Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

Byd y Bardd a'r Lienor, j

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Byd y Bardd a'r Lienor, j GAN FERA. I Hawi ac Ateb. Mae o'm biaen amryw gwestiynau a I ofynwyd gan wahanol ohebwyr, 'a dymunaf ymddiheuro am gachv rhai ohonynt yn lied hir cyn ceisio'u hateb. 1. Y Ferf ali Sylfon. Gofynwyd imi gan dri g oheb ydd ai cywir II y gosodiad "na eilir arfer y ferf yn y rhif lluosog ar ol a," a gwelaf hod eraill yn ceisia tcafod y pwnc yn y DARIAN. Metha'r gohebwyr hyn a deall sut y gellir I'hoi'r ferf yn y rhif lluosog ar ol a bob amser, a deisyfant am eglurhad pellach. Yr wyf eisoes wedi ceisio egiuro'r pwnc, ac nid oes gennyf fawr i'w chwanegu heddyw. Nid yw'r cwest-iwn agos inor ddyrys ag y myn rhai. Y peth i'w gofio- yw hyn; Yn ol priod-ddull y Gymraeg, y mHe'r I ferf i fod yn unigol oddigerth pan fo'r rhag. I enw personol yn sylfon iddi. Pan fo'1' rhagenw personol yn sylfon i'r fed, yn y rhif lluosog y bydd y fed y pryd hwnnw. Sylwcli yn awr ar yr enghreifftiau a ganlyn o'r Testament Newydd, a pheidiweli a chymryd eich cam arwain yn hwy gan yr a: Ac wele, hwv a lefasant, gan ddywedyd, &e. A hwy, wedi myned allan, a aethaut i'r genfaint foch. Hwy a fvnegasant bob peth. Hwy a ddygasant ato wr claf o'r parlys. Hwy a ddywedasant wrth ei ddisgyblion cf. Dyna bum enghraifft ar eu cyfer o'r tu- dalen gyntaf y disgynnodd fy Jlygaid arni, ac y maent yn gywir bob tin. < to> Gellwch ddod o hyd i filoedd lawer o rai tebyg, ond chwilio. Y rheswm fod y ferf Luosog yn gywir yn y cysylltiadau yna yelyw am mai'r rhagenw personol hwy yw sylfon y ferf. Pan na bo'r rhagenw personol yn sylfon iddi, mae'n rhaid i'r ferf, yn ol priod-ddull ein hiaith, fod yn y rhif unigol. FeKy cofied "Nat Tel" fod "athroniaeth yr iaith," chwedl yntau, "yn dywedyd fod y frawddeg, 'Dyma'r plant a ganasant' yn anghywir". ".Dyn,,i'.i- plant i ganodd" sy gywir. Fe eliir math arail ar frawddegau cywir er i'r ferf fod yn lluosog ar ol a. Gweler sylwadau Goly, gydd y "Beirniad" yn rhifyn. y Gwanwyn, 1915, o'r cylchgrawn hwnnw, tudalen 59. Mae'r vmadrodd "y dynion a welsant" yn hollol gywir, wrth gwrs, ond dylid cofio mai cael eu gweld L y mae'r "dynion" yn yr ymadrodcl, ac nad hwy ssydd yn gweld. Gellid casglu oddiwrth sylwadau pellach y Golygydd nad yw arfer y ferf luosog hyd yn oed ar ol y rhagenw perthynol yn drosed d anfaddeuol. Dyma'i eiriau ef Ond y mae'n wir fod digon o enghreifftiau nid yn unig yn y Heibl, ond mewn llenyddiaeth hyn hefyd, o'r ft'rf yn cytuno; mae rhyw reswm dros hyn lie bo'r unigol yn amwys; ac y mae'n rheol iddi gytuno pan fo'r frawddeg yn negyddol." Nid wyf yn credu bod galw am ragor o sylwadau ar y pwnc hwn. Fe ellir Jlunio nfiloedd ü frawddegau cywir a'r ferf yn lluosog ar ol a. 2. Yr "LI." a'r "Rh." Daeth y nodyn a ganlyn i law or's tro: "Annwyl Fera,—-Yr wyf wedi darIlen 'Yr Ysgol Gymreig, gan Ddafydd Morgan- nwg, ac yr wyf yn deall fod pob gair yn yj iaith ag sydd yn troi il i'w ffurf adlawol I, yn troi rh i'w ffurf adlawol hefyd. Ond yr wyf yn bell o fod yn feistr ar y rheolau sy'n llywodraethu defnyddiad yr II a'r I. Byddaf ddiolchgar i chwi am roddi eglur- had ar y mater. Gyda'r dymuniadau goreu, Crwt Ifanc o Sais." Nid wyf yn credn bod yr un gair yn effeitliio'n wahanol ar II ac rh, ond fod ail weithiau fel yn ail Haw, tra na ddywedir ail rhan. Dywedir wrthyf fod ail gynt yn gofyn y galed o flaen enwau gwrywaidd a berfenwau-ail pennod, ail prynu, a daw ail llyfr o dan y rheol hon. Cewch "ail llyfr" yn y Beibl. Gwelwch oddiwrth hyn mai ail yw'r unig air bellaeh sy'n effeitli- io'n wahanol ar II ac rh. 3. Moes a Chelf. I I Dymuna "Oil Garth" wybod ai Tolstoi yw'r unig un a ddysgodd bod perthynas foesol rhwng awdur a'i waith. Dywed iddo fod yn meddwl yn hir uwchben fy syl- wadau ar "Bertliynas Awdur a'i Waith" yn y DARIAN dro yn ol. Mae ef yn sicr y -\Iac? (? f Nii sie-t? y gel 11 dyn drug gynhyrchn gwaith da iawn, a. bod llawer o ddynion drwg wedi cyn- hyrchu gwaith gorchestol. Nage, nid Tolstoi oedd y eyntaf o Inwer i Na,ge?, ti dihynÍadh Celf a Mocs ar ei gil- ( I d y ?, g ydd. Crybwyllais Dolstoi am fod yr enghraifft a roes ef yn nes atom. Plato oedd y eyntaf i ddysgn hyn; a dysgodd ef nid yn unig fed yn rhaid i'r eelfwr gwych, neu'r hardd, fod yn ddyn da, ond bod gan gelf ddrwg ddylanwad drwg ar foes a chan gelf dda ddylanwad da. Fe ddychwelir at y pwnc lia-ii eto maes o law. 4. Y Delyneg. I Mae "Garmon" yn deisyf arnaf draethu ar y Delyneg, a rhaniad-au eraill ar gerckl dafod, gan fod, yn ei farn ef, angen mawr am "rywbeth y geliir dibynnu arno ar y mater hwn. Gofyu hefyd pa delyneg yn yr iaith 'yw'r oreu vu fy marn i. Mae'n rhaid i "Armon" wrth amynedd am blwc eto. Bwriadaf ysgrifennu ar raniadau cerdd dafod toe, a chaiff fy marn y pryd hwnnw ar y delyneg. Parth- ed ei gwestiwll olaf, gallaf ddywedyd fod yn ein hiaith ni gystal telynegion ag yn unrhyw iaith yn Ewrop, a gallaf ychwan- cgl1 mai'r oreu 0. cwbl gennyf fi yw "Hwiangordd SuJ y Blodau Eifion Wyn. Mae honno ynddi ei liun yn well na phob cyfres o "delyiiegion buddugol" y gwn i amdani. Y Cylchgrawn Celtig. Gwych o beth, yn fy marn i, fyddai cael cylchgrawn Celtig i drafod "diwylliant a gwleidyddiaeth y Celt, a gallwn i dybio y -caff al cyhoeddiad o'r fath groeso ymysg Cymry ■ llcllgar. Sut bynnag, ychydig iawn o gydyindeimlad sydd gennyf i a'r bwriad o roi lleynddo i'r Saesneg a'r Ffrangeg. Nid wyf yn credu bod hynny yn angenrheidiol o gwbl, ei- y buasai mwy o esgus dros hynny na thros gyhoedcli cylchgronavi Saesneg yng Nghymru. Gresyn na ellid dysgu'r Wyddeleg a'r Llydaweg trwy gyfrwng y Gymraeg yn lie trwy'r Saesneg a'r Ffrangeg. Oni ellid manteisio ar y cylchgrawn arfaethedig i wneuthur hynny P A wyr Dyfnallt am foddion i ddysgu'r ieithoedd hyn trwy gyfrwng y Gyiiii-aeg- Buasai gair ganddo ar y pwnc hwn yn dderbyniol gan Jawer, canys fe ofynnwyd y cwestiwn i mi fwv nag unwaith. Rhwydd Iiynt i'r ymgymer- iad 0 gyhoeddi'r cylchgrawn Celtig. Diolch i Ddyfnallt, yntau, am ei nodiadau diddorol.

Y Diweddar Barch. W.I Samiet…

CCLOFt^ Y PLANT,I A,,¡ ;!.…

[No title]

ANHWYLDER YR ARENNAU.

Advertising

I Y Tridwr. I-