Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
GWLEDD GERBDOROL!! i» — ••• NOS IAU a NOS SADWRN, yr 11 eg alp 13eg Cyfisol, Yng Nghapel Jerusalem (M.G.), Ton Ystrad, Datgenir Traethgan Ardderchog "SANT PAUL. s' ??? t! ??'? 1BL ?1 w i s ? a Fm ?a? GAN Gymdeithas Gorawl Jerusalem, Ton, Uftadyr: Madam Kinsey Roberts, R.C.M. Miss Kate Lewis, Treorci. m n ANP. David Thomas, Prif Denorydd Cathedral Llan Oaf. Mr. John Buckley, Llnndain. I (Ei ymddangosiad cyntaf yn Ne Cymru.) Get-ddorfa-Mr. PERCY SMITH. Cenir yr Organ Fawr gan Mrs. F. M. ROSSER. Arweinydd Mr. Ben Devonald LLYWYDDION Nos Iau s Nos Sadwrn Syr Walter Nicolas. Capt. E. H. Davies, Pentre, r Drysau yn agored y ddwy noson am 6 15, i ddechreu yn gywir am 7. Blaen-seddau, 5/ Ail-seddau, 3/ Seddau ereill, 2/ Mae'r oil o'r Blaen a'r Ail-sdddau am Nos Iau wedi eu cymeryd. Gellir sicrhau nifer o Seddau am Nos Sadwrn drwy lythyr a blaen-dal at yr Ysgrifeanydd, Mr. SAMSON ROSSER t Bailey Street, Ton Pentre,, '1 Rhondda, HYSBYSEB U EISTED DFODA U. ER mwyn hwylustod gall ysgrifenydd- ion Eisteddfodau dorri allan y ffurflea hon, rhoi'r manylion i fewn, a'i hanfon gyda'r hysbysiad. Gallant gasgla'r maint gQfynnoloddiwrth nifer y Timeilau 1. Maint yr hysbysiad (modfeddi). j 2. Nifer o weithiau 3. Enw a chvfeiriad y-r Ysgrifenydd Pris yr hysbysiadau yw 2/6 y fodfedi am unwaith, 2/- y fodfedd am ddwy Dew dair gwaith, a 1 /6 y fodfedd am bedair .neu fwy o weithiau. YN AWR YN BAROD. AERES MAESYFELIN, Drama Newydd, Seiliedig ar hanes carwriaeth ramantus Eiin Llwyd, o Faesyfelin, a^Samuel, unig fab yr Hybarch Ficer Prichard, o Lam- ymddyf i-i. Pris 1/4, drwy'r post 1/6. i Copian i'w cael oddiwrth yr awdur- Mr. Rhys Evans, Ysgolfeistr, Cwmgors, Gwaun-oae-Gurwen. Y telerau arferol i Lyfrwerthwyr. MORRISTON 50th ANNUAL EISTEDDFOD (AT TABERNACLE CHAPEL), Bwxing Day & Saturday, Dec. 26 & 27, '19 Adjudicators: Music, Professor David Evans, Mus. Doc., Cardiff; Dan 'Price, :&q., London. Literary Compositions, *q. J. J. 1 Ilhams, Morr?ton. Reci- Rer. tations, Mr. John Phillips (Treforfab) and Mr. John Meredith (Morriston). Programme wiH inch?dc: Chief Choral, "By Babylon's Wave" (Gounod) £30. Minimum number, 68. Male Voices. "The Pilgrims" (Dr. Parry), £30. Minimum number, Children's Choir, "Milwyr a Morwyr" (Prof. Dd. Evans, Mus. Doe I st prize, £ 5; 2nd prize, 22. ize, of subjects by post 2d. from the Hon. Secretaries: T. D. Jones, Fron- deg, Morriston; A. R. Lewis, Graig House, Morrietoa, PUBLIC HALL, BRITON FERRY. THIRD ANNUAL EISTEDDFOD (Under the auspices of Saleii Baptist Church) ON SATURDAY, 17th APRIL, 1920. Aiijudicators.-Mu sic: Matthew NNI Davies, Esq., A. Mus. Bac., Neath; Gwilym R. Jones, Esq., Conductor of Ammanford Choral Society. Literature and Elocution, Rev. W. T. Hughes, Cwmtwrch. Male Voice Competition, "Marty' rs of the Arena" (Laurent de Rille), prize, £ 25. Mixed Choral, The Sea Hath its Pearls," prize, J610. Children's Choir, "Hail, Merry Play- time, Hail" (T. Price) prize, t5. Champion Solos (Male and Female), own selection, JE3 3s. each. For particulars of other Solos, Rec ita,-1 tions and Instrumental Competitions see Official Programme, ready shortly, post free- 2|d. Hon. Sec., Mr. Brynmor Morris, 12 Vernon Street, Briton Ferry. PRELIMINARY NOTICE. j SOAR CHAPEL, MORRISTON. "GRAND SEMI-NATIONAL EISTEDDFOD I¡ At the above place, under the auspices of the Gwalia Male Voice Party, On Saturday, February 21st, 1920. 1. Male Voice, "Martyrs of the Arena" (De Rille), £ 20. 2. Juvenile Choir, "Gwyliau'r Plant" (Children's Holiday), English or Welsh, by T. J. Rees. 1st, £4 2nd, Ll 10s. 3. Champion Solo for; Males, £3 3s. 4. Champion Solo for Females, £ 3 3s. Solos for Soprano, Contralto, Tenor and Bass, £1 10s. Recitation, £1 10s. Official Programmes ready shortly. Secretaries: D. T. Harris, 12 Slate St., Morriston; S. Hughes, 93 Glarttawe St., Morriston. Oni ellir cael y Darian trwy ddos.barih wr, anfoner i'r Swyddfa a cheir hi oddi- yma am 2g. yr wythnos, 2s. 2g. y chwar- ter, 4s. 4c. yr hanner blwyddyn, ao 38. 8c. y iiwyddyn.  7'' GWYN HALL, NEATH. A GRAND EISTEDDFOD SATURDAY, FEBRUARY 28th, 1920. Adjudicators. Music, Matthew W. Da vies, Esq., B.A., Mus. Bac,, Neath, and John Clement, Esq., R.A.M. Swan- sea. Literature, Jas. Clement, Esq. (Alarch Ogwy), Skewen. Male Voice, "Martyrs" (De Rille), £ 20. Children'c Choir (Open), £ 5. Soprano, Contralto, Tenor and Bass Solos, £ 1 Is. each. Adult Recitation and Memorial Poem, £ 1 Is. each. i Duet and Instrumental Solo, zCl Is. Novice Solo, 10s. 6d. Also Good Prizes for Children's Com- petitions. Programmes 2nd each, post free 2id., from Secretaries, D. J.' Davies, 5 Hill Road, Skewen, and Owen Hughes, 4 Queen's Road, Skewen. f J NAZARETH, C.M., ABERTRIDWH. The Annual CHAIR EISTEDDFOD Will be held ut the WORKMEN'S HALL ON BOXING DAY 1919. Adi tidicators.-Mu sic, Dr. D. C. Wil- liams, Merthyr; W. Howells, L.T.S.C., Porth; Literature, "Wil Ifan," Car- diff. Mixed Choir, "Worthy is the Lamb," E20. Male Voice "Crossing the Plain," £ 20. Juvenile Choir, "Soldiers and Sailors," 25. Champion Solo, £2 2s. Other Solos, JElls. Pryddest, Chair and -LI I s. Recitations, etc., see Programme, 2!rl., by post 3d.—Sees. T. Evans, M. Isaac, 8 King Street. Rhoddodd gwraig ,i lowr yn Lanark- shire, Ysgotland, 'enedigaeth i bedwar o blant y dydd o'r blaen. Un ystafell svdd gan y teulu o wyth i fyw ynddi. BODRINCALLT, YSTRAD, RHONDDA. II c ynhelii- y 27ain Eisteddfod Flynyddoi dydd NPodolig, Rhag. 25, 1919. Beirmiaid: j Y Gerddoriaeth, Ivor Owen, Ysw., L.R.A.M., A.R.C.O., Abertawe; L-lon a Barddas, Bodfan; Adroddiadau, D. T. Davies, Ysw., B.A., un o Feimiaid yr Adrodd yn Eisteddfod Genedlaethol y Barri. Rhai o'r testynau :—Traeth- awd. £ 2 2s.; Hir-a-Thoddaid, £1 10s.; Telyneg, 10s. 6e. Englyn, 5s. Her Adroddiad, f2 2s.; Adroddiad Cymraeg a Saesneg, £ 1 Is. yr un; Instru- mental Quartette, £ 2 2s.; Cyfansoddi Ton i Blant, 10/6; Unawdau Ll I s. yr un, etc., etc. Rhaglenni, 2g. (drwy'r post I 2|g.) oddiwrth yr Ysgrifennydd, D. R. Jones, Eirianfa, Danywern Terrace, Ys- trad Rhondda. SALEM, LLANCENNECH. EISTEDDFOD CADAIR RHACFYR 20, 1919. I Prif Destynau. ¡ Cor Plant, dewis un o'r caneues eas- lynol, "Diliau'r Dolydd" (D. W. Lewis), "Excelsior" (Balfe) "Over the fields of clover," gwobr, £ 7. Pryddest, heb fod dros ddau gant.8 1i.- ellau, "Am nad oedd iddynt le ya y llety," Cadair hardd. Gwobrau da am Unawdau, Adroddiadau, Traethodau, Cyfieithu, Cyfansoddi ToN. Rhaglenni i'w cael drwy'r post am 2!c. I Ysgrifennydd, John Emlyn Davies, Pa»t- y-rhos, Park Lane, Llangennech.
I Nodiadau'r Gol.-¡
I Nodiadau'r Gol. Y Ddrama. Ffrwyth yr wythnos ddrama yn Abertawe yw bod yno Gwmni Drama wedi ei ffurfio. Bwriada'r Cwmni hwn ddysgu Bedda'u'r Proffwydi "-dra- ma'r Athro W. J. Gruffydd, a Ilongy- farchwn hwy ar eu dewisiad. Drama dda yw hon, beth bynnag a ddywed beirniaid na fedr mo'i darllen. Nid Y'y'n debig y gwrendy'r Cwmni ar y rhai hynny. Yr unig beth sy'n an- ffodus ynglyn a'r ddrama yw ei henw. Mae'r beddau ynodi, ond nid yw'r proffwyd ynddi. feyrthiodd- Emrys yri fyrr o fod yn broffwyd. Rh-aid i W.J. dreio'i law ar wneud proffwyd eto ac fe fedr. Beth bynnag mae ysbryd.pro- ffwydoliaeth yn fyw iawn yn y ddrama. Ysgrif Mr. J. S. Lewis, Ceir yn y Welsh Outlook ysgrif ddi- ddorol iawn gan Mr. J. S. Lewis ar sefyllfa bresennol y ddrama. Oyd welwn ag ef ar lawer o bethau yn ar- bennig yn ei gefnogaeth i ddrama'r pentre. Da oedd gennym weled ei nodiad bod eraill o safle yn meddwl yn uwch nag y meddylia, efe o ddramodau. y Parch. R. G. Berry. Y Beirniaid a'r Ddrama. Doniol iawn yw osgo'r beirniaid at y ddrama Gymraeg y dyddiau byn. Maent fel eryrod yn ceisio celain. Clywsant er syndod iddynt bod y fath beth a chwarae drama Gymraeg yn beth cyffredin iawn ym mhentreJydd Cymru—nemor bentref nac eglwys heb gwmni drama—y thai hynny'n chwar- ae wrth eu pleser ac i wasanaethu di- benion da, a hynny'n ami heb 'gofio ceisio gan neb anfon gair i'r wasg i ddweyd am danynt. Tynnodd wyth- nos ddrama Abertawe sylw at amlder y cwmnioedd, a dyma'r beirniaid ar flaenau eu traed ac yn dweytl--rtiaid i ni weld bod y symudiad hwn yn dat- blygu ar y llinellau iawn! Rhaid i ni, meddai Gol. y Cambria Daily Leader, gael rhywrai heblaw pregethwyr ac athrawon colegau i ysgrifennu dra- modau! Ewch Ymlaen. Peidied neb a gwrando ar y beirn- iaid. Nid ydynt hwy wedi gwneud dim ond beirniadu-y peth hawddaf yn y byd. Gwyddom mai dipyn yn rhyfedd y teimlai rhai o honochyn Abertawe pan glywech nad oedd y ddrama. oedd gennych ond sothach a chwithali wedi cael cymaint mwynhad gyd a hi. Nid ofes dim a chwaraewyd yng Nghymru hyd yn hyn, 6 ddim gwerth Eto pe na chwaraeasech yr hyn a gawsoch ni fuasech wedi chwar- ae dim. Ein barn ni yw hyn—mae'r dramodau sydd gennych yn ateb y diben i'r dim, ac y mae athrawon'a phregethwyr mor gymwys a neb i ys- gruennu drama. Ni waeth pwy a'i hysgrifenna os etyb y diben. Clywsom am un yn canmol pregeth unwaith. "Nid pregeth. oedd hi, meddai un arall. • "Waeth am hyntiy," oedd yr arall. "vaeth arn hynhy." oedd YI' ateb, "yr oedd yn rhywbcth eithriadol dda." Na falied neb pan ddywed beirniaid—"nid drama sydd gennych" os bydd gennych rywbeth sydd yn eithriadol dda fel yr ydym wedi gweled gennych lawer gwaith. Y mae cael torf o cldyHion darilengar a Ilengar i fwynhau yr hyn fydd gennych yn profi uwchlaw dim arall eich bod ar y llm- ellau iawn. Darganfu rhywun nad\ oedd pwyllgor Eisteddfod y Barn yn gwybod sut ihysbysn cystadleuaeth drama yn y rhaglen:
Ein Senedd a'n Seneddwyiv
Ein Senedd a'n Seneddwyiv I GAN Y GWYLIWR. Edrychir ar, ynnveliad wythnosol y Prif Weinidog a'r Senedd, ddydd Iau" fel un o'r sefydliadau seneddol pwys- icaf erbyn hyn, a bydd cIlwd wythnos o ofyniadau yn aros amdano. Dydd Iau diweddaf hysbysodd y bydd y Senedd yn codi cyn y Nadolig ara ychydig wythnosal o wyliau. Dywedai mai y Senedd-dymor presennol yw y trymaf y mae yn ei gofio, er ei fod yn aelod er's deng-mlynedd-ar-hugain, a'i' bod yn hen bryd i'r aelodau gael seib- iant. Hysbysod y bydd Mesur y Tai a Mesur y Glo, dan sylw'r Ty yr wyth- nos nesaf. Gobeithia allu dwyn i fewn Fesur Gwyddelig arall yr wyth- nos wedyn ond nid oedd obaith am allu ei basio elani. Rhaid hefyd fyddai gohirio hyd y flwyddyn nesaf nifer o fesurau ereill megis Mesur Oriau Gwaith; Mesur Addysg (Iwerddon); Y Mesur Amaethyddol; Mesur Rheolapth y Fasnach Feddwol; a'r Mesur yn delio a nwyddau o wled- ydd tramor, a, adwaenir wrth y ffug- enw "Atiti-Dumping BIIL" Mewn ateb i Syr Donald Maclean,, dywedodd Mr. Lloyd George na fyddai modd gorffen gwaith y Senedd-dymor cyn y Nadolig os oedd y Ty yn mynnu ymdrin ag achos y Fyddin a'r Awyr-lu. Addawa'r Prif Weinidog hefyd drefnu ffordd fel y gellir cymryd y Mestirau a ohirif i fynny ar unwaith yn y Sen- edd-dymor nesaf yn y man lJe y gad- awyd hwy yn lie ail fynd dros yr un tir. Mewn dyfroedd geirwon iawn y bu I yr "Anti-Dumping Bill" yn ystod yr wythnos. Tery yn erbyn hen eg- wyddor fawr Rhyddfrydwyr, sef Mas- nach Rydd, ac pherwydd hyn anes- mwythir y Rhyddfrydwyr a gefnoga y Llywodraeth yn fawr iawn. Codir felly mewn modd croyw birthynas y blaid a'r Llywodraeth. Os caniateir Diffyndollaeth i fynd yn ddeddf Sen- eddol dyna., holl honiadau Rhyddfryd- iaeth wedi mynd gyda'r gwynt. Yr ydys wedi trefnu cyfarfod rhwng Mr. Lloyd George a'r gwyrhyn fore dydd Sadwrn, a diddorol fydd cael gwybod beth fydd y ffrwyth a ddeillia ohono.. Heblaw hyn bydd y Prif Weinidog; dydd Gwener a dydd Sadwrn gyda Rhydd- frydwyr Manchester. Y mae yn rhyw- beth i'w gael yn ol at ei hen gyfeillion ac i'w hen gynhefin, ond ofnwn fod; pethau wedi mynd yn rhy bell i allu aduno yr hen blaid yn rhwydd. Ceisia Mr. Asquith ymysgwyd ych- ydig, ond ychydig neu ddim ysbryd- iaeth a deflir ganddo i'r wlad ac i'r rhengoedd. Deil fod gwaith y Coal- lsiwn yn gosod dyn i fyny yn erbyn Syr John Simon yn Nyffryn y Spen yn creu cyfnod newydd yn hanes yr hollti ar y Blaid Ryddfrydol. Ond beth bynnag am hynny, er fod Cymdeithas. Ryddfrydol wedi dewis Syr John yn unfrydol, bydd Mr Lloyd George gyda Lady Astor yn gweithio yn erbyn y gwr hwnnw, a cha'r Cyrnol Fairfax gefnogaeth y Gyd-blaid. Yn ol yr argoelion bydd gan Mr. Tom Myers, ymgeisydd Llafur fantais go dda gan fod tri ymgeisydd am y sedd. 0 gurs, drysweh Ryddfrydwyr yw fod ganddynt ddau arweinydd Tra bydd-), Mr. Asquith ar y maes, nid oes fuodd i Mr. Lloyd George deyrnasu hefyd. Dywedai mid oes dim newydd dan haul, ac etc wele ferch o'r diwedd yn eistedd yn anrhydeddus yn Nhy y Cyff- redin. Etholwyd Countess Machiev-< icz gan y Gwyddelod yn Rhagfyt diw- eddaf, ond fel y rhelyw o Sinn Ffein, ni fyn hi wynebu ar Senedd yn Llun- dain. Lady Astor yr hon a etholwyd dros Plymouth felly bia'r anrhydedd o fod y ferch gyntaf ar lawr y Ty.