'n ddistaw, cyn eu dyfod, W'I)aeth ei wai.f.i o doii. y rhew. I Llygad AgO'f'8d. 11

 E!B Cenadt ym ?mBinson. ? I Dyddtadur u Mawrth 3—DM!ith ar HtraethoK ym CMortton JHeM Ebrin 21-Cymanfa y Gobeithhioedd ¡ I Cenhadon y Sui Neaai. 1111 Y METHODISTIAID CALFINAIDD Moes SIDE—10.30 a 6, R WiMiams, PcndietoB PENDLETON—10.30, R J WiHiams. 6, John Fetix HEYWOOD ST.-10.30 J H BughRs, 6 R JwmMBM.Lerpw! VICTORIA PE—10.30 a 6, W W Roberta, BooUe FARNWORTH—10.30 a 6. TfMR—10.30 a 6, WABRtNOTON—10.30 a 6, T HeSn Evans NAR.LB8TOWN—10.4&a5.30, AsuToN-uxDER-LYNE-10.45 a 0.30 EGLWYS UNDEBOL NCCLES—11 a 6.30. YR ANNIBYNWTR CHOM.TON BD—10.30, Pairy Jones, 6.15. T WeU Jones CroefoBwant BooTa ST—10.30, T T Jones, 6.15, R Parry Jones QUEKN'8 ROAD—10.30 a 6.15, LD. DUNCAN STEKET—10.30 6.15, Trefor Jones H&LLINWOOD—10.30 a 6.15 Y WESLEAID. DEWl 8ANT—10.30. J D Owen 6 J H Hughes HOBBB—1030, E W Roberts 6 W Rowjanda SEION-IO.30, John Fe]ix, 6, J Morris BEULAH-2.30, J E WiMiams, 6-30, OALFAEIA—10.30, 6, J D Owen WBASTE—10.30, J T Elliq 6.30, J M Williams Y BEDYDDWTB- UP. MEDLOCE ST.—10.30, J Morris 6, Ernest Jones LONOSISHT—10.30 a 6.30, ROBIN'B LANE. SPTTON—10.30 a 5.30. ? FFD?RL/T? LLTF? ?O?.—Cynawnodd! y Parch D. Tecwyn Evans, B.A., ei addewld i'r Wesleaid yn Gore Street nos Sadwrn gyda'i ddarlith ar Lyfr Job er fod Ilefaru tan annwydi. 'trwm yn gryn arcbwyl.iddo. Bu orfod arno beldio a phregethu y Suj, a gwasanaethwyd yn ei Ie gan' y' Parch. Gwynfryn Jones. Mr. J. T. Roberts, Whalley Raagc, oedd c: y cadeirydd,—masnachwr IIwyddianaus iawn yma; brodor o LanfyIIIo a chaed ychydig eiriau doeth ganddo tuagat galonogi pawb i fyw bywyd teHwng or Beibl a Chrtstnogaeth. Diolchwyd i'r cad- eirydd a'r darllthydd gan y Parchn. J." Felix a M. Llewelyn. Oherwydd fod y darlithydd yn cael galwadau mynych i draddodi y ddarlith hon, ni iyddai'n deg el chrynodi yma. Digqn dweyd ei bod yn werth Hawer o ymdrech ac aberth i cnnill y., cyfle i'w chlywed. Caed goleu ar lawer o bethau dyrys ynglyn ag ysgrifeniad y llyfr a'r amcan a'r gred Sol oedd gan yr hen genedl fod pechod bob amser yn cael ei goabi yn y byd yma, ac fel y mae llawer yn yr oes hon yn credu y cyfeillornad penSol lod unrhyw brofedigaeth a ddaw i gyfarfod dyn yn rhan o oruchwyHaeth Duw i gosbi am wneud rhywbeth heb fod yn lawn. Syn fod dwy fil o nynyddoedd o Gristlosogaeth wedi methu ysgubo'r ffolineb o'n gwlad. Mae Hawer camsyniad ynglyn a L!yfr Job a'i gynnwys, a llawer camddefnydd wedi ei wneyd o'r adnodau. Pan iydd y Parch Tecwyn Evans yn rhoi heiblo y ddarlith hon, gobeithio y cyhoedda hi'n tlyfryn er mwyn i'r rhan hon o'r Ysgrythyr gael ei He pnodol, a goleuo'r oesj yn bnodol hefyd i'w ddcongH. Dr SC U' R AT II RA TV 0 N.Bu hefyd gyf., arfod rhagorol yng nghapel Victoria nawn a hwyr yiSadwrn.Yn y prydnawn cyfarfu arolygwyr, ysgrifenyddion, ac ath. rawon ysgolion Sul Undeb y Methodistiaid, a gwahoddwyd gweinidogion y gwahanoL enwadau i ymuno a hwy, a darparwyd te. Yn yr hwyr rhoddodd yr Athro R. Morris, y Bala, anerchjad odidog ar Efcngyl loan. maes Hafur yr YsgoHon Sul. Sylwodd yr Athro yn fanwl ar Awduraeth yr Efengyi yn ol y gwahanoi aymadau, ac aeth trwv y cwM yn ddiddorol a galluog, gan gloi y cyfan gyda rhesymau mat loan y disgyb" aanwyl oedd awdur y Bedwaredd EfengyL Y Caplan E. Wyn Roberts ocdd y cadelrydd, a chaed sylwadau ganddo ef a'r Parchn. R. Williams, Ben Evans (A) a J. H. Hughes (B)., r CAN rN TYNNU.-Yn fuan ar o?, dechreu y rhyfd ffurfiodd y milwyr yn Heaton Park Gor Meibion, ac er y cyfnewid- iadau o dro i dro trwy symudiadau, cadwyd y Cor yn fyw hyd nes y gwahanwyd bron yr holl aclodau ychydig nsoedd y'n ol. Mac Hawer o Gymry etc yn Heaton Park, ac o'T rhat sydd yno'n bresennol ceisir ffurfio ett'- Gor Meibion hyderwn y llwyddir, ac m bydd yr ail mor wasanaethgar a'r cyntaf, bydd yn anrhydedd 1'r catrodau Cymreig. SOCH.-A mi'n son am Heaton Park- mae gan y Gorfforaeth gytiau moch yno, He y pesgant oddeutu banner cant, mse'jR awr ym mwriad yr awdurdodau ychwanegn'r adeiladau er mwyn cael He I fagu dau gant am fod cymaint o annog am gynhyddn defnyddlau ymborth. Hyn yn dwyn i'm. cof ymweliad Hughes, Prif Welnidog Awstralia, a'r dref hon ac wrth dderbya. anrheg y Cymry dyma'i anerchiad Cym- raeg, Hwch bach goch a chwech o fochod cochion. COFIO'R'" SA NT. Prysura PwyUgor Treat Gwyl Ddewi ymlaen a'u trefniadau. Caiff y milwyr Cymreig sydd yn yr ysbytai wiedd am dri y prydnawn yn yr Albert Hall, a disgwylir o bedwar i bum cant o Mvyr Cymreig Heaton Park yno yn yr hwyr. Caiff y cyhoedd ymuno yng ngwiedd bechgyn yr hwyr am ddim ond deuswilt i lethau y draul. Cadeirydd y prydnawn fydd y Parch. J. H. Hughes, ac y mae wedi Hwyr ymgysegru i'r gwaith hwn, fel IIawer gwaith dyngar arall. DeaUaf mal ef yw cadeirydd y pwyllgor. Cadeirydd eyiarfod yr hwyr fydd Mr. Phylip Hughes—un o'r Thai parotaf: ei gymwynas i bob galw arno. STLFAEN r PENTWR A UR.-I ddaag- os fel y mae'r Welsh FlagDay wedi cael croeso., mae tua chwe chant o bunnau wedi eu haddo eisys a Uu o foneddigesau yn ymaayd yn y gwaith yn frwdfrydig iawn. Ar ol eu cae! hwy i ddechreu gweithio o blaid y symudiadJ. gellir yn hawdd ganu, Mae popeth yn dda/"

Palatine Trade Protection Office (Lpool). ? Exchange Chambers. 2 BIxteth Strest4 LIVERPOOL, and at LONDON. Subscription ft ts, per annum. 1 Inctades an PNLIM1TED number of cottect.t<m<t OP ftcconnts. Td. 8365 Ce)t)H! (3 tines). 'Telegmma/ Ouorum. Apply for fun". particulars- PARKI-, S. BOOTH, Generat MMtget. _w -w aoaaaaaaaao.QaaaaaaDaaaaaoa ? J????????????? ? ?1 1 a 0 I o GUilEA MLB WEDDING M8S I L a tram 7/6 to 60/- Hatf.doz best E!ectro-p!ated Q Spoons given to each Purchaser of a Rtng. S 0 BALL'S LUCKY ENGAGEMENT RINGS at pnees to suit all a.. -—————— a ? a BALL'S LUCKV WEODtMG R!MG DEPOT, 0 a Finger-Size Cards Post Free 33, London Road, LIVERPOOL. a aQaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaQ a a o CYF&iRIAD NEWYDD (Change of Address) D. R. JONES (Alaw Madog), 25 R.adstocR Road. Liverpool. Dealer in PIANOS, ORGANS, and HARMONIUMS, MUSIC PUBLISHER., &e. Catalogues Free on application. Terms Cash, oroneasy payments to suit Custome_r Ordeta by Post are promptly attended to. Toning and Repairing a Specialty. Town and Conntry visaed Dwv e&n Newydd yn bared, Pris Swilt yr un. Trwy'r Pos? 1 ?. « Sai i fvnT T?fdyW?" ?and for thy Country), ?. T. D?wt. Sop.nen T?. « Mab V ??'?he So!dier'a Son), D. B. Wtm<w OJ:.AJf. Contralto n? Ba? Gei? ??eg a Saeaneg. Be? y mae ? hon eiriau cysegre?-" Jen?? Newydd (TheNewJemaaltm). For Bedsteads and Bedding. W. WHtTTLE SOM & STOTT, LTD,, t<6,'186120WHrrECHAPEL, HVEKPOOL. II ? <' Te)*pt'*e« 3 J 31 Royal.