Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
1 I Yr Ysgol Gymraeg.I
I Yr Ysgol Gymraeg. I LI a Rh. lihois wers ar sain drwynol c, p t, g, b, i d, yr wythnos ddivveddaf, ac er mwyIÍ I gorffen a'r llythrennau a bail* anhawster i lawer caiff "11" a "rh" sylw'r tro hwn. "Rh" a rydd yr anhàwster mwyaf oblegig yr "h." Y rheol a roir yn gyffredin ynglyn a'r "rh" yw gosod gair yn dechreu ag "11" yn lle'r gair a ddeeb- reua a "rh," ac os newidia'r "U" i "1" bydd yn rhaid newid "rh" i "r." e.e.. Gvmerwn y gair "rhywun" a gosodwn ef mewn brawddeg fel hyn: Yr oijdd yna "rhywun" wrth y drws. Er mwyn pt-oil a yw'n gywir ai peidio, gadwech i ni roi gair o'r un natur ag ef yn dechreu ag "11" yn ei Ie, e.e., "Ilawer." Yr oedd yno "lawer" wrth y drws, a gwelir ar unwaith fod y ffurf "rhywun" yn wallus ac y dylem osod "rywun" gan y try "Ilawer" i "lawer," ac felly, ffurf gywir. Yr oedd yna "rywun" wrth v drws. Wrth adael y gair "yna" allan gwelwn mai: Yr oedd "rhywun" wrth y di-ii-s sy'n gywir yn awr gan y dywedeni: Yr oedd "Ilawer" wrth y drws, a'r rheswm an.1Y sain feddal yn "Yr oedd yna rywun, etc. yw'r ffaith yr ysgerir rhwng y gweithi-edydd (subject) a'r ferf gan y gair "yna," ac a elwir yn Saesneg yn parenthetic word—gair fel petae rhwng cromfaehau, • ac heb fod yn rhan apbepgor or frawddeg. Wele engreifftiau eraill: Y mae gan y dvil raff, y mae rhaff gan y dyn. Y mae gan y dyn lo, y mae llo gan y dyn. Y mae ganddo long, y mae Hong ganddo. Y mae ganddo rwyd, y mae rhwyd gan- ddo. Y mae'n anodd penderfynu bob amser prun ai rh neu r sydd i fod wrth reol yr 11 a'r 1, oblegid nid yw pawb. yn sicr ymhle y dyhd rhoi 11 neu 1. Clywais lawer I yn dywedyd "y law" am "y llau ac "un law" am "un llaw," a gwelir gan feirniaid Yll y DARIAN "y lilleIl gyntaf" am "s ninutigyutai," ac "iin Iiiiell" aiii "iiii llinell." Felly rhoddaf r<x>l gellir YlU- ddibynnu arni bob amser, a dyma hi: Uhowch 11 a rh ymhob man y rhoddwch c, p, t, g, I), d, rn, ae ac r lle y rhoddwch g, b, d,—f, dd, f, oddigerth ar ol y, un, yu, mor. cyn, oUegid •dyiri.'i' r rmig eiriau y rhoddir 11 a rh (y sain wreiddiol) ar eu holau sy'n achosi'r sain feddal. yn y eyd- seiniaid eraill, e.e., "Y" ac "un" o flaen geiriau benywaidd unigol (feminine nouns singular). Y gath, y ferch, y wraig (sain feddal ymhob un), ond y Hong, y lJaw, y rhes, y rhwyd (sain wreiddiol ymhob un). Eto "un." Un gath, Ull ferch, oud un Haw, un rhes. Vu." Y mae Dafydd yn j dda, y mae Dafydd yn frenin da; ond y mae Dafydd yn non, v mae Dafydd yn j llaiic da." "Mor." Mor ddoeth, mor goch, mor lawr, ond mor lion, mor llawen, mor rhydd, mor rhad. "G3n." Cyn I ddoetbeil, cy* goched, cyn wynned, ond j cyn Uonned, cyn lleied, <-yn rhated. Uwel- ar ol un o'r pum gair, ond ic newidict'r oydseiniaid eraill i gyd i'r siiii feddal ar eu holau. Cofiwch fod yr un dylamvad gan bob gair oddigerth y pum gair uehod ar 11 a rh ag sy ganddo ar c, p, t, g, h, d, m, ac yna ni rhan anhepgor o'i- frawddeg. Wele a'r rh.—^r eiddech, yn rhwyman'r iaith, SAM HAL I Eli. ————
Oll YN WERTH EU DARLLEN. I
Oll YN WERTH EU DARLLEN. Cymro a'r Rhyfel 21 °etrn!adaethau 2 Y Fun WaHt-fefen, gan Fera 331 ""aacAcw 3 Bwyd y Bobl H' 3 '?er*dd a Seneddwyr 4, Aroddiad Cnnaoledd yr twcrd?on 5 Bhnderau a Cobeithion yr Ynys Werdd 6 Y Diweddar T. C. Thomas, Bedlinog 6 With Casnodyn 6 Colofn y Bobl leuainc 7 Y Prynhawn Hwnnw-Stori 7 Wrth Fynd Heibio. 7 Y Rhyfel 8
Y Naill Betb nu'r Llall. !…
Y Naill Betb nu'r Llall. Gwelwn fod y "Goleuad" yn ewyno (ohprwydd V bwriad a fu i ddwyn gweinid- f)glon i afaelion deddf gorfod, ac ofna na I'harchai'r awdurdodau milwrol mo ym- t'Wymiad y Senedd na ehymerid hwynt i yiniadd. Gelwir sylw arbennig Ynmeill- tnwyr at hyn gan y cred y trefnir i rydd- | ban cryn lawer o glerigwyr Eglwys Loegr ° afael y ddeddf. Pan ydym yn ysgrifen- y tebygolrwydd yw y rhyddheir y SWeinidogion am na fydd mo'i heisiau. Ond paham, tybed, y gwneir fcymaint twrw .Vnghylch gweinidogion Y Paham y i-liaid (]n rhyddhau ni mwy na phobl eraill? Ac 0 u cael i'r fyddin o gwbl, pam y souid am '?Qrhyw wasanacth hcblaw ymladd iddynt!? Mewn rhyfc} dros ryddid a daioni a santeiddrwydd pwy a ddylai fod ymlaenaf > nad y gweinidog? Shirker Vr fath •t-Wyaf digywilyd-d yvv dwylath o weinidog a ■: ;§yixier arno annog eraill i fynd allan ac :tan ei hun yn arcs gartref. Ni tvyddom Pa mor gyffredin yw'r teimlad, ac raid yw'n j ,ddlOgl:'l tynnu easgliadau (yffredinol oddi- Wrth yr hyn a glywir yn awr ac eilwaith, ,Glad clywsom amryw filwyr yu ddiweddar Yll rhegu gweinidogion a fu o'r pulpud yn fiuiog mamau i heri i'w beohgyn ymuno •a'r fyddin. Gwyddai y bechgvn y byddai und iddynt fynd ac nid oedd ganddynt ^rthwynebiad i fynd, ond yr oedd yn gas -ganddynt glywed ddynion, na fyddai perigl iddynt golli blewyu o'u Intlpud yn pwy so ar oraiil i ymuno. Clyw- hefyd am woinidogion ieuainc yn ym- '-Synreryd: a rhyw\\<,idl gartref fel y gellid ■' Rhyddhau rhywun arall i fynd i ymladd. JKiasai y rhai hynny fynd i ymladd ou •hunain rhag eywilydd iddynt. Os yw'r ty ar dan, fel y dywedir, ffolineb yw dweyd Ua fedr eghvysi wneud hebom. Y gwein- idog .sy'n eredu y dylid rhyfela ddylai fod y cyntaf i ymuno a'r fyddin, a dywedvd, Deweh 1" ac nid "Ewch!" Dvlii deddf gorfod fod yn gymiiwysiadwy at bavvb fei "I gilydd, ac heb adran cydwybod ynddi o gwbl, yna. hyddai raid i bawb fod y naill llall, a byddcni yn gwybod llc'r ydym yn sefyll. Y Wasg Saesneg eto. Yr ydym laiver gwaith wedi rbybuddio'n 'darllenwyr rhag eymryd eu camarwain gau y Wasg parthcd salie a bwriadau Mr. Lloyd George vnglyn a'r rhyfel. Nid .ydym yn honni ei fod, o gryn ffordd, yn •'infEacledig, ond credwn pan agorir y Hyfrau y bydd ei ddalen ef cyn lancd. a'r t'iddo neb a fu a rhan ynddi. Nid ei bechod ef yw y rhyfel ei hun. Y mae'n wy o bechod Uawer sydd heddyu yn ei feirniadu ef. Aeth y wlad i'r rhyfel o'i hodd; nid oedd nemor neb ar y cychwyn a wyne-bai, a,c oddiar hynny ni.chaed cyfle i wneud heddwch y I)oddioniiailr wlad iddo, a phe gwnaethid heddwch ar iinrhyvv delerau a allesid gael, mae'n fwy na. tliebig mal"]' rhai a wrthwynebaiit Mr. ,Aoyd George heddyw a fyddai'r cyntaf i'w feirniadu oherwydd unrhyw ddifFvg yn yr -heddweh a wnaethid. Darllenasom y ••Sadvvrn diweddaf y.sgrif ysgeler golygydd I ? .v "Daily News and Leader," a gwnaeth i ni deimio'ii sal. Pc byddai gennym ryw- taint o sail i gredu fod Mr. Lloyd George yn ymgnawdoliad o gythraul byddai gen- nym achos diolch iddo am ei ysgrif. Ond o dan VI' am,rylchiadau a ninnan'n gwy- hod yr hyn a wyddom, ni allwll lai na ..jfresynnu fod cyhoeddi'r fath ysgrif yn •>osibl. Ni welsom y fath amlygiad o eiddigedd a chenfigen eriocd. Eiddigedd i. a elieiifigen yn unig a all gyfrif am fod "n v bu Mr. Lloyd George iddoyn hnf ".l'Wr y Deyruas, erbyn hyn wedi mynd y •gwaclaf o'r gwehilion yn ei olvvg. Os bu a'i duedd i dorri calon y wlad hon ae irralonogi'r PrwfoIia-id yn y rhyteJ, chvverwder ac eiddigedd dynion fel Gol. y "Daily Nowti" yw'r pennaf 'peth.Mae'n lvy sychedig; all an feddwl, am ben Lloyd George ar ddisgl nag oedd HerodlèlS am hen loan Fedyddiwr. A faint gwdl fll- u^sai'r creadur dwl pe cai ei ddymuniad? Yn hytrach na cheisio ennyn dig a ehwer- wedd yn erbyn rhai sydd dan y baich a rotldodd y wlad arnynt, doethach a lydlai i Olygydd y "Daily News" a l,law<>r eraill geisio meddwl am yr hyn oedd ym •'?,lywyd y gwledydd yn arwain i gyflafan. y byddem ein hunain yn wrthwyneb- ydd cychvybodol i gynieryd unrhyw ran "lewli diiii a berthynai i ryfel, eto y iiia(-,7ii 'Idigou amlwg fod rhywheth, gwaetli na rhyfel yn ffynrin yn ein plith, rhywb<;th na.a. datguddid mohono ond trwy ryfel. Ya ein golwg ni nid yw Ilawer otloeddiant heddyw am heddweh ac a gondeinniant y Llyvvodraeth yn ddim amgen na'r mor- wynion ffol hynny a grient am agoriad pan oedd yn rhy ddiweddar. Ceisied y rhai a j garant heddweh gael allan ddrwg y gor- ffennol ynghyd a'r unig safle y gcllid o'i chymeryd sicrhau heddwch bythoi yn y dyfodol. Nid yw y rhai sydd yn gyfrifo1 am ddwyn ymlacMi y rhyfel ond ffrwyth osgo a, dysgeidiaetJx ousau, ac y mae ilawer o honynt yn oreuon eu hoes eu hunain. Mae'n bryd i garwyr heddweh, lawer o honynt, feddwl mwy a gwaeddi llai. Nid yw bloeddio "I lawr a Lloyd George" yn penderfynu dim. Bqhol annwvj, nid yw lwddweh a. iachawdwriaeth byd yn beth- au mor rhad. Nid trwy waeddi y ceir y lwthall hyn. Mae rhyw egwyddorion a gwirioneddau wedi eu hesgeuhiso, rhyw j nnffaeledig laiswedi oi foddi gan lüisian byd. Cotier mai Pilat a Herod awdur- dodan gwladol eu. hoes, a geisiasant fod yn gyfeilliori i'r lesu o Nasareth, ac mai'r Arch-Offeiriaid a lluaws y bobl a. waedd- cut am ei ?-acd. Mcthodd y dda.? a sefyjl yn M-byn Ilifeuia.nt y rhai' nid oedd gyf- j'cithlon iddynt ladd. Y neb a (ldirileno ystyried. Beth a dâ. siarad? Wrth gwrs fe aliai Gristnogion roi ter- fYll ar y rhyfel yfory pe mynnent. Ond ni fynnant. Y gwir yw liyit -v mae cref- ydd Iesu a Nasareth naill ai wedi ei cham- d(l(,,hongli'n (,Idifi-ifol gan yr eglwys, neu y mae'n grefydd y buasa.i'n wdi i'r byd fod hebddi. Yn wvupJ) cyrnaint cynllnnio ar gyt'crtty <)yt<xio}, tybcd na<i yw'u bryd j elywed llais Eglwy» Dduwar faterion sy'n buysicach hyd y^; oed na heddweh. Ein teimlad ni yw y byddai'n well hell grefydd o gwbl mewn byd lie mae gynnau mawr yn lladd ar ben pedwar ugain milltir. Os dal- iwyd y gwledydd Oristnogol mown camgy- (. ,tiiogo l 1110%i'Tt (,?,lm g y- meriad yn y gorlf{>nnpl, a hwnnu 'n gam- gymeriad y griddfanna'r byd heddyw o'i blegid, both yw eu hosgo vn awr tuag at y dyfodol? A ydyw ei llygaid yn agored i'r drygau a arweiniiKld i'r Ai ni ddylai'r eghvys wrido oherwydd fod ei chysegr mor liawn o fudrehvyr, ac o hunan- gt!i.,swy.r 0 bob math. Onid yw'n syn meddwl fod ein lleehwedda.u a.'n dyfryn- noedd yn y gorffcimol wedi ei gwacau o bobl a maeg wed! ("-I wrth faes gan rai a hoifent cth etengyl, neu o leiaf ryw- beth a, dybid oedd yn ei'engyl! A beth am y twyJl a'r rhagrith dibendraw yn enw <lbusness" a ffynnai yn y tir. Os oes i'r byd Un a lywodraetha mewn eyfiawnder tybed nad pan wet Etc ddynion yn barod i adael eu hunangais ac i gymryd eu medd- iannu gall ysbryd gwasanaeth a Juman- abei-th v ceir heddweh Ni fyddai hedd- wcii i fynd yralaen fel eynt o un gwerth. Ymddengys yn aw yr a'r difrod yn ei flaen hyd nes y bydd raid deehreu o'r newydd ar y llawr. Y mae posiblrvvydd difrifol yn y selyllfa. Hawdd yw mynd i ryfel ond nid mor hawdd yw dyfod o honi, ac anhawdd- ach na hynny fyeld diddyfnu bywyd hyd oddiwrth yr hunangais a'r hnnangarwch sydd' wl'th wraidd pob rhyfel; y fendith fwyaf a all ddeilliaw o'r rhyfel ei hun fydd agoriad Hygaid i'r eglwys. Mae hi wedi bod yn brysur iawn yn ilwyno ei defod a'i seremoni i Dduw ac yn galw hynny'n "wasanaeth." Gwasanaeth araU a gais Duw.
Ivor Thomas, M.A., Ph D.,…
Ivor Thomas, M.A., Ph D., D.Sc i Auawdd iawn i mi yw sylweddoli fod y dyn ieuanc dysgedig a thalentog hwn yn ei fodd. Brvnhawn dydd lau, Mawrth yr 28ain, gelwais i'w weled ar nege.s arbennig yn nglyn a'r Gymraeg, ac yr oedd yn ceis- io bwyta cinin. war y pryd, ond cefais olwg bur wael arno. Ar ol yeliydig o siarad, ac iddo yntau gwy no, am y tro cyntaf i mi, nad oedd yn iach, cynghorais ef i fynd at y meddvg, ond barnai ef y cae wared pi annwyd gyda seihiant y Pasg. Yr oeddwn yn anesmwyth yn ei gyleh a gelwais draehefri i'w weled brynhawn ddydd Gweuer," sm> erbyn hynn\' yr oedd wedi galw y meddvg i mewn,. a hwnnw wedi ei orchymyn i'w wely. Teimlwn yn awr yn fwy bodlon, a barnwn mai annwyd trwm oedd arno. Tua hanner dydd, y Sadwrn, galwyd am danaf, ac wedi mynd i'w ystafell wely, eisteddodd i fyny a siar- adodd yn siriol a mi am ychydig amser. Arhosais gyd ag ef am tuag awr, ac euthum yn 01 i'm ty. Wedi i mi orffen fy nghinio cefais l'y ngahv drachefn, a chyrhaeddais mewn pryd i weld fy nghyfaill pur yn c roe si i'r arall fyd. Ni eheffli", ail- ganddo y tro hwn. Er na fu yn gryf o iechyd erioed, cystudd byrr « gafodd yn y diwedd, a bu farw yn es- iliwytli l'iii golwg i tun, 3 o'r gloeh y 30ain o Fawrtli. Brynhawn dydd lau canlynol claddwyd ef ym mynwent. newvdd Bethesda, Glan- aman, yn yr un bedd a'i dad a'i fam. Caf- odd gladdedlgacth barchus iawn, ac yr oedd tyrfa o wa-hanol fannau wedi ym- gasglu ynghyd. CYlllialiwyd gwasanaeth yng Nghapel Bethesda, Glananian, yn cael ei drefnu gan yr ysgrifennydd a'r Parch. J. Thomas, Bethesda. j a chymerwyd rhan gan v Parchn. T. R. Iotie-, Garnant; Her- bert'Morgan, M.A., Bryste; E. Edmunds, Abertawe,. ac E. D. Lewis, Ystalyfera. Hefyd cafwyd anerebiadau tyner iawn gan Mr. T. Thomas (lot lien ysgolfeistr), Dr. Abel Jones, Cacrdydd, a Dr. Williams, Llanelly. Ar lan y hedd gwasanaethwyd gan y Parchn. Grwys Williams a J. Lee Davios. Derbyniwyd tiifer fawr o lythyr- au oddiwrth rai o oreugwyr ein cenedl yn datgan syniadau uehel am ein hannwyl frawd. ,r golled i Gymru o'i golli mor ien- anc. Nid oedd ond newydd gyrraedd ei ddeugain oed. Hawdd a fyddai ysgrifennu Ilawer am dano ond heddyw ni wnafond yeliydig nodiadau a hynny yn t'rysiog iawn. Ni allai neb fod yn ei gymdeithas yn hir heb gael ei argyhoeddi fod ganddo gariad cryf at ei wlad a'i geuedl. Yr oedd yn ddyn ieuanc oedd yn adnabod ei genedl ac yn gwybod yn dda am ei anghenion. I n o honom ni, 1,11 wedi eodi o bliih y bobl yd- oedd. Perthyn i'r dosbartli I gweithiol oedd ei rieni. Yr oedd ei fam—^Margaret Thomas—yn enedigol o Abertawe, i ac yn ddynes nodedig am ei thynerweh a'i chref- vddolder. Ei dad oedd David Trumor Thomas—fly" o a lluoedd nIeddy HoI cryf- ion, yn lienor da, ac yn gryn lawer o fardd; a chotir am dano yn Nglanaman yn gyrru'r "engine faeh." Un wedi eodi o biith y werin, bobl Oedd Ifor Thomas, ac ymroddodd ati i astudio hanes ei wlad a'i genedl. Teitnlai yn rhyfedd fod plant ein nysgolion hyd yn ddiweddar, yn dysgu hanes poh gwlad ond gwlad eu hunain. Ar gyfer dydd Gwyl Ddewi diweddaf ytSgrifèn- riodd fath o Ddrama fe'ehan ar Siroedd CVmru. a daeth allan yn y "Teacher's World" am Ghweiror y 13eg. Gymerai ddiddordeb mawr yn ei genedl ac yn ei hanes. Er yn ddyn iouane enillasai anrliydedd i'w genedl. Mwldylier am ei gwrs addysgol. Decheuodd ym Mwi-dd Ysgol G hmaman, ac un o'i arwyr ]»ennaf ydyw yi- ysgolfeistr paTehus sydd yno—Mr. T. Thomas. O'r Bwrdd Ysgol aeth i Aber ystwyth, a eheir ef y drydedd lfwyddyu ar ben y rliestr ac yn graddio yn RSe. Treul- iodd y blynyddoedd 1903—1905 yn yr AJ- maeh (Germany) ym Mhrif Ysgol Maburg, lie y graddiodd yn M.A. a Ph.D. Ar ol gorlfen ei gwrs yno daeth yn ol i Lunden i'r "Geological Survey Department." Ys grifennodd lawei- i'r "Geological Maga- gine" "ac anrhydeddwyd ef gan Brif Ysgol Cymru a'r titl anrhydeddus, Doctor ot Science. Tua cliwe mlynedd yn ol pünod- wyd ef yn un o Arolygwvr yr Yegolion, a sefydlodd yn Abertawe. Bydd darllen hanes ei yrfa. addysgol, mi gredaf, yn ys prydiaeth i lawer bachgeu ar aelwydydd Cymi-u. Uchelgais Ifor Thomas oedd gwasan aetliu ei geopdl, a ehai yu ei swydd gyfle i wneud gwa ith tawel, ond effeithiol. Bu yn ifyddlon i ddau beth mawr ein cen- edl, sef ei hiaith a'i chrefydd. Gwnaeth I.i,wer dros N- N,ii lawer dros y (tymraeg yn yr ysgolion, ac ystyi-iai yr iaith yn drysor gwerthfawr, 0 herwydd ei deyrngarwch i'r Gymraeg, pan aeth i Lunden, ymunodd a'r Eglwys Gymraeg yn Heol-y-Castell; a phan ddaeth i Abertawe ymaelododd ym Moth. esda. Dywedir weithiau fod ein bech gyn arol mynd irwy y Prif Ysgolion yn croi eu cefnau ar ein capeli, ond bu ein cyfaill yn ffyddlon hyd y diwedd, a'i ffydd yn isyml fel plentyn. Hyfrydwch mawr i mi bob amser oedd ei glywed yn gweddio, er cymaint ei wybodaeth gweddiai gyda'r symlrwydd mwyaf., Yr oedd yn y capel y nos Sul olaf y bu fyw, ac yn cyfranogi o'r Swpper Sanctaidd. Cyinervvyd inn brawd oddiwrthym ar adeg y mae gwir angen am ddynion mawr a da. Bydd gwaith yr ysgolion ar ol y rhyfel yn bwysic-ach nag erioed a mantais fydd cael arolygwyr o ddelfrydau ac yspryd ein hannwyl gyf a ill. Yn bersonol, teimlaf fy mod wedi cael coiled fawr yn ei farwol aeth. Yr oedd yn gyfaill didwyll i'w wein- idog, yn un o'r gwrandawyr mwyaf siriol, a byddai ganddo bob amser air calonogoi. Yr oedd yn un o'r rhai mwyaf gwylaidd a gostyngedig a. phur ei ymddiddanion a gyf. arfyddais erioed. LIawen oeddwn i'w weld yn gal V. bob amser, oblegid yr oedd mor gartreict rvn nghanol y piant, a'i ddy- lanwad yn ddyrchafol arnynt. Y mac arnaf hinwth ealon ar ei ol, gwelir ei eisiau yn fawr ym Methesda, ac y mae Cymru yn dlotaeh o'i gladdu. 0 ddyfnder calon dymunaf i'n gwlad annwyl lawer o'i debyg.—David Price.
Oddiwrth yr Athro. '
Oddiwrth yr Athro. Annwyl Mr. Jones,—Y mae'r cysodydd wedi llwyddo i \\neuthur fhloreg perltaith 0 UIl frawddeg yu.y nodion brysiog a an- fonais i Fera vnghylch yr h. Yn y trydydd paragraph y mae'r diflyg. Gadawyd allan y geiriau sydd mewn crom- faehau isod Tybiodd rhyw bedant bod eisiau awn yr 'h' yn ei henw a,c mai (naitch a ddy- lai'r enw fod, heb wybod mai) o swn y llythyren y tardd y tch. Wrth adael y geiriau allan fe'm, gwneir i ddywedyd peth hollol groes i'r hyn a feddyliwn. Y pwynt wrth gwrs ydyw bod y tch yn eynrychioli swn yr 'h' yn ffurf wreiddiol yr enw, a bod rhoi 'h' arall ar y dechreu yn dango** anwybodaeth o hynny. Y mae dywedyd 'haiteh' am h fel pe dy- wedid 'sess' am s; ac nid yw namyn dam- caniaeth, neu 'bad guess.' Dywedaf eto nad oes a wnelo'r peth ddim a thafod iaith, oherwydd nid peth gwerinol natur- iol ydyw, ond peth a dardd o ryw fath o ysgol. Bydd yn dda gennyf os rhowch air yn rhywle i gywiro'r gwall.—Yn ffyddlon, i JOHN MORRIS JONES.
Pontrhydyfen.
Pontrhydyfen. Llong,yfarcliiadau lawer i'r Fonesig ieuanc Doris May Davies ar ennill ar garni'r piano yn Eisteddfod Cwmafon, o dan feirnladaeth y Bonwr 'Goo. Llewelyn, Mus. Bae. Llwydd iddi eto. Blin gennyf glywed fod y milwyr ca-n lynol wedi eu elwyfo yn Ffrainc: Private W. Pope, Private J. Jenkins, Private D. Pritchard, a Private J. Williams. Da gennym bod ein cyfaill hynaws y Bonwr. Henry Owen, wedi dod allan o berigl yr inflammation. Fe lonna'r new- ydd hyn 10 o'i gyfeillion. Gynlialiwyd cyngerdd llwyddiannus yn Neuadd St. loan, nos lau, EbriU lleg evfisol pan datganwyd The Musical Vmag," I yn orlawn. Cadeir- Village, a']- ii(,iia( l d -vn orlawn. Cadei.r- |Vdd, Bonwr W. J. Samuel (ysgolfeistr). | Arweinydd y lioson oedd ein cyfaill tale tog Bonwr L Charles, A.V.C.M., a chyfeiliwyd gan y Fonesig LiJy Lewis. A.L.C.M. i (Penton), Pontrhydyfen. ]%n r dw i dry- sorfn,'r milwyr a'r morwyr. Manylion y tro nesaf.—Dillwyn.