Y Brython

Tn 1 "ew j r OLD POST OFPICE PLACI TARGEST SUECTION -UJWEST PBICE6 TELEPHONE 3075 ROYAL

Ein Canedl ym Mancetnion' Dyddiadur Mawrth 3-Darlith ar Hiraetnog yn Cnorlton tieaa BbrfU Il-Cymanfa y Gcbeithluoedd Cenhadon y Sul Neaal. Y METHODISTIAID CALFINAIDD Now SIDE—10.30 a 6, J E Hughes, Blynsiencyn PmraLHTON—10.30, R R Parry. 6,R Williams HBTWOOD ST.-10.30 R Williams, 6, E Williams, Df-rwen VICTORIA PKlO.30, E Williaros, 6, R R Parry, Ruthin PABSWOETH—10.30 a 0, Griffith Jones. Lerpwi LEIGH—10.30 a 6, WARRINGTON—10.30 a 6, lUfUJiSTOWN—10.45 a 5.30, AFLHTOS-DNDEE-LYSE—10.45 a 6.30, Jf EGLWYS USDEBOL ECCLES-ll a 8.30, YR ANNIBYNWYR OROLWON RD—10.30 a 6. L I. Williams. Llandudno BOOTH ST-10.30, J Morris, 6.15, M Liewelyn QVEKN'S ROAD—10.30 a 6.15, LD. DUNCAN STREET—10.30 M Llewelyn, 6.15, J Morris Hows WOOD—10.30 a 6.15, Y WESLEAID. DEWI SANT-10.30, W G Jones, 6. J M Williams I HORIB-1 0 30, a 6 SB05—10.30, J E WiUia.ms. 6, John Felix ¡ B.VLAR-2.30, J D Owen. 6-30, J 8 Williams OAJ?AMA—10.30, John Felix, 6, W G Jones WEASTB—10.30, 6.30, J E Williams Y BEDYDDWYR- j UP. MEDLOCK ST .-10.30 Ben Evans, 6, IAMOSIGHT-10.30, 6.30, Ben Evans BQBBS'B J4N, SUTTOBT—10,30 4 5,30, ■■ GYFRlF Y S0BL.—Mae Mynegydd y Wealeaidy tro hwn'yn cynnwys rhestr enw- au a chyfraniadau holl aelodau eglwysi y Gylchdaith. Etyb yr un diben ag adrodd- iad blynyddol eglwysi'r enwadau eraill. Dichon mai i'r Wesleaid y mae'r clod. mwyaf am fanylrwydd popeth perthynol i'r achos. Cadwant gofrestr fanwl o'r bed- yddiadau, priodasau, a marwolaethau. Pam yr anwybydda neb y manion hyn sy mor hanfodol bwysig i fywyd mewnol eglwys sis gwn, os nad yr arian gaiff y sylw pennaf. Gwelais adroddiadau eglwysig heb hyd yn oed fynegi y dydd o'r mis y bu farw rhai o'r fiyddloniaid, ond yr oeddynt yn neilltuol fanwl gyda phob ceiniog a gyfrannwyd neu a wariwyd. Hawdd Uongyfarch y Wesleaid am eu cyfraniadau, sydd yn anrhydeddus iawn, ac wrth gymharu y blynyddoedd ni their fod pwys y rhyfel wedi effeithio ar yr kaelioni, a chadwyd i fyny nifer yr aelodau yn yr eglwysi yn lied dda. Nid yn unig mae'r Fyddin wedi tolli'n drwm ar bob oglwys, ond mae cyfnewidiadau aelodau yn ystyriaeth pwysig. Symudodd llawer o eglwysi pob enwad i ffwrdd oddiyma, amryw feallai na fuaaai'n mynd o gwbl onibai y rhyfel; ond daw llawer ereill yma yn eu Be t ac os cyflawnir y darogan ynglýn a'r H*iional Service Scheme, y tebyg ydyw y "bydd rhai eglwysi wedi eu hanner weddnewid <yn terfyn v flwyddyn. Fe'm hysbyswyd gan y Parch. J. Felix y bydd y M?e?/cM Y yn rhifyn arbennig yngl?n & chan- mlwydd yr achos yn Hardman Street. Ceir yaddo hefyd ddarlun o aelodau y Cyfarfod Ghwarterol. Glanheir a phrydferthir y capel, a gwneir ef yn un o gapelau harddaf y dref, a chaiff ei oleuo a thrydan. Bydd eyfarfod- jdd o Mawrth 23 hyd y 26'; y cyfarfod nos Sadwrn i bawb a'r pregethu nos Sul i ulleidfaoedd y Gylchdaith. Disgwylir y Parch. Thomas Hughes, Cadeirydd yr Ail Dalaith, a'r Hybarch Hugh Jones, D.D. YMWELIAD GENHADWR. Bu'r Parch. Thomas Lewis, y cenhadwr o'r Congo, ar ymweliad a'r Bedyddwyr. Nos Sadwrn oaed te dymunol wedi ei ddarpar gan chwior- ydd yr eglwys ym Medlock Street. Wedi bynny caed cyfarfod cenhadol rhagorol, a'r Parch. J. H. Hughes yn gadeirydd. Anerch- wyd gan Mr. Wyn Jones, ysgrifennydd flafurus adran genhadol Bedyddwyr Lerpwl a Manceinion ac yna caed araith ddiddorol gan y Parch. T. Lewis. Adroddodd ei hanes yn San Salvador, Affrica, a dangosodd ddylanwad yr efengyl ar y dyn du, a'u haelfrydedd at y gwaith da. Canwyd yn y eyfarfod gan Miss Myfanwy Williams, a Miss Jones (Llanelian) yn cyfeilio. Bu y Parch. T. Lewis, gyda'r Parch. Ben Evans, B.A., Slade Lane, yn annereh cyfarfod yn ystafell genhadol y Bedyddwyr yn Longsight BOS Lun. Brodor o Whitland, De Cymru, yw'r cenhadwr,ac wedi treulio tua 30 mlynedd ar lannau y Congo er hyn gall siarad Cym- raeg yn rhwydd ac effeithiol. AGORYD LLYGAID Y DALL.—Ychyd- ig iawn a wyr llawer o'r Saeson am hanes Cymru a'i hen wroniaid. Dylem ddiolch llawer i'r Cynghorydd Rhys J. Davies am ddewis testyn Cymreig i ddarlithio arno i gannoedd aelodau yr Ancoats Brotherhood. Gwn yn dda petae llawer Cymro yn ei le mai nid testyn Cymreig a gai'r sylw. Nid yn unig mynnodd destyn Cymreig, ond mynnodd gael ar raglen ei ddarlith amryw ddoeth- ymadroddion ynglyn a Chymru o waith 0. "ML Edwards ac ereill. Dyma bwt Ben Bowen Through years of a slumbering past, Through ages of selfish strife, We are Celts and heroes still, and at last ( We march to our higher life. Dyma delpyn cartre gan R. J. D. ei hun The capitalist flourishes in Wales as else- where; the commercialist does a rearing business in the successful mining valleys -of the South whilst the peasant farmer is jgiaU stricken with the same old tyranny which was the lot of his forefathers." Cymry m ewn hanes oedd testyn y ddarlith, a dyma rai o'r prif^arwyr yr ymdriniodd a hwy :— Dewi Sant, Gerallt Gymro, Dafydd ab Gwilym, Hywel Dda, Llywelyn y Llyw Olaf, Syr Thomas Picton, Arglwydd Overstone, Griffith John, Syr Lewis Morris, Lloyd I George,, Robert Owen, Richard Roberts, Ceiriog a.Derfel. Mae ganddo ysgrif faith a galluog ar un o gymeriadau ieuainc dis- gleiriaf ym myd Llafur yn Ne Cymru, yn rhifyn y mis hwn o'r Millgate, Cafodd yr ysgrif- le cyntaf y rhifyn, ac y mae darlun rhagorol o'r gwron,sef Robert Williams, yn nechreu'y Ilyfr. j L I TRISTWUH ANGAZJ.—Tan ddyrnad drom y rhyfel y cwympodd Elwyn Roberts, 2nd Lieut, yn 'y Royal Flying"Corps, ar faes y gwaed yn Ffrainc.1& Efe'n fab y Parch. G. Ceidiog iRoberts (Llanllyfni), yn Uanc dymunol ac yn aelod o eglwys Moss Side. —Chwith hefyd yw colli trwy farwolaeth y Pareli.I.Thomas Hughes, Stockport. Pre- gethwr egwyddorol ac unplyg. Daeth i Stockport yn 1895, a bu'n weinidog yr eglwys hyd 1909. Cyinerodd ran flaenllaw gyda symudiadau] yr achos a phethau Cymreig. Byddwn eleni yn cofio ein Nawddsant trwy foddion nos Tau yn eglwys Dewi Sant, Lime Grove y gwasanaeth yn Gymraeg, a'r bregeth yn Saesneg gan y Canon Edwards Rees. Hefyd gwledd filwrol yn Albert Hall; f a gwledd a chyfarfod Cymdeithas^ y I Ford Gron y nos ddilynol.

AM LYFR. SWYN GYNGHANEDD Gan His. FRYN Abort a we, Thoma s a Parry, Cyf. Heol Gaer.—Cefais lawer iawn o fwynhad wrth ddarllen y llyfr hwn, a hynny er fod yn hawdd lloffa amryw ddiftygion ynddo. Un o'r pethau a dramgwydda'r darllenydd fynychaf yw llinellau cyffredin a dibw" vnt a hynny'n ami yn niwedd englyn. Er enghraifft, yn yr englyn i Hermon :— Addien dem] gweddnewld Iôn I foddio'r etifeddion. Eto-i Fynydd Hor,- Ban y byw heb wyn y bedd, A rhawd i uwch anrhydedd." O'r lliaws mynyddoedd yr englynodd iddynt, y mwyaf diafael yw'r un i Galfaria Annwyl afon a lifa-yn ras hael Dros hwn a dyn yma Gread o Gariad ga,—a Thrugaredd Ac elw o fawredd Myn ydd Calf aria. Ond 'er gwaethaf rhai penillion musgrell ceir yii y llyfr liaws o englynion nodedig o darawiadol fel disgrifiadau o wahanol wrth. rychau. Mae tine yn eglur ar bob dalen gynghaneddol, ac Illae'rt darnau rhydd yn gywrain a naturiol. GWE A GWRAIG YN FFRAEO. 0 dy hwyl dawel, Dewi,—na'd i nwyd Neb dy dynnu dani Daw cafod wg, cofia di, Wrth ymyrreth a Mari. ELLYN YR EILLIWB. Cyllell der,—hardd offeryn,-a fed farf Dew y foch,—lym erfyn A newid od wedd y dýn All yr eiUiwr a'i ellyn. MEWN CYSTUDD HIB. Anniddan yw fy nyddiau,—a dýn blin 0 dan bla doluriau Yn nhdn llosg. ing rwy n Hesghau 0 dan bennyd hen boenau. Beth feddylia Reporters y Papurait o'u darlun hwy ?- Trwp pert yw y reporterg,-y chaps sy Fel cheap Siacs a sci-ibblers, N6d erlidwyr y leaders Yw coesau sliw strokes a slers Er fod yma gyflawnderc ddigrifwcli, mae ton yr holl lyfr yn ddyrchafedig. Ceir daraau raagorol eu gwersi yn y Illesurnu, rhydd. Dyma ddam syml. er hynny dwfn ei syniad Y LLANW. Dc wch i syllu ar y mor Tonnau llanw eigion garw Gynghaneddant megis c6r. Mae yr achos o'r tu ol I bob llanw nerthoedd hwnnw Gwyd y tonnau yn ei gôl. Mewa elwrdd gweddi, melys byw Pan bo r llanw rhyfedd hwnnw Ar i fyny at ei Dduw. Na ro'er clod i unrhyw ddyn Os a'r tonnau dros y glannau, Duw sy'n haeddu hwnnw'i Hun. Ond rhaid ymatal. Mae'r e, lynicn yn darawiadcl, mae'r caneuon yr, awenyddol a thlws, a'r llyfr yn wir werth ei brynu. --0-

CAERLLEON GAWR. I Ystyriaethau Mr. E. T. John.—Y mae yna lawer Caer ym Mhrydain, ond dim ond un Caerlleon Gawr, a'n Chester ni yw honno. Ac er nad yw hi mor fawr nac mor fyw hwyrach a Lerpwl a Chaerdydd, eto i gyd y mae hi'n hyn ac yn fwy urddasol lawer, canys yr oedd Caer yn Gaer cyn bod Lerpwl na Chaerdydd. Y mae llawer o'i hen ogoniant ar gael eto a cheir hufen ei Chymry'n ymgynnull ar aelwyd Cymdeith- as Cymry Caer yn ystod misoedd y gaeaf. Deuwyd ynghyd i gloi'r tymor hwn nos Wener, Chwef. 9, i Neuadd Y.M.C.A. St. John's House, i wrando Mr. E. T. John, A.S., yn traethu ar Datblygiad Adnoddau Cymru, yn feddyliol ac yn faterol Mr. W. Wynn Evans yn y gadair, ac anerchiad Mr. John yn syndod am ei ffeithiau a'i hystadegau. Yr oedd adnoddau materol Cymru'n gyfryw y gellid eu treblu o'u trin yn iawn,-yn arbennig mewn glo, coedio {afforestation), pysgodfeydd, ac amaethyddiaeth. Buasai'n werth cyhoeddi'r ystyriaethau a gododd y darlithydd pe buasai lie, Mr. Go]. Beirn- iadwyd rhai o'r pwyntiau gan Siryf y Dre- y Cynghorydd J. Owens, Y.H., a diolchodd o a'r Cynghorydd E. Noel Humphreys a Mr. G. Parry yn gynnes iawn ar y diwedd. Dangosai adroddiad ysgrifennydd selog y Gymdeithas fod nifer o aelodau new- yddion wedi ymuno, a bod dylanwad a'r lies a wnai'r Gymdeithas yn cryfhau. Oedfa Gwyl Ddewi,- Y mae'r Gymdeithas yn trefnu oedfa Genedlaethol i Goffa Dewi Sant yn y Brifeglwys nos Fercher, Chwef. 28. Y mae cydsyniad y Deon eisoes wedi ei gael. Y cwbl i fod yn Gymraeg'; cor i ganu emynau Cymraeg dan arweiniad Mr. C. James. Yr enwog Dr. Bridge fydd wrth yr organ, a'r pregethwr fydd y Parch. Ll. R. Hughes, M.A., Rheithor Llandudno. Cymerir rhan hefyd gan y Parch. W. Parry Williams, (Caplan Cymreig yng Nghaer), a'r Parch. J. E. Williams, M.A., ficer Gres- ffordd. Yr offrwm at Ysbyty Caor i ac Ysbyty Cenedlaethol Cymreig Netlev. Ht'- Dim cinio eleni fel cynt, ond saig fwy ysbrydol a mWYLgweddus i'r amseroedd.

I ffetan-y GoL I I Medals Mr. a Mrs. Gee i aelodau I hyiiaf yr Ysgol Sul. ANNWYL SYR,—Goddefwch i mi hysbysu y rhai a fwriada ymgeisio am y medalstuchod, fod yn angenrheidiol iddynt ddanfon eu henwau a'u cyfeiriad i'r Parch.David Oliver, The Manse, Holywell, ar nenlcYll Mawrth 2, 1917. Rhaid i'r ymgeisydd fod yn 70 oed, a.c yn parhau i fynychu'r Ysgol Sul. kY mae gofyn hefyd nodi'n fanwl nifer y blynyddoedd y bo wedi bod yn aelod o'r Ysgol, ac ym mha le. Rhaid ithob cais gael ei arwyddo gan ysgrifennydd Cyngor Eglwysi Rhyddion y cylch. Hiwmor yn y Seiat. ANNWYL OL YGYDD,I;ylwals I chwi dro yn ol gyhoeddi yn Y ..Brythoit fod PwyUgor Eisteddfod Pen y Byrcwy wedi derbyn y air "hiwmor" i mewn i Seiat yr laith Gymraegi a hoffwn wybod pa un ai tlodi'r iaith ynteu teilyngdod y gair a gyfrif am hynny. Gwelir amryw'n cael eu derbyn i'r seiat o dro i dro, ond ni welais i neb yn cael ei dderbyn na fyddai'n dangos ysbryd digon ystwyth i gyflawni pob gorchwyl a ymddiriedid iddo o hynny ymlaen. Fe geir mynychu'r Ysgol Sabot hoi a'r Cyfarfod Gweddi heb ddangos yr ystwythter yma, ond nid y seiat. Beth am y gair hiwmor"? Cof gennyf i chwi ddweyd dro'n ol na ddylid gwrthod derbyn unrhyw air i seiat yr Iaith os cymer ei dreiglo ynddi. A ddylid gwrthod derbyn geiriau na oddefant eu treiglo ? Yr oedd arnaf fi eisieu dweyd humorous yn Gymraeg un o'r dyddiau diwedd- af yma, ac ni wyddwn i ar y ddaear beth i'w ddweyd. Fe fuasai'n well gennyf ddweyd wrth y Sais mai teilyngdod y gair ac nid tlodi'r Iaith Gymraeg yw y rheswm ein bod wedi ei dderbyn i'r seiat. Beth a fuasai ei farn o am y Seiat arall, ac amdanom fel Cymry pe buaswn wedi dweyd hynny, tybed? A fydd i rywrai o flaenoriaid seiat yr Iaith ddangos teilyngdod yr aelod newydd i ni, a dangos pa fodd y gellir ei dreiglo. Gwelaf fod amryw o ohebwyr Y Brython eisoes yn ei ddefnyddio fel enw (noun), ac os dangosir pa fodd i'w dreiglo, daw'n fuan i fod yn fwy o wasanaeth i'r genedl na bod yn unig yn hwvlustod i Bwvllgor Eisteddfod unwaith I am byth. nIbyth J- R- MORRIS. 78, Huskisson St., L'pool.

[LESSONS ON Harmony and Counterpoint Apply to- E. STANLEY HUGHES, 85 Park Road East, Birkenhead. Terms moderate, sn = = Remington's, Barlock's, Salter's, and all Standard makes, 35 j- upwards. Repairs, Cleaning, Rnplatir.g. Ribbons, Carbons, Stencils. JOHN R. FOULKES, 2 Fenwick St., Liverpool. Contral 7070 Birkenhead Depot- "OrMm College," 30aHamilton Street, Birkenhead

DAU TU"R AFON. Dydd Gwener yn Smithdown Road, cleddid Miss S. A. Jones, 53 Nicander Road. Magwyd hi yn y ddinas ac aelodau yn Princes Road oedd ei rhieni. Daeth yn aelod i Webster Road o Rochdale, tua 7 mlynedd yn ol, lie y bu'n weithgar iawn gyda'r achos. Byddai'n brydlon gyda 'i chyfraniadau at yr Achos yn Webster Road. Gwasanaethwyd gan y Parch. D. D. Williams.-R.J.G. Dydd Sadwrn, ym mynwent Allerton, ym medd ei mam, cleddid Miss Minnie Parry, yn 20 oed. Unig ferch Mr. Henry R. Parry, Birmingham (gynt o Cesarea, Arfon). Nychodd am wythnosau a thorrodd ei chalon pan yr ymunodd ei hunig frawd. Evan Henry, a'r fyddin flwyddyn yn ol ec sy'n awr yn Ffrainc. Bu Minnie'n ffyddlon iawn yn yr Ysgol Sul, a hoffai sefyll yr Arholiadau. Gwasanaethwyd gan y Parch. R. R. Hughes, B.A. Daeth nifer dda he ddangos eu cydymdeimlad^a'r teulu.R.J,R

CO()k &TOWNSHENC) Warm Wool Comforts for Soldiers, and Sailors. j Splendid collection of Bigh Quality Goods at Popular Prices. Wool Socks 1/ 1/6, & I/llr Pair. Khaki Wool Mitts, 1/- & 1/6 ppea!i r Natural Wool Body Belts, Balaclava Sleeping Helmets 1/11 and 2/6 each. Cardigan Jackets, 4/11, 5/11 & 6/11. Special line of Men's Khakis X Cardigan Jackets, 6/11 each Men's Army Grey Shirts 3/11 & 5/11 each Men's Khaki Shirts 4/11 & 5/11 each. Special Prices quoted for Church Guilds etc; Byrom St. & Dole St., LIVERPOOL. ANWYD, PESWCB,* INFLUENZA— Mac j rhain gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfn cwriio fod llawer o ddioddd oddiwrth Beswch, Bro ncfcitis., Paa, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Ac<d}.. Y mae'r hen feddyginiaeth DAVIES'S CO CGBt MIXTURE eto ar y blaen, ac yn cael ei gwertfc- fawrogi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, ye felys, yn cynhesu y frest, ac yn rhyddhau'r phlegm, Bydd dose mewn pryd yn ddigon. is. i I d. a 28. tIot (postage, 3<i.)-HuGH DAviza, Chemist, Machynll.t SARZINE BLOOD MIXTURE. CROEN IACH A GWAED PUR.-Dynavrhyo y mae Sarzine Blood Mixture yn ei sicrhau, a dine arall. Nid yw yn honni gwella popeth fel Yankes Patent Medicines, ond os blinir chwi gan groec afiach, ysfa, ptmples, toriad allan, scurvy, doluria u: pendduynod, etc., yn tarddu o waed drwg ac amhur, mynnwch boteJaid o Sarzine Blood Mixture gan y druggist nesaf atdch, 2s. gd. y botel, neu gyda 34. at y ciudiad yn ychwanegol oddiwrth y perchennol- HUGH DAVIES. Chemist, Machynlleth. _n' + .¥. CCCCCODDoaaaODooccocoaaccc a I ltb ;"I ? 'T -Y 0 a ????????—?' D 0  .—Q t?t["«**???<???? ? <??-?? ??? ?——— ???" Ie GUINEA GOLD WEDSINS RHfGS a from 7/6 to 60/- HaH-doz best Electro-plated Q Spoons given to each Purchaser of a King. 0 c BALL'S LUCKY ENGAGEMENT RINGS at prices to suit all C C'C a BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, a a Finger-Size Cards Post Free 33, London Road, LIVERPOOL.. 6 C C C C C C C [J [J [) [J D [J D [J CJ [J IJ [) C ,[] CO C C C C 1 i ■ 11 ■■■■ 1- 1 CYFEIRIAD NEWYDP (Change of Address) D. R. JONES (Alaw Madog), 25 RadstocK Road, Liverpool. Dealer in PIANOS, ORGANS, and HARMONIUMS, MUSIC PUBLISHER, &c. Catalogues Free on application. Terms Cash, or on easy payments to suit Customeri6 Orders by Post are promptly attended to. Tuning and Repairing a Speciality. Town and Country visited. Dwy gan Newydd yn barod, Pris Swllt yr un. Trwy'r Post, 1 /1. Saf i fyny dros dy Wlad (Stand for thy Country), W. T. David. Sop. neu Tenor. « Mab y Milwr (The Soldier's Son), D. E. Williams, O.R.AM. Contralto neu Bass. Geiriau Cymraeg a Saesneg. Hefyd, y mae i hon eiriau cysegredig,—" Jerusalem Newydd" (The New Jerusalem). For Bedsteads and Bedding. W. WHITTLE SON & STOTT, LTD., 116, 118 6 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. a 0 a 0 Tdepbwe 3137 Royal. i