Y Darian

Dolwar Fechan. I MAEWOLAETH MISS ANNE I DAVIES. Gwn y cut gennych, Mr. Gol., ychydig ofod i gofnodi hanes ymadawiad un o ragorolion y ddaear a'r fuchedd hon. Bu y ddvnes anmvyl y mae ei henw uchod farw \iawVth chladdwyd hi Gwener y Grogiitli ynx Mynwent Llanfiliangel-yng- Ngwynfa, Sir Drefaldwyxx. Fel i ereill o "Gartrefi C y tji ni,7' y mae dylifxad pobloedd i Dolwar, Fechan—cartref Ann Griffiths, vr emynyddes. Bum yn rhai o'r Cartrefi. a chef a is gymaint croeso fel yr ymadawn yn ehrwydd gan adduixedxx na welent fy wyneb mwyach. Ond for wahanol Dolwar Fechan- Cofuii iyuci mo r tro cyntaf lawsr blwvddvn yn ol, a safwn ar y buarth yn flinedig ar ol taith liir ar ddiwrnod clos. Mewn inunud datw'r drws yn agoryd, a. chvmhelliad i'r dyn dieithr i'r ty, ac at "wpanaid o de oedd a'i fawr angexx arnal. Yr oedd Mrs. Davies a'i mam bywr prycl hwnnw. Claddwyd hi cyn hxr, ond ni vmadawoddy sirioldeb a'r caredigrwydd a Dolwar Fechan, ac ni chilxa eto, mi wD, gyda Miss Davies. Diddorol oedd ei -wrando n adrodd helynt Ann Griffiths, a'r amgylchiadau y cyfansüddwyd llawer o'i hemynau ynddynt. Bellach y niae Miss Davies yn huno yn y fynwent ar y bryn, yn ymyl Yl: lion a an- farwolwld amaethcly Dolwar Fechan. Melys fo'i hun. Dymnnwll bob cysur i Mr. a Mrs. Jones (yr olaf vn ffyddlon iawn wrth yr offcryn A-iig Nghapel Coffa Ann Griffitb yn Dolanog) ac i'r holl berthyn- asau. A bertawe. D. JENKINS. I

Byd y Bardd a'r lienor. GAN FEB A. Arddull. I. Clywir cyfciriadau mynych at "arddull" awduron, ac ni phair dim fwy o ddyryswch i ddarllemvyr ieuainc. Iddynt hwy golyga "arddull" rywbeth ansylweddol ac an- ■nirnadwy; a. diclion na olyga, lawer mwy i rai mewn oed. Dywed ambell feirniad bod rhai o'r cystadleuwyr wedi sgrifennu mewn "arddull axxghywir, ond mae'n gwestiwn a fedrai ddelxongli ystyr yr ymadrodd, pc gofynnid iddo. Nid oes y fath beth, yn wir, a "chy wirdeb" neu "anghywirdeb" arddull. Geill arddull fod yn aneglur, an- ystwyth, neu lac; ond ni luddiai lxyixny i'r arddull honno fod yn "gywir," oanyis nid oes safon wrthrychol i arddull. Yr unig ystyr all fod i "gywirdeb" melVll cysylltiad ■ag arddull ydyw "diffuantrwydd." Er hynny, geill rhai o elfennau arddull fod yn -angliywirgeill yr iaith fod yn wallus a'r gystrawen yn ddrwg, ond ni ddylid, oher- wydd hynny, alw'r arddull yn anghywir, achos ystyr bersonol yn unig y sydd i ,,Yll,ii-deb" perthynas ag arddull. Gahver arddull a nodweddir gan Anghywirdeb laith chystrawen yn "axmhnvsiadus" os myn- ner, ac ni chwyna neb. ond ni ellir ei galw yn "anghywir," oblegid dyna'r unig ar- ddull ddiffuant i'r e yfryw awdur. c Gwelir oddiwrth hyn nad vw arddull, fel yr awgryma'r gair, nainyn dull ys- grifennydd o fynegi ei feddwl. Meddwl y dyn ei hun mewn iaith ydyw. Y cwbl o"il dyn yw arddull, ebe awdur Ffrengig o nod. •Gwisg y meddwl ydyw, ebe Sais, fel petai'n rhyvvbeth y genid ei newid pan fynner. Nage, ehe Scotyn hengall, nid cob dyn mo'i ai'ddull, ond yn hytrach ei groen-peth na all fyw liebddo. Fel mae gan bob dyn ei groen ei hun, felly mae gan bob ysgrifen- nydd ei arddull ei hun. Ffrwyth y ewb1 a ddarllenodd ae a glywodd dyn, a'r ewbl a sgrifennodd ac a siaradodd ydyw arddull. Delw o'i brofiad llenyddol ydyw. A olyga, hyn fod pob "arddull" yn natur- 101 a diffuant .y Na wna, yn si-or. Dyvred- '■ais mai Ffrwyth Profiad .,(Iyn yw ei arddull—canlyniad y cwbl a ddarllenodd ac a glywodd a golyga hynny 'dSylanwad awduron eraill ar ei feddwl ac .y itiae arddull dyn yn naturiol i'r graddau .y llwyddodd i wneuthur y dylanwadau hyn .yn rhan ohono'i hun, ac yn axxnaturiol i'r iiicsur y methodd Mae rhai awduron Had vnt yn ddim am gen nag eco rhywun •arall. Newidir "arddull" un neu ddau o brif awduron Cymru cyn amled a'r lleund; ac ni wn i am amheuthun gwell na -doe. Gwendid ac anwadalwch eymeriad sycl( wrth wraidd hyn. Yr efelychwr mwyaf y clybuwyr am "kiano oedd Robert Louis Stevenson, ac nid wyf yn sicr nad yw'n enwocach efelychwr na lienor hyd y dydd hwn. Trwy ddyfal .ddynwared llenorion eraill y dysgodd el ysgrifeixnu, ap er iddo, efallai hvyddo i ddihatru ei wisg fenthyg yn weddol lwyr, le arosodd rhodres ar ol. Gwir ei tod yn :grefftwr gwych, ond crdH yn ei bradyeliu htiii yw'r eiddo. Wrth ystyried arddull unrhyw awdur fe •ddylid Cofio Tri Pheth: (1) y pwnc y sgrifenna arno; (2) iaith ei gvfnod; (3) gallu a phrofiad yr awdur. Nid. cyifelyb arddull yr hanesydd a'r gwyddon. y traethodydd a'r areithydd, yr athrouydu a'r bardd; ac y Inae cryn wahaniaetJi ihwng arddul! stori a thra,tbawd, erthygl vt phregeth. Y rheswm am hynnv yw bod meddwl yr awdur mewn cyfhvr tra gwa- hanol wrtli drafod pynciau tra. gwahanol i'w gilydd. Gwahaniaetfia arddull rhydd- iaith liefyd yn fa,wr mewn gwahanol gyf- nodau. Ni raid ond cymliaru arddull ilythyrau Goronwy Owen a llytliyrau Dr. Lewis Edwards, dyweder, i ganfpd hynny; neu arddull Elis Wyn a Daniel Owen. Mae gan iaith pigyfnod ddylanwad mawr ar arddull awdur cylfrtnlin, ond o'r ochr arall, y mae gan awdur anghylfredin ddy- lanwad mawr ar iaith ei gyfnod. Arfer y cytitaf yr iaith fel ei cafro, ond try'r Hall hi i ateb dibenion ei hun. Mae gi-yi-n yn y 'Cysylltiad yma yn sylw Syr John Morris Jones ar arddull Elis Wyn: Yr oedd i Elis Wyn," ebr ef, fantais arnom ni yn hyn o beth, gan fod llawer o'r pethau a ■enwyd- [yr alcam yn aur yr iaith] heb -ddyfod ar arfer yn ei adeg ef; ond y mae'n gryn svndod, ag. ystyried gynehned oedd ef a'i Feibl, fod ei iaith mor lan oddiwrth y lleill." Dylai arddull awduron heddyw ragori'n fawr ar arddull awduron y gam-rt r blaen,. am fod ein hiaith bellach yn llawer purach. Part-hod Callu a Phrofiad I yr awdur—cyraeddiadau ei feddwl a'i hyddysgrwydd a llonyddiàeth-fe ddaw hynnv i'r amlwg yn ei ddull o drafod ei hwnc, ac yn y defnydd a wna o iaith ei gyfnod. I Dichon mai tail- prif briodoledd aixldull wych ydyw Chrder, Cryfder, a Graen. Wrth arddull glir y golygir ardull cglur, ■drylo-yw—arddull yn dan?os y incdd?l yn ddiamwys, heb ei ddirdynnu. Y gamp Nv ii,eddN%,l yn fanwl ac yn I llwr. I fedru gwneuthur hynny y mae'n rhaid wrth wvbodaeth dda o ystyron geir- Ia 11. Dywedodd Flaubert nad oes mewn I iaith ond un enw i fygnegi syniad, dim-ond 1-111 forf i'w ysgogi, a dim onA 'Liii ansoddair L ansoddi'r enw'n iawn. Yr or chest felly yw caol gafad ar y gwir air. Byddai Flaubert ei hun, gyda flaw, yn chwilio'n ddygn am oriau bwygilydd am y gair pri- odol, a dyna sy'n cyfrif am y graen sydd ar ei waith ef. Yn ycliwanegoi at y geir- iau priodol-at fanylrwydd arbennig eu hystyron—rhaid gofalu am iawn gyflead y gei'riau mewn brawddeg cyn y ceir ar- ddull glir. Arddull Cref yw un gryno ddiwastraif, mewn gwrthgyferbyniad i arddull lac, was- garog. Nodwedd neilltuol y math yma ar arddnll ydyw I Cynhildeb Ymadrodd. I Yii ivii-, os at-ddtitl yn '-Iii- y iiiae'xi sicr o fod yn gref hefyd; os arferir y gair priodol, a dim ond hwnnw, y mae'r ar- ddull ar llnwaith yn glir ac yn gref. Ni bu erioed dreeh ein hen awduron ni am gryfder ymadrodd. Nid afferent hwy yr un gair yn ddiystyr, na'r un gair heb fod galw am dano. Gwyddent hwy yn burion beth oedd ganddynt i'w ddywedyd, a,'u hunig amcan oedd ei ddywedyd yn fanwl ac yn gyflawn, a chyda grym o graen. Yr y.sgrifennydd cryfaf yw'r mwyaf idiomatig. Nid o arwyddluniau meirwon y ffurfir iaith fyw. Mae ym mhob iaith idiomau ystyr- lawn na ellir eu dysgu mewn gramadeg, ac y maent nid yn unig yn llawnach o ystyr ond yn fyw ac yn llosgi gan deimlad—am eu bod wedi hen fyw yng nghalon y gen- edl. Dyma nerth Elis Wyn a Goronwy Owen. Tuedda pob priod-ddull estronol i wanhau iaith, a dyna a gyfrif am wendid arddidl llenorion coeg-ddysgedig diweddar. Mae Craen, non geinder a; pherseinedd arddull yn ansawdd naa medd ond yr ych- ydig. Cyn y bydd I Craen ar Ymadrodd I I fod yn ystwyth a soniarus. I l'h:ud Iddo fad yn ystwy,h a SOlllarus. I Rhedodd R. L. Stevenson i ormod rhysedd ar y pen hwn pan ddywedodd fod math ar gynghanedd yn angenrheidiol i sicrhau per- seinedd mewn rhyddiaith. I egluro'i bwnc dyfynnodd linellau o Shakespeare He ceid y cydseiniaid T B R G S S T N yn banner cyntaf y llinell, ac L K B R NSDTRN yn yr hanner olaf. Mae peth o'r fath yn waeth na chwerthinllyd i Gymro. Arwein- iodd hyn Stevenson, gyda llaw, i ddywedyd un o'r pethau ynfytaf a ddywedodd dyn erioed, sef yw hynny, nad oes a wnelo llen- yddiaeth a lliw ac nad yw bardd well ar y synnwyr i'w weled. Nid oes eisiau cyng- Jianedd o'r fath mewn rhyddiaith. Y peth mawr yw ainrywio hyd brawddeg, a'i dech- reu a'i diwedd, i osgoi undonogrwydd. Gellid ysgrifennu llawer ar hohun o'r pwyntiau hyn. Ni soniwyd am nodwedd ion mewnol ar- ddull--fel, y nodweddir un gan fywiog- rwydd a'r llall gan farweidd-dra,—y naill I gan hiwmor a'r llall gan sychter, fel mae un yn ysgafn a disylwedd a'r Mali yn drom o feddwl. Gorchwyl diddorol i'r ieuanc fyddai chwilio drosto'i hnl yng ngoLpunrr sylwadaxi brysiog hyn. Fe ddichon ,y ceil* svhntdau (?to cyn bo hir ar v modd goreu i berffeithio ardd"IL »

I Nodion o Lannau Aman. I Swn rh.vf'el a glywir yma ymhob man, a, (r bechgyn ieuanc bardd yn mynd yn llu ma r lie a- maent yn mynd dan archwiliad mecldygol. Mae bron pawb yn pasio yn A.I. Dyddiau rhyfedd ydyw y rhai hyn; gallwn ddweyd gyda'r proffwyd Jeremiah, "Ein gwarrau sydd dan erlid; llafurio yr ydym, nid oes gorffwystra i ni. Cofia, 0 Arglwydd, beth a ddaeth i ni, edrych a gwei pin gwaratbvydd." Yr ydym fel pe yng nghanol diluw tan, heb gan, ond swn gwn a chledd heb hedd na hin ond dyddiau blin, o achos y bl-a.idd militaraidd. Cnfwyd perfformiad rhagorol o'r ddrama, "Y Briodas Ddirgel/' yn y Palas nos Ferdi0rdiweddaf.. Daeth torf ynghyd, a gwnaeth y parti, yr hwn oedd o Bontar- dulais, ei waith yn gampus. Llywyddwyd gan y Cyiighorwr John Davies, Commerce, Kliydaman. Y Sabath o'r blaen eynhaliodd Capel Ne.vvydd y Bctws yr wy] bregethu. Pre- gethwyd yn y bore gan y.Parch. B. Ellis Jones, B.A.. Betws (g-weinidog1), a. nos Sadwrn a phrynhawn a nos Sul gan y Parch. Cwynfan Hughes, B.A., Ynys Mou. Cafwyd pregethu grymus, a hyder- wn y caiff yr had da ddyfnder daear. Nos Wener diweddaf cynhaliodd Cyngor Dinesig Ilhydamaii ei gyfarfod blynyddol i ethol pwyllgorau a chadeiryddion, y Bonwr John Evan Jones yn gadeirydd am y flwyddyn ddilynol, a'r Bonwr David George, Betws, yn is-gadeirydd, ctan aclod Llatur. a dau fachgen genedigol o'r dyfFryn yn fawr eu parch gan drigolion Rhydaman. Dymunwn pob llwydd i'r ddau. YII VsgoldvJr Cyngor prynhawn dydd Iau diupddaf, ethol wyd y Bonwr Evan Evans yn gadeirydd am y flwyddyn, a daeth y Bonwyr J. Griffiths a l'om Evans i osod eais ar ran y Pvvyllgor^i Crefftol a Diwydiannol er mwyn cael diwrnod o wyl i'r ysgolion i gyd i ddathlu Gwyl LIafnr ar y cyntaf o Fai. Wedi ymdrafodaeth frwcl, fe benderfynwyd fod diwrnod i fod gyda. mwyafrif. Dyma un cam arall yn yr iawn gyfeiriad- Dydd Sadwrn diweddaf daearwyd y rhan fan-ol o'r Bonwr J. L. Williams, Maesy- gwarre, Betws, yn Earlwys y Betws, wedi cystudd byr. Gwasanaethwyd gan offeiriaid y fro, a daeth llawer 0 "bobl gylioeddus y cylch i dalu y gymwynas olaf iddo. Daearwvd dwy eneth arall, un vn yr øglwys a'r llall yn Christian Temple. Kbydaman. IRLWYN. I

IOddiary Clawdd. Wytlmo. ddu ydvw'r wythnos hon yn Nyffryn Mae lor. Gelwir ugeiniau o lowyr yr ardal i'r fyddin, a gwna galw'r dyrfa gyda'i gilydd argraff ddieithr ar yr ardal. Cyfyd y teimlad o blaid heddweh yn uwch bob dydd. a dechreuir sylweddoli' yli- i.iiveh wdh rnr aUn he01aw'r cledd i drefnu'r byd. Daeth y newydd am farw rhai o'n ffrindiau ar y maes a chlwyfwyd eraill. Y mae eu nifer erbyn hyn yn rhy luosog i'w henwi, ond Duw a ddiddano'r teuluoedd a alara oblegid marw eu lianwyliaid. Ddydd Gwener, Ebrill 19, galwyd cyn- hadledd o weinidogion a chlerigwyr a meddygon a chyngliorwyr gan Dr. Roberts, Hwyddog meddygol y sir, i ystyried y cwestiwn o burdeb cymdeithasol. Anerch- wyd y cyfarfod gan Dr. Macalester, Ler- ]>wl, a Mrs. (Dr.) Dowai, Llundain. Bwriedir cychwyn ymgyrch i ddysgu'r bolil o berigl y pla poenus hwn. Y mae'n eglur fod cyflwr cin gwlad yn druenus o isel, a'r perigl yn fawr. Os na atelir rhwvsg y pla. perygiai iechyd dyfodol trigolion ein gwlad. Liywyddwyd y cyfarfod gan Esgob Llanelwy. Yn vr hwyr o'r un dydd cynhaliwyd cyfarfod dirwestol mawreddog yn Victoria llall. Liywyddwyd gan y Parch. Lewis Morris, llefarwyd yn gryf ac argyhoedd- iadol o blaicl gwaharddiad gan Canon Masterman a'r ProlT. -)Iilol, o'r Unol Dal- eithau. Siaradwr medrus ydyw'r Canon, a melys oedd ei wrando. Xos Lun. Ebrill. 23ain, eynhaliodd y Bed- yddwyr eu (Hnuanfa Ganu flynyddol ym Mheiiuel, Kbos. Cafwyd cynulliadau lluosog iawu. Gorlanwyd y capel yn yr hwyr. Yr arweinydd eleni oedd Mr. J. T. Jones, Ti eorcliy, a gwnaeth ei waith i fodd- lonrwydd pawb. Arweinydd medrus ydyw Mr. Jones. Yr oedd wedi myfyrio'r rhag- len yn drin-yidl-yn eiriau a chan-a chyda brwdfrydedd ardderchog tynnodd fawl allan o galon y gynulleidfa. Goddcfwch i'r Ei-yr, Mr. Gol., i ddweyd gair bach ar Phariseaeth y Pulpud. Pan gyfhvynwy' d y Mesur diweddaf ynglyn a milwyi- i'r Senedd, lledai ei freichiau am weinidogion a chlerigwyr, a chrynai llu o honynt yn eu hesgidiau. Trwy ryw ddylanwad cudd gollyngwyd hwy yn rhydd drachefn, a'r wythnos hon Ilenwir col- ofnau'r papurau dyddiol a llythyrau oddi- wrth glerigwyr a gweillidogion yn gofidio na. orfodir hwy i'r rhengoedd. Yn enw pob daioni paham y rhaid gorfodi dynion gyda braich deddf gwlad i fyw eu pre- gethau. Pa ryfedd fod gwerin gwlad yn biino ar yr eglwys? Gofynwvd i un o lowyr yr ardal gan feddyg a.t'arnai oi gymhwyster i'r fyddin, "A ydych vn arfer cael ffitiau?" Atebodd ei fed. "Pa bryd y cawsoch y diweddaf?" got'ynai'r meddvg. "Pan dderbyniais y rhybudd i ymddangos o'ch blaen?" ebr y giowr. ERYR. Y CLAWDD. I

Blinderau yr Afu Yw'r Achos o Lawer o Boenau ao Anhwyf* usdod. Poen Pen, Biliousness, Surnl y Cylla, Diffyg Traul, Cwynt, Corffrwymadi, Iselder Yspryd, Croen Darddiant, a llawer o Nervous Disorders, GWAED DRWG YW Yh ACTION GWREIDDIOL O'R OLL. MAE Hughes's Blood Pills Yn cael effaith lleshaol ao uniongyrohol ar yr Afu drwy welthredu ar a dileu pob elfon wenwynllld o'r Cwaed ao sydd yn lllfa drwy yr Afu fel yr holl organau eraill y oorfF. SYL WER .Mae Gwaed Drwg yn cyth- ryblu gweithrediad holl organau y corff. Wedi bod yn wael iawn am fisoedd, Poenau neu Rheumatics yn y Cymalau a'r Cefn, Piles a Phoen Pen yn ami. Yn holl- ol analluog i ddilyn fy ngal- wedigaeth. Mae 'Hughes's Blood Pills, 3.,ia fy iachau yn gyflym iawn." Mae Pobl o bob rhan o'r wlad yn tystio i allu neilltuol y Pills hyn er adfera dioddefwyr o Glefydau y Croen, Poem Cefn, Gwynegon, Lumbago, Piles, Corff- rwymedd, a Blinderau y Croen, Afu, CyUa a'r Arennau. RHODDE PRAWF ARNYNT. Hwy a wnant orofi eu mawr werth mewit ychydig amser. Ar wertn gan bob Chemist a Stores are 1/3, 3/ 5/- (gan gynnwys y War Tax). Gofynner am Hughes's Blood Pills," gofaler gweled y Trade Mark, sef nun y Galon, fel hyn- pr ar bob blwch. Heb hyn nid yw yn iawn. Na thwyller chwi i gymeryd dim arall. Neu danfoner ei gwerth mewn Stamps ne" P.O. at Jacob Hughes, M.P.S., L.D.S. Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. Fe ei danfonnir (post free) gyda throad y ATHROFA ABERYSTWYTH (Un o'r Colegau ym Mhrifysgol Cymru). Prif-athraw: T. F. ROBERTS, M.A. Ll.D. DECHREUA'R Tymor nesaf ym mis JLF Hydref. Paratoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru. Cynygir amryw o Ysgoloriaethau (amryw o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ym mis Medi nesaf. Am fanilion pellach ymofynir a— J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. L LYFRAU CYMRAEC. Os am gyflawnder o Lyfrau Cymraeg a,ddaii i'w rhoi'n Anrhegion i Blant Y8GOLION SUL A GOBEITHLUOEDD, anfoner -,it- Mr. JOHN EVANS, 14 Wharton Street, CARDIFF. Neu gaiwer gydag ef naill ai yn y cyfeiriad uchod neu yn Nhy Marchnad, Pontypridd. Y SlOP OREU YNG NGHYMRU AM GANEUON CYMREIG Hen a Diweddar. Llam y Cariadau, 1/1; trwy'r post, 1/1. Gwlad y Bryniau, 1/ trwy'r post, 1/1. Y Fellten, 1/ trwy'r post, 1/1. Hen Weddi Deiiluaidd fy Nhad, 1/ trwy'r post, 1/1. "Yr Eos," Dr. Parry, 1/ trwy'r post, 1/1. Gwlad y Delyn (2 keys), '1/ trwy'r post" 1/1. Blodeuyn yr Eira, 1 trwy'r post, 1/1. Y Tair Mor Daith, 1/ trw'r post, 1/ Pa Lc Mae'r Amen, 6c. trwy'r post, 7c. Hiraeth (2 keys), 6c. trwy'r post, 7c. Yr Hen Gerddor (2 keys), 1/ trwy'r post, 1/1. JOHN HOWELL & Co., LLYFRWERTHWYR, BRIWNANT HOUSE, TONVPANDY