Y Darian

— Panjoedd Bywyd yn sym- l lach, roedd Bywyd yn hwy. Pan mae'r organnau yn dechreti gwanychu, pa un bynnag ai yn gynnar ai yn ddiweddar ar y bywyd, yr arennau a weithiant mor galed sydd fel rheol yn blino gyntaf, a hwy ddylasai gael yr ystyriaeth gyntaf. Mae pall yn y golwg, cymhalau an-- ystwyth a phoenus, poenau gwynegol a dwfr trafferthus yn ami i'w priodoli'n hollol i arennau gweiniaid. Gyda'r arwydd cyntaf o wendid I rhoddwch sylw diymdroi i'r arennau. Yfwch ddwfr yn helaeth i olchi allan yr arennau, a defnyddiwch beleni ¡ Doan at boen cefn a'r arennau i'w I cryfhau hwynt. Ewch yn ol at y bywyd syml, ac at arferion synhwyrol dyddiau eich bachgendod. Bwytewch lai o gig, ymgedwch rhag gor- weithio, eithafion a phryderu, a chymrwch ychwaneg o ymarferiad yn yr awyr agored, ac o orffwys a chysgu. Y mae pawb yn ofni drwg yn yr arennau, ond fe geidw y driniaeth synhwyrol hon yr arennau mewn cywair, estyna einioes, a gwna hi'n esmwythach, ac o bosibl yr arbed yn hollol rhag clefydau mwy difrifol yn yr arennau. Cymeradwya pobl Aberdar beleni Doan at boen cefn a'r arennau i'w cyfeillion a'u cymdogion ers dros bymtheg mlynedd. Y mae'r daioni a wnant a'r defnydd parhaus a wneir o dystiolaethau cartrefol yn cynhyrchu ymddiriedaeth gynhyddol yn y "feddyginiaeth arbennig hon at yr arennau. Oddiwrth yr holl fasnachwyr, neu 2s. gc. r 'r blwch oddiwrth Foster McClellan Co., 8 Wells Street, Oxford Street, London, W.

"Granogwen." I Chwith iawn oedd clywed fod "Cran- ogwen" wedi cefnu. Bu'n adnabyddus mewn llawer cylch am dymor hir. Efengylodd lawer a llafuriodd lawer o blaid dirwest. Heblaw hyn bu'n Ilwydd- iannus iawn fel cystadleuydd eistedd- fodol. Golygydd y Frythones am flyn- yddoedd lawer. Ganesid hi yn Llan- grannog, Ceredigion. Yr oedd ei thad yn gapten ar long hwyliau. Cafodd hi ei gwersi cyntaf mewn ysgubor gerllaw ei chartref gan hen ysgolfeistr o'r enw Hugh Davies, ac un o'r pynciau a ddysgid yno oedd seryddiaeth. Wedi hynny bu yn yr Ysgol yn Aberteifi a'r Ceinewydd, ac am dymor mewn ysgol morwriaeth yn Llundain. Pan ddych- welodd, cymerodd at ysgol ei phentref genedigol, lie buasai'n ddisgybl ei hun gynt. Y mae llawer a fu gyda hi yn yr j ysgol hon mewn safleoedd o bwys erbyn heddyw fel capteniaid a pheirianwyr. Daeth Cranogwen i enwogrwydd Eis- teddfodol yn 1865 yn Eisteddfod Genedl- aethol Aberystwyth ynglyn a'r gystad-; leuaeth am y gan oreu i'r Fodrwy Briod- asol. Curasai hi Islwyn a Cheiriog, er mai sengl a fu hi ar hyd ei hoes a hwythau'n briod. Enillodd wobrau pwysig wedi hynny, ac yn eu plith gadair yn Aberaeron. Cafodd awen a châ,n a'r efengyl ei goreu hi. Llewyrch- odd ei goleuni'n brydferth ac yn dyner ar fywyd a moes ei chenedl am flwyddi hir.

0 Ben Cloc Mawr Tredegar. GAN AP NOAH. Roedd yn ddrwg gennyf glywed fod perigl y byddai i'r Parch. R. H. Samuel, esgob parchus Saron o'r dref hon, ein gadael, gan ei fod wedi cael galwad o eglwys gref yn Cross Keys- hen eglwys yr anfarwol Ieuan Gwynedd. Nos Sul diweddaf erfyniodd Saron yn unfrydol ar iddo aros gyda hwynt. Bro- dor o Lanelli yw Mr. Samuel, a Saron yw ei eglwys gyntaf. Ar wahan i'w eglwys y mae wedi bod o wasanaeth gwerthfawr mewn cylchoedd eraill. Y mae ei gymar bywyd "yn un o honom ni, ac yn hyn y mae gobaith y ceir dy- lanwad digon cryf i'w gadw yma. I Efallai y bydd yn ddiddorol i lawer wybod pwy yw'r bardd a'r llenor, W.LL," y gwelir ei enw'n ami yn y Darian," mae'n enedigol o Aberaeron, ond yn awr yn fasnachwr llwyddiannus yma ac yn ddiacon a thrysorydd yn Eglwys Saron er's blynyddoedd. Cym- deithaswr o'r fath oreu yw efe. Bu Cymanfa Bedyddwyr Mynwy yn Siloh yn ddiweddar, a synnwn gan fel mae'r Gymraeg yn darfod o'r tir. Aethum i Bethel y noson gyntaf, ac nid oedd neb ond y Parch. Roderick, y Fochriw, a minnau ar y llofft, ac yr oedd y llawr bron yn wag. Yr oeddwn wrthyf fy hun ar y llofft am ddeg dran- noeth, a'r llawr yr un cyn waced a'r noson gynt. Yr oedd y pregethu Saes- neg yn Siloh i gyd. Gresyn fod yr hen iaith yn mynd i lawr, a'r Gymanfa'n mynd lawr gyda hi. Yr oedd yn dda gennyf weled y brawd D. Hopkin Thomas mor hapus wrth yr organ. Yr oeddwn yng Nghymanfa Bedydd- .wyr Mynwy 36 mlynedd yn ol, a chof- iaf fod yn pregethu yno'r Parchn. R. Lloyd, Casbach; T. Reeves, Risca; ac Evan Thomas, Casnewydd. Mae dau o honynt yn y Gymanfa fry erbyn hyn, ond mae'r Parch. R. Lloyd yn ei lawn arfog- aeth yng Nghaerdydd. I Ar y cyfan, cymanfa dda gafwyd yn Siloh eleni eto. Y gweinidog presennol yno yw'r Parch. Rhys Jenkins, brodor o'r Llwyni, a boneddwr hawddgar a llawn gwaith yw efe, a'i eglwys yn meddwl yn uchel o hono. Bu Elfed yn ddiweddar gyda theulu bach Bethania," yn pregethu ac yn darlithio. Testyn ei ddarlith oedd "The War and Revival." Y Meddyg Scurloch oedd yn y gadair. Mae Elfed yn boblogaidd iawn yma. Yr oedd Elfed a Stanley Jones, Caer- narfon, ar eu goreu yng Nghymanfa'r Annibynwyr yng Nghendl. Colled fawr oedd marw y Parch. D. Lloyd Williams, gweinidog Carmel, Cendl, a ddigwyddodd dro yn ol yn dra sydyn. Yr oedd yn bregethwr rhagor- ol, ac yn fugail ffyddlon; yr oedd hefyd yn fardd tlws. Claddwyd ef ym Machen, lie buasai'n gweinidogaethu am flynyddoedd. Parhau'n ganolig ei fechyd y mae'r boneddwr hoff, yr Henadur Henry Bowen. Dymunwn iddo ddiddanwch yn ei gystudd a'i henaint. Pob dedwyddwch i'r Tramp yh Aber- pennar; galwed yno gyda'r Parch. Llew Morgan, un o'r englynwyr goreu sydd gennym, ac nac anghofied Alaw Sylen a Gwyrosydd, a'r Parch. J. Phillips a llu eraill. Cofion atynt i gyd.

RHIWMATIC AC ANHWYLDEB Y KIDNEY. Triniaeth Rad. Y mae rhiwmatic yn ganlyniad uric acid crystals yn y llywethau a'r cymalati effaith gormod o uric acid yn y cyfansoddiad, a'r acid I hwn ydyw'r achos pennaf o boen yn y cefn, lumbago, sciatica, gowt, annhrefn y dwfr, I careg, grafel dropsi, diabetes a Bright's I disease. Y mae Tabledi Estora yn driniaeth effeiihiol a Ilwyddiannus gyfer hyn, ao weddi gwella llu 0 aebosion wedi i feddyginiaethan eraiil fetbu, yr hyn a gyfrif am y ffaith eu bod yn cyflym gymeryd lie meddyginiaethau "ar 01 yr oes 11-ydynt yn ami allan o gyrraedd pawb ond y cyfoethog. Y mae nifer cyfyngedig 0 focses o Dabledi Estora yn cael eu oynnyg yn rhad er profl eu bod yn Hawn. warantu eu disgrifiad —mfeddyginiaeth onest at y Kidney am bris gonest, >8. lie. y boos o 40 o dabledi neu 6 bocs am 6s. Cyflenwir hwy gan y rhan fwyaf o fferyllwyr. Y mae y cynnyg hwn o un bocs Hawn yn parbau mewn grym i ddarllenwyr y DARIAN am ddeng diwrnod o'r dyddiad hwn, ac ar yr amod fod y rhybudd hwn yn cael ei dari allan a'i anfon gyda 3e. mewn stamps, onide, fe anwybyddir y ceisiadau a'r aracan ydyw, diogelu rhag rhai nad oeffarnynt angbn am y cynnvg. Oyfeiriad-Estora Co., 132, Charing Cross Hoad, London, W.C. IE If I MIRACULOUS EFFECTS! H I have suffered from Pile and Gravel for four I 8 years, during which time I was quite rdisabled, and I I never, during this time, had a whole night's rest. I I S was at last induced to try a box of your Pile and H~ Gravel Pills, and incredible as it may appear, after I B had taken but a few doses, I felt as if I had had H another body. Encouraged by the effects of one box, I I took another, and now I am free from all pain, a ■ living testimonial to the miraculous effects of these I Pills. 8 Yours truly D. WILLIAMS, Penralltwen, Newcastle Emlyn. IMMEDIATE RELIEF.1 I feel happy in bearing testimony to the efficacy of your Pile and Gravel Pills in my own case. Also in numerous other painful cases of long standing in which your Pills have given immediate relief, and in a short time effected a perfect cure so the weak in faith may be assured of their efficacy to accomplish what they are professed to do. Yours truly, THOS. PHILLIPS, Grocer, etc., Caeremlyn, near Whitland. I Y mae y Feddyginiaeth werthfawr hon i'w chael mewn tri ffurf. No. 1 George's Pile and Gravel Pills (label wen) No. 2. George's Gravel Pills (label las) No. 3.3eorge's Pills for the Piles (label goch.) v Gwerthir y Peleni Byd-glodus hyn yn mhob man, mewn Bivehau 1/3, a 3/- yr un. Gyda'r Post am 1/4 a 3/2. Gochalwoh Dwyliwya* I-Gofynwch yn eglur am George' Pills," a gwelwch eich bod yn eu cael. PERCHENOG- I J. £ GEORGE, «1.R.?.S., ,HIRWI\IN, ABEqOAR.E.

AMNAID. Gyrru mud awgrymiadau—dyma waith Amnaid mewn cwmniau; Dirgel gais ddyfais rhwng dau Yw ar hynt o'r amrantau. PERLLANNOG.

I. Glennydd yr Ogwr. Teimla y Parch. W. Paran Griffiths (B.) a'i eglwys ym Melin I fan Ddu yn ysig dan ergydion ar y rheng. yn ddi- weddar. Claddwyd un o'i gedyrn Mawrth-gwyn, sef Mr. John John, Blaencrymlyn, yn 79 oed, wedi ei fedyddio 63 o flwyddi yn ol a'i ddewis yn ddiacon yn 40 oed. Er yn ddilynydd dihanes pan oedd yn rhodfeydd y Brenin, gwelir yr adwy yn y rhwygiad yn agorfa i'r gelyn. Blodau yw hyn- awsedd a hedd, ac ni fwynheir eu sawr heb aros i'w arogli. Gwr cadarn nerthol oedd Mr. Moses Lewis, a ddaearwyd Mehefin 24ain, eto yn erw Paran yn 69 oed. Trysor- ydd yr eglwys am flwyddi meithion, ac hefyd ceidwad y god i Gymanfa Gan Glennydd yr Ogwr am 20 mlyn- edd oedd yr ymadawedig. Hoff oedd o gwmni yr awen, ac ni ysgogid ef mewn athrawiaeth, canys sylfeinir ei egwyddor iach ac argyhoeddiad oedd ei gymhelloedd.

Mae'r rhyfel yn ei holl erchylltra yn parhau yn ei chwrs dinistt-iol, ac i bob golwg yr ydym ymhell oddiwrth yr heddwoh buan y mae'r gau- broffwydi wedi bod yn ei adda w, gyhyd. Yr ydym o hyd yn darllen cynhyrchion y militariaid cyfarwydd (military experts) yn y newyddiaduron, ond yr ydym yn raddol yn dod i gredu'r gwrthwyneb i'r hyn a ddywedant; pan roddant hwy olwg dywell ar bethau yr ydym yn sirioli, a phan maent hwy'n gweld y goleu yr ydym ninnau'n mynd yn brudd. -O'e "Welsh Outlook."

Catiau Cwta Catwg. "Y gwir yn erbyn y byd." Er fod y Beibl, yn gyfan neu yn rhannol, wedi ei argraffu mewn mwy na phedwar cant o dafod-ieithoedd y blaned fach yr ydym ni'n ffwdanu gymaint am fyw ynddi, y mae mwy o ladd ac anrheithio ymysg yr hil ddynol heddyw nag a fu erioed o'r blaen "Car cywir yn yr ing y gwelir, 'Oud rhyfedd mor anaml yr ymwel a ni. Er fod lolo Fardd Glas wedi llesoli ei wlad a'i genedl ag un o'r geiriadur- on mwyaf gwerthfawr a gyhoeddwyd erioed yn iaith y Cymry, goddefwyd iddo farw yn y tloty; ac i'w weddillion gael eu llusgo i'r bedd, nid mewn "glass hearse gwych, ond yn nghert trwsgl rhyw ffermwr! Dywedir fod y pennill canlynol yn perthyn i gan gywrain a gyfansodd- odd un o "Brydyddesau y Ty Talwyn" ar darddleoedd ac enwau holl afonydd Morgannwg "Blaen Gwyrch, Blaen Gwrach, Blaen Gwrangon, Blaen Ffrydwyllt, Blaen Cynhaeron, Blaen Afan sy', Blaen Ogwy syw, Blaen Garw yw'r Blaen creulon." Pa beth yw "Dim "? Atebiad un o'r hen feirdd ydoedd :— "Hen hosan a'i choes yn eisie,—a i brig Heb erioed ei ddechre, A'i throed heb bwyth o'r ede. Hynny yw 'Dim,' onide?" Yn y modd hwn y ceisiodd rhywun droi yr englyn uchod i iaith fain y Sais "So take an old legless stocking ,-its foot So far not existing; Its top unwrought-an unthought thing. I say on oath such is 'Nothing.' Gwir yr hen ddywediad, "Duw a fedd, dyn a lefair." Fr oedd y bardd Edward Evans, Toncoch, Aberdar, wedi bwriadu cyfarfod a beirdd ereill Cadair Morgannwg ar yr 21ain o Fehefin, 1798; ond ni chafodd gyflawni hynny, oblegyd ar y diwrnod hwnnw y gwelodd Duw yn dda i'w symud ef o blith y byw Pa sawl gwaith y cyhoeddwyd "Afalau'r Awen," sef cyfansoddiadau barddonol y gwr uchod o'r Toncoch? Dywedir fod yr argraffiad cyntaf wedi ymddangos yn 1804, yr ail yn 1816, y trydydd yn 1837, a'r pedwerydd yn 1874. A gyhoeddwyd un arall wedi hynny ? Dyma'r cyngor roddodd y bardd o'r Toncoch i ddiotwyr anystyriol:- "Cadwch rhag arfer codi—y cwpan I'r copa'n rhy heini'; Dyn a'i wedd, wedi meddwi Sy' salach, casach na'r ci!" Beth yw "gwr boneddig ? Dis- .gwyliai Cymry yr hen oesoedd iddo fod "yn fardd ar ei fwrdd, yn oen yn ei ystafell, yn feudwy yn ei eglwys, yn baun ar yr heol, yn ddoeth yn ei ,ddadl, yn Hew ar y maes, ac yn athraw yn ei dy." Dyna well syniad am dano nag sydd gan lawer yn yr "oes oleuedig hon Atgofir ni'n fynych yn y dyddiau hyn mai y ffordd oreu a diogelaf i ddarparu ewyllys ydyw cyflogi .cyfreithiwr, ond nid hyn oedd barn yr hen brydydd hwnnw a ddododd ei awen ar waith i wneud ei ewyllys ei hun fel y canlyn "Mari Ann, ti yw fy ngwraig, Cysur fy mywyd ymhob ffaig; Beth bynnag rhoddodd Duw i mi, Wrth farw gada'f oil i ti."

Resolfen. Nbs Fawrth diweddaf cafwyd cwrdd 1 anrhegu y cyfaill gweithgar, Mr. Fred Evans, Brooklands, ag oriawr garddwn ar ei ymuniad ar fyddin. Llywyddodd Mr. J. D. Evans. Mae Fred wedi bod yn wasanaethgar gyda phob achos teilwng yn Resolfen, yn ddiweddaf oil fel ysgrifennydd arianol y "Local Disabled Soldiers and Sailors' Fund." A rhaid oedd i'r pwyllgor ddangos eu hedmygedd o honno. Cafwyd anerchiadau pwrpasol gan y Parch. T. P. Lloyd, a Mri J. M. Griffiths, T. W. Herbert, J. D. Evans, a Sam Lloyd. Cafwyd cyfres o englyn- ion pwrpasol gan Mr. Sam Lloyd (Myfyr Nedd), sydd wedi eu danfon i Brynfab. Clywais hefyd fod y cyfaill talentog, T. M. Evans, wedi rhoi dat- ganiad godidog 0 "Poor old Soldier a "Baner ein Gwlad." Llwyddiant i'n cyfaill yw ein dymuniad. Drwg gennyf gofnodi marwolaeth plentyn bychan Mr. a Mrs. D. G. Davies, Yeo Street, trwy losgi, yn dair oed. Ni wyddys yn iawn eto pa fodd y bu. Cydymdeimlad dwys sydd a'r rhieni. Dywedir yma fod y Cwmni Glofaol (Mri. Cory Bros.) yn bwriadu gwario miloedd o bunnoedd yma. Mae yma yn barod beiriannau trydan costus yn cael eu gosod i fyny; "screens, etc. Mae'r argoelion glofaol yn obeithiol. AP SOFLAN.