Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
TREM IV.-I
TREM IV. Mr. Lloyd George ar y top. Wrth gwrs, nid oes dim helynt o'r fath yma nad yw Mr. Lloyd George ynddo. Hyd yn oed pan oedd y rhyfel yn ei hangerdd, ac astrusi Cynhadledd Heddwch ar ei chanol, rhaid oedd ei alw ef i fewn i geisio setlo cwerylon o bob math. Ac ef yw'r pennaf o bawb i'r gwaith. Y gofid mwyaf i rai corgwn sy'n cyfarth arno ar hyd y blynyddoedd fydd y ffaith gydnabyddedig mai ef, yn anad neb, a lwyddodd i adfer heddwch y tro hwn eto. Tybiasant iddynt weld arwyddion o'i gwymp yn yr etholiadau seneddol diweddar, ac y cleddid ef a'i Lywodraeth tanynt cyn hir. Gwelsom rai'n grwgnach am ei fod mewn cwmni mor ddrwg. Ond ymddengys i ni ei fod yn ei le. Yr hyn a gymerir yn ganiataol gan y beirniaid hyn yw fod Mr. Lloyd George yn cael ei bobi gan y gweinidogion sy gydag ef. Yn awr, yn ol tystiolaeth y rhai oedd yn y drafodaeth, fe welir mai ef oedd yn eu pobi hwy, ac iddo ef, yn anad neb, y rhoir y clod uchaf am heddychu'r pleidiau. Mae pob plaid yn ei ganmol, y cynrychiolwyr Llafur yn gymaint a neb. Yn diiameu, dyma un o'i fuddugoliaethau cartrefol mwyaf. Mawr yw dyled ei wlad iddo. Pan ymdrinid Sr pwae O betb oedd y rhinwedd mwyaf angenrheidiol mewn Prif Weinidog yng ngwydd Pitt, dywedodd un o'r llefairwyr mal hyodledd un arall mai gwybodaeth ac 1ii: arall mai llafur. Nage," ebe Pitt, nid yr tin ohonynt, eithr amynedd." Mae Mr. Lloyd George yn gyfuniad o'r rhinweddau hyn. Mae ei aatur dda 'n ddihareb, a'i fedr i ennill dynion. t>yWedodd Mr. J. H. Thomas am- dano'rk y drafodaeth bresennol, U was due to the Prime Minister's efforts, and not to his colleagues." Drachefn, Yr oedd yr arwein- wyr Llafur yn unol o'r farn fod y cytundeb yn ddyledus i ymdrechion Mr. Lloyd George." W el,-y fath lwc ydoedd fod Mr. Lloyd George yn lle'r oedd Trwyddo ef, yn anad neb, cafodd y gweithwyr chwarae teg, a ehymdeithas ei hamddiffyn. --0-
I ¡Bore Heddyw
Bore Heddyw Sef Bore Ddydd Mercher, ATOCH CHWI BLANT POETHION Y DDRAMA.-Pan dorrodd y rhyfel allan yn 1914, rhoes hynny ben ar ennill y canpunt gwobr a gynhygiai Arglwydd Howard de Walden am y ddrama oreu, Gymraeg neu Saesneg. Deuthai amryw i law ar y pryd, ond teimlir y dylid estyn amser y gystadleuaeth er mwyn rhoi cyfle i eraill,—yn enwedig i rai a fu'n gaeth yn y fyddin a'r llynges. Dychwelwyd rhai cynyrchion, ar gais eu hawduron, ond gall y cyf- ryw eu hail anfon os dymunant. Ceir y feirniadaeth gan fwrdd cynwysedig o Arg- lwydd Howard de Walden, y Proff. W. J. Gruffydd, M.A. (Prifysgol Caerdydd), a Mr. J. Glyn Davies, M.A. (Prifysgol Lerpwl), a chyhoeddir hi'n gynnar yn yflwyddyn newydd Cyfeiried pob cystadleuydd ei gyn- nyrch erbyn Rhag. 31, 1919, i Lord Howard de Walden, Drama Competition, c/o. The Educational Publishing Co., Ltd., 55 Penarth Road, Cardiff." GAFAEL YM MWNG Y WASG.-Peth cryf tuhwnt ydyw'r wasg wedi mynd aiff yn gryfach o hyd a phwy bynnag fedro afael yn ei mwng, gall hwnnw gludo'r wlad a'r byd lie myn bron. Dywedir yn y papurau bore heddyw fod The Montgomeryshire Express and Radnor Time8 wedi ei drosglwyddo i'r Na- tional Press Agency, Ltd.—cwmni y mae'r Uchgapten D. Davies, A.S., Llandinam, yn ben arno, a chwmni sydd wedi gafaelyd yn lliaws o bapurau Llundain a'r wlad draw ac yma. Dyna'r cwmni a biau The Review of Reviews, The Welsh Outlook, Everyman a llu heblaw hwy. Ond gwasg rydd piau hi, lie caffo'r ysgrifennwr ddweyd ei feddwl ei hun, ac nid bod yn garreg ateb i feddwl ei feistr, prun bynnag ai da ai drwg a fo hwnnw. 0 TRYCHINEB ALAETHUS.—Daeth gair o Lundain i Bwllheli ddydd Sadwrn fod teulu cyfan oddiyno-bump o rifedi-wedi eu lladd yn y Brifddinas drwy ffrwydriad nwy. Teulu Mr. a. Mrs Robt. Gough Jones, yn byw yn 42 Elford Rd., Highbury. Yr oedd dau ohonynt wedi eu chwilfriwio tuhwnt i neb fedru eu hadnabod, a bu'r tri arall farw wedyn mewn ysbyty. Dyma hwy, druain :—Mrs. Gough Jones, y fam, naw o deugain oed Wm. Gough Jones, mab, rhydd o'r fyddin, 21 oed Esther M. Jones, y ferch, 19eg Hugh Gough Jones, mab, 15eg ac Ella Doris Hall, nith o Peterbro, 18 oed, oedd yno ar ymweliad. Merch ydoedd Mrs. Jones i r ddiweddar Mrs. Jones, Talcymerau, ger Pwll- heli ac un o Fodfean oedd ei phriod. RHAGLEN TREFORRIS.-Dyna bat- rwm i bawb ydyw Rhaglen Cymrodorion Tre- forris, o ran gwreiddioldeb ei ffurf, a'i dest- lusrwydd celfydd a hyfryd ymhob rhyw fodd. Dyma'i thri chyswynair Goreu Gwlad, Cymru Goreu Iaith, y Gymraeg Goreu Byw Byw i Grist. Y Parch. J.J.Williams (" J.J.)" r ydyw ei chadeirydd, a'r rhain ei his-gadeir- eiryddion Y Parchn. M. G. Dawkin, W. Salmon, Griffith Thomas (y Ficer), Mri, W. O. Jones, a W. Beddoe Jones trys., Mrs. H. D. Williams a'r ysgrifenvdd, Mr. A. R. Lewis. Dyma'r darlithiau :—Hyd. 9, JBarddoniaeth, gan Wil Ifan. Tach. 13, Golyddan, gan y Parch. T. C. Lewis, Llwynbrwydrau. Rhag. 11, Marchogion Arthur, Dyfnallt. Ion. 15. Y Cymro tr1.cy Lygad Sais, J. H. Jones, Gol. Y Brython. Chwef. 12, Beirdd Byw, y Parch. Enoch Jones, B.A. (Isylog). Chwef. 28. dathlu Gwyl Ddewi gan Gor Plant y Cymro, dorion, dan arweiniad Mr, D.J.Lloyd,L.T.C.L. Heblaw hyn, ceirdosbarthynysgoldy',r Tab-, ernacl, i astudio Cerddi'r Bugail Hedd Wyn, lle'r ymdrinir a Barddoniaeth Gaeth a Rhydd Cynghanedd, Orgraff, Priodd-dulliau, Cam- syniadau Cyffredin, &c. Dyma'r Amcan- ion" ar glawr y rhaglen :— I feithrin serch at wlad, iaith, lien a chanu'r Cymry. I wybod yr hen, dysgu'r newydd, a chyn- yrchu'r goreu. I fyw'n naturiol, gan gashau coegni, i foli gwroniaid, i berchi tarweinwyr, i ddilyn Crist. Dyma'r bobI. sy'n cadw'r pentre yn Bentre- poeth. J. M. SA UNDERS.-Gwelwn fod y Parch. J. M. Saunders wedi marw yn Los Angeles, Califfornia, lle'r oedd o a'i briod wedi symud yn lied ddiweddar ar ol byw flynyddoedd yn Auckland, New Zealand. Yr oedd yn fab y diweddar Ddr, David Saunders, un o'r pre- gethwyr pereiddia'i lais a thlysa'i feddwl a gododd yng Nghymru, ac sydd ag atsain ambell air fel Yr Hen Efengyl yn ringio yng nghlust ami un o'i wrandawyr hyd heddyw. Yr oedd mam J.M. yn chwaer i Llawdden, yr hyotlaf a'r hawddgaraf o holl offeiriaid Cymru'n ei ddydd. Y mae Mrs. J. M. Saunders yn un o ferched Cwrt Mawr, yn chwaer i Mrs, P. Hughes-Griffiths (Llundain), Mrs. J. E. Hughes (Caernarfon), a Mr. J. H. Davies, M.A., Aberystwyth ac yn llenores o fri. Gymaint o waed goreu'r genedl a geid ynddo fo a hithau.
YN SYTH O'R SENEDD
YN SYTH O'R SENEDD Aci ddod Bob Wythnos. IGan Em GOHEBYDD Ajrbennio]. Llundain, Sadwrn, II Nos Sadwm, Nos 4:x: 1919. Llundain yn cael ei llond. If Yn y Senedd ac ar yr heol, a lie bynnag yr ymgasgl y bobloedd,nid oes s6n am ddim ond y streic. Er para dros wythnos gyfan, rhyf- edd mor ychydig o wahaniaeth a welir-ar yr wyneb-yn Llundain. Gwir fod miloedd .ohonom yn gorfod arfer y ceffyl dau yn lie trên-a bod y trams a'r motor-buses yn cario llawer mwy na'u nifer penodedig o deithwyr. Ond y mae'r bwyd yn dal, ac nid yw'r hin yn ddigon oer i beri inni deimlo'r prinder glo. Gwelodd yr awdurdodau y trwbl yn dod wythnosau'n ol. Dysgasant wers y rhyfel, a phenderfynasant fod yn barod. 3Dyna rydd gyfrif am fod pethau cystal. Trefnwyd traf- nidiaeth drwy gymorth y lorries, a theimlwyd yn ddiolchgar-y tro cyntaf hwyrach-am yr Ystorfa yn anialwch Slough, lle'r oedd mil- oedd ar filoedd o lorries ymhob cyflwr yn aros gwellhad. Taniwyd y rhain i wasanaethu'r cyhoedd, trowyd Hyde Park yn f6r o laeth, a Regent's Park yn ail Covent Garden a rhwng y naill a'r llall, fe ddiwallwyd miliynau Llundain a'r pethau mwyaf anghenrheidiol. Tipyn yn brin o fenyn, a llai na'r cyffredin o siwgr,—dytia ein cwynion pennaf; ond yr ydym yn dal yn o lew. Derwen ac nid Brwynen. Cawsom siomedigaeth gas neithiwr. Yn ystod y dydd yr oedd y gair ar led fod y tri ar ddeg—cynrychiolwyr undeb yr Undebau —wedi llwyddo i ddod a blaenoriaid y5 N. U.R. eiltro i gyfarfod y Prif Weinidog, a'r waith hon heb Syr Eric Geddes Un o wendidau'r strikers ydyw eu cred fod Eric Geddes yngallu dylanwadu ar y Prif Weinidog i ddweyd ac i wneuthur rhywbeth yn groes i'w farn a'i gydwybod. Digon tebyg fod Mr. Lloyd George, fel pob dyn arall, yn rhoddi pwys mawr ar olygiadau ei gyfeillion a'i gefnogwyr, ondcamgymeriad ffol o eiddo Mr. J. H. Thomas yw tybio fod ewyllys y gwr o Arfon yn plygu yn ol fel y bydd Syr Eric—neu rywun arall-yn pwyso arno. Ond i ddod -at fater y paragraff, dywedwn eto fod ein gobeithion yn uchel y deuai rhyw les ymar- f arol o'r cyfarfyddiad newydd y cyfeiriwn ato. Dyna hefyd oedd disgwyliad Mr. Clynes ac eraill o'r cynrychiolwyr, ond y cwbl yn ofer No settlement" oedd cri Mr. Thomas pan derfynodd yr eisteddiad. Ac nid rhyfedd hynny, oblegid y mae lie cryf i gredu fod mwyafrif gwyr y N.U.R. o'r dechreu ynerbyn ymheddychu. Y maent wedi gwrthod pob cynygiad tuagat hynny o du'rWeinyddiaeth, ac wedi sefyll at y demand afresymol oedd y tu ol i'r lightning strike a fwriadwyd i ddychryn y wlad ac i orfodi'r Llywodraeth. » I Jim a'i Shiboleth. Un o'r pethau hynotaf ynglyn a'r helynt presennol yw newidiad safle rhai o'n prif ber sonau. Hyd yn ddiweddar iawn edrychid ar Mr. J. H. Thomas fel un o wyr mwyaf cy medrol ei blaid, ac fe gofir amdano a'i wynt yn ei ddwrn os nad a'i fywyd yn ei law yn herio ac yn perswadio Railwaymen y Deheudir i ymdawelu pan godasant faner gwrthryfel ychydig flynyddoedd yn ol. Ond heddyw y mae Jim a'i gefn ar y wal, chwedl yntau, acjymddengys nad all rheswm na pherswad ei symud oddiyno. O'r hyn lleiaf glyna'n dyn wrth y shiboleth gyntefig, standardization of all grades," heb ystyried o gwbl y gwahan- iaeth yn yr amgylchiadau. Prun ai Jim sydd wedi ymgaledu, ynteu y nerthoedd tu cefn sy'n drech nag ef, nid wyf yn meiddio dweyd. Yn y gorffennol y syniad cyffredin oedd mai Mr. Robert Williams oedd y mwyaf eithafol o'r bron o holl gynrychiolwyr Llafur, ond deellwn ar awdurdod ddiamheuol mai ef o bawb yw'r mwyaf rhesymol a heddychol ar hyn o bryd. Nid yw wedi llwyddo eto i ddwyn pethau i drefn, ond y mae'r flaith ei fod ef a Mr. Robert Smillie, heb son am eraill, o blaid ymheddychu ar delecau, yn rhoddi He i obeithio y gwawria dyddiau gwell cyn bo hir. Cymro o Abertawe yw Mr. Robert Williams. Pan fo ffroen gwn wyneb. Mater sy'n cael ei ddadleu'n lied boeth y dyddiau hyn yw prun a ddylid galw T £ 'r Cyff- redin i gyfarfod cyn yr amser penodedig. Y mae llawer i'w ddweyd dros ac yn erbyn. I ni mae'r ffaith fod Lord Robert Cecil a'r Times yn cytuno a'r Westminster Gazette i ddweyd y dylai ac y rhaid i'r Senedd gyfarfod ar un- waith, yn creu rhagfam yn erbyn y syniad. Ffydd wan iawn sydd gennym ym mholitics Lord Robert, er clyfred yw, ac nid oes gennym ffydd o gwbl yn Lord Northcliffe a'r papurau a reolir mor awdurdodol ganddo. Ond chwareu teg i hefyd—yr ydym gydagefigrynfesuryn ei atebiad i Mr. Isaacs, pennaeth yr argraffwyr. Gwrthdystio yn fygythiol wnai Mr Isaacs yn erbyn dull y Northcliffe Press o drin pwnc y streic-by- gw th peidio a chyhoeddiogwbl wnai perchennog y Times yn hytrach na chaniatau i'r gweith- wyr reoli polisi papur. Gall fod polisi Lord Northeliffe yn dramgwyddus ac yn feius— eredwn ei fod ond peth arall yw galw arno i'w newid wrth ffroen pistol. Ond gyda golwg ar ahv'r Senedd ynghyd fe allwn fod yn dawel y gwneir hynny pryd bynnag y bydd gwir angen ac ni ryfeddwn ddim na ddaw'r alwad yn gynt nag y tybir. I Nos Lun, 6 x 1919. Lloyd George ddar'u ebe J. H. Thomas. Er pan ysgrifennwyd y nodiadau blaen- orol gwnaeth ychydig o oriau lawer o wahan- iaeth ym musnes y Streic. Du iawn yr ed- rychai y rhagolwgnawn Sadwrn, ond parhaodd y pedwar ar ddeg (ychwanegwyd F, Hodges at y 13) yn eu hymdrechion i gyflafareddu, Cawsant y Prif Weinidog, a Mr. Bonar Law yn ei absenoldeb, &'u clust yn agored i bob ymresymiad, a llwyddwyd i drefnu cyfarfod arall yn Downing Street bore ddoe. Goreu bo'r diwmod, goreu bo'r gwaith." Treuliwyd oriau'r Saboth yn No. 10 i wneuthur gwaith Tywysog Heddwch, ac ar ol hir drafod fe lwyddwyd i bontio'r agendor. Safodd Mr. J. H. Thomas yn wrol dros ei bobl, ac os oeddym o'r blaen yn tueddu i'w feio am ei ystyfnig- rwydd, rhaid cydnabod yn awr ei fod wedi para'n ffyddlon i'r rhai a ddibynna arno. Mae'n bleser deall nad oes chwerwder o gwbl rhyngddo ef a'r Prif Weinidog, i'r hwn y tal- odd deyrnged deg yn y cyfarfod o'r Railway- men a gynhaliwyd neithiwr yn yr Albert Hall. Barnaf,ou bodlwedi cyrraedd cytundeb anrhyd- eddus, ac however much we may have dis- agreed," meddai, we are unanimously of opinion that it was due to the Prime Minister's efforts and not to some of his colleagues that a settlement was reached." Teimlwn yn ddiolch- gar am y dystiolaeth, ac ar hyn o bryd nid awn i fanylu ar y telerau. Mae llawer iawn o wersi y dylid eu dysgu oddiwrth y streic a'r canlyniadau rhywbryd ymlaen hwyrach y cawn gyfle i sylwi ar rai ohonynt.
Basgedaid o'r Wlad. I
Basgedaid o'r Wlad. I WcrMANFA DDIRWESTOL DWTRAIN DIN- BrCH.-Cynhaliwyd y cytarfod blynyddol eleni ym Mhen y cae, Rhiwabon, Medi go a Hyd. i. Ffurfiwyd gorymdaith nos Fawrth, ac wedi amgvlch- u'r pentref deuwyd yn ol i Salem (B.), He y cynhal- iwyd cyfarfod i'r plant. Llywydd, Mr. W. J. Ed- wards, a chafwyd araith gref, addysgiadol i'r plant gan y Parch. W. P. Roberts (W.), Bwlchgwyn. Dydd Mercher, am 2, cynhadledd. Cafwyd cynrychiol- aeth dda o'r gwahanol eglwysi. Llywydd, y Parch. E. K. Jones, Cefn Mawr. Wedi adroddiadau calon- ogol yr ysgrifenyddion (Mr. Roger Roberts a Mrs. Robert Jones), dallenwyd papur ar Dirwest yn ei pbertbynas ag Ad-drefniant gan Mr. D. E. Rees, Pentre Broughton. Siaradwyd wedyn gan y Parchn. J. Howell (Poncie), R. Peris Williams (Gwrecsam), a T. E. Davies (Groes, Penycae). Datganai y siarad- wyr awydd cryf am gael yr anerchiad a'r ffigyrau wedi eu hargraffu ar draul y Gymanfa. Gwahodd- wyd y cynrychiolwyr i ysgoldy Capel y Groes (C.M.), lie cafwyd lluniaeth rhwng y ddau gyfarfod. Yn vr hwyr cyfarfod cyhoeddus yng Nghapel y Groes. Yr adeilad yn Hawn. Cadetrydd, y Parch. E. K. Jones. Caed unawdau gan Mr. Lloyd Evans, Miss M. E. Lloyd a Miss E. J. Williams. Caed annerchiad ar- gyhoeddiadol gan y Parch. T. Williams (W.),Llan- gollen, a Mr. D. E. Rees,Broughton. Y trefniadau yn ganmoladwy dros ben,a diau y bydd bendith ary cyfarfodydd. HARDD BRIODAS r BLAENAU.-Medi'r 22ain, yng,Nghapel y Tabemacl, gan y Parchn. R. R. Morris, R. W. Jones. M.A., Caergybi, a D. F. Roberts, B.A., B.D., Maenofferen, priodwyd Mr. Evan Hughes, M.I.ME., Cernyw, ail fab Mr. a Mrs. Richard Hughes, Ynys Tywyn, Porthmadog, a Miss Morfudd Morris, ail terch y Parch, a Mrs. R. R. Morris, Bron y Graig. Gwas y priodrab oedd Mr. R. Williams Parry, M.A.(Bardd rr Haf), Caerdydd, a morwyn y briodferch ydoedd Miss Eleri LlionMorris (chwaer), Cafwyd rr YmddthganBriodi ar yr organ gan Miss Nellie F. Davies, A.T.S.C.,A.R.C.M. Yr oedd nifer fawr o edrychwyr ac ewyllyswyr da yn bresennol, yn dystion o'r seremoni ddiddorol. Yr oedd gwledd i'w chofio wedi ei harlwyo ym Mron y Graig, cartre'r briodferch; a gwelsom p rhain yn eistedd i'w mw nhau :—Mrs» R. R. Morris (mam y briodferch; Mrs. Tom Roberts, B.A., Gwrecsam (chwaer); Mr. David Morris (brawd); Miss Elen Morris; M. Richard Hughes, Ynys Tywyn, Porth madog (tad y priodfab); Mr. R. Hughes, Abertawe (brawd); Mr. a Mrs. David Llewelyn Hughes, Cad. eirydd Cyngor Trefol Porthmadog (brawd a chwaer- yng-nghyfraith) Miss Maggie Hughes, Ynys Tywyn (chwaer); Miss Blodwen Parry Williams, Rhyd ddu (cyfnither y briodferch); Miss D.lys Evans, Post Office Cwm Penmachno Nyrs Hughes, Abermaw MissWinnie Hughes, Penrhyndeudraeth Miss Annie a Mary Roberts, Borth y Gest; Miss Jennie Pritch- ard, Dugoed, Penmachno a chyfeillion o'r Blaenau. Cafwyd anerchiadau barddonol gan y Parchn. R. R. Morris, David Morris D. F. Roberts, Bryfdir, Mr. H. Pariy Williams, Rhyd ddu; a Mr. R. Williams Parry, M.A., Caerdydd. Yr oedd yr anrhegion yn lluosog a drudfawr. Wedi'r seremoni a'r wledd ymadawodd y par ieuanc yng nghanol llongyfarch- iadau y miloedd i fwynhau eu mis mel yng Nghapel Curig. Wele anerchiad Mr. R. Williams Parry, Ifan annwyI fwyn wyneb,—ti yfaist 0 afon doethineb Fob rhyw eg arwy'rColegheb Ildio dy naturioldeb. Rhyfeddaist uwch Rhifyddeg,—a gwyliaist Ddirgelion'Fferylleg; Profaist flas dy deyrnas deg, i Mwynderau mewn Daeareg. Ond mwy yw wynebpryd merch-na gwedd oer Gwyddorau di draserch "Daulwyn mewn dienlannerch," Syrthiaistynswrthis tonserch. Ab Gwilym oedd gyflyrn gynt-yn neidio Yn nwydwyllt i'w helynt, Gan yrru'i gan ar y gwynt—a'i ruad A chywydd cariad ar grochwaedd corwynt. Tithau fel pren Gorffennaf-agoraist I gariad addfwynaf. Nid yn oer, ond yn arai, Fel y grug o lfagur haf. Drwyy blinbedairblynedd—ymgeisiaist Am gysur i'r diwedd Dymunol fu d'amynedd Nes cyrraedd glanhafan hedd. 'Rol aros hir ac irad—tigefaist 0 gyfoeth ei chariad I Wele'r dydd i Forfydd fad Roi'i thrysori'th arhosiad. Dewis gwell fyddai'n dasg oes-ei gwen wiw A'th gynheuodd eisoes Addfwyn o reddf, hon a roes Drydaniaeth drwy dy einioes. Dy gariad wiw o Gaerdydd,—a giliodd 1 galon Meirionydd o Gernyw deg yr un dydd Dilynaist dy lawenydd. Mae'r wennol ym Meirionydd-yr awrhon, Ond rhyw hwyr, heb rybudd, Eihenaid gwyllt aflonydd I wlad yr haf yn ol drydd. Chwithau dilynwch weithiau-am yr hin Llemae'rhafynhwian; Ac haf fo'ch bywyd cyfan Ail dyri mil adar man.
I Ein Genedl ym Manceinion.
I Ein Genedl ym Manceinion. SAIN CAN YW SWYN CENEDL.—m raid ond mynd i Gymanfa Ganu i weld hynny. Y Sadwrn diweddaf, cynhaliodd y 17 eglwys perthynol i Gyfarfod Misol M.C. y cylch hwn eu Cymanfa flynyddol yng nghapel Moss Side. Llywyddwyd gan Mr. J. G. Jones arwein- iwyd gan Mr. Hopkin Evans, Mus.Bac a chyfeiliwyd gan Mrs. Florrie M. Jones. Gwnaeth y tri eu gwaith yn effeithiol iawn. Dechreuwyd y prynhawn gan y Parch. R. Ernest Jones, Oldham, a'r hwyr gan y Parch. E. Humphreys, Rochdale. Canwyd Iesu Dyrchafedig (Cruger), Cenarth (J. Thomas), Calf aria, Dwyfor, Cymod (J. Thomas), Heatherdale (Caradoc Roberts), Nantgau (J. M. Weber), Dyddiau Hyfryd (Dr. Parry), Wirksworth (J. Cheetham), St. Bernard (Rich- ardson), 0 mae'r byd yn llawn o fiwsig (J. T. Rees), Blodau'r Nef (R. Oliver Jones), Y mae'r IeBu'n galw (A. Williams), Garth, Y BugailAnwyl(J.D ), a'r anthemau Enaid cu, mae dyfroedd oerion (Isalaw), a'r Halleliwia Chorus (Handel). Cofir yn hir am y datgan- iadau o'r Cymod, Nantgau, Calfaria a Heather- dale, a'r Haleliwia Chorus. Yr hwyr cyf- Iwynwyd oriawr aur i Mr. E. Mason Powell amei waith fel ysgrifennydd y Gymanfa am 30 mlynedd. Y mae wedi gweithio gyda'r Gymanfa o'r cychwyn, ac wedi bod a mwy o ran na neb arall i'w gwneuthur yr hyn ydyw. Cyflwynwyd yr oriawr gan Mr. J. G. Jones, y llywydd, a hynny mewn anerchiad byr a detholedig, a chydnabu Mr. Powell y rhodd mewngeiriau teimladwyganrhoddi ychydigo hanes y Gymanfa a'i atgofion am y rhai fu'n cydweithio ag ef. Da fyddai cael anerchiad gan Mr. Powell o flaen ein Cymdeithas Genedlaethol ar "i.Gerddorion a Cherddor- iaeth Gymreig ym Manceinion." Gwyr ef gymaint a neb ar y pwnc. EIN SAFLE YM MYD CAN. Nos Wener bu Mr. Hopkin Evans yn anerch Gymdeithas Genedlaethol ar Safle Cymru yn y byd cerddorol. Sylwodd ar hanes a datblyg- iad cerddoriaeth mewn amryw wledydd; fel yr oedd deffroad cerddorol Belgium yn y 15 ganrif wedi dylanwadu ar yr Eidal, a'r Eidal ar yr Almaen, a'r Almaen ar ein gwlad ninnau. Mae Lloegr wedi cynhyrchu Elgar a Bantock-yr olaf wedi cymryd diddordeb arbennig yng ngherddoriaeth Cymru. Beth yw cyfraniad Cymru i'r byd cerddorol ? Fel nadyw'r adeilad yn gyflawnheb ei gar- reg leiaf, felly nid yw Teml Cerddoriaeth yn gyflawn heb gyfran Cymru. Rhaid cofio ein tlodi a'n hanawsterau-a;c mai'n di- weddar mewm ystyr y ganwyd Cymru i'r byd cerddorol. Ond mae'r twf sydd wedi ein nodweddu yr hanner canrif diweddaf yn brawf na fydd Cymru'n hir cyn gwneuthur ei hun amlyced ag y mae eisoes yn y byd gwleidyddol, '&c. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr. E. Mason Powell, a thalwyd y diolch- garwch gan Mri. B. Emlyn Davies, E. W. Thomas a J. Evans (Cynogfab). YM MYD Y FODRWY.-—Y Sadwrn di- weddaf, ym Medlock Street (B.), gan y Parch. Morgan Llewelyn, priodwyd Mr. Trebor Tegid Rees (Rhuthin), a Miss Maggie Jones (Gam Dolbenmaen), y ddau'n aelodau ffydd- Ion yn eglwys Medlock St. Lwc a bendith iddynt. Ein llongyfarchiad hefyd i'r Cymry ieuainc hyn o'r ddinas hon ar eu priodas hwythau :—Mr. Lemuel Roberts, Porth- madog,1 a Miss Ivy Wood Gwilym Williams, Medlock St., a Miss Carter, Moss Side a Mr. Arthur Evans, Trawsfynydd, a Miss Cissie Lever—y ddau'n aelodau yn eglwys Lime Grove. DA WN 0 FON. Y Parch. J. A. Rees, Rheithior hyawdl Rhoscolyn, oedd pregeth- wr Gwyl Diolchgarwch Eglwys Lime Grove eleni. Pregethau amserol, cynulliadau da, ac offrymau gwerthfawr. Einon.
Advertising
EISTEDDFOD GADEIRIOL MON, Llanerchymedd6 LLUN a MAWRTHQWVN,fcI920. 2350Mewn GwobrwyonS350 Rhestr o'r Testynau yn awr yn barod,pris 4c Ysgrifennydd, JOHN WILLIAMS, London House, Lianerchymedd, MOKEir M A K ES ,J..V.[ 0 1'T E .y Farmers, Dealers, Tradesmen and others, requiring?temporary CASH ADVANCES for Business Purposes can be readily accommodated on moderate terms. Established 1870. Apply in strict, GEORGE PAYNE & SONS, 3 CRESCENT ROAD, RHYL- OOOOOooooooaoooooooOOOOOOOOOOOOOo 0 I ?UR S!CM"COOD LUC1 £ I g GUINEA .?-C?:-t?s t? § g CUI N EA ?ULF-DOZEN g WEDDING;/ I /BALLT\r.BE8T s o WEDDING LUCKY ELECTR 0 0* § RINGS A\\ L\IWI.EPMDD«CINIIGA /I w II PLATED S §  \II SPOONS j o fJ/e. "TOWII 0 ,0 TO DJN.GS PUIC o. j RINGS /?'? ? i BALL'SHJCMfEm&EMEttIHMS I I 0 T PRicEs TO SUITALL. 8 *ALL'S Lts(:Kv WitIlD"a Q 0 ftMe<«?tCMM)?<YnHt M.LOMMxRoM.UtttM?L. 0 000'00000000000000000000000000000 NEW SONG (OAN NEWYDD), Bells of Peace" (Clychau Hedd), Welsh words and Music by C. E. WILLIAMS. English words by Rev. D. ADAMS, B.A. (Hawen). IN TWO KEYS, No I, Soprano or Tenor; No. 2, Contralto, Bass or Baritone. Suitable for Concert& and Eisteddfodau. 0 N. and Fol-fa combined; Price, post free 2/1 Nett. This fine Song is dedicated to the Whole World, and will be sung with immense success by all Lovers of Peace. — Published by D. R. JONES (AtovrWados-) EISTEDDFOD MUSIC STORES,25; EISTEDDFOD MUSIC STORESI Liverpool. FOR BEDSTEADS AND BEDDING, j W. WHITTLE SON & STOTT, LTD. 116 118 & 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. Tel. 2137 Royal.
Advertising
Wrth lywodraeth wladol ganolog. Gan nad beth yw ffaeleddau'r Llywodraeth bresennol, fe deimlodd cymdeithas yn gyffredinol ei gwerth yn yr argyfwng hwn. Y datguddiad pennuf oil fu cydymdeimlad y cyhoedd cyff- redinol a'r Llywodraeth. Gan nad pwy fydd mewn awdurdod yn y Senedd nesaf, buasai tan anfantais fawr pe gorchfygesid y Llywodraeth bresennol gan streic o fath hon. Ped euthai'r streic ymlaen, ni wyr neb i sier- wydd y canlyniadau, ond nid annhebig fuasai ehwyldro dinistriol-mwy dinistriol na'r rhyfel ei hun. Da gennym, fodd bynnag, ddarfod i'r gwahanol bleidiau'n yr ymrafael ymbwyllo rhag y rhysedd hwnnw, a gobeith- iwn y bydd y streic yn wers i bob plaid a phawb. Nid all neb gwlatgar na dyngar lai na llawenhau ddarfod i'r dosbarth eithafol ac anarchaidd sy'n ein gwlad gael eu gorch- fygu unwaith eto.