Y Darian

Glyn Nedd. Daeth newydd pruddaidd i Mr. a Mrs. David Thomas, White Hart Terrace, sef fod eu hunig fab, Private Willie Thomas, wedi ei ladd yn Ffrainc tra wrth y gorchwyl o daflu "bombs." Dywedodd ei swyddog mewn llythyr at ei rieni ei fod yn un o'i fechgyn dewraf. Mae cydym- deimlad dyfnaf pawb gyda'r perthnas- au yn eu galar. Nos Iau, yn y Theatre Newydd, rhoddodd Cor Capel y Glyn, o dan arweiniad Mr. Ivor Joseph, ber- fformiad medrus o "The Prince and the Pedlar." Cymerwyd y gwahanol gymeriadau fel y canlyn —Flora, Miss Johanna Jones; Elsie, Miss Ada Lewis; Ina, Miss Mary Jennet Wil- liams; Dame Margaret, Miss Mary Annie Price; Prince Henry, Mr. Ed- ward Evans; Pedlar, Mr. Howel Rees; Chief Robber, Mr. H. Williams. Canwyd ar y piano gan Miss M. A. Williams, yn cael ei chynorthwyo gan gerddorfa linynnol Bethania.

Cofgolofn Dewi Alaw. Cynhelir pwyllgor i benodi dyddiad a threfniad y Dadleniad nos Iau nesaf, Mehefin 22ain, yn Ystafell Gyfiynfa Llanofer, Pontypridd, am 7 o'r gloch. Bydd yn dda gan ychydig hen gyf- oedion Dewi wybod y bydd cofgolofn hardd ar ei fedd ym Mynwent Gy- hoeddus Glyntaf. Rhoddir y manylion eto yng nghylch v dvddiad, etc. j A P LE'TIS AP LEWIS, Ysgrifennydd.

Nodion o Lannau Aman. I Aeth llawer o'r fro hon i Eisteddfod Llanfynydd dydd Sadwrn diweddaf. is gwyddom wrth ysgrifennu pwy enillodd y llawryfau, o bosibl y cawn wybodaeth ar gyfer y "Darian y tro nesaf. Y mae Llanfynydd yn en- wog trwy'r dyffryn hwn am ei Eistedd- fod. Bydd Eisteddfod Llandebie drosodd cyn y gwel y nodiadau oleu dydd. Dywed yr ysgrifennydd fod gobaith am Eisteddfod lewyrehus, a llawer o brif gewri y De yn mynd i redeg yr yrfa gystadleuol. Rhoddir gwybod yr hanes y tro, nesaf. Daeth torf ynghyd i redegfeydd y dyffryn y Sadwrn diweddaf a gyn- haliwyd yn Rhydaman, a chafwyd hin fendithiol at y gwaith hwn. "Gruffydd o-'r Glyn. "y ddrama enwog hon a berfformiwyd yn y Palace v Sadwrn diweddaf dan ar- weiniad yr adroddferch enwog, y Fonesig M. J. Francis (Llaethferch), Ynysmeudw, Ystalyfera. Daeth torf ynghyd i'r ddau berfformiad, a mwyn- haodd pawb y ffordd gartrefol oedd pob un o'r cymeriadau yn gwneud ei waith. Y mae yn glod i Laethferch am afaelyd mewn drama Gymraeg fel hon, a dymunwn i'r cwmni dedwydd a da hwn rwydd hynt i fynd led-led y wlad, er mwyn dod ar ddrama Gym- raeg i fwy 0 fri yng Nghymru. Pa reswm fod Cymru yn mynd ar ol es- troniaid pan y mae y galluoedd yn llawn mor uchel yng Nghymru. Pa bryd y cawn ddrama wedi ei hys- grifennu fydd yn dihuno'n genedl. Rhaid cael mwy o fywyd eto yn y ddrama Gymraeg. Aed Llaethferch a'i pharti ymlaen i ddangos y wers bwys- ig oedd yn y ddrama. Da oedd gennyf weld sylwadau Myrddin yn y "Darian," ond drwg oedd gennym weld ei fod mor llaw- drwm ar lafur a Ilafurwyr. Dywed air ar fy nodiadau o'r Arthur O'Connor, K.C., a'i ddyfarniad parthed y 5 y cant yn Nosbarth y Glo Carreg. Dywed ein bod wedi boddloni i hwn eistedd ar yr ymchwiliad. Dywedaf "na" ganwaith ar ran gweithwyr gloew Dosbarth y Glo Carreg. Qaf- odd hwn ei wthio, ar y gweithwyr. Yr oedd y gweithwyr yn gadarn yn erbyn derbyn y Barnwr i eistedd ar ei hachos, a bydd raid egluro hyn hwyr neu hwyrach i weithwyr y Dos- barth. Pe bae syniadau Myrddin yn cael lie yn rhengau y Ilafurwyr, byddem heb y 1915 standard, heb y 17f y cant "war bonus," heb gael 50 y cant i fewn i'n safon newydd, heb 10 y cant o minimum ar y safon honno. Y mae y pethau hyn a lliaws ereill ond pethau sydd wedi cael ei gyrru ymlaen i'r Ty trwy nerth undebol y gweithwyr yn y De. Fy mhrofiad i yw yn ystod yn agos ugain mlynedd o wasanaeth gonest ymhlith gweithwyr y Dosbarth hwn a gweithwyr y De fod yr holl bobl sydd wedi eistedd yn gwneud mwy i'r cyfalafwyr nag i'r gweithwyr. Hawyr bach nid yw Myrddin yn foddlon i ni gael dim, a beth bynnag a gawn mae'n grwgnach. 0 am gael Cymru a'i hadnoddau di- hysbydd yn eiddo y werin bobl fel y caffom gydweithio, cydfyw, a chyd- fwynhau. Pob llwydd i Undebiaeth i ennill mwy eto i'r gweithwyr isel eu tal. IRLWYN. Rhy d aman.

I Cynhaliodd Eglwys y Methodistiaid Bedlinog ei chyfarfodydd pregethu Sul a Llunv Mehefin 4ydd a'r 5ed, 1916. Gwasanaethwyd gan y Parch. J. Pum- saint Jones, Treharris, a'r Parch. John Roberts, Caerdydd. Mae yr eglwys hon wedi bod yn ddiwyd a Ilafurus yn y blynyddoedd diweddaf, ac yn parhau o hyd. t

Pum Mlynedd ar Hugain y Symudiad Ymosodol. Pan yn trefnu i gynnal cyfres o gyfar- fodydd ynglyn a Hanner Jiwbili y Symudiad Ymosodol, amcenid gwneud apel at y wlad am gasgliad arbennig, fel ag i symud i ffwrdd dafell go dda o'r hen ddyled a orweddai ar y gwaith, ac hefyd i'n galluogi i gychwyn mewn ardaloedd newyddion lie y mae mawr angen. Ond yn ddisymwth ac yn hollol annisgwyliadwy dyma y Try- sorydd yn derbyn y swm tywysogaidd o ddeng mil o bunnoedd at leihau y ddyled oedd ar yr adeiladau, gan gyfranwyr nad ydynt yn ewyllysio i'w henwau gael eu gwneud yn hysbys. Nis gallwn byth fod yn rhy ddiolchgar am y rhodd hon, a ddaeth yng nghyf- lawnder yr amser, sef pan oedd ein rhagolygon ariannol yn hynod o dywyll. Yr un pryd gwnaeth hyn hi yn fwy an- awdd apelio at yr eglwysi a'r cynulleid- faoedd. Ofnai y Cyfarwyddwyr nas gallem wneud yn eglur i'r cyhoedd ein bod er y rhodd hon yn parhau mewn angen am foddion i ddwyn yr achos ymlaen, ac i dalu cyflogau yr efengyl- wyr. 0 herwydd hyn ni wnaed unrhyw apel arbennig am arian yng nghyfarfod- ydd cyntaf y Dathliad, namyn derbyn yn. ddiolchgar yr arian rhydd a deflid yn ewyllysgar i'r blwch casglu. Ond yr oeddwn er's tro yn llawn awyddfryd i ymweled a Liverpool, gan y gwyddwn fod yno drefedigaeth fawr o Gymry, a bod miloedd lawer o honynt yn Fethodistiaid, a chryn nifer o'r cyfryw yn dra chefnog o ran eu ham- gylchiadau. Teimlwn rywsut nad oedd y frawdoliaeth yno wedi deall yn hollol y gwaith mawr a ddygir ymlaen gan y Symudiad. Gwyddwn am rai o'r an- awsterau, yn enwedig fod y Method- istiaid yno yn dwyn mawr zel dros y Genhadaeth Dramor, sydd a'i chartref yn eu mysg o'r dechreuad, a'r hon yn awr sydd yn dioddef o herwydd diffyg yn y cyllid. Er hyn penderfynais wyn- ebu yno, yn unol a gwahoddiad caredig rhai o'r gweinidogion, a threuliais wythnos gyntaf y mis hwn yn y lie, gan gyfarch amryw o'r prif gynulleidfaoedd yn unol à. threfniad y Cyfarfod Misol. I'r cyfarfod cyntaf a gynhelid yng Nghapel Princes Road cawsai holl ael- odau y Cyfarfod Misol eu gwahodd, ac er mai ychydig mewn eymhariaeth o'r blaenoriaid ddaeth yno, yr oedd y nifer amlaf o'r gweinidogion' yn bresennol, ac yn arddangos cydymdeimlad dwfn a'r achos. Llwyddasid i gael gan Mr. W. 0. Roberts, Uchel Sirydd Meirion- nydd, fod yn bresennol, i gymeryd y gadair., Wedi iddo ef a my-mau an- nerch y gynulleidfa, siaradodd I%mryw o'r brodyr, yn weinidogion a blaenor- iaid, yn hynod gefnogol i'r mudiad. Ar y terfyn ymffurfiasom yn fath o bwyll- gor er penderfynu ar y modd i wneud y defnydd goreu o fy ymweliad. Barn- wyd yn unfrydol mai y peth goreu fyddai i mi, yng nghwmni un o'r brodyr, ymweled a chynifer o bersonau ag a allwn naill ai yn eu swyddfeydd neu yn eu tai er egluro iddynt yr angen. Addawodd y cadeirydd gyda'r parod- rwydd mwyaf bum punt ar hugain at y Drysorfa, ac hefyd y deuai gyda mi am ddarn o ddiwrnod i fyned o amgylch. Addawyd yr un peth gan y Parchn. Lodwig Lewis, H. Harris Hughes, B.A., B.D., a John Owen, Anfield. Derbyn- iodd y brodyr caredig hyn fy niolch- garweh puraf. Bydd fy syniad am weinidogion Liverpool yn llawer uwch o hyn allan. 0 gwmpas yr aethom, ac er ein bod wedi ein rhybuddio i beidio disgwyl symiau mawrion, am fod y galwadau ar hyn o bryd yn lliosog ac yn drymion, eto cawsom dderbyniad siriol a chare dig agos gan bawb. Gorehwyl annymunol i mi yw begio hyd yn oed at aehos cref- ydd, ac nid yw y ddawn gasglyddol gennyf fel ag i swyno llogellau cau i agor, ond rhaid i mi addef i'r ymwel- iadau hyn brofi i mi yn foddion gras. Llonnwyd fy ysbryd gan y cydymdeim- lad parod. Nid anghofiaf byth un hen Gristion y darfu i ni ymweled ag ef, yr hwn fel y tybiaf nad yw yn gyfoethog. "Rhoi, gwnaf," meddai, yr wyf yn barod bob amser i dalu income tax i'r brenin. Y mae y Brenin George yn fy ngorfodi i dalu; nid yw y Brenhin Iesu yn gwneud hynny, ond y mae ei hawliau ef yn llawer mwy. Yn ystod gwyliadwriaethau'r nos yn ddiweddar mi a gefais weledigaeth. Mi a welais y Brenin. do, yn ei degweh. Yna mi aethwn i adolygu fy ngliyfraniadau at ei Achos, ac mi deimlais ar unwaith nad oeddynt yn deilwng o'r Brenin, ac yr wyf yn penderfynu gwneud yn well o hyn allan." lechyd i galon y brawd annwyl, addawodd bum punt gyda'r parodrwydd mwyaf, ac y m yn sicr o gyflawni. Diolch o galon bur yn helaeth i'r cyfranwyr oil. Y swm ddaeth i law hyd yn hyn yw cant dwy bunt ar hugain a thri swllt. Y mae eto a'mryw addewid- ion ar y ffordd. j Rhestr o'r Cyfraniadau :—Mr. W..0. Roberts, £ 25; Mr Robert Thomas, £10; Mrs. Jones, Pritch- ard, 95 5s. Mr Ellis W. Jones, Mr Jno. Rowlands, Mrs A. Jones, 228 Parliament I Street; Mri. Morris a Jones Mrs. Wal- ter Lloyd, Aigburth Drive Mrs. Wil- liams, Fernhill, a Mr. David Jones, Liverpool, 25 yr un. Mr. D. Hughes Jones, £3 3s. Mrs. Ellis Jones, 303 Edge Lane, 23 3s. Casglwyd yn Catherine Street, £ 3. Mr. J. R. Jones, Seacombe Mr G. Davies, Seacombe Mr. John Jones, Whitechapel; Mr. J. Matthews, Hoylake, C2 2s. yr un. Mr. D. Jones, Douglas Road; Mr. R. O. Williams, Mr Thomas Williams, Mr. James Hughes, Spellow Road; Aelod o Anfield"; Mr. John Edwards, 64 Kirkdale Road Parch. John Owen, All- field Road, £2 yr un. Meistri O. W. Owen, J. H. Jones, T. Bunney, H. G. Williams, a Robert Roberts, 100 Anfield Road, 21 yr un. J. MORGAN JONES. Caerdydd, Mehefin 12, 1916.

Gair at Mr. D. D. Jones yn y Ffrynt. Gyfaill Annwyl,—Melus odiaeth yw pob gair a geir octdiwrthych ar y Darian." Fel y sylwodd Brynfab am eich penillion tlws am y diweddar William Bevan, mae yn syndod fod yr awen yn gallu esgor ar bethau mdr dyner o ganol y fath erchylltra a maes y rhyfel. Mae rhyw ffresni arbennig yn eich llinellau, ac imi y mae y syn- iadau yn gyrhaeddbell. Engraifft: "Nid oedd y corff ond gwisg ei ryw, Ac wedi ei ddaearu Mae mwy ar ol yn myd y byw Na gollodd rhai'n galaru." A rhoddai ei rheswm dros y gosodiad yn y pennill dilynol: Wnaeth angau ond rhoi rhyddid mwy I'w ysbryd i ddisgleirio," etc. Prawf y penillion hyn y gadawai bywyd dichlynaidd Mr. Bevan argraff ddofn ac arosol ar feddwl gurr ieuanc a fu'n lletyai gydag ef yn Aberdar. Annwyl Gyfaill, derbyniwch fy nghof- ion gwresocaf dros fy nheulu a'm cym- dogion oil o Benderyn. Mae pethau yn mynd yma fel cynt, y ddau fynydd y Glog a'r Foel yn parhau i warchae y trigolion, a'r gornant fach, Cadlan, yn sirioli a disychedu yr anifeiliaid ar ei ffordd i Lygaid Cynon.—Ydwyf yn sir- iol, DEWI CYNON. I

Li SflRZfNE BLOOD MIXTURE. CROEN IACH A GWAED PUR.- Dyria yr hyn y mae Sarzine Blood Mrt tiire yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yu honi gweila pob peth, fel yr Yankee Patent Medicines, ond os biimr ebwj gan groeii- afiach, ysfa, pimples, toriao allan Scurvy, doluriau, perl dynod. etc.. yn fcarddu owaed drwg ac anmhnr, mynweh botelaid o 'Sarzine Blood cure' gan y Druggist nesaf afcoeh. 'i/14 r, si/0 y botel, neu gyda 3c. at y cludi&d pi vchwanegol, oddiwrth y percnenog: •MUOH: DAVTES, Chemist, M.& (HYN i-I.ETH. v

Bywyd 0 Drallod. PAHAM P 'Does braidd dim ac sydd yn achosi mwy o Drallod, Pryder a Phoen na Chlefydaii y Croen, y Cnawd, yr Asgwrn a'r Cymalau. Fe deimlir esmwythgd buan drwy ddefnyddio GOMER'S BALM. "Wedi cael fy mhoeni am fisoedd gan Eczema a Llygriadau yng ngwahanol rannau o'r corff, yn peri poen a thrallod lawer. Methu cael lleshad er po- peth. Wedi arfer "Comer's Balm" mi gefais wellhad buan." Mae Gomer's Balm yn awr yn cael ei gydnabod drwy yr holl wlad fel y meddyglin mwyaf effeithiol a llwyddiannus. Gomel's Balm At. bob math o Groen Darddiant, Clwyfau, Briwiau, LloSgiadau, Ysgaldan- au, Llid y Croen, Coesau Clwyfus, Vari- cose Veins. Gomer's Balm At Eczema, Crach a Bryntni ym mhennau Plant, Llygriadau, Ysfa a Phoethni y Cnawd, Benywod a Plant. I Gomer's Balm At y Piles, Scurvy, Cyrn Llidus, Gouty Joints, Cymalau Poenus, Rheumatism yr Aelodau, Lumbago. Fe ddylai y Feddyginiaeth hon gael ei chadw a'i hymarfer ym mhob teulu. f "Fe a rodda derfyn ar bob trallod." 1 Gofynner am Gomer's Balm, a mynnweh weled yr enw yn llawn ar y box, ac enw "Jacob Hughes." Heb hyn twyll ydyw. Ar werth gan bob Chemist a Stores am 1/3, 3/ 5/- (gan gynnwys y War Tax). Neu danfoner 1/4, 3/2, neu 5/3 mewn Stamps neu P.O. at Jacob Hughes, M.P.S., L.D.S., Manufacturing Chemist,' Pen&rth, Cardiff. ATHROFA ABERYSTWYTH (Un o'r Cofegau ym Mhrifysgol Cymru) Prifathraw—T. F. ROBERTS, M.A.. LL.D. DECHREUA'R Tymor newaf ar Ddydd Mawrth, Hydref 4ydd, 1916. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru. „ Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (amryw o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Cymer yr ar- holiad le yn Aberystwyth ar y 19eg o Fis Medi, 1916. Am fanylion pellach, ymofynner â- J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. r» A PAGE Book about Herbs and how to use DT: them. Post free. Send for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. TO prevent fraud see that you gee Estab- JL lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are geiiuine.-Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff, TRIMNELL'S PILLS AND POWDERS JL hav6 cured thousands. Why not you ? See that you get Established 1879 on everv label. -Tri mn ell, The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Agents wanted. las>i=S BLANCHARUIS PILLS Are unrivalled for al Irregularities, &c., they speedily afford reiief and neve rfait to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal, Pil Cochia, Bitter Apple iamsnartf s ars the Best of all Piths for Women. Soldi n boxes, 1/1 J, by BOOTS' Branches and all Chemists, or po&t free, same price, from LESLIE MARTYN Ltd., Chemists, 3 DALSTON LANE, LONDON Free Sample and valuable Bookiet, post free ld. stamp EVERY WO~Ma^ sena two stamps for our 32 .• -v.» toutaming Valuable Infornl;1li"n hiw &!{ i and Obstructions ma-, enfireiy ► voided or removed by simple nseai»s. ivx-oiu- .-t.ded by eminent Physicians, as the :n!f Sure and Genuine Remedy. Never uds of Testimonial. Eptahltebwl Jo;û2, MR. PAUL BLANCHARD. HousCi Daiston T aae, r