Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

1 I Yr Ysgol Gymraeg.I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

I Yr Ysgol Gymraeg. I LI a Rh. lihois wers ar sain drwynol c, p t, g, b, i d, yr wythnos ddivveddaf, ac er mwyIÍ I gorffen a'r llythrennau a bail* anhawster i lawer caiff "11" a "rh" sylw'r tro hwn. "Rh" a rydd yr anhàwster mwyaf oblegig yr "h." Y rheol a roir yn gyffredin ynglyn a'r "rh" yw gosod gair yn dechreu ag "11" yn lle'r gair a ddeeb- reua a "rh," ac os newidia'r "U" i "1" bydd yn rhaid newid "rh" i "r." e.e.. Gvmerwn y gair "rhywun" a gosodwn ef mewn brawddeg fel hyn: Yr oijdd yna "rhywun" wrth y drws. Er mwyn pt-oil a yw'n gywir ai peidio, gadwech i ni roi gair o'r un natur ag ef yn dechreu ag "11" yn ei Ie, e.e., "Ilawer." Yr oedd yno "lawer" wrth y drws, a gwelir ar unwaith fod y ffurf "rhywun" yn wallus ac y dylem osod "rywun" gan y try "Ilawer" i "lawer," ac felly, ffurf gywir. Yr oedd yna "rywun" wrth v drws. Wrth adael y gair "yna" allan gwelwn mai: Yr oedd "rhywun" wrth y di-ii-s sy'n gywir yn awr gan y dywedeni: Yr oedd "Ilawer" wrth y drws, a'r rheswm an.1Y sain feddal yn "Yr oedd yna rywun, etc. yw'r ffaith yr ysgerir rhwng y gweithi-edydd (subject) a'r ferf gan y gair "yna," ac a elwir yn Saesneg yn parenthetic word—gair fel petae rhwng cromfaehau, • ac heb fod yn rhan apbepgor or frawddeg. Wele engreifftiau eraill: Y mae gan y dvil raff, y mae rhaff gan y dyn. Y mae gan y dyn lo, y mae llo gan y dyn. Y mae ganddo long, y mae Hong ganddo. Y mae ganddo rwyd, y mae rhwyd gan- ddo. Y mae'n anodd penderfynu bob amser prun ai rh neu r sydd i fod wrth reol yr 11 a'r 1, oblegid nid yw pawb. yn sicr ymhle y dyhd rhoi 11 neu 1. Clywais lawer I yn dywedyd "y law" am "y llau ac "un law" am "un llaw," a gwelir gan feirniaid Yll y DARIAN "y lilleIl gyntaf" am "s ninutigyutai," ac "iin Iiiiell" aiii "iiii llinell." Felly rhoddaf r<x>l gellir YlU- ddibynnu arni bob amser, a dyma hi: Uhowch 11 a rh ymhob man y rhoddwch c, p, t, g, I), d, rn, ae ac r lle y rhoddwch g, b, d,—f, dd, f, oddigerth ar ol y, un, yu, mor. cyn, oUegid •dyiri.'i' r rmig eiriau y rhoddir 11 a rh (y sain wreiddiol) ar eu holau sy'n achosi'r sain feddal. yn y eyd- seiniaid eraill, e.e., "Y" ac "un" o flaen geiriau benywaidd unigol (feminine nouns singular). Y gath, y ferch, y wraig (sain feddal ymhob un), ond y Hong, y lJaw, y rhes, y rhwyd (sain wreiddiol ymhob un). Eto "un." Un gath, Ull ferch, oud un Haw, un rhes. Vu." Y mae Dafydd yn j dda, y mae Dafydd yn frenin da; ond y mae Dafydd yn non, v mae Dafydd yn j llaiic da." "Mor." Mor ddoeth, mor goch, mor lawr, ond mor lion, mor llawen, mor rhydd, mor rhad. "G3n." Cyn I ddoetbeil, cy* goched, cyn wynned, ond j cyn Uonned, cyn lleied, <-yn rhated. Uwel- ar ol un o'r pum gair, ond ic newidict'r oydseiniaid eraill i gyd i'r siiii feddal ar eu holau. Cofiwch fod yr un dylamvad gan bob gair oddigerth y pum gair uehod ar 11 a rh ag sy ganddo ar c, p, t, g, h, d, m, ac yna ni rhan anhepgor o'i- frawddeg. Wele a'r rh.—^r eiddech, yn rhwyman'r iaith, SAM HAL I Eli. ————

Oll YN WERTH EU DARLLEN. I

Y Naill Betb nu'r Llall. !…

Ivor Thomas, M.A., Ph D.,…

Oddiwrth yr Athro. '

Pontrhydyfen.