Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Teyrnged i Mr. H. Seymour…
Teyrnged i Mr. H. Seymour Berry, Merthyr. Un o'r gwyr mwyaf a dnaby del us yng nghylch Masnach De Cymru heddyw yw Mr. Seymour Berry. Priodolir hynny i'w anturiaethau pwysig mewn gwahano) gyfeiriadau. Yn wir, gellir tybio^n sicr fod ei allu dihafal ef yn ysgogi pob cwmni llew- yrchus sydd yn y broydd hyn. Medd y ddawn i gynllunio mudiaJau sv'n troi'n elw iddo tan ei ddwylo. Lie bynnag yr a daw llwyddiant yn dùifer- ion bras ar ei Iwybrau. Anodd yw dvfalu cvflymder ei feddwi, craffter ei drem, a maint ei athrvlith fasnachol. Cywir hollol fuasai dyfarnu fod gwneud arian cyn hawdded i Mr. Berry ag ydyw anadlu. Nid cyn- nyrch Coleg yw, ond mab athrylith. Dywedir i'w alluoedd dynnu sylw y diweddar Arglwydd Rhondda ar fyr. O'r braidd, felly, mae'n angenrheidiol dweyd ymhellach am ei alluoedd. Ym more ei oes, bu Mr. Berry yn athro yn ysgol feunyddiol Aber Mor- lais, Merthyr. Ber fu ei daith yn y cyfeiriad hwn, am iddo weld ei gam- gymeriad. Dywedir iddo gefnu ar yr ysgol yn lied ddiseremoni, ond yn ddigon penderfynol. Cafodd fwy o flas ar gynorthwyo ei dad fel arwerth- wr nag wrth gyfarw,\Iddo, plantei ofal yn nirgelion dysgeidiaeth. Tua phedair blynedd yn 61 llamodd Mr. Berry i sylw cyffredinol y wlad fel tywysog ym myd masnach. Byth oddiar hynny ei helynt yw dringo, a dringo'n uwch. Dyn ieuanc yw, a bywyd yn berwi ym mhob osgo o'i eiddo. Awgryma ei wyneb glan fod ganddo. gymeriad cryf. Fflachia cyflymder ei feddwl yn ei lygaid, a gwelir ei benderfyniad yn ei en luniaidd. I r. Berrv. Gwr haelionus yw Mr. Berry. Tystia ei ddwy rodd ardderchog i'w dref enedigol bod ganddo galon dda. Tystiolaeth i hynny fydd y J. M. Berry Technical Institute a geir ar fyr yn addurn i Ferthyr Tydfil. Mae'r milwyr a'r morwyr lleol hefyd yn ei ddyled am ei garedigrwydd yn cyflwyno iddynt adeilad hardd a phwrpasol. Ar ddamwain, aeth gyda'i dad-yng- nghyfraith, Mr. S. Sandbrook, G. H., ám dro i Aber Honddu. Ymwelwyd yno a'r Coleg Coffa, sef Athrofa Ddiwinyddol yr Anibynnwyr. Cyn ymadael ohono, cyflwynodd fil o bun- nau i'r Prif Athro er cof am ei dad. Dyna day; engraifft adnabyddus o'i haelioni. Mae efe wedi rhoi miloedd mwy, mae'n ddigon tebig, yn gyfriji- achol. Daeth Mr. Berry i sylw a bri, ych- ydig amser yn 61 ar gyfrif ei frwdfryd- edd mawr yn llunio cronfa ar gyfer cyflogau gweinidogion o bob en wad, yng nghylch Merthyr Tydfil. Bu'r mudiad hwn yn foddion i dd.ihuno ael- odau eglwysig i'w cyfrifoldeb at y weinidogaeth. Arfaethai efe fynnti cyflog o £ 200 y flwyddyn i bob cen- nad hedd. Bendith arno am ei ym- drech o blaid achos mor deilwng. Geill llawer gweinidog yn y cylch hwn dalu ei deyrnged i Mr. Seymour Berry am dynnu sylw at fychander ei gyflog. Gwnaeth efe hynny mewn I modd anrhydeddus, heb ddangos briwiau ac agor clwyfau. Yn ei ysgrif odidog ar "Gyfoeth a Chenedlaetholdeb," cwyna'r diweddar Rhys J. Huws oherwydd prinder nifer I y cefnogwyr sydd yng Nghymru i'n j hiaith a'n llenyddiaeth. Dywed,— "Bu dawn y Cymro 1 ganu'n derbyl-i nodded y castell a'r neuadd gynt, ond ni chaniateir i athrylith Gymreig fynd yn nes nar porth heddyw, ac nid i ganu yr a yno, ond i gwyno a char- do,ta. Diwedda Mr. Huws ei erthygl trwy gyhoeddi mai—"yn nesaf at fendith Duw, angen mwyaf Cymru yn awr yw, aur ei chyfoethogion." Tybed, a oes modd i'n hiaith a'n llenyddiaeth dderbyn nawdd hael Mr. Seymour Berry? Pwy wyr faint y faintais o awgrymu iddo ddull syl- weddol i'r perwyl? Dengys ei gar- edigrwydd fod ganddo olwg eang ar j fywyd, a chydymdeimlad helaeth a gofynion cymdeithas. Brwydra Cymreigyddion Merthyr Tydfil trwy lawer o rwystrau i gadw'r "hen iaith" mewn brio Yn sicr" buasai rhagor o aur yn fendith i led- aenu eu gwasanaeth. Oni ellir dar-, bwyllo Mr. Berry i estyn ychydig o'i gymorth? Hwyrach ein bod fel cenedl yn rhy ddifalch o werth ein trysorau llenyddol i'w parchu a'u cadw. Hwyrach hefyd, na feddwTn dej^gon o ysbryd cenhadol i'n galluogi i geisio nodded gwyr fel Mr. Berry er mwyn rhannu ein gemau. Geilw ein llenyddiaeth I arnom yn y cyfnod hwn i wneud a allom trosti rhag iddi lithro i ebargof- iant. Bydd gwasanaeth i'r iaith yn goron i'r sawl a'i myn. "Yr aur ami a roir yma, I 0 goffr Duw a geiff aur da. J. SEYMOUR REES.
-I Beirniadaeth. j
Beirniadaeth. j CYSTADLEUAETH Y DDRAMA GYM-1 RAEC YN TYLORSTOWN. CAN GWERNYDD. II Ál r. J.l. Daeth chwech o givmnioedd yngliyd, a tiiornr.yd y rhew nos Lun gan Gwmni Bedlinog yn chwarae "Sercli Hudol." Drama ddestlus yw lion gan Ada Ed- j wards, yn llawn o rainant caru. Nid ydym yn cymryd i ystyriaetli drefniad y ilwyfan, gan fod y Ihvyfan yma fel Ihvyfannau ein hardaloedd gan mwyaf yng Nghymru yn bynod o anfeistiol. j Da gennym ddeall hod pobi dda yr ardal ar ol gweled llwyddiant y ddrama yr wythnos hon yn dechreu ymgynghori ynghylch cael eyfleusterau gwell i'r ddrama Gymraeg. C'awsom fel beirniaid a cbynnlleidfa wleddoedd i'r en aid yn ogystal a'r corff. A plmy a ddywed nad llaw-forwyn yr Efengyl ydyw'r drama. I.—"SERCH HUDOL" (Ada Edwards).! Act I.-Colygfa 1: Cegin y Wern. Oeraidd ydoedd yr agoriad am nad oedd gan y Cwmni un math o gyfeiliant offer- ynol. Mae cyfeiliant yn'hanfodol bwysig, eofier, er sicrhan y dylanwad goreu posibl. Yn bersonol teimlwn fod per- fformiad hebddo fel te heb siwgr. Yr agoriad gan Elizabeth ychydig yn beiriannol, adroddiadol, ac yn tueddu i or- wneud, ond yn gwella wrth t'yned yinlaen. Ei gwisg, er hynny, yn nodweddiadol o'r cymelad. Hawdd deall bod y gyfrinach hwysig o wisgo neu li.ii-iolr wyneb (the art of make-up), ys dywed y Sais, yn ddieithr i'r Cwmni yma, fel y rlian fwyaf o'r ewmnioedd Cymreig. Tomos y Gwas yn ardderchog. Dyma)r dyn i'r part, ac nid rhyfedd bod Nancy mor rhagorol, gan fod ganddi y fath gariad dymunol. Gwilym ar ei ddychweliad adref yn wir annatnriol. Gwnaeth Megan fach a Bob eu gwaith yn dda. Dafydd, hen amaethwr y Wern, yn bopeth allem ddymuno, ac eithrio' y farf annaturiol honno. Da chwi, fechgyn, gwnewch i ffwrdd a'r hen farf barod beHach, a dJsgwch y ffordd i wneiid cern-farf a gwefus-farf a'r en-farf naturiol o cp-hair. Mae eisiau i'r blewiach ymddangos fel pe'n tyfu'n naturiol. (Gofod a balla i ni roi cyfar- wyddiadau ar gelf yr wyneb i holl gym- eriadau'r ewmnioedd. Ond os am gyfar- wyddyd anfonweh eich cyfeiriad yn graffedig i Bontardawe) Gorffenn wyd yr <)lygfa hon yn ganmolad wy gan Tomü-s a Nansi. Colygfa 2. I Cegin dlawd. Cartref Robert Williams, Yr ymgom cydrhwng Gwen a'i phlant bach yn naturiol iawn, ond nid oedd gwisg a. gwedd G wen yn gweddu i wraig dyn a wariai fara ei blant i borthi ei flys. Gallasai'r plant fod yn fwy naturiol yng ngolygfa''r ffenestr. Medrai Morfydd wneud mwy o'i chyfle yn yr olygfa hon, pan ymdynghedai i fod yn ffyddlon i Meurig, ac yntau yn cliwarae ei ran mor dda. Cofied Meurig mai ar y llaw ehwith mae'r fodrwy i fod! Ym- ddangosai Robert Williams yn debycach i ddieithrddyn na gwr y ty. Nid oedcl ei esgidiau trwsiadus yn g,weddu i ddyn meddw. Act II.—Golygfa 1.; Dafydd a Mr. Nicholson yn dderbyniol iawn. Tomos, Ebenezer a Nansi yn wir ragorol. Gallasai Morfydd fod lawer iawn I yn fwy effeithiol, pan welodd y ilythyr a'i- ysnoden las yn y private post office dan y II garreg yn y coed. Yr ysnoden las a I dclylasai gael ei sylw gyntaf. Act II.—Golygfa 2.' Elizabeth vn gwella, ond Gwilym yn wan iawn. Y mynegiairt yn wallus gan Morfydd yn yr olygfa hon, er engraifft: "Dorri calon un arall," yn lle "Doni calon un arall." Yr oedd mynegiant Elizabeth hefyd, cotier, yn cael ei amharu gan gambwyslais yma a thraw. Tomos, Nansi, Dafydd, yng nghyd a M1 Nicholson, yn dal eu tir yn dela., Act I I I.-Colygfa 1. I Mae gan Gwilym y darlleniad neu ynte'r portread mwyaf gwallus posibl o'i gym- eriad yn y ddrama. Medrai Meurig yntau wneud golygfa eithriadol o hon, ond syrthiodd yn fyr o gyrraedd nod yr awdur. Dylasai fod yn fwy angerddol o 1 lawer. Tomos a Nansi yn dilyn cyfar- I wyddiadau Will Bryan i'r llythyren. Gwan iawn oedd diweddglo'r olygfa gan wraig Mr. Nieliolson. Dyma sefyllfa fanteisiol wedi ei chamddefnyddio. I Colygfa 2. j Ebenezer yn llipa yma, eto. Ym- j dda.ngosiad yr heedgeidwaid a'r detective heb fod yn ddigon dramatic o, lawer. ac Eluned yn becitadurus o ddi-gvffro Dan ddaeth wyneb yn wyneb a'i phriod yn I ymdaith tua'r eglwys i briodi Morfydd. Morfydd yn licwygu yn effeithiol iawll. Gwan ydoedd Meurig yma. Yr oedd yn y Cwmni rai cymeriadau nad oe.g raid i iddynt wrth garimoliaeth. Tynnwyd y lien 1 lain-i- yii ddymunol dros ben. Yma. Ciiwsom olwg ar fywyd yr hen lane. Yr oedd pob un a'i gymar ond Ebenezer druan. Marciau allan o 100 pasibl :Cyd- bwyscdd, 12; mynegiant. 18; arddull, 18; eelf, 18; make up (yr wyneb), 0; gwisg, 10—76. NOS FAWRTH—"TREM YN OL "i (Can Cwynfor). Act!. Y ewimii yma eto heb nodyn Ó gerddor- iaeth. Nid ydym yn eieh annog, Gymry, i efelychu'r Sais yn ei bethau gwael, ond mae yn hen bryd beilach i ni ymestyn at ei betbau goreu. Codwyd y lien, a, chaw- som y gof yn yr efail yn hynod o naturiol ar y cychwyn. Oodwjnl ein dis- gwylii:daa yn uchel ar unwaith. Drama beiiigamp yw hon gan Gwynfor. Gwyr yr awduivyn dda gyfrinach ysgrifennu drama. Simon Morris ydoedd gwendid mawr yr olygfa iron—nid fel cymeriad, ond am nad oedd y cymeriad yn gweddu i'r sawl a'i hactiai. Y r oedd parabliad Simon Morris yn. aneglur, ac heb ddirnadaeth a'r cym- eriad. Yr oedd vn bortread cywirach o Ffrangwr na Chymro; y make-up yn ddiffygiol. Dylid cymeryd mwy o ofal o'r man bethau sydd yri eithriadol bwysig yn y gelf o cliwarae drama. Nid ydym am ddweyd bod yn angenrheidiol cael adrodd- wr i wneud actor, ond mae'n rhaid i'r actor ddeall cyfrinach areithyddiaeth. I Astndier gwersi'r adroddwr gan Gwryd' Lewis. D,\lasai'r etholwyr gyrchu tua'r efail yn un ac UIl, neu'n un a dau. Dyna fel y gwelsom ni amaetb.wyr yn dod ynghyd yn y wlad 'slauer dydd. Y gof yntau, os am gadw ei gyfrinach gam, paham yn enw pob rheswm y gadawodd ei lythyr oaru ar yr eingion ? Ym- ddangosai ei fod yn eymeryd mwy o ofal o'i bibell na'i lythyr earn. Act dda oedd hon, ac eithrio'r biychau a nodwyd. Act li.-Colygfa yn Nhy y Tir-feddianwr. Agqrwyd gan ferch yr yswain yu hynod naturiol ar y cyfan mewn ym'son, os rliyw- lieth, yn rhy adroddiadol. Byddai yn fwy naturiol i Gwen y forwyn sefyll i ymgomio a'i naeisti-s v tu ol i'r bwrdd. Cofied Gwenmai un yn ymddiddan ag ef ei hun sydd mewn ymson, ac nid un yn a,- ni( i i.,n y?l adrodd i eraill. Gwen ydoedd gwendid mawr yr act hon. Carem pé byddai Mr. Uoyd y Stiwardyn yn Seisnigeiddio ychydig ar ei ymadrodd. Darllened Robert Gruffydd a'r Stuart Newydcl allan o ''Blant y Gorthrwm gan Gwyneth Vaughan. Byddai ei wefus-farf yn fwy naturiol pe'n ysgafnach ac yn llwyd-ddu fel ei wallt. Cymeriad rliagorol, er hynny, a'i symudiadau yn berffaith bron ydoedd Mr. Lloyd. Act II; .-Colygfa 1. I Cymeriad cryf a. naturiol ydoedd I C'adwaladr. Gresyn bod y fnth grefftwr yn toni cymaint ar ei frawddegau, yr hyn a dynnai [a wer oddiwrth w,?rt? ei bortre- ad. A studied Tbmos Bartley. Da ydoedd llediaith yr Y swain, Om1 annatur- iol ei ysgogiadau, a'i Saesone? :n wan iawn. Medrai John 'Dafis wneud popeth I fel 'roedd. ei dad yn gwneud, yn fwy naturiol pei-i astvidio'r cymeriad, yn lie dilyn cyfarwyddiadau yr awdur. Y make-up ganddo yntau eto yn fwy tebig i Ffrangwr na Chymro gwledig. .Robert Williams—yn dda, a symudwyd ni o'r sedd-feiruiadol, a chawsom ein hunain yn euro dwylaw'n ddiarwybod.Daeth Cad- waladr yntau, a'r lien i lawr yn gelfydd. Colygfa 2. I Wmffre Hughes yn adroddiaclol a di- afael; gallasai wneud yn llawer iawn gwell. Robert Williams yn dda. Y Gweinidog yn wan iawn, a'i ddwylaw fel pe wedi bod yn g lanhau'r simdde. Da chwi os 61 11afur gonest neu ynte ryw- beth arall achosai yr olwg fudr, byddai yn ddoeth gwisgo menyg. Ni chawsom ddim o'r eyfrin-farddonol o gylch y Bardd yehwaith. Da chwi, dysgwch y gelf o cymeriad. Dechreuodd y per- fformiad ddirywio yn yr olygfa hon. Act IV .-Cartre.f Robert Williams. I Y pecrfformiad yn parhau i wa-ethygu yma eto. Yjr oedd hyd yn oed Robert Williams yn gwanliau, ac yn tueddu i anghofio ei linellau collodd ei naturioldeb blaenorol. Gwan iawn ydoedd Mrs. Wil- liams, ei wraig hefyd. Ymddaiigosai yn debycach o fod yn ferch i Robert nag o fod yn wraig iddo. Er bod ei dillad yn gweddu'r cymeriad, beth. dal bynny gyda'r wyneb a'r 11ais ieuanc? Edrychai. Hugh y mab yntau fel pe wedi gweled mwy o aeafau na'i dad. Dyma'r cymeriad a weddai i'r un oedd yn gwneud popeth fel roedd ei "dad yn gwneud." Ni wel- foom fachgen ieuanc erioed yn eymeryd arno gysuro ei fam gyda'r fath lais wylofus. Yr oedd yn ymddangos lawer yn fwy gofidus na'r fam ei hun, ond rhaid ei longyfarch ar y wisg a'r make-up. Y Gweinidog yntau yn anfoesgar iawn yn cadw ei het ar ei ben pan oedd yn y ty. Ac yn o'r pethau mwyaf gwrthun a wel- som erioed ydoedd y fath blentyn yn wraig i'r OM-dvn 40 oed a ehanddo wraig lo! Mae pethi fel hyn yn anfaddeu- ol mewn perfformiad o leiaf. Colla'r Cwmni hwn yn fawr mewn cydbwy-sedd. Marciau: Cydbwysedd, 9; mynegiant, 15 aixldull, 15; celf, 14 make-up (y wyneb), 5; gwisg, 9; cyfanrif, 67. f. (1 barha 11.) Printed and PubHsbed ior Pr* pnetors, The Ltd., by W. Pugb and J. L. Eo-Hlauili at their Print-ir.^ Works, 19 'Cardiff Si Aberdare, in the County of Uiaiuorgasf
I o Gwm Tawe. j
I o Gwm Tawe. j 11 ¡ Llawen iawn gtMinym fel a. Do- j heudir Cymru, glyvred rod y Parch., EI1-, ward Jones, M.A.. H.D.. yn penderfynu ( dychwelyd i'w plith. Ychydig amseryn o? estynodd eglwys harciius Ebenezer, I Abei-tav?-e, tinfi,vclol iddo ddod i'w [ bugeilio. Acy mae yntau. erbyn tiyji wedi ateb yn gadarnhaol. Daw 1 faes pwysig yn olynydd i un o gewri y pwlpud I Annibynol—y Parch' W..fames" Bydd dvfodiad Mr. Jones yn gaffaeliad i Gym- i-odorion Abertawe. Da gennym weled anibelt un yn troi. oi wyneb yn ol oddi- wrtli y Saeson at y Cymry. Fel arall y mae rhan fynychaf/ Cafwyd lie da yii y Neuadd Gyiioeddus, Pontardawe, nos lau a nos Saciwrn di- weddaf. Yno yr oedd v."Cwmni Drama I Adulam, Pontardawe," yn chwarae y 1 Comedi, "A Gollwyd a Gafwyd," gan y Parch. L. G. Lewis. Yr oe'dd y Neuadd fawr yn llawn i'w hymyJon nos lau, ac yn orlawn nos Sadwrn, a'r Cwmni yn gwneud ell gwaith yn ardderchog. Der- byniwyd y ddwy noson tua Comedj yu sicr o gymeryd yn y cymoedd hyn. Diolch i'r Ownmi am y modd y chwareuwyd y Comedi hon ganddynt. Beth sydd yn hod ar Gynghorwyr Cylch Pontardawe yr wythnosau diwedd- stf yiiia. Os na fyddant yn nfalus mi gawn weld rhwygiad yn y gwersyll, a bynny heb fod yn hir iawn. Oni bae fy mod yn gwybod fod Tramp y Darian yn brysur y dyddiau. hyn yn edryeh i fewn i natur y "Seances," buaswn yn gofyn iddo ddod yma i gael incweiari. Cafodd Cor Plant Cwmllynfell groesaw eynnes ym lVlhontnrclaw8 nos Sadwrn di- weddaf, galwyd arnvnt i ganu'r' ail waith bob tro. Bn bron iddynt golli'r tren. Ca'r cor byehan hwn grocsaw hob amser | i'r Bont, nc nid oes yr un cor yn fwy eefnogol i'r Eisteddfod. Llongyfareh- iadau i'r arweinydd medrus a'r plant. Y mae pobol ifenc Cwmtwrch yn tcimio uad ydynt yn cael digon o bregethu. Arwydd da iawn. Pasiodd yr Eghvysi Rhyddion eu bod yn cael cwrid pregethu arbennig bob mis, ac i wahodd goreugwyr pob enwad yno i ddweyd yr hen hanes. Y Parch. George Williams, Pontardu- lais, fu, yn annerch pobl ifenc Bculah y nos o'r liiaen ar y testyn, "O'r ganwyll fnvyn i'r pelydr nwy." Cawd amser da. Cawd gair :yn' ei bryd gan v Parch. W. D. Thomas. GII)ei, y Su! otr hiaen. mewn apel wresog at ei eglwys am gefnogaeth i bwyllgor y Neuadd Gy- hoedclus newydd y maent ar adeiiadu yno. Y mae y Gwron o Gibea yn dal yn gryf ae yn ieuanc iawn ei yspryd o hyd. Mawr hyderwn y gwna y lie yn gyftredin- ol symud yn y cyh.iriad hwn. I ,Y GOCH GAM. O.N.—A ni wedi gorffen ysgritenu y Nad- ia da n hyn i'r Darian, clywn farw y Paieli. W. D. Thomas, Gibea, 13ryn- aman, bore Sadwrn diweddaf. An- hawdd digymdd ar syniad o osod y di- weddar o flaen ei enw. Cafodd yrh Iwyddiannus fel gweinidog. Bit ani gyfllOd byryuy Goglpdd. Ylla cafodd alwad i Frynaman. Brodor o Ffa.ldy- luvnin, Sir Gaerfyrddin, ydoedd. Cyd- ymdeimhvn a'i weddw a'i blant.
Llythyr at y Gol.I
Llythyr at y Gol. I CERDDORION A CHERDDORIAETH Y I CYMRY. Mr. Gol.,—Carwn. gael gofod fechan yn y DAIUAN i ddweyd ychydig ar y mater uchod, gan fod rhvw swn deffroad i'w glywed drwy y wlad. Mae Cymru, fel y gwyr pawh o honom, yn wlad gerddgar. Y mae gwledydd eei ddorol eraill yn eyd- nabod hymiy. Mae'rgau mor naturiol i'r Cymry ag yw anadlu iddi. Daw Saeson gwii- gerddgar weithiau am dro i'n gwlaù, ae y maent yn eyduabod ei bod yn fyw i'r gan. Gallaf nodi un heddyw sydd yn fyw, sydd yn gofidio na. fuasai Cymru yn eVDl- eryd ei lip a I' Y l' un esgynlawr a, chen- hedloedd i»ra ill, gan fod y Cymry, meddai ef, yn feddiannol ar "y galluo<^d naturiol hynny, a bair i genedl ragori mown eerdd. j., Mae ein lleisiau swynol a'i naws fwvn- a¡cId yn ¡Jotin']' hye!. Ond cilo, nid v genedl yn wir effro i liyn. Mae ein cyfan- soddwyf yn llu yn llechu rhwng eu bryniau, a'n eyfan-soddiadau gorchestol yn. ddisylw. Di later well y genedl; yw un t) c. Bai arall ydyw gofyn i gerddor o'r oc.hr at-all i Glawdd Offa ddyfod i'n cyfar- wyddo, a hwimw liel) ddeall ein hiaith ni. Credaf llad oes arnom heddyw angen gofyn i ddieithr-ddvn iniiaii li, a honno ylt estronol, i'n cVfarwyddo, a, eliennym eisoes gerddoriou allasai lanw Ileoedfl hyn gydag urddas. In Abertawe yn ddiweddar fe-'n cybuddwyd ni o fod yn anwybodus mewn eerddoi'iaeth ae ,Y11.v blaen, fel y mae arfer ambell Sais. os bydd am i ni gredu ein bod ar ol cen- liedloedd eraill. Rhaid dweyd nad yw'n cenedl ni wedi cael yr un manteision a- llaw er o'r cenliedJoedd, ond etc, eredaf i nad yw Cymru ddim yn anwybodus yn j yr ystyr ddyfnaf. I Yr wyf o galon yn diolch i Dr. Yaugiian I f(,] (,Ivyl o ()C.Ilr (.i Te, dim ond y dyn sydd yn caru ei wlad. j a'i genedl., ac yn gwybod ei bod'yti-^ eaeH cam, a. a 1.1 ai sefyll fel y gwna.eth, a hynny j .vm mhresenoldeb y doethion. Beth a j wyddai y doethion yma, am gerddoriaetli ;v Cymry a'u Fe ddyweti- odd Dr. Vaughan Thomas wrthynt yn ddidderbyn wyneb mai gelynion ein gwlad !tl hynny sydd yn eeisio bod. yn ifrindiau itldi heb ei hadnahod. Blin ( t i I yw meddwl bod rhai o'n eerddorion ni, efallai, yn rhy wasaidd i'r doethion hyn sydd beunydd yn pregethu bod. Cymru yn anwybodus. Beth am ein gwroniaid gynt, ae y mae gennvm wroniaid heddyw yn fyw?" Ond nid (m ganddynt fantais i flodeuo, tra y eedwir liwy yn gudd rliwng v mvnvddoedd yma. Gwn fod eisieu gwell addysg gerddorol arnom, ac y mae hynny yn naturiol, ac yn war am bob gwlad—byw mewn eisieu o hyd, dyna hanes y byd. Mae angen ysgoiion cerdd arnom, a hynny ymhob tref a ph'entref, ac angen gyvell athrawon o hyd, ac o hyd, fel y hyddwn yn tyfu. Mae y cyfan arall gycla ni. fel y nodais Ond y mae un peth yn ein dal ni yn ol, dywedodd cerddor mawr Krthvf vn ddi- weddar, bod cenfigen yn llecliu yn y gwersyll yn rhywle, nes peri bod ý Cymry yn eael eu cadw yn ol, ae y mae yn rhaid symud y drwg yma yn gyntaf, er mwyn j'r gpnedl gael ei He Efallai nad ,i lai 'naf- t ydym J11 ddigcn parod i helpu ein gilydd. Meddyhwn am hyn. Credaf yn bendant iod yn rhaid i bob cenedl gael eu dynion eu hniain yn athrawon arnvnt, er mwyn datblygu eu nodweddion eu hunain. Awn ymlaen yn feddylgar i fydoedd newvddion y gerdd, a dymunaf hir hoes 1 Dr. Vaughan am sefyll dros ei wlad. WM. GEORGE. L.T.S.C. Ystalvfera.
Newyddion.
Newyddion. 0 Ben Cloo Mawr Tredegar.-Gan Ap Noah.Aeth y cynhaeaf heibio, a dioic li .am help y Tramp i gwnni'r tatus. Cefais grop toreithiog eleni. Gan fod y Tramp ar s ddyfod heibio yma cyn hir, bydded hysbys iddo y bydd iddo groeso a Jlety cysurus am noson neu ddwy "an fv nghyfaill m?yn, W.LL, lie v v"l ddigon 'N' ??'\ t'"oHi, ac o>s bydd am aros yn hwy, i c,lioffi'i c o,,s byd(l? -tm ?ii-o,? vn liin bydd j minnau oralu am lodgings iddo .?i' I, Bryn, tloty phvy Bed?-eDtv. a gofalaf y ca gan Feistr y Ty hardd yna ddi?on u fwyd chwaethus, a dyfervn bach y'n awr ac edwaitho black and white pur o Vvni. tiand, a cIa i Dratuii druan vdvw hwnnw ar ei ffordd drwv'r wlad. Superintendent Nurse Tloty Bedwelliv heddyw yw yr hawddgar (gviit) Edythe Jones, merch y diweddar Mr. W. B. Jones, Llanelli, a hi yn awr yn Mrs. Schneider, priod Dr. Schneider, medc1.v milwrol yn South Africa. Mae hi vn ei swydd bresennol ers tua chwe blynedd. a naturiol y gallaf ddweyd am dani Ei hoffus waith 0 fewn ei chell Yw gwneuthur pawb yn iach MiieMtraf ddweyd na ddaeth ei gwcli 0 dref y Sospan Fach. Bu y Parch. T. Mardy Rces, Castell- iiedcl, yn pregethu yn Saron y Sul o'r blaen mewn ewrclcl chwarter, a da oedd gennyf ei glywed. Un Mr. David Price, B.A., sydd ne,vycld ei sefydlu yn esgoh ynw, a boneddwr urddasol vdvw, ar- yn enedigol o Glyn Nedd. Claddwyd Myfyr Ddu v Linn diweddaf ym Mvnwent Iwyn y Due, a llu iawn hOllam yn ei gynhebrwng. Bu farw vn oed ac yr oedd yn frawd i'm hen gyfaill doniol, Myfyr Wyn (Bach Ifane y DARIAN). Rhoed tysteb i Dr. Scurloek, oddiynia gynt, ond yn awr o Abertawe, yn y Town HalJ v noson o'r blaen-am ei wasanaeth ffydl drlf on fel meddyg lleol. Bu y meddyg anrhydeddus hwn yn fendithiol iawn I iiii mewn ihnver ppen, gan hynny dvmun?n yn nda Jddo ef ? ? FAES ?wvdd, a ga II P°ii 1 deimlo'n fa1ch o hono. Castellnedd.-Buom yma'n meddwl v. ymwehd a ni gan Pramp y Darian, iit 311 ar ei ffordd a Bareyderi, nou oddi yuo, ond siomwyd ni; hwyrach v ([,III- wedi y delom ni yn well Cynirv, neu efe yn well Sais. Y mae ychydig yma a ad- waenent y Tramp. Pan vrrid' ef tr'wv'r dret y diwrnod o'r blaen, gan vr Henadiu- Jordan, gwaeddodd un o'r hog"ia, 1"Dyco Dramp y Darian, myn jia web i." Y mae can 11101 mawr ar ein Cyn si or Ti-ef(-), aiii y safiad a wnaetli ar gwesti\A ii y paffio; gwrthododd yn bendant wasan- aeth y Neuadd i gyunal y rhialtwch chd hwn ynddi. Teindir mai pisia); lladd vs- bi-yd ymladd sydd, ac nid ei feitlirin Y mae Cyngor Eglwysi Rhyddion y dref 1 ganmol, heiyd, y dyddiau hyn, am v dtddordeh a gynier yn lies -corfforol y, bob I ifenc. Danionodd apel a ebynryehioiaeth ato, yn gofyn iddo, drefnii eyfleusterau iddynt i ddatblygu ac iachuso'r corit. Gyvariwyd dros ddau cant o bunnoedd ar ddiodydd meddwol vma y flwyddyn ddi- woddat. Bdh pe hllasat y rhain,yn lie eael eu llyneu gan feddwon, vn 'cael en rhoi er lie,; i, (ii,cf-P Fault <jlhd wn< ud o honvnt er cysnr a lies y bold ifenc? Bu "Llaethferch" ym Mrvncoch vn ddi- weddar. Y ,,niae son mawr am dawi. Catodd lond y lie o gynulleidfa.' Cui- y lie yn trwd a llawen am awr a banner, dim ond ei hunan. Dvwedir nad yw ochrau Mr. Mayberry, M.F., wedi dod yn ol yn iawn i'w lie eto, oherwydd y chwcrthm dilywodraeth ncson darlith a chyngerdd <' Idaethferch." Nos Tan, R.hagfyi- 10, hu Cymdeithas Gorawl y Dref yii I)ct-ffoi-iii- Io'i, 'Creation,' o chm arweiniad Mr. T. Hojikin Evans. Mus. Hae. Yr oedd v Neuadd yn or iawn, d yn 1111 fras. Trist ydym wrtii reddwl am golli'r arweinydd enwog a galiuog o r dref. Y mae wedi gwneud pcth ?mhrcdd dros ganu a rueful a chlas- '? Y? Nghas?Hu-dd. llydu y gci?.d. heiyd, yn un foesol ae ysbrydol; y mae'n irrv.Ci gwir grefyddol. Pob llwyddiant iddo yn Liverpool, a chaffed y Gogierld- wyr yn ddynion.