Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
I BEATY I  L TD" CELE¡TED TAILORS || DEMOBILIZATION I CONCESSION To all who have served in HIS MAJESTY'S FORCES 2/6 IN THF- Discount on all purchases of Clothing (If made within a period of 4 months from date of discharge). ORDER YOUR SUIT WHILE ON LEAVE. BEATY BROS., Ltd., 37 to 43 LONDON RD., & 28 & 30 CHURCH ST., LIVERPOOL. J 1 Phone 3925 Bank. Phone 580 Bootle Wm. GRif f ITHS & SONS MAKERS OF SMART CLOTHES 29 South John St., Liverpool, AND 349 Stanley Road, Bootle, Military Uniforms. Lounge Suits. Naval Uniforms. Overcoats. Costumes. Ladies' Coats r- A yw'ch Llygaid yn etch blino ? Yw pethau'n iroi'n niwlog ac anelwig ? Dyna arwydd a rhybudd llethdod y llygad, I a dylech ga el au hedrych rhag blaea eu gwaethygu wna'u hsigeulao. Gallwn ni, gyden hoffar gwyddonol, ddweyd wrthych • 01 oes arnoch angen gwydrau; ac 08 folly, eich cyflonwi i'r rhai a barai fwyaf i o les i chwi. Galwch heddyw— ARCHER. A SONS IrHliht Specialists. 73 Loaa STRBBTi Sefydlwyd 1848. LIVERPOOL 1_ HARTLEY & CO., Llvarpool 12 MOSS STREET. CSALES BY AUCTION EVERY TUESDAY AND FRIDAY AT ONE, SATURDAY NIGHT AT SEVEN VALUABLE HOUSEHOLD FURNITURE OF ALL. DESCRIPTIONS. MAGNIJIOENT NEW AND SECOND-HAND PIANOFORTES, LARGE VARIETY OF BEDSTEADS BEDDING, &0. EVERY NECESSITY FOR HOUSEKEEPING s ATTEND THESE SALES AND SAVE AT LEAST £ ■' ?O?PEB CENT. A MAGNIFICENT SELECTION OF SAPIMRIIIOR FURNITURE IS ALWAYS KEPT IN ,#TOOK, AND ANYTHING MAY BE PURCHASED BY OTOOPKR, IVATE-TREATY. GOODS STORED. On view 8.30 ..m.to ?.30 p.m.; Saturday 1 pm i telephone 1793 Royal. OONSIGNMENTS (EITHER LARGE OR SMALL) I | OF ANY DESCRIPTION INVITED FOR THESE y INALRB. BESI1 RESULT GAU-RANTFICD. For Baths, Lavatories Closets, Brass Fittings, Lead Pipes, etc., apply to- I JAMES CHEW & CO., Ltd., Plurobers'Merchants and Brass Founders. Tal. No. 58 a 60 PAR4T>IS<5 STREET Bank 3402 LIVERPOOL. I Manufacturera of Copper Cylinders, Boilers, i Gas, Washing Boilera.   ?.    ????. ?. LIVERPOOL The "SHAFTESBURY, MOUNT PLEASANT, i mutt. waik irxm Mm* it. A Otm&ai Stat M> A Hotel. Moderate lb ftstj Sbalisisbwy E'pooJ." Pieni I ASK FOR IDRIS Table Waters Is Syoitoss and lotttes, aODA WATER, POTASH WATBR, SELTZER WATER LEMONADE. DRY aiNeER ALB, Etc.. etc. IDRIS & Co., Ltd., Northumberland LIVERPOOL D. GRIFFITHS e SON 221 Brack Rd,. and 9 Moss St.. L'pssl. Pianos & Organs by all the leading makers, From 8'- per month. THSBPaotfES—«6i Aaiield A 3772 ITOYALI Athrofa Aberystwyth (UN O'it COLEGAU TM MHEIPTBOOL CYMBU). Prifathraw-T. F. ROBERTS, M.A., LL, D. DECHREUA R Tymor nesaf ym mis Hydref. Paratoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru Cynygir amryw ø ysgoloriaethau (amryw o konynt yn gyfyngedigi Gymry) y flwyddyn hoa. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y 18fed o fis Medi, 1919. Am fanylion pellach, ymofyner & j J. H. DA VIES, M.A. Cofrestrydd ROBERTS EDWARDS, ESTATE AGENTS, 64 Kirkdale Rd., Liverpool Telephone i 2193 Royal. I
Trern I-Pøndøftg Bryngwenallt
Trern I-Pøndøftg Bryn- gwenallt PAN ymneilltuodd Syr John Herbert Roberts o gynrychiolaeth seneddol Gorllewin Sir Ddinbych, wedi gwasanaeth difwlch a ffyddlon er 1892, a chaaddo sicrwydd di- amheuol o barhad ymddiriedaeth yr ethol- aeth ynddo, heblaw ei fod hefyd yn anterth einioes, fe ddeellodd y cyhoedd ar unwaith fod ganddo reswm arbennig am hynny, ac, erbyn hyn, fe brofwyd mai cywir oedd dyfaliad y bobl. Mae'r Cyruro gwlatgar o Abergele'n farwn. Yr oedd, mewn gwir- ionedd, yn un o bendefigion y bobl yng .Nghymru o'r blaen, ac yn yr ystyr goreu. Ar Vahan i hynny ni fuasem yn teimlo fod yr anrhydedd a osodwyd arno'n awr o fawr werth i'w genedl; ond pan gofiwn gymeriad a gwasanaeth y dyn i fuddiannau goreu ei gydgenedl, bydd yr anrhydedd a gafodd yn achos o lawenydd mawr inni oll. Yr ydym yn ei gofio'n ddyn iouanc, ac -yn dechreu ar ei waith cyhoedd. Yr oedd rhyw swyn yn ei berson a'i gyflawniadau a enillodd hoffter pawb ar unwaith. Wrth gwrs, cawsai'r addysg oreu, ac oniSodd radd uchel yn ei brif ysgol. Ond o tan yr addysg a'i safle gymdeithasol fe welid fod synnwyr cyffredin cryf, sobrwydd meddwl, ac ysbryd diymhongar. Pan geid ef i gymryd cadair mewn unrhyw gwrdd cyhoedd, dywedai rywbeth i'r pwynt, a gwelid yn eglur ei fod yn byw yng ngoleugylch gwybodaeth a myfyr, yn gyfarwydd ynghwrs y byd, ac yn efrydydd meddylgar o bethau Cym- reig. Cafodd weld llawer o'r byd a llygaid teithiWr, a throes yr hyn a welodd i ddefn- ydd da. Ond, gan nad faint a welodd ac a adnabu o wledydd a chenhedloedd ereill, cadwodd le arbennig yn ei galon i Wlad y Bryniau. Ganed ef o linach ragorol o ran ei dad a'i daid. Bu'r taid—Mr. David Roberts-yn un o brif gedym Eglwys Princes Road, a diau mai ef a roddes yr ysbrydiaeth pennaf i'r symudiad at godi'r deml hardd bresennol yno. Drwyddo ef a'i feibion yr adeiladwyd rhannau helaeth o Lorpwl, a buont yn foddion i godi lliaws mawr o adeiladwyr Cymreig ereill. Cysegras ant erwau lawer o dir i sobrwydd, cyn belled ag y gallodd cadw tafarpau allan ohonynt wneuthur hynny. Gweithiodd y diweddar Mr. John Roberts, A.S., yn ddyfal i sicrhau cau'r tafarnau ar y Saboth yng Nghymru, a chafodd bentyrrau dirmyg arno gan y gwrthwynebwyr, yn dal am ei waith. Etifedd- odd eu disgynnydd ddelfrydau uchel y tad a'r taid. Mynych y gwelwyd etifeddiaeth o draddodiadau da a ddygesid i lawr o genhedlaeth i genhedlaeth mewii teulu'n cael eu hatal a'u difetha gan ddisgynnydd an- nheilwng, ac, fel ambell afon mewn ajiial- wch, yn diflannu o'r golwg. Nid' felly y mae yn hanes y teulu parchus hwn. Bu i'r pendefig presennol nid yn unig gadw'r etifedd- iaeth a gafodd, eithr hefyd ychwanegu at ei gwerth. Yr ydym hefyd yn cofio'r rhan egniol a gymerodd tad ei briod—y diweddar Mr. W. S. Caine, A.S.—o blaid y pethau goreu ym mvwyd Lerpwl—yn enwedig dros sobrwydd. Dymunol yw gweld traddod- iadau disglair dwy linach wedi eu huno mor deg ac effeithiol Urddau a dawn o'r ddau du Yn didlawd ymgystadlu fel y canai loan Arfon ar briodas y diweddar Syr John Rhys. Mae'r pendefig o Fryn- gwenallt yn eisteddfodwr selog, ac yn wr o gyngor mewn cyrddau cysylltiedig a'r Eisteddfod. Ni cheir neb mwy cyweithas, medrus, a diymhongar. Yr ydym yn hollol o'r un farn a'r GOL., yn y deyrnged gryno, dlos, oedd ganddo'n Y Brython diwoddaf, a chymaint a dim yn ei gyffyrddiad penigamp a.r pwynt hwn yn ein cydwladWr anrhyd- eddedig. Nid oedd yng Nghymanfa Ddir- wcstol GWynedd, a gynhaliwyd yn Lerpwl dro'n ol, neb yn ymgymysgu a'r bobl yn fwy dilol, ac yn cymryd rhan fwy calonnog ac effeithiol yn y gweithrediadau, nag ef a'i briod. Ac nid yn hawdd yr anghofir anerch- iad rhagorol Mrs. W. S. Caine-a ddeuthai'r holl ffordd o Lundain, adeg yr Armagedon a'r Zepps. Mae u6helwyr o'r fath yma'n werth amhrisiadwy i genedl. Bu ambell bias yng Nghymru, i'n gwybodaeth ni, heb fod o fawr fantais i rinwedd y bobl a ddeuai tan ei ddylanwad, eithr yn hytrach yn nythle i demtasiynau mawrion. Bu ambell bias yn ddarnnedigaeth i ddedwydd. weh llawer bwthyn, ac ar fyrddau plasau y profodd ami fachgen a geneth ieuanc y ddiod feddwol gynta' 'rioed. Gwelwyd boneddigion tirfeddiannol ereill yn casglu eu rhenti yng Nghymru, ac yn mwynhau bywyd moethus arnynfc yn y prifddinasoedd —ymhell oddiwrth y bobl, ac heb vmgysylltu a hwynt o gwbl yn eu hymdrechion i well a cymdeithas. A pheth i ddyn deimlo'n falch ohono yw'r plas yn yr hwn y mae Arch Duw yn cael gorffwystra, ei holl awyrgylch yn bur ac iachus i foes a rhinwedd, a chalon y teulu mewn cydymdeimlad a'r bobl gyffred- in, gan gymhlethu urddas a gymledd. Pan fyddai hen wr bonheddig ar ei ffordd trwy bentref gwledig, lie y tybiai fod plant yn arfer glynu wrth ei gerbyd," arferai estyn ei ben allan trwy'r ffenestr, gan ddywedyd wrth ei yriedydd, Whip behind, John." Ao mae dameg awgrymiadol yn y dywediad. Hanes llawer perchen plas ac awdurdod yng Nghymru, o ran eu hagwedd at y werin, a fu—" Whip behind, John." Ond cafwyd rhai gwahanol, ac yn eu plith ceir y bonheddwr y soniwn amdano'n bresennol. Mae'n di- weddar gyfaill, y Parch. Morgan Davies, Abergele, yn ei fedd erbyn hyn. Gair a ddywedodd ef wrthym ym Magillt, flyn- I. yddoedd yn ol, a ddaeth i'n cof gyntaf pan feddyliasom am y Drem hon. Pregethai Mr. Morgan yn achlysurol yn y capel a fynychid gan Syr John Herbert Roberts, a dywedai'n cyfaill na chai'r pregethwr fynd ymaith heb air caredig—ac ychivaneg na hynny.
.Trem 11-Coieg Wesleaidd I.i…
Trem 11-Coieg Wesleaidd i Gymru P BUWYD yn "edIiw gynt nad oedd y Wesle- | ,aid yng Nghymru'n enwad Cymreig. Gwir nad yng Nghymru y ganed Trefnyddiaeth Wesleaidd, ac mai cenhadon ar ran y Gyn- hadledd Seisnig oedd ei gweinidogion cyntaf. Parhaodd yr enwad tan awdurdod oruchaf y Gynhadledd. Yr oedd y gweinidogion a'r eglwysi'n dyn tan reolaeth Seisnig. Naturiol fu i'r hen weinidogion, yn awr ac yn y man, wasgu gormod o'u hawdurdod ar yr eglwysi. Bu llawer ohonynt—hyd yn gymharol ddiweddar—yn gcidwadwyr rhonc mewn pethau eglwvsig a pholiticaidd. Annaturiol fuasai disgwyl i harnais Trefn- yddiaeth Wesleaidd orwedd yn hoUol es- mwyth ar weinidogion ieuanc ac eglwysi, heb beri dolur yma ac acw. Ond tuedd un eithaf yw tynnu protest o'r eithaf cyferbyn- iol. Cododd to ar ol to o weinidogion Wesle- aidd yng Nghymru rhy ajmibynnol eu barn II a glew eu hysbi-yd i gymryd eu gormasu, j a rhy fawrfrydig i ormesu ereill. Erbyn I hyn y mae Trefnyddiaeth ei huiiwwecl newid llawer, a'r gweinyddiad ohoni fw na hynny. Wrth gwrs, mae'r hyn a elwir yn "ysbryd yr oes wedi newid yn gyffred- inol. Credwn ni, beth bynnag, fod yn niw- winyddiaeth y Wesleaid egwyddor sy'n arWain yn uniongyrch i ryddid. Rhvdd- id yr ewyllys fu ei herthygl arbennig hi— y pwynt at yr hwn y cydgrynhoid holl athrawiaethau'r Efengyl, fel yr amod ar yr hwn y mae'n bosibl i fod moesol gael ei achub. Ac onid yw'n ffaith ddiamheuol I fod yr enwad wedi dal at ei safle ddiwinyddol am ryddid dyn a chariad Duw'n ddiencil, ac mai nid unrhyw gyfaddawd o du diwin. yddiaeth Wesleaidd yw'r rheswm fod yr hen ddadleuon ar y mater hwn wedi peidio, a'r enwadau'n llawer nes i'w gilydd nag y buont ? Beth bynnag, mae sefyll dros ryddid mo.esol yn tueddu at ddilyn rhyddid. i bob cylch. Ac ni raid trafferth i argyhoeddi neb diragfarn fod ymysg y Wesleaid Cymrslg ers cm«dlaethau bellach wroniaid dros ryddid cttfyddol, gwladol, a chymdelthasol. na fedd yr un enwad eu gwell. Ac mae'r anianawd Gymreig eglured yn yr en wad hwn ag mewn unrhyw enwad yn ein Fe'n synnid yn fawr pe clywem neb yn dywedyd heddyw nad yw'r Wesleaid yng Nghymru'n enwad Cymreig. Bu'r ysbryd Cymreig am hir amser yn graddol gynhyddu a chanddo ddigon o ddewrder i godi ei lef drosto'i hun yn y GynhadleddSeisnig. Cofiwn yn dda fel yr anadlai'r ysbryd hwnnw'n gryf yn ymddiddanion ein hyfforddwr athrylithgar a charedig-y diweddar Barch John Hugh Evans (Cynfaen). Byddai t6n awdurdodol ambell gynrychiolydd Seisnig yng nghvrddau taleithiol Cymru'n cySroi ei galon Gymreig yn eirias o brotest. Ond, o'r diwedd, cafodd yr ysbryd hwn ei gorff mewn Cym&nfa Gymreig. Er fod y Gy- manfa hefyd tan awdurdod y Gynhadledd Seisnig, y mae'n ymarferol rydd. Yn ei atebiad anfarwol i Walpole, golvgai Pitt y byddai i amser ei waredu oddiwrth yr atrocious crime of being a young man" ac, yn ddiameu, mae amser wedi gwaredu'c Wesleaid Cymreig oddi wrth yr "atrocious crime o fod yn Seisnig. Ond pa bryd y caiff y Weeleaid Cymreig goleg diwinyddol iddynt eu hunain ? Wei, darllen ymddiddaa a fu rhwng gohebydd y Methodist Recorder a Dr. H. B. Workman, Prif Athro West- minster, ar y mater a barodd inni sgrif- ennu'r nodiadau hyn. Y cwestiwn a rodded i'r Doctor ydoedd:- Is there anything in the rumour about the establishment of a separate College for Welsh students ? Ni feddwn ofod, i fanylu, as nid oes an gen. Dywedai Dr. Workman nad oedd dim wedi ei bender- fynu'n derfynol. Modd bynnag, yr oedd ef ei him yn gryf o blaid cael Coleg, neu Hostel, i fyfyrwyr Cymreig ym Mangor. Yr oedd wedi cyfleu cynllun i'r perwyl o flaen y Pwyllgor Cyfiredinol, a gosodwyd arno i osody cyfryw ger bron y Gymanfa Weslo^'jd Gymreig Mehefin 2il nesaf. Rhoddai .j uchel i'r modd y datblygai Cymru. ei chyfun-
Advertising
DONEGAL TWEED CO. LIVERPOOL'S TAILOR C FOREMOST TAlLOR6s9  -??   M??  the principle on which we ua I Y Irs bay. built up and conducted our business. Smart an perfectly Tailored Garments Made to Measure and to Fit. JUDGE FOR YOURSELF   been maintained, by placing your order with us for that NEW SUIT. KST 21 LORD ST., LIVERPOOL I Manager JOHN JONES. Also 95, i05, 165 Grange Kd., B'head Oymro am byth. at 226 High Street, Bangor, 23 Hope Street, Wrexham, We specialize In Ladles* Tailor- Made 46 Lime Street, Liverpool. Costumes to order. and throughout the Kingdom
Advertising
yVSK FOR "SIRDAR" A ft SAUCE Delicious and Appetising.
Advertising
t GUAR44TEED PURE FOOD Ask for KEENORAP SELF-RAISING FLOUR. CUSTARD POWDER. BAKING POWDER. BLANC-MANGE, etc., etc. Mlanu-Facturers- JlfORRIS & JONES, Limited, Liverpool, Manchester, and Newcastle-on- Tyne.