Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
! YBardd yng Kgiiymrii.
YBardd yng Kgiiymrii. "Tlotyn byd y Celfaa Cain." (Darllenwyd yng" Nghyfarfod Adran Gorllewin Morgannwg o'r Cymdeith- asau Cymraeg, Abertawe.) Er's Uawer o fiynyddoedd ond odid nad ymffrost fawr Cymru yw-y Bardd a'i. ganJ Ymhyfryda pob Oymro ymron yn ei garolau per, a'i freudd- wydion melys. Cenir ei alawon yn barhaus ymhob cwmwd. Mawrygir ei enw drwy'r wlad. Efe yw hoffder y gwyliau, swyn y cartrefi a gwron yr Eisteddfod (neu o lei uf efe dylai fod). Te, ffafrddyn Cymru yw'r Bardd. Car y gwir fardd ei wlad yn angherddol, rnor angherddol nes tyrr allaii i ganu yn ami :— "Pa wlad wcdi'r siarad sydd Morlan a C'hymru lonydd?" Er fod a nodwyd yn wirionedd dx-droi- yn-ol i raddau iielaeth, eto gofynnwn yn ofidus, a gafodd neu a yw'r bardd awengar yn cael yr anrhydedd dyladwy iddo yn ei wlad ei hun gan ei genedl ei hun, ei dy, a'i dylwyth ei bun? Ni charem wrth, gexsio ateb y cwestiwn hwn wneud 'cam a gwrthrych serch a chalon gwlad, nac ychwaith bardduo cymeriadau a gwroniaid y genedl, ond yn hytrach urddasoli Cymru trwy dwyn y bardd llwm ei fyd i safle odi- (iocaeh ym iiiyd y Celfau Cain. Er cyrraedd yr amcan hwn,. ceisiwn awgrymu rhai pethau y credaf a wnaent les mawr. Carwn sylwi ar y Bardd yta. y cylchoedd a ganlyn:— 1. Y Bardd a'r Orgraff. 2. Y Bardd a'r Eisteddfod. 3. Y Bardd ag Addysg. Ni heb lawer o wyleidd-dra y dy- munaf draethu gair neu ddau parthed Orgraff y Bardd," gan gymaint a fu cythrwfl yr awdurdodau yng Nghym- ru yn ei chylch, yn yr Eisteddfod, a" r Wasg. Hen fater digon blin i'w drin ydyw, ond eto mae'n bwysig. Gwydd- om yn dda, a gwyr Hawer eraill mai poenus i fardd yw'r Orgraft heddyw. Cwyd un ei Orgraff newydd o flaen y wlad; cwyd arall ei orgraff. yntau, yna daw arall .allan gan honni mai ei or- graff ef dylai fod yn orgraff safonol. Nid condenmio na diraddio y gwyr car- edig a gaUnog hyn ydym, cofier, nac ychwaith gyfrif eu cynhyrchion yn' ddi- werth; ond y gwyn yw, nad oes "Un Orgraff Safonol a iSicr i'r Bardd Cyxn- reig, ahonno yn Orgraff Gydnabydd- edig a Mabwysiedi^ vtcdi ei ffurfio a'i sicrhau gan oreugwyr y Gymraeg." Cydnabyddwn ar unwaith ddaioni mawr ymdrechion pob gwr dysgedig a wnaeth ac sydd yn gwneud yr hyn a aHo i geisio terfynnu y mater poenus hwn, ac onid gresyn mawr yw na byddaimodd cyflwyno. uti safon sicr o orgraff a fardd Cymru. Trowyd, allan lyfrau o. werth mawr ar fa'ter yr orgraff, a buont yn gaffael- iad rnawr, yn enwedig i feirdd ieuainc,l. ond ni osodwyd, neu yn hytrach, ni chytunwycl ar un o honynt i fod yn safon ddiamheuol o flaen y beirdd a'r Henoriol). Edrycher o gwmpas yn ein gwahanol gylchgronau lienyddol a barddoxxol, a chexr gweld yn ddioed yr orgraff yn newid i amryw ffurfiau. ac yn 11 awn o anghysonderau poenus. Darllener weithiau ein hawenyddioh, I a deuir a-r draws amryw o ddulliau ar yr orgraff yn britlxo r cynhyrchion. Mabwysiada, un bardd orgraff a fo at ei clrvyaeth ef. Mynn bardd araU ffurfiau gwahanol, ia,e arall ycliydtg o bob orgraff, ac ambell brifardd a chan- ddo ryddid i lunio'i orgraff yn ol yr angen. Geilw ar eiriau fel y mynn, ac yn anaml lawn y ceir beirniad yn ei gondelnnio am hynny, tra curir ar fardd arall yn druenus am na fu yn ddigon ffodus i gael breinlen rhyddid yr- orgrif-f. Gwyr pob cystadleuydd ieuanc mai annifyr iawn yw gyrru cynhyrchion barddonol i'r Eisteddfod. Nid am na v. obwyir y goreu, ond ar gyfrif ansierwydd yr orgraff. Dibyn- na yn hollol ar chwaeth y beirmad. Gyrrir can, englyn, telyneg, awdl, neu bryddest i'r Eisteddfod, ac ymdrechir bod yn bur newydd o barth iaith ac orgraff, ond er syndod mawr i'r bardd siomedig, condemnir ei newydd-deb yn ddi-drugaredd gan y beirniad, na fynn mo'1' ffurfiau hynny, a chyhoedda rati 0'1 ddulliau ei hun fel yr unig clulliau eywir yn y Gymraeg. Fel hyn yr. eir yrnlaen o Eisteddfod i Eistedd- fod gan brofi'r beirniaid er mwyn dod I o liyd'i'r orgraff 'ofynnoi ar gyfer pob un o honynt. Gofynnwn yn deg, ai ni ddylid di- wygio yn y cyfeiriad hwn, a hynny heb oedi blynyddoedd poenus i ymdrin a'r mater Os ydym am gadw'r laith yn lan a phur, a chodi cenedl newydd o lengarwyr a beirdd, mynnwn orgraff safonol. Llunier ■ pwyllgor o oreugwyr yr iaith a mynner orgraff derfynol a gwybvddus i lenorion a beirdd y ivlad, y modd y gallo beirniaid gloriannu'n hyderus a, diogel, ac oddiar safon gyd- nabyddiedig. Nid annoeth fyddai i'r pwyllgor a grybwyllir gyfarfod un- waith neu ddwywaith yn y fiwyddyn i wylio'r orgraff ac ymdrin yn ei chylch. 0 digwydd rhyw g.yfnewidiad mewn ffurfiau geiryddol, neu. arall, | yn 01 gofyn llafar y cyfnodau, hawdd fyddai hysbysu hynny. Ceid felly safon o itiyd gerbron y wlad. 2. Y Bardd a'r Eisteddfod. yr Eisteddfod eto y modd y delir a'r bardd yiio. Nid ydyrn am diraddio "yr hen annwyl hon," ond credwn na cha'r bardd ei le ynddi, h.y., ei Ie priodol. Er enghnufft., edrycher ar ein rhaglenni Eisteddfod- cl, a meddylieram y gwobrwyon isel a gynhygir i'r beirdd, yn enwedig yng nghystadleu aeth yr englyn celfydd, crefftwaith xixwyaf yr Eisteddfod, ac eto efe yw yr isaf ei bris gan ami i bwyllgor. Gwelsom y dydd o'r blaen mewn rliaglen Eisteddfod leol y wobr sylweddol o "banner caron" am dau en, ,l yn "Nos" Onid oedd hi yn bryd i ryw "lygad dydd i ymagor ar y J J u .J maes hwn n'i "ddeial aur rhwng dail arian" ? Dyina ddiraddiad ar fardd heb os nac onibae. Geliir ychwanegu amryw o engh- reifftiau cyffelyb. Ni pherchir y bardd yn ol ei haeddiant. Ca'r cerddor well cyfle yn em heisteddfodau ileol a thaieithol; ceir gwobrwyon mwy syl- weddol. a brithir ein rhaglenni a chystadleuaethau cerddorol, gan wthio rhyw fanibn lienyddol a barddonol l vjMf gornel bychan am bris cyftredin ac isei. Gofier, y gwyddom am am- genach triniaeth ar fardd na hyn, ac yr ydyin yn cyflwyno eiii diolchiadau .cynnes i'r pwyllgorau hynny a' wyr werth1 awen a lien. Paham y trinir yr awen mor wael yn ,yr Eisteddfod? Onid er mwyn gwr- teitliio Hen ac awen y sefydlwyd yr Eisteddfod ? Ac onid oes hawl gan y ddwy gelf gain hyn i amlycach le ynddi"Nid Cymro heb Gymraeg," ac Did Eisteddfod heb ei LIen a'i Barddas hefyd. Cwynir yn ami am yr anhawster mawr a ga beirniaid yr 'Amrywiaetlx' gyda chyhoeddiad eu Beirniadaetliaii oddiar lwyfan yr Eis- teddfod. Wedi gweithio yn dlWyd 1 dynnu beirniadaetnau manwl ac addysgiadcl allan, eto heb gyfle teg i'w cyhoeddi oddiar y llwyfan. Rhuthrir pethau ymlaen i wneud lie ac amser i bethau ereill. Siomir cystad- leuwyr yr adran farddonol i raddau hela^tk. Wedi llafurio'n galed i wan pryddest, awdl, neu arall, ac yn llawn gobaitlt o- glywed beirniadaeth fanwl ar eu cynhyrchion, yn gorfod mynd o'r wyl ar "air neu ddau," neu heb air o gwbl, gan "fod yr amser yr brin"! i teg hyn a beirdi ? Dwedwn, Na! Y Bardd heb le'yn yr Wyl ac yntau yn blentfn iddi t Cwynir yn yr Eisteddfod pan ofyn- na'r. Bardd am ei gyfle, cwynir yn y Wasg (TMolch fod pethau yn gwella gyda'rWasg} pan ofynna am ofod bychan .I w feirniadaethau, nes gwneud kldo deimlo ei hun yn esgymun beth yr Eisteddfod. Yn sicr, y mae gormod ¡ o wthio o'r neilldu ar y Bardd Cym- reig yn y Wasg a'r Eisteddfod yn y dyddiau hyn. Y mae angen diwygiad ¡ buan yn y cyfeiriad hwn. Credwn i gyda'r Prifardd Gwili mai doeth aai cynnal cyfarfodarhennig yng ngly« a'r Eisteddfod. I gyhoeddi'r N beirniadaetbau yn fanwl a phwyllog, II ac nid annoeth fyddai awgrymu i'r bardd bnddugol ddarllen ei gynnyrch allan yn y cyfarfod. Teilynga'r bardd hym, a gwnai lawer tuag at feithrin ysbryil gwell tuag at Farddas a Lien y wlad. MYFYR NEDD. (I barhau.) 11 t
1i CARDOTYN Y GAEAF.
1- CARDOTYN Y GAEAF. Heibio i'r drwa daw llobyn- I iin ei wdd Syra:l, jaeh-y briwsionyn; Yua'i Ðdnw, ynwers i ddYIl, I A fawrvga i frigyn. Treforns. Tom John.
tsesruiaciaelli Drama Tylorstown.
tsesruiaciaelli Drama Tylors- town. "CHAMGE" (J. C. PR AW SIS), k v ACT 1. Dun Irnwslg yma eto. Gwnaed ym- drech gan y cwmni hwn at y "make up," ys dywed y Sins; ond mae gan- ddynt lawer o le i ymberffeithio. Edrychai 'J ohn Price' yn debycach i amaethwr na glowr, a'i wraig yn debycach i forwyn fferm nag i'r hen 'Gwen Price' annwyl. Cymerodd y cwmni hwn at ormod o dasg. Meth- lant hollol ydoedd 'John Price,' gwnai hei-i wi- gwledig gweddol. Ei fyneg- iant a'i orffwysiadan yn wall-us iawn. Astudied iaith y wynepryd. 'Gwen' ychydig yn nervous ar y cychwyn, ond daetla. ati'i hua ymhen ychydig, e, i llais a'i hosgo'n ieuanc. Gwnaech 'Gwilym' a 'Sam' ei bymddangosiad i yn hynod naturiol. Astudied Gwilym wrid y darfodedigaeth a'r pesweh gwanaidd-gwag. Ymddanghosodd 'Levis' yn naturiol dros ben ar y cya- taf, edrychai'n addawol ond fe'n siomwyd yn fa.wr ynddo. Yr oedd 'Isaac Pugh' wedi gwisgo cymeriad da; ond heb fod yn gweddu i'r cymer- iad rhagrithiol maleisus hwn. Edrych- ai fel rhyw English comedy man, er fod ei Saesneg yn ddlgon- Cymreig- aidd. Methiant hollol ydoedd Lien yr Act hOll. I ACT II. Gormod o ganu cyn codi'r lien- Nid oedd y mynegiant. a'r gorffwysiadau yn cael y sylw priodol gan y rhan fwyaf o'r cvmeriaclau yn yr Act. Yr oedd 'Twm Powel' yn gynieriad da a ran ei wisgiad a'i wneuthuriad i fyny; ond colload rai brawddegau nodweddiadolj iawn o'r cymeriad: er engraifft, ga- dawodd allan "Duck the Devils in the river I would." Pa le, roedd y Tie Ooch gan 'Lewis,' 'Dai,' a 'Twm'H a I a Nid oedd Gwilym. yn ddigon bloesg a gwan yn yr Act hon eto. Dylai or- ffwys yn ol yn fwy diymadferth yn ei gadair; yn hytrach na phwyso mlaen ¡ ar ei frest. Nid oes gennym ddim yn I rhy dda i ddweyd am 'John Henry,' ond yn unig y carem chwarae'r tad iddo Ni chawsom y Cadno gan 'Isaac Pugh.' Gwan iawn oedd y diwedd-glo yma eto. Condemniwn 'Isaac Pugh' i'r eithaf am glustfeinio ar ol myned trwy'r drws. ACT in. Yma cafwyd agoriad naturiol iawn I cydrhwng 'Gwen' a 'Sam.' Medrai 'Gwen' er hynny wneud gwell argraff gyda'r frawddeg "like a. strange dog," pan oedd yn ymadael a'r borefwyd i'r llofft. Gallasai ei gofid gael ei ddaii- gos hefyd yn fwy, effeithiol pan oedd II yn siarad am 'John Henry,' end dichon y byddai'n well pe bufasai gan- ddi gryfach 'John Price.' Gwnaeth 'Lizzie Ann" yn gampus. Cofied GWllym mai 'deep' yw 'deep,' ac aid 'dip.' Axighymeradwywn 'Gwen' a 'Lizzie Ann' am edrych allan drwy'r lfeiiestr--ui-i i'r chwith a'r Ilall i'r dde. Y Riots hefyd ar y dde yn lie dod & gyfeiriad y ffenestr. Cofied fod celf- yddyd yn hawlio dagrau gan y gynitll- eidf a yn y fan hon; ac nid gogleisiad chwerthinUid. Rhaid i 'Gwen' a 'Lizzie Ann' fod yn feistrolgar cyn sicrhau hyn- \I)yma lie byddai rhyw- beth fel "anawdd ymadael" y? effeithiol gan orchestra. ACT IV. I Darlun o natunoldeb oedd y garwr- iaeth cydrhwng (Sam' a 'Lizzie Ann' ond belwri "Sa,iii' yn fawr am fradychu cymeriad y Cockney trwy ddweyd "Cofia di nawr" fel y gwnaeth wrth fyned allan. Ffiaidd ydoedd i "fwm-- Pwel' gnoi tybaco a phoeri ar lawr yr ystafell. Hefyd anffawd fawr i'r di- wedd-glo ydoedd i 'Twm' adael allan y frawddeg, "Nobody had the heart to tackle them again." A'r gwaith goreu wnaeth 'Dai Mathews' yn ystod y per- fformiad oedd Ilanw'r bwlch. Yr @eld y diwedd-glo yn bechadurus o wan. Cydbwysedd, 9; mynegiant. 13; ar- ..1 ddull, 14; celfyddid, 13; me ke up—yr wyneb 4, gwisg 10; cyfanrif, 63. (I barhau.)
CYNRYCHIOlYDD. I
CYNRYCHIOlYDD. I Cynrychiolydd sydd was sill—roi'i oreu I 1 eraill vn ddi wall; I Dynobwys.a.dawnhebbaM, Llw ei air wna'n lie arall. Neeo.
! -Aelwyd y Beirdd.
Aelwyd y Beirdd. Anfcnsd y Beirdd eu cynhyrchion i Ap Hefin, 11 Seymour St., Aberdar. ji Tuag Ugain eto o dameidiaii yn j caeth o bob llivv" a llvin. Yr oedd "Synnu torf wna swu taran" yn dioddef o eisieu yii "tira." Dyma Alaw Sylen i mewn i'r Aelwvd fel crotyn a liond. ei gol o bapurau new- yddion i'w gwevthu, fel tae, a'r Darian yn ben. Ni chùfiwn weIeel Cnnrllon ar vi- Ael- wyd o'r blaen. Newidiwyd rhai llinelJau er mwyn cywirdeb, megis "Ac er i'n hoelio'r anwyiyd." am fod yr c ar y dech- reu heb ei hateb; CaoiawycJ allan un penn ill i Neander. Atsain Gan yr Angylion sydd gan W. T. Lloyd (gwledd briodas yw "neithior") N. W. Williams, G. S. Williams, Mardy Jones, J.H., a Harding Rees. Clywssni Odilsivrth Briallydd, H. M. Grwynne. WAIINFELEN. PENTREGALAH. Llys ton a lleisiau tyner,—yw aelwyd Wauni'elen bob amser; Horio adwyth a phryder 'Vna'r rhai bach' a gan rnor ber. I Dewi Aeron. Y CKYM AN Un dur, cnnn, ydyw'r cryman;—o'r uehel Wryc-hoedd gwna gyflafan; Fflach y dur sy'n fHwch o dan, Ac un dyrr y cmrd eiiian. Llansamlet. John Lewis. |. TAF ODI AETH MORGANNWG. Do, fe dreiws Dai fodrwyo-Megan, Merch Magus Llanwyno; W^ylws, rhegws a rhwygo. Pan fethws, llidiws y llo. Ynysybwl. Trefinfab. Til YD AN. Envniad a'i nwyd yn anian—a'i nerth Yn wyrthiol Y\I"l' Trydan; Ar amnaid, a'i rym yn dan, Crynu tir wna corn taran. Aberfan. Ap Llwyd. Y WESTERN MAIL. Y Western Mail, estron yw i iiii,-er Hyn mae yn hael roddi Newyddion rhadlon. di-ri, Er yn darian i Dori. YR EVENING EXPRESS. Yr Evening Express da estyn—i ni Newydd gwerth ei derbyn; llhanna dcferclx rinian i ddyn, O'r byth-hardd bias i'r bwthyn. Y SOUTH WALES DAILY NEWS. Y South Wales, hwvfus i waith ,yw,-a hoft Yw o wneud y cyfryw. Eglur gyhoedda?n Ixyglyw— Doeth ei farn-Hyddfrydiaeth fyw. Y SOUTH WALES ECHO. Newyddiadur 11awn nodd ydyw—'r Echo, A grawcir mor hyglyw; Nos—arlwv lxeis wir—lawn yw 0 hir-faith ha nes orfyw. Y DARIAN. Ymdwriaf am y Darian—i siop Os bydd siawns, ymhob man; Pur ei glod yw'r papur glan Yma gan bobl Owmaman. Alaw Sylen. SWN Y BOEN SY' .YN Y BYD. Er i'r Mawr lor ymyrryd,—a dynion I'w denu i wynfyd, Er Ei lef dyner hefyd, Swn y boen sy' yn y byd. Er i'n hoelio yr anwylyd—ar bren I Iwyr brynu'n bywyd, Rhwydd ydyw rhydd ddywedyd,- Swn y boen sy' yn y byd. Er i'r lor yn llawn agoryd,—y drws I drysor gell iechyd; Wyf feichog o afiechyd, Swix y boen sy' yn v byd. Er pobffrwyth ac esmii,-vtk yd,-gofailis I gyfeilio bywyd,— I'r clwyfus wella'r clefyd, Swii y boen sy' yn y byd. Er i'n Ner ein hadferyd,—o bellaf Ddu byllau anhyfryd, 0 anfoes i bur wynfyd, Swn y boen sy' yn y byd. Er cêl, fodd gwyr celfyddyd,—a synnwyr Senedd y cyfanfyd,- Hufen meddygon hefyd, Swn y boen sy' yn y byd. Er i'r nef wlawio hefyd,-fendithion Hyd fan deithiau bywyd, A rhoi manna i'r niunyd, Swn y boen sy' yn y byd. Er i Grist beri i dristyd)-gilio 0 galon y gwi,ii-Ilyd,- A'gwneud lieng i ddiengyd, Swn y boen sy' yn y byd. John Crawnon Jones. Gymer, Porth. 'I TREFINFAB. J'r cyfaill inwynlan Trefinfab, canaf, Fw annwyl enw—i'w awen lanaf; Oes hir a welodd i'w gan siriolaf, Am ged yr awen—mae gyda'r. lioewaf Ic. heb un os, Mebyn Haf—yw'r prydydd' A'i beiai?ld gywydd heb arwydd gaeaf. E. Phillips. BD GIGIJAID BETHLEHEM. I Bet hie'm Effrata, Pan dorredd gwawr lan, Daeth Angei-Gor Chvynfa, O'r nefoedcl a'i gan; Y Doethion o r Dwyrain. A'n Seren, a'u haur; Bngeiliaid-plant piygain, A'u mawl i Fab Mair. Cyflwynwyd y testun Gan engyl i'r byd; Bugeiliaid wnacth dderbyn Y Testun o'r crud! Mae tlodion yn traethu Am Geidwad o hyd, A'r Doethion yn talu Y treuliau i gyd! Yn swn mawl yr anthem, Gan engyl y nef, Awn ninnau hyd Bethle'ni. Gael trem arno Ef; "I Ddrnv bo'r Gogoniant" II vvy ganant o hy d, A "Heddwch" diffuant Gvhoeddant i'r bvd! Se,, -eii D N, Seven Sisters. J) Mardy Jones. I MAWL I DDUW. .d.£i.l.. \) R\yv n canu e!od i ni Ceidwad cu. Mae hyn i mi'n fwynhad; '( Docs dim yn fwy i'm henaid i. Er hod mewn aiiial v.> i. 'Rwy'n cam Dir.v a deddfau'r nef Eel diliau mel ynt hwy; tynnu rierth o'i Gariad Ef Drwy haeddiant maTwol ghvy'. Mae byw yng nghwmni Iesu glan I mi yn bob -mwynhad; Er gwaetha'r byd, ni phaid fy nghan Am lachawdwriaeth rad. Fv nghysur mawr yw Ditw ei Hun, A di-ei-i yw i mi; y gdtlirn fawr, er yn gvttin, Sy'n ilai na Chaifari. Y Femii. H." Neander Richards. I ATEB I no*; GWILYM G. WILLIAMS. Y wiwer yw'r creadur glan Mewn gohyg yng nghan Gwilym; Yii (-,hNv i lion I- Yn ddyfai rhwng y coed Ar bedair troed yn gyfiym; Ond er ei gweld lawer tro Ar goed y fro'n y gaea', Pe cawsai lonydd cysgai'n glyd A'r byd vn wyn gan eira Bane. D.J.M. I NEWYDD DA. .i. .1 A. I Y newydd ddug aclei-vii Ryw fore, gyda'r wawr, Am agoshad Nadolig, Dydd Geni Iesu Mawr, 'Rhwn aeth o fodd ei galon I farw drosom llÍ; Yr h oelioll deli odclefodd ar groesbren Caifari. Mae ganddo Ef fendithion Ddigcnedd eto'n star, 0 DdllW! distewa stormydd, A thonnau gH'w'r IllÔl', A gwna cinbyd yn ddedwydd Heb yncldo gur na phoen, Yng nghwmni yr angylion yn moli'r add- fwyn Oen. Gwilym S. Williams (Ap Gwenllian). Gwynfe. I MAB A RODDWYD I NI. Anrheg oesau, Dwyfol Bed y Nef, Duwddyn mewn cadachau yn v bvd oedd Ef. Hendad tragwyddoldeb yn y preseb tlawd, Plentyn anfarwoldeb ddaeth i ni yn Frawd. Crewr nef a bydoedd, delw"r Dwyfol Air, Brenin y Brenhenoedd ydoedd Baban Mair. Barnwr coiledigaeth, lawn dros bechod byd, Gobaith y ddynoliaeth yw y rhodd o hyd. Llauw mor addewid Duw i'r oesau pell, A ffynhonell bywyd mewn goleuni, gwell. Wyl odd lu o dda grau, yn unigedd 'nos; Daliodd bwys gofjdiau fel y lili dlos. Plygodd dan hechodau byd, ar ben y bryn, A gorchfygodd angau yn y bedd r'ol hyn! Aberth ewyllysgar drosom ydoedd Ef; Daeth a'r nef i'r ddaear, aeth a'r byd i'r nef. Ilesolfeil, W. T. Lloyd. Y NADOLIG. 1..l. .LLi. Canwn gànei enedigaeth A llawenydd yn mhob bron, Piygain Bore lachawdwriaeth Ydyw dydd JNadolig Hon; Caned pechaduriaid mawr ion Ffordd a gaed at Dduw ei hun! Ffordd y nef sy'n rhydd i ddynion— Crist sy'n gwisgo natur dyn. Blentyn gobaith! dos ac anthem, Os rhaid dod al bwys dy ffon, Cofia'r geni gynt ym Meth'lem, Ddaeth a nef i'r ddaear hon; Cofia fore ei Nadolig,- Dos ac aur, a thus, a myrr; I dv fywyd gwyw, crynedig, Gwaw r. y nei'oedd dirion dyrr. Gwyn a gwridog yw ei wyneb, Haul Cyfiawnder Dwyfol yw, Wedi codi yn y preseb, Haul Addewid rasol Duw! Haul y Rrolfwydoliaeth dirion Ddaeth yn swn telynaui aiii-! Dod i aros gyda dynion Cael y Mab ar liniau Mair. Llama Doethion mewn gorfoledd! Llona'm henaid inuau 'nawr, Geiriau cariad a llawenydd Gymaint yn y fagddu fawr; X acla u'r net yn nghlustiau truaI- Iesn'n fa ban yn ei grud; Ca/ned nef a daear gyfan Am y dydd i euog fyd. Dyffryn Dulais. Toriel.