Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Shop Dafydd y Crydd.I
Shop Dafydd y Crydd. LLYTHYR CAEAD I NANSEN. Fe glwas lawar gwaith taw'r peth nesa i dransporteshon ffor leiff yw i ddyn dynnu gwraig yn'i ben, ag fe ddylwn i fod wedi inshiwro mywyd cyn dod 0 fewn can milltir i'ch ty chi. Rwy'n lwcus mod i wedi colli ngwallt ys blynydila, oblecid hen arfar men- ywod mas o'u cof yw scrapin a thynnu gwallt. Tro shimpil yndo' chi, madam, odd pitsho miwn i fi am bechota Morgan y Teilwr a Eryr Pen Pych. Nhw, ag nid fi, sy'n atepol am y ddwy falantein sy wedi gneud i chi sharpo'ch gwinadd, a thorri'r brwsh parth wrth gynnyg am ben un o'm hoetran i. Ma'n depig nag i chi'n gweld dim bai ar Dafydd chi am goeddi petha mor scaprwth am y pwr Tramp. Ond dyna, ys gwetws Jones- y Ffeirad, "Ma cariad yn cuddio lot o bechota." Fe ddylach chi ddysgu mannars i Dafydd cyn cynnyg yr articls hynny i ddynon erill. A pheth dicon di fannars yw gweld gwraig yn gwishgo britshis'i gwr. Pan own i yn y bAd ar y Cynel gyta Dafydd a'r boys erill, fu dim son am "Pom Pom a'i dorpedo i'r Tramp, onte fe fysa sybmarin y Triptiz hwnnw wedi shinco'r bad a'r whwl gang odd yndo, ag fe fysa chitha erbyn hyn yn witw dicon di galon. Ond wedi dod a'r bad i'r harbwr, a rhoi'r ffram ceffyl yn y stapal, dyna'r "Pom yn dod i'r golwg ag yn cynnyg am fywyd y Tramp-y clymhercyn mwya di- niwad a fu ar yr hewl ariod. Os gall wch chi, madam, odda petha fel hyn, fe ddylach symud i fyw i Germani. R'ych chi'n gwed fod gwyr y North yn leico pictwr y "Pom." Dw i'n ama dim. Rwy wedi arfer cretu popath ma menywod yn wed. Ond falla synnach chi glwad fod dynon o'r un wlad yn camol pictwrs y Teilwr a'r Eryr bed. Dyma lythyr geso i o Gynarfon, nr. Bangor, bythewnos yn ol, wedi cal'i ddy recto fel hyn:- Dafydd y Crydd, Somewhere in South Wales. Syr,—Goddefwch i wr o Wynedd, sy'n byw yng ngolwg yr Eryri Wen, i ddiolch i chwi am englynion peni- gamp eich cyfeillion o blaid y Tramp. Nis gwn pwy ydach chi, na phwy yw'r Teiliwr a'r Eryr, ond amlwg ydy' fod y Teiliwr yn ddyn cyfa, nid y nawfed ran o hono, a'r Eryr o gylfin a chrafangau dihafal. Hei lwc i ni gael ychwaneg o betha fel hyn efo nhw. Hwyrach nad gormod gennych fydd cyflwyno'r cais hwn iddynt O1 ranbarth Gwyn- edd. -Arfonwy. Rwy wedi dangos y llythyr i'r boys, ag ma nhw wedi addo catw'u telyna mwn trim. Gwell i chi, madam, aros yn y gecin, a chlo ar y drws. Dyna'r lie saffa i rw syffrajets fel chi. R'ych chi'n son am "G61 Tar. Wn i ddim am hwnnw* Dw i d'dim yn delo mwn petha o'r short. Cwyr crydd sy gen i, ag ma hwnnw'n beth dicon iach, ag yn rhoi shein ar bopath. Fe welas "Col Tar S6p" mwn llythrenna mawr ar y wal yn Steshon Byrtawa, ond dw i'n hito dim am sepon du. "Sun- light ma Gwen yn iwso. Mae mwy o ol "Sun" nag o "Tar" yn Shop y Crydd. I Gobeitho, Nansen fach, nag o's dim yn y Llythyr Caead hwn fydd yn gneud i chi dorri 'r llestri, na mynd i ¡ ben y drws i weiddi "C61 Tàr" ar wraig y ty nesa. Dw i ddim wedi arfar ffreio a menywod, ag fe glwas nag o s un gwr ne was yto wedi cal v gair dywetha mwn ffra shwd hynny Gan taw Llythyr Caead yw hwn, dos neb ond chi, madam, i wpod beth sy yndo. DAFYDD Y CRYDD. »
O'r Ffrynt.\
O'r Ffrynt. GAN FACHGEN O YSTALYFERA. F'Annwyl Mr. Jones,—Nid wyf yn eich annerch fel "Mishtir Golycydd yn ol arfer "Tramp y Darian, nac ychwaith fel "Mishtir Gol. fel y gwna Dafydd y Crydd, ond yn gyfeillgar ac yn agos fel Mr. Jones. Yn ddiau fe gwyd tipyn 0 betrusder yn eich meddwl ynglyn a phwy sydd yn anturio hyn o lythyr atoch. Wel, dyma fi'n syml yn eistedd ar ddarn o hen foes mewn darn o beth a fu un- waith yn ysgubor yng ngoror y brwydro mawr. Nid wyf yn siwr y bydd i chwi fy nghofio wrth fy enw, sef, Brinley Thomas—ond credaf y bydd i chwi fy adnabod pan y dywedaf mai yr ieuengwr arferai fyned efo'ch chwi yn y "bus" anfarwol bob bore Llun o DrefOrus i Gastellnedd sydd yn ysgrifenriu yn awr. Ychwanegaf mae'eh awgrym i mi anfon rhywbeth i'r "Darian" yn ystod ein hymgom felus tra yr oeddech yn erfyn y "bus" yn Ngodre'rgraig ar noson dywell yn nechreu mis Ebrill, a'm hanogodd i wneuthur hyn o 'antur. Ychydig benhillion sydd gennyf ar destyn llith Sergt.-Instructor 1. Griffiths yn "N harian" yr 8fed 0 Fehefin, sef "Rhywle'n Ffrainc." Lle'r wyf yn awr y mae brwydro ffyrnig, a chredaf fod pwysau ein magnelau mawrion yn dechreu dweyd eu stori. Ni anghofiaf byth wythnos y Sulgwyn, 1916.—Yr eiddoch, s BRINLEY THOMAS. Os yr hoffet wybod, gyfaill, Pa le'r wyf yn treulio' 'myd, Cofia eiriau'r frawddeg gyfrin, "Rhywle'n Ffrainc," a thyna i gyd; Brawddeg semi, fach, ddi-rodres, Heb ddeffiniad bron yw hi, Ond rhydd ateb cyflawn iti Os gofynni lie 'rwyf fi. "Rhywle'n Ffrainc"; 0, mor gynhwysfawr Edrydd hanes wron byd, Ac mewn gweddi ar ei mynwes Mae gbbeithion taera'n tud; Pa sawl mam a thad trwmgalon Blygant ger eu gorsedd fainc Am eiriolaeth DuwliC bendithion Dros eu mab sy "Rhywle'n Ffrainc?" Pa sawl gwraig, tan bwys- ei dagrau, Gollodd swyn ei gobaith gwan, Pan y clywodd seiniau olaf Geiriau'i phriod ger y lan? Yna, wedi croesi'r gorwel Tua'r cadfaes, tros y don, "Rhywle'n Ffrainc oedd swm y cyfan Gadd yn falm i'w drylliog fron. "Rhywle'n Ffrainc," 0, mor am- ddifad Yw i galon milwr tlawd', Sydd yn gwybod fod un arall "Rhywle'n Ffrainc"—a hwnnw'n frawd Heb 'run cyfle i gael ymgom; Heb gael gwybod dim ond hyn- Bod eu dau yn dwyn eu harfau "Rhywle'n Ffrainc dros Ryddid gwyn. Gyfrin destyn Pwy all gyrraedd Uchter nef ei ystyr iawn? Pwy all daro i'w ddyfnderoedd? Er mor wag, pa air mor llawn? Tra fo hanes yn anadlu, Tra fo cAd yn destyn can, Ni fydd diwedd ar brydyddu Helynt meib y "llinell dân." Llawer un o deulu'r awen Hudwyd gan apel ei wlad, Aeth o galon wirfodd, lawen Er teilyngu enw'i dad; Wedi dyddiau maith o frwydro, A nosweithiau hir o wylio, 0, mor felys yw encilio Yng ngwinllanau'r awen fid Diolch, awen, am dy gwmni, "Rhywle'n Ffrainc," lie tery'r dur, Dal yn ffyddlawn efo'r cewri Sydd yn dringo llethrau cur; Pan fo'r megnyl du yn rhuo, Sia'n fwyn dy swynol gainc, Na foed iti fyth anghofio Lu y glewion "Rhywle'n Ffrainc. —Brinley Thomas, B.A. O'R AIFFT. "TWM WILLIAM I Chi'n napod'r hen Dwm William, Mab Mari, ffarm Penlan? Pan glywodd am y rhyfel Fe joinodd yn y fan. 'Rodd Twm yn ffond o'i lased, Ond nid yn yfwr trwm, Ac nid odd ciwtach potsher Na Twfittiyn y cwm. j 'Dodd byth yn mynd i'r capel— I 'Dodd ne,b Yn gwpod Dam; In fact, 'rodd Twm yn bagan, Ond—'rodd e'n caru'i fam. 'Rol traino spel yn Loeger Dath orders i fynd mas; I Fe sailws Twm i Suvla I saethu'r Tyrciaid cas. 'Rodd ishe volunteers I 'mofyn dwr ryw ddydd, 'Dodd neb yn lico'r jobin- 'Rodd sniper yno 'nghudd. Pwy ath? Y dewr Twm William, A'i lycad fel y fflam; Meddyliai am y pleser A roise hynny i'w fam. Fe lanwodd Twm y botel, Trodd yn ei ol yn awr Dath ato archeb ange' Gan dorri Twm i lawr. Bum' inne'n gweini arno Gan esmwythau ei glwyf, Ond angau-y gwr trechaf- A dynnai wrth y rhwyf. Sibrydodd Twmni wrthyf Cyn rhoddi i olaf lam; Rwy wedi llanw'r botel A chofiwch ddywedyd wrth mam." 'Dodd byth yn mynd i'r capel, 'Dodd neb yn gwpod pam; In fact, 'rodd Twm yn bagan, Ond 'rodd e'n caru'i fam. *Y mae'r uchod yn seiliedig ar ddigwyddiad ar draeth Suvla, Galli- poli. -John Thomas (Golwg y Mor), 3rd AVelsh Field Ambulance, Yr Aifft. RHYWLE YN FFRAINC. II. Yn fy llith blaenorol soniais am gerfluniau Ffraine. Peth cyffredin iawn yw cerflun o Grist neu Mair Forwyn. Cyfrifir hwynt yn santaidd bethau. Yr wyf wedi synnu lawer gwaith pa fodd y dihanga y rhai yma yn ddianaf rhag tan y gelyn. Anaml iawn y malurir hwynt pan wneir popeth o'u hamgylch yn anialwch. Dywedais ein bod wedi cyrraedd i lety yn rhywle yn y wlad. Gorfu i ni ddygymod a Uawer o bethau na freuddwydiwyd yn eu cylch. Cawsom ddeall ar unwaith fed Ffrainc yn gyfan yn y frwydr fawr. Nid oedd yno ddyn cryf, iach ar ol yn unman. Disgyna baich y gwaith ar y gwrag- edd. Hwy sydd yn trin y tir ac yn hau yr had. Nid oes dim yn newydd me,wn gweled merch ieuanc yn canlyn y wedd ar y meusydd. Gwn am lawer merch yng Nghymru a dynnai wyneb lied hir pe byddai raid iddi wneud gwaith fferm. Mae meibion Ffrainc yn ymladd ar faes y gad, a'r merched yn cyflawni gwaith llawn mor arwrol drwy roddi eu hysgwydd dan y baich gartref. Boed yna lwyddiant av eu hymdrechion. Er teimlo yn anghartrefol ac yfed o gwpan digon chwerw, hapus ddigon fu ein dyddiau cyntaf yn Ffrainc. Ni chlywid grwg- nach yn ein plith. M ynnem destun chwerthin ymhob tro garw. Cof da gennyf am hen gymeriad yn dweyd yn ystod yr wythnos hon (mae yn ei fedd erbyn heddyw), "Dyma Ie rhyfedd onite, Cana'r ceiliogod yr un fath yma a gartref, a brefa y gwartheg yr un fath, ond am y bobl nis gwn beth i ddweyd am danynt." Ym- ddiddan a'r Ffrancwr fu ein anhawster mwyaf. Anawdd oedd gwneud ein hunain yn ddealladwy iddo. 0 dipyn i beth gorchfygwyd yr anhawster hwn, ac y mae llawer Cymro erbyn hyn yn gystal Ffrancwr a'r Ffrancwr ei hun. Cafwyd ychydig anhawster hefyd ynglyn ag arian y wlad. Anawdd oedd gwadu'r "swllt" a mabwysiadu'r "franc." Cyfarwyddwyd a hyn o beth eto. Mewn ysguboriau y cysgem. Diolch am ddigon o wellt. Gallu i gyfaddasu ei hun i'w amgylchiadau yw un o rin- weddau arbennig y milwr Prydeinig. Digwyddai y dydd fod yn fyr, ac hyd amser myned i noswylio, cryn- hoid o. amgylch hynny o dan oedd gennym i adrodd storiau ac i ganu emynau ac alawon Cymreig. Ni fedr neb ganu emyn Cymraeg fel y milwr, ac y mae i bob emyn swyn arbennig mewn gwlad estronol. Lawer tro cyd- rhwng chwech a naw o'r gloch yr hwyr pan yn ceisio pendroni uwchben y pethau sydd i ddigwydd yfory, yr wyf wedi gorfod anghofio'r cwbl a chydymuno a'r bechgyn i ganu- I "Ni bydd diwedd, Byth ar swn y delyn aur," etc., etc. Mae y milwr yn ddyn crefyadol iawn. Ni chred ryw lawer mewn athraw- iaethau dwfn. Ni char enwad ar- bennig. Efengyl syml yn unig a fynn. Cofied pregethwyr y wlad hyn pan ddaw "Tommy" yn 01. I Poened ni yn fawr gan lygod ffrengig. Nis gwelais rai gymaint eu maint erioed yng Nghymru. Gellir eu gweled yn heidiau ar hyd a lied y wlad. Rhyfedd i mi yw sut y gallant dynnu eu hunain i dyllau mor fach. Rhaid eu bod yn perthyn i wenyn yr Amerig. Pan yn hogyn clywais un yn adrodd hanes ei deithiau yng Ngwlad y Gorllewin. Aethpwyd i siarad yng nghylch gwenyn yn y diwedd. Taerai'r teithiwr fod gwenyn yr Unol Dalaethau gymaint eu maint a lloi Cymru. Gofynnodd rhywun iddo "Pa fath gychodd oedd gan- ddynt, syr?" "Rhai bychain fel eich rhai chwi," oedd yr ateb. Synnwvd yr holydd, a gofynnodd "Pa fodd yr ant i'w cychodd, syr?" Yr ateb parod ydoedd "Eu busnes hwy yw hynny." Nis gallaf esbonio pa fodd f gall llygod Ffrainc dynnu eu hunain 1 dyllau mor fychain, a rhaid rhoddi y broblem i fyny drwy ddweyd mai eu busnes hwy ydyw. Poenid niyn fawr gan y creaduriaid ysglyfaethus hyn. Methem gysgu. Dihunwyd ni lawer gwaith gan eu trwst yn yr ysgubor, a gellid meddwl am ambell adeg fod catrawd o wyr ceffylau yn myned heibio gan gymaint eu trwst. Rhaid er hynny oedd cael rhywbeth gwaeth na llygod ffrengig i dorri calon y Cymro. Aeth y chwe niwrnod heibio yn rhwydd-rhy' rwydd o lawer. Credai pob un ohonom ein bod i aros yma am fis neu ddau o leiaf, end mawr fu'r siomedigaeth. Dechreuwyd siarad am fyned i'r ffosydd du, ac un nos Sadwrn yr oedd brawddeg fel y can- lyn i'w chanfod yng ngorchymynion y gatrawd—"Symuda'r gatrawd i'r ffosydd yfory." 1. Griffiths, Sergt.-Instr.
I-Brynaman.-
Brynaman. Dydd Llun, Meh. 26, bu farw Martin Griffiths yn 25 mlwydd oed, mab Mr a Mrs Thomas Griffiths, Mountain Road, wedi pedair blynedd o gystudd caled ar ol y ddamwain a gawsai wrth ddilyn ei alwedigaeth fel glowr ym Mlaen y Waun. Claddwyd ef dydd lau canlynol yn Mynwent Siloam, pryd y gwasanaeth- wyd gan y Parchn. J. Lee Davies a W. D. Thomas, Gibea. Cydymdeimlir a'r rhieni ynghyd a'r teulu a'r perthnasau yn eu gaUar ar ol ei mab. Nos lau, Mehefin 29, cynhaliwyd budd gyngerdd yng Nghapel Gibea, er cyn- northwyo y brawd John Evans, Llandilo Road, yn ei afiechyd. Cymerwyd rhan mewn canu gan Miss Mary Davies, Bryn- aman; Miss Harriet Evans, Gwaun-cae- gurwen; Mr. Stephen Rogerson, Glan- aman Mr. Owen Morgan, Glanaman. Adroddodd Mr. John Morgan (Blaen- fab), Llandehie. Canwyd penillion gan Miss Llinos Thomas, Cwmaman. Clar- ionettist, Mr. Jonah Evans, School Rd. Crythor, Mr. Willie Edwards, A.I. U.M., Brynaman Road. Cadeiriwyd gan Mr. Fred Hargreaves, M.E., Station Road. Canwyd ar y piano gan Mr. Ted Mor- gan, A.L.C.M., Glyn Road. ^Rrysorydd y mudiad ydoedd Mr. JonaS Evans, Chapel Street, a'r ysgrifefl%!&d oedd Mr. Tom Brynchwith Williams, Moun- tain Road. Boreu dydd Gwei-ier, kehefin 30, daeth y newydd galarus i'r ardal am farw Private Morgan Morgan, mab Mr a Mrs. Dafydd Morgan, ParleLa-ne. Yn ol y llythyr gawd oddiwrth ei gyfeillion, bu farw mewn ysbyty wedi ei glwyfo yn ei ochr, a darn o shell wedi gwthio ei hun i'r ysgyfaint. Cafodd angladd an- rhydeddus. Mae'n deljig ei fod efe'r seithfed o'r lie- a gwympddd ar faes Y frwydr. "T'1' "Y' Printed and Publishep for the Pro- prietors, The Tarian Publishing Co., Ltd., by W. Pugh and J. L. Rowlands, at their Printing Works, 19 Cardiff St., Aberdare, in the County of Glamorgan
Cymanfa Bedyddwyr Dwyrain…
Cymanfa Bedyddwyr Dwy- rain Morgannwg. Cynhaliwyd y Gymanfa uchod eleni, Mehefin 28 a'r 29, yn y Tabernacl, Mer- thyr, hen faes enwogion megis Roberts Fawr; R. D. Roberts, Llwynhendy; Waldo, ac eraill o wyr cedyrn yn eu dydd, oedd arwyr uchelwyliau a chyn- hullwyr lluoedd trwy arucheledd doniau a grym hyawdledd mawr. Gydag ad- gofion melys yr ymgynhullai lliaws i'r fangre gysegredig hon, nid heb brudd- der wrth feddwl fod y lleisiau hynny bellach yn fud ond yn llawenhau fod eu hefengyl yn aros a'r achos yn myned rhagddo. Pan gyrhaeddasom, dechreuasai y gynhadledd ac ymddangosai'r llywydd. sef y Parch. James Griffiths, Calf aria, Aberdar, fel gwr wrth ei fodd yn ei gadair, a'r dyrfa fawr o gynrychiolwyr, j hithau yn ddigynnwrf a diddig yn ei law. Daethai yr amser penodedig i dra- ddodi yr annerch o'r gadair a chododd yr is-gadeirydd, H. H. Evans, Ysw., M.E., o Gilfynydd, gwr glew ym myd y glo, lleygwr dan gamp, llenor o chwaeth a Chymro dilediaith, ar ei draed. Yn ei araith fer, gryno, mewn Cymraeg croew galwodd ar y cadeirydd at ei waith. Testun yr araith oedd "Gwaith pennaf yr eglwysi, sef achub eneidiau." Wedi codi'r llenni oddiar y cynhaeaf mawr, galwai ar weithwyr difraw yr eglwysi mewn ymadroddion byw a son- iarus, i roi min ar eu crymanau; a wyn- ebu ar eu gwaith, canys gwynion oedd y meysydd eisoes. Nid a'n anghof y parabl per, na'r cywreiriwaith ym- adrodd, a nodweddai araith y gadair eleni; ond ei gogoniant oedd ei neges a'i choron fydd gwaith. Yr oedd y rhaglen fel llenllian Pedr gynt, yn llawn o bethau anghydryw, ond llwyddwyd i lwybreiddio drwyddi yn weddol hwylus. Penderfynwyd osod X70 o ddyled Weston Hill yn faich ar yr eglwysi, a threfnwyd i dalu'r arian trwy dreth ceiniog yr aelod. Hyspyswyd gan Mr. R. Jones, Dow- lais, a'r Sergeant Williams, o'r Foch- riw, fod y Brithtir yn rhydd o ddyled. Marwnadu a wnai y diflin Mr. Tywi Thomas i'r iaith Gymraeg ar ei thranc. A ydyw yn werth aberthu'r iaith dros eneidiau Dicshondafyddiaid 1 Rhaid dechreu ar y gwaith o achub y dras honno trwy fwrw allan yr ysprydion a'u meddianna yn y gwaith o lofruddio eu hiaith a bradychu eu cenedl. Dyry Tywi olwg gas ar eu cyflwr. Yr oedd gan ysgrifennydd yr Ysgol Sul, y Parch. T. T. Richards, newydd da, sef i gan- noedd yn fwy nag arferol eistedd yr ar- holiadau y tro diweddaf. Llwyddodd Mr. W. H. Prichard, Oaerdydd, i roi bedd i bwyllgor dirwestol marw'r gy- manfa, a sefydlu Pwyllgor y Gobeithlu- oedd yn Bwyllgor Dirwestol yn ei le. Argoela Mr. Prichard droi allan yn flaenor gwiw i'r gad ddirwestol. Derbyniwyd dau bregethwr newydd ar sail adroddiad y Parch. T. T. Jones, Blaenclydach, dros y pwyllgor, sef Mri. D. P. Morgan, Porth, a S. Jones, Tre- herbert. Mabwysiadwyd y cynllun i sicrhau cynadleddau i chwiorydd dan nawdd y Gymanfa a threfnir i gynrych- iolwyr o blith y chwiorydd hynny i fyn- ychu cynadleddau'r Gymanfa. Prif orchwyl y gynhadledd y tro hwn oedd derbyn adroddiad ysgrifenyddion yr adrannau ynglyn a'r symudiad i sicr- hau cyflogau byw i weinidogoin mewn eglwysi gwledig a gwan. Da gennym weled y cyfaill Ceiriosydd yn eu plith. Saig flasus oedd ei bwt araith bert. Siaradodd Dr. Edwards a'r ysgrifen- ydd, y Parch. W. A. Williams, Ponty- pridd. Hysbyswyd casglu zCl6,000 yn 1 barod at yr achos hwn; o'r cyfryw cod- wyd £9,000 o'r Gymanfa hon yn unig. j Felly, dim ond £7,000 hyd yma a sicrha- wyd o gymanfaoedd eraill Cymru gyda'u gilydd. Beth ddaeth o Orllewin Mor- gannwg, a Chaerfyrddin fawr, a Phenfro a'i dawn a'i hamser da, heb son am dir y gogledd mawr ei dwrw 1 Mater arall nid dibwys a gafodd ei drafod yn frwd oedd y priodoldeb o ddewis dirwestwyr 'I' i swyddi yn yr eglwysi. Etholwyd yr is-lywydd, H. H. Evans, Ysw., yn llywydd; ac wrth gydnabod ei ddiolchgarwch am yr anrhydedd, ebe, Dyma awr fwyaf fy mywyd. Pan ofynnwyd imi'n llanc gan fy mam sydd heddyw yn ei bedd, beth, garwn i gael, atebais, 'Cael cadair y gymanfa.' Dyma fi yn y gadair, ond nid yw hi yma i (gyfranogi o fy llawenydd." Nid oes angen chwanegu y lleinw'r llywydd ei le yn deilwng o'r fam dduwiol honno a,c ohono ei hun, os ca fywyd ac iechyd. I Y Parch. E. W. Davies, Ton, a ethol- wyd yn is-lywydd, a'r Parch. E. Christ- mas Jones, Wattstown, yn is-ysgrifen- nydd. I'r Rhondda yr aeth yr anrhyd- eddau, ond diogel fydd enw da'r Owm a'r Gymanfa yng ngofal y gwyr gallu- og hyn. Cynhelir y Gymanfa nesaf yn y Noddfa, Treorci. Cynhygiwyd nifer o benderfyniadau gan y Parch. T. T. Jones o blaid cyfiawnder i'r gwtthsafwyr cydwybodol; gan y Parchn. E. W. Davies a R. G. Hughes, Pontlottyn, o fclaid cyfyngu ar raib y fasnach feddwol: gan W. Lewis, Ysw., M.E., yn erbyn symud y Cadfridog O. Thomas o'i safle yn y fyddin yng Nghymru. Cynhaliwyd odfeuon pregethu nos Fercher a dydd lau yng nghapel eang y Tabernacl. Pregethwyd gan y Parchn. W. R. Jones (Pelidros) E. W. Davies, Ton; Gwilym Owen, B.A., Ferndale: Gwynhefin. Thomas, Cwmparc; B. Howells, Abercynon; W. A. Williams, Pontypridd; Arthur Jones, Merthyr D. Roberts, Senghennydd; R. B. Jones, a Charles Davies. D.H.
Briwsion o'r Undeb ym !Mrynaman.…
Briwsion o'r Undeb ym Mrynaman. ——— Cyfeiriwn vn unig heddyw at gynnwys yr anerchiadau godidog a draddodwyd yng Nghyfarfod y Diaconiaid. Tra- ddodwyd dwy Siars amserol i'r Diacon- iaid, gan ddau ddiacon, ac y mae. eu hanes yn hawlio iddynt wrandawiad gan eu cydswyddogion. Rhoddwn gryn- hodeb byr o'r hyn hawliai y siaradwyr hyn sydd i fod yn amlwg yn hanes y gwir ddiacon:- Dylent gadw mewn touch a phob ag- wedd ar waith yr eglwys. Dylent drefnu fod un a honynt yn cymryd gofal cyfarfod gweddi pobl ieuainc yr eglwys. Dylent osod un o'u mysg eu hunain gyda nifer o wyr a ;merched ieuainc i ofalu am obeithlu yr eglwys, i feithrin bywyd pur a chariad at waith yr eglwys. Dylent feithrin parch i'w gilydd, ac ym- ddiriedaeth yn eu gilydd. Dylent drefnu pob dim perthynol i'r achos gyda'u gilydd, ac nid yng nghefn eu gilydd. Dylent wneud defnydd mawr o'r chwi- orydd yng ngwaith yr eglwys fel athrawesau yn yr Ysgol Sul, ac fel ym- welwyr a'r claf a'r tlawd. Dylent gofio mai eu dyledswydd tuag at y weinidogaeth yw gwneud a allont i osod y gweinidog yn gysurus, a'i helpu yn ei waith. Yn yr anerchiad ar berthynas y diacon a'r Ysgol Sul, dywedwyd y dylai'r dia- coniaid helpu'r ysgol trwy roddi eu pres- enol deb ynddi-trwy roddi eu gwasan- aeth fel athrawon ac arweinwyr iddi- trwy fod yn esiampl i'r aelodau mewn myfyrdod o Air Duw—trwy fod yn esiampl i'r deiliaid mewn purdeb a dai- oni-a, thrwy fod yn abl i gyniall i waith a ffyddlondeb ar aelodau'r eglwys yn gyffredinol. Peth gwrthun fyddai clywed diacon yn gweddio am lwyddiant yr ysgol, neu yn cymell eraill i fod yn ffyddlon iddi, ac yntau ei hunan byth yn ei mynychu.