Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Ysgolion ac Athrawon.
Ysgolion ac Athrawon. Hergwd gadnawaidd o waith rhyw swydd- wvr oedd anion athrawon o haniad lleol i'r lawiit yn mis Chwefror diweddaf. Oni ddylem gymeryd y cyfle yn achlysur i adenill ein breilliau ollyngasom yn ddiachos flyneddau vn ol ? Mae yn amlwg i bawb ystyriol fod yr ath- rawon cartrefol yn tra ragori ar y rhai un- ieithog dyblyfiadol anfonir yma o'r bnf ddinas tra y mae poblogaeth y dyffryn a'r diriogaeth mor amryw ieithog. Y mae pob plentyn sydd dan wyth oed yn yr ysgolion yn cael cam dybryd os na chaiff ei wersi eu iiegluro iddo yn iaith yr aelwyd. Ydym ni oedogion oil yn dra profiadol o'r anfantais a'r gorthrwm a dennlem pan yn yr ysgol ddydd- 101 yn Nghymru yn gorfod sillebu, a darllen, a rhifo gwersi Saesneg na wyddem eu hystyr. Yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf add- ysgir plant Cymru yn Gymraeg nes deall yr elfenau, a'r canlyniad yw eu bod yn inyned rhagddynt yn gyflymaeh na phlant Lloegr mewn addysg uuchraddol pan wedi cael yr elfenol yn drwyadl i'rdeall. Y mae yr un mor eglur fod rhai addysg- wyd yn ysgolion y Wladfa—-dan ein trefiuant ni ein hunain, heddyw luaws yn benau teiilu- oedd, ac yn Ilenwi safleoedd masnachol dU- rhydeddus a phwysig tra y mae niferoe !d o rai ieuengach addysgwyd yn ysgolius. •;i u(i- io ) y llywodraeth nas gallant dderbyi) swsdd a safle, nac yn wir siarad ac ysgr;?' litil un iaith yn gywir. Haera ambell swyddog cibddal! ylid dysgu dim ond Hysbaenae< yn r ;ol tra mai yr hyn ofyna y llywo Iraeth yw eu bo I yn medru iaith y wlad, gwnant a tyuont a ieithoedd eraill. Pan yr oedd yrAilvvvydd Roca ar ymweliad a'r Wladfa, yn Gaimaii bu yn ymddiddan a rhai o blant yr ysgol oedd dan y Proffeswr Puw, a chafodd hw\ nt yn siarafl-uii dair ac arall bedair o ieithoedd,- trodd at nifer o foneddwyr oedd gerllavv a dywedodd Mae plant y Gaiman yn well ysgoleigion na fi." Medda amryw ardaloedd ar hyd y dyffryn ysgoldai o'r eiddynt eu hunain. Man y ceir 4 » neu 50 o blant ni fvddai feichus i gynal athraw neu athrawes. Byddai plant yn cael dysgu tair iaith rhwng 6 a 14 oed yn barotach i wynebu y byd na mwvafrif v ihai fu dan addysg athrawon trwyddedig y llywodraeth yn y diriogaeth yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf. Hoffwn weled eraill yn traethu ar hyn, ac y codir ysgolion lleol ar fyrder i ateb angen- ion amrywieithog y Wiadfa.-W
ADDYSG Y WLADFA.
ADDYSG Y WLADFA. Yn bersonol teimlwn yn anfoddog a gwrth- wynebol i waith Swyddogion Addysg y Weriniaeth yn diswyddo y Cymry oedd yn athrawon ac athrawesau. Yn ddiameu y gorwedd arnoin tel Cymry y Wladfa y ddy- ledswydd o udan gos yn gryf eill hanfoddlon- rwydd, a'i ddangos i brif swyddogion y Wetiniaeth. Ni ddel daioni i ni y Cymry trwy fod yn rhy oddefol, y mae'n ddyled- swvdd arnom wneud i'r Weriniaeth deimlo mewn gwahanol ffyrdd oddiwrth ein bodol- aeth, a goreu bo'r cyntaf y gwneir hyny. Y mae bodolaeth yr Ysgotiaid sydd yn Buenos Aires yn deimladwy i'r Weriniaeth, a dylem ninau wynebu ein hanhawsderau yn fwy penderfynol. Nid gwrthryfela a'r Weriniaeth feddyliwn, ond dangos ein satle, a datgan ein syniadau am ein hawliau fel Cymry gydag addysg a materion eraill y Wladfa. Y mae Cymry yr Hen Wlad yn cael rheol- eiddio addysg eu plant yn Nghymru ac yn derbyn arian gan y Llywodraeth tuag at yr addysg hono, a thystiolaeth swyddogion addysg Prydain yw nad oes unrhyw ran o'r deyrnas yn gofalu yn well am addysg y plant na Chymru. Pa niwed fyddai dyweud hyn wrth brif swyddogion y Weriniaeth hon? Gwir fod Cymry y WJadta wedi bod, ac yn parhau i fod, yn rhy ddifater gydag addysg eu plant. Nid diffyg llwyddiant bydol sydd yn cyfrifam hyn. Haws fyddai genym gredu mai llwyddiant amaethwyr y Wladfa sydd yn cyfrif am eu difaterwch gydag addysg eu plant. Y mae amaethyddiaeth yn dwyn cymaint o elw a mwy o anibyniaeth nag un- rhyw waith arall yn y Wladfa — dynion yn gallu byw yn anibyuol ar eraill, ac am i'w plant fod felly, ac y mae hyny yn deimlad ddigon hapus, ond y mae er hyny yn gyflwr hynod ddiffrwyth, ac yn sicr o effeithio yn niweidiolar y Wladfa Gymreig yn gyftredinol. Ai anhawdd fyddai flurfio pwyllgor o haner dwi in neu ddwsin o'r dynion mwyaf effro yn y Wladfa i roddi ystyriaeth i'r mater dan sylvv, sef addysg.
MASNACH AC AMAETHYDDIAETH-
MASNACH AC AMAETHYDDIAETH- "Y lIaw sydd yii sillio'i- cryd," ineddir, sydd yn llywodraethu'r byd." Gellti- dy- weud hefyd mai y llaw sydd yn llyvvio mas- nach gwlad sydd helyd yn Uyvvodraethu ei ham aethyddiaeth. Dylem fod yn effro a pharod i wneud aberth yn awr fydd yn y dyfodol yn talu yn ol ar ei ganfed. Os na wnawu, bydd y cenhedloedd eraill yn dyweud wrthym rhyw ddiwrnod "Its no use crying over spilt milk." Os yn nwylaw y cenhedloedd eraill y bydd y Fac- tories a gwahanol ganghenau masnach, yn eu dwylaw hwy hefyd y bydd v gallu i reoleidd- io amaethyddiaeth y Wladfa. Yr hyn yw llynges gwlad i'w byddin, yw masnach i'w hamaethyddiaeth. Nis gall unrhyw wlad amddiftyn ei hUll heb lynges dda ac nis gall amaethwyr y Wladfa amddiftyn eu hunain os na wnant ymdrech ac aberth i amddiftyn eu masnach.
—-... Mahomet a'r Twrc.
— Mahomet a'r Twrc. PENNOD III.—PARHAD. Prwssia ac Ysbaen yn ddiallu. Itali yn fan ddarnau rhwng dwsin oorthrymwyr heb ond Sardinai fynyddig yn mwynhau rhyddid a Rhufain wedi codi baner rhyddid dan Garibaldi, a pheri i'r Pab ffoi i Gaeto ond drwy arfau Ffrai IIC YII cael ei gludo i deyrnasu ar ei balas ac eglwys San Pedro yn unig. Nid oedd syniad am ryfel yn boblo-aidd yn Mhrydain. Yr oedd esbonwyr yn dehongli y proffwydoliaethau am Gog a Magog a'r anghrist mewn llyfrynau pa rai a werthid wrth degau o filoedd yn Lloegr, a chyhoeddwyd dau yn Nghymru dan yr enwau Armagedon a'r Frwydr Agoshaol, pa rai gawsant gylchrediad helaeth. Traddodid darltluélu a chyfeirid mewlJ pregethëlu gan enwogion Cymru i'r r.n cyfe riad. Cofiaf Michael Roberts, Pwllheli yn dweyd ar bregeth yn Llangollen y byddai iiiwedcl anghrst cyn pen tri leng mlynedd. Diau y torfvnyglwyd llawer ar rwysg y cenhed- loedd eithr nid ar u 1 v hergwd nac mewn un ganrif y cyflawnir y proffwvdolaethau am anghrist, a'r gau broff.vyd, a'r bwystfil, a Gog a Magog. Mae mil o flynyddoedd iddo ef megis dydd. Cyhoeddwyd rhyfel a Rwssia ond bu raid i weinyddiaeth senedd Prydain ymddiswyddo ar fyrder cyn cyflawni dim. Wedi hir drafferth ffurfiodd Arglwydd Aberdeen weinyddiaeth gymysg na bu ei bath arhyd y ganrif, a daliodd swydd tra parhaodd y rhyfel. Rhyfel y Crimea yr hwn na fu ei fath mewn dilunwch, dyoddefiant, a cholled ar fywydau o bob tu. Ymroddai y bobl i'w gynal er mwyu cadw urddas eu gwlad, a daeth o'r tryblith arwyr dyngarol bydglodus a rhai gwelliantau bendithiol i'r byd. Oeddwn yn ninas Llundain pan gyhoeddwyd heddwch ac0 1 mor lawen yr oedd y miliynau yn goleuo y ddinas i ddathlu yr amgylchiad. Marwolaeth Tsar Nicolas yn Rwssia ynghyd a marwolaeth prif ryfelwyr y pedwar gallu a nychu eu byddinoedd barodd iddynt ymdawelu heb gyflawni dim ond dinystrio caerau Sabastopol. Cynadledd o holl allu- oedd Ewrop a wnaeth ddwy dalaeth yn deyrnas anibyuol dan enw Roumania a myn n u gall y Twrcroddi rhyw haner hunau- lywodraeth i Bwlgaria a Servia. I'w barhau. 4406 —————
ALFALFA AS A FOOD FOR MAN.
ALFALFA AS A FOOD FOR MAN. [O'r Buenos Aires Herald, trwy law y Bonwr HUGH JOHN HUGHES]. Alfalfa is to be converted into chewing gum, substitutes for tea; d coffee, soft drinks, flour S3 rup, flavouring extracts and various other food products, aco ng to F. W. BO\, ev of Rapid City, S.D., s< etiry and treasim of the Alfalfa Foods Con: jany. "Withalfii a tea or coffee, pancake made from alfV. t flour, and syrup from extracts from thesa ■; plant, the food products will supply eve • need for the ordinary breakfast, said i Bower. Candies of various kinds have bf made, and contract with a Minneap' candy manufacturer, already made, ill f: .<• the company facilities for mak 19 th tisa, d; of pounds." New mown hay flavour for soft dr.nks ;id a dash tor flavouring for sherbet or ice ere 111 extracted from the alfalfa leaf is a possibil ty, according to Mr. Bower, while small clil)tf- of alfalfa extract can be dropped into the cup at the breakfast table and a cup of cofiee substitute made in two minutes by pouring on hot water. Pancakes and syrup from the same extraction and a mint after the meal made from the same product are some of the possibilities, Mr. Bower sail. Besides the manufacture of foods from alfalfa, the company will install machinery for the manufacture of tow, twii e, paper and yarns and linens and to extract tood products from flax straw. Experiments already mal e. according to Mr. Bower, insure that more than a dozen food products can be made from the leaf and stem of alfalfa. Experiments leading to the organisation of the Alfalfa Food Company have been going on for more than four years, Mark C. Rich, an alfalfa grower of Hot Springs, S. D., has furnished his table chiefly with alfalfa foods during the last two years. Green tea and flour of excellent quality have been produced and tablets which make good coffee are manu- factured. All the too Is are extracted from the I)o iiii lector the product. "In 111, ( elcious styles alfalfa food pro net can be served," said Mr. Bower. Breakfa-t foods, tea biscuits, confectionery, soda water and ice cream and a hundred other teist, preparations have been prepared from alfalfa. The company's plans include treatment of the product so that at least a saving of 25 per cent of the waste incidental to the present methods of feeding stock can be saved. In the manufacture of flax products the company expects to be able to give the flax growers an opportunity to realise on the flax-straw that has ben either burned or left in the fields to rot. Flax tow and twine with a large per cent of first grade fibre will be made from the straw.