Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
-Addysg y Wladfa. I
Addysg y Wladfa. [PARHAD. ] Er engraifft i fod yn bregethwr dysgedig nid digon iddo fod yn gwybod yr holl Feibl ar ei gof, a chredu pob gair ynddo, a chyda ffydd gref y gwna Duw roddi yn ei enau eiriau priodol er mynegu y genadwri. CYIJ y bydd i fvuu ar safon, rhaid iddo astudio gwahanol ganghenau g wybodaeth. I ddeehieu rhaid iddo feddu gwybodaeth fydol gyffre linol, megis rhifyddiaeth, hanes- iaeth, daearvddiaeth, gramadeg, etc., yna wedi iddo efrydu y gwahanol ganghenau yn weddol drwyadl (a chymer hyny le am o dleuddeg i bymtheg rnlynedd yn ol Hafur a medrusrwydd yr efrydydd), yna bydd wedi ei gyfaddasu i dderbyn addysg uwch er ei gymhwyso yn uniongyrchol ar gyfer yr alwedigaeth. Y cyfan er meithriniad medd- yliol. Fel y gwna y ffermwr pan yn paratoi y tir cyn taflu'r had po dylotaf y tir mwyaf oil yr amser a'r drafferth gymer.i'w addasn, os yn dir da gwna mewn amser hwyrach gyda Uai o drafferth, ond nid yw y cyfan ar ben eto. Ar ol y driniaeth baratoawl yna, aifi' yr efrvdydd i'r Coleg, a dyna lie y cymer y cyfansoddiad arbenig le. Rhaid iddo wrth vvvbodaeth eang o'r Beibl y mae yn agor Vi flaen fwngloddiau o gyfoeth a bydoëdcl o brydferthwch sydd 311 ysgrifeniadau Groeg- _N ,s i-i e i iaid a Rhufeiniaid, yna y mae yn eangu a choeth i ei feddvvl; rhaid idda ymgyfarwydcla yn naearyddiaeth ac hanesiaeth y Beibl hailes gwahalJol grefydda u'r bvd, athroniaeth, gvvyddoniaeth, areithyddiaeth, etc. Nis gall wneu'.l hvn hob rai blynyddaeth o lafur cale I, o dan athrawon cyfarwydd. Ar ol yr boll flyuyddoe Id hyn o lafur cyson, y lllae'lJ sicr y gall yn awl- orphwys am y gweddill o'i oes ? Na, nid felly, rhaid iddo fod wrthi yn galed nen fe aiff rhwd ar y cyfan, aift" alian o'r cof rhaid vvrth astiidiaetli barhans e.' yin ivdnabvddu a'r vvybo l.ieth sydd yn c/nvi III yn i iv ii >1 yn y byd. Y mae yr nn peth yn vvir am b->b can gen o wyb odaeth. Rhaid i ddechreu feddn gvvybodaeth gyflf- re linol, Vila astudiaetb arbenig yn y gangen fyddo yn Ilalurio vnddi. Beth am ffenn- vvyr y Wladla ? uid oes angen iddvllt hwy <1.tU !io amaethyddiaeth gvvcithio sydd eis;ell ac nid astudio. Yr wyr ylt hollol argyhoeddedig fod Y syniad yna yn gvfeil- inrnus y rhesvvin fo 1 ffjrmwyr y Wladfa yn got'fod llafurio cymaint heb ad-daliad syIweddol am dano yw nad ydynt yn astudio. Y mae gwir angen addysg yn y gangen hon, credaf pe byddai i ffermwyr roddi ystyriaeth i hyn yr argyhoeddid hwy o'u camgymeriad. Gall' un dyn fyw yn gysurus ar ddeng erw o dir tra y mae arall yn methu gyda dau can erw. Beth yw yr achos? Y mae y cyntaf yn defnyddio ei bei) er arbed ei draed, tra y mae yr olaf yn cerdded o gvvmpas fel pe na buasai ei ben o un defnydd iddo. Y mae gwastraff pob cenedl yn dibynu ar ei banwybodaeth. Angen gwybodaeth yw methiant, a gwybod pa fodd i wneud yw llwyddiant. Nid mewn gwaith na phethau y mae cyfoeth ond yn yr ymenydd. Ceir yr engreifftiau canlynal gan Dr. Hillls:- "Y mae tunell o haiarn amrwd yn werth ugain doler, wedi ei droi yn bedolau naw deg o ddoleri, yn llafnau cyllill dau can noler, yn springs oriaduron, mil o ddoleri." Fellv fe welir fod y defnydd yn werth ugain doler, a gallu yr ymenydd yn naw cant wyth deg o ddoleri. Eto, prynodd Millet lathen o canvas, a thaclau paentio, am ddoler a haner ac ar y llian hwn paentiodd "The Angelus," cafodd am ei allu meddyliol gant a phump o filoedd o ddoleri. Y mae y posibilrwydd hwn yn nghyraedd pawb, ond nid i'r un graddau efallai. Yn awr pa fodd y mae rhoddi y posibil-, rwydd hwn mewn gweithrediad, rhaid cych- wyn gvda'r plentyn, felly dechreuwn gyda: ADDYSG YR AELWYD.—" Y plentyn yw tad y dyn." Fel mae'r wawr yn cyhoeddi'r dydd, felly inae'r plentyn yn cyhoeddi'r dyn." Daw y plentyn i fyd anadnabyddus ac egyr ei lygaid i bethau newyddion a rhyfedd, daw yn fuan i sylweddoli a chydmaru; y mae yn yr ysgol, a chyda chyfarvvyddid doeth y mae yna bosibilrwydd mawr o'i flaen. Sylwodd Lord Broughman fod plen- tyn o'r blwydd a haner i'r dwy a haner, yn dyfod i fwy o wybodaeth o'r byd materol, o'i alluoedd personol, a phethau o'i gwmpas, etc., nag a ddaw i'w wybod yn ystod y gweddill o'i oes. Dywed nas gall yr athraw rhagoraf dynu ymaith yr argraffiadau gaiff y plentyn yn ystod misoedd cyntaf ei fywyd. Y mae yn dyfod i'r byd fel dalen wen yn barod i dderbyn argraffiadau da neu ddrwg. Efelycha bob peth a wel, y mae pob peth yn foriel iddo. Cymer ei esiampl oddiwrth arferiou, ystum corph, iaith ac ymddygiad y rhai sydd o'i gwmpas. Ffurfia ei gymeriad yn ol yr hyn a wel. Fel y disgyn yr eira i lawr yn ddistaw, bluen ar bluen nes llenwi'r ddaear, felly gyda'r plentyn, fiurfia ei gym- eriad yn araf a distaw, nes yn y diwedd y mae yn amhosibl ei gyfnewid. Fel y gorwedd yr egin yn y ddaear am beth amser cyn blaguro, felly gyda'r plentyn, arhosa'r argrafifadau weithiau'n hir, ond rhyw ddiwrnod torant allan yn sydyn, y maent yn art'erion personol iddo. Dibyna ei addysg foreuol ar ei fam yn twyaf arbenig, gan ei bod hi bob amser yn ei wylied, ac fel y dywedwyd yn flaetiorol y mae o'r pwysigrwydd mwyaf cael mamau da a doeth. Rhoddwch blentyu i'w fagu i lam anvvybodns a llidiog, ac nid oes yr un addysg all feddyginiaethu'r drwg a wuaeth- och. A yw tadau a mamau y Wladfa yn cydnabod hyn ? A ydynt yn ystyried eu cyfrifoldeb? A barnu oddiwrth y ftrwyth- an, nid yw y mwyafrif o lawer. Beth yw prif acfios o'r anfoesgarwch a'r hyfdra welir yn eiu plant a'n pobl ieuanc ? Diffyg addysg ar yr ael-vyd. Beth yw achos y gwamalwch a'r anwareidd-dra ? Diffyg addysg o'u babandod yn mlaen. Beth yw yr achos o'r ymddiddanion llygredig a'r anfoesoldeb di- gvwilydd sydd yn llenwi ein Gwladfa ? Y inaeut yn cael eu siarad a'u meithrin ar vr aelwyd gan dadau a mamau gwamal a difeddvvl y mae llawenydd ar lawer aelwyd o achos cwymp rhywun. Mae y penrhyddid gaifi merched a bechgyn gartref yn eu gosod yn agored i bob math o demtasiynau. Mae yr aelwyd sanctaidd mewn llawer cartref wedi ei throi yn fagwrfa dyhirod gwawdiant bawb geisia wneud daioni, dir- inygant bawb a draetha ei farn yn hyf a didderbyn wyneb. Y mae y fath addysg ar lawer aelwyd yn dyfod yn ddamnedigaeth i'r Wladfa. Pw barhau.
Nodion o'r Gaiman. I
Nodion o'r Gaiman. Br. Go].-Fel y gwyr mwyafrif eich dar- llenwyr mae'r Br. W. M. Hughes a'i deulu yn bwriadu ymweled a'r Hen Wlad, a nos Iau diweddaf yr oedd y boneddwr caredig a haelfrydig wedi trefnu i gael gwledd yng ngwesty helaeth a chysurus y Br. H. S. Pugh, i'r hon y gwahoddwyd ryw bymtheg- a'r-hugain o'i gyfeilliou i dreulio nosonlawell cyn iddo ymadael am Gymru. Yr oedd y bwrdd wedi ei hulio a seigiau sylweddol a blasus, a gofynwyd am fendith ar y trugareddau gan y Parch. J. C. Evans, ac wedi i bawb fwynhau eu huuain trwy gyfranogi o'r danteithion, cynygiodd y Br. Gildas Evans "Lwyddiant a dedwyddweh i Mr. Hughes a'i deulu," fel llwncdestyn, ac eiliwyd gan y Br. B. Brunt, ac yfwyd iechyd da y teulu yn syml, didwyll a dirodres: Ynacliriwyd y byrddau, ac ymflturfiwyd yn gylch oddeutu'r ystafell. Cymerwyd y gadair lyvvyddol gan Caerenig, a'r arweinyddiaeth gan Ial. Darllenwyd penillion "Home made" gan Caerenig, y rhai gorphorent ei deimladau a'i ddymuniadau da. Canwyd penillion gyfan- soddwyd ar gyfer yr amgylchiad gan Bob Williams, tra'r oedd bysedd byw y Br. Joseph Davies yn dilyn ar yr organ. Dar- llenwyd penillion gan y Parch. Tudur Evans oedd yn rhoi datganiad cyflawn o deimladau mwyafrif ieuenctid yr ardal ar ymadawiad Mr. Hughes; gobeithiaf y cant oleu dydd trwy golofnau'r Drafod. Darllenwyd penill- ion da a gafaelgar gan Prysor hefyd. Rhagorodd Deiniol arno'i liuii wi-th adrodd darn o riangerd 1 anfarwol Myfanwy Fych- an." Can odd Twrog, Sam Jones, Abel Richards a Joseph Davies, a chyfeiliwyd gan W. Edward Williams. Yr oedd yn eyffwrdd tannau tynion teimladau'r gwyddfodolion. Cafwyd anerchiadau byrion gan Edward Morgan, Griffith Pugh, James H. Rowlands, Gildas Evans a'r Parch. W. Roberts a Caeron pawb ohonynt yn ddieithriad yn cyfeirio at y golled a gaiff yr ardal ar 01 Mr. Hughes gan ei fod bob amser mor flaenllaw gyda chyfar- foclydd crefyddol a llenyddol, ac yn athraw mor fedrus a phrofiadol yn yr Ysgol Sul teimlid y bydd yn anodd cael neb i lanw ei le yn y cylch cymdeithasol. Cyfeiriwyd hefyd at garedigrwydd a chymwynasgarwch ei briod, yr hon ar lawer adeg sydd wedi mentro i byrth angeu i weini cysuron i ddioddefwyr mewn afiechydon heintus. Bu Griffith Pugh yn adrodd am y castiau chwareus y bu Mr. Hughes ac YIJtau yn euog o gytlawn i pan yn blant direidus yn ardal eu bachgendod; ac yr oedd Caeron mewn hwyl'yn adrodd am eu helyntion a'u tratierthion pan yn hau y tro cyntaf yn y dyft'ryu uchaf; pan oedd Mr. Hughes yn byw mewn shanty mor fach ac isel nes yr oedd Caeron yn gallu siarad ag ef trwy'r simdde oddiar ei draed ar lawr, ac yntau Caeron yn byw mewn twll YI1 ochr rhyw foncyn oedd fel bedd wedi ei droi ar ei ben. Yr oedd y rhai fwvtasant yn bur helaeth yn CWYllO fod arabecld a ffraethineb Caeron wedi codi poeu yn ystlysau eu pabelli pridd. Yr oedd y fath unfrydedd yn y datganiad- au o werthfawrogiad o wasanaeth Mr. Hughes yn y gorphenol, ac yn y dymuniad- au da am ei lwyddiant yn y dyfodol, fel mai nid rhyfedd fod ei deimladau wedi syrthio yl) orchfygedig o flaen y fath ruthr o gom- pliments. Yr oedd ei lais yn doredig, cysgod deigryn yng nghornel ei lygad, a'i wefus yn crynu pan gododd i ddiolch am y pethau caredig ddywedwyd am dano ef a'i deulu. Dywedodd y bydd iddo yn yr H. Wlad geisio deall yng ngoleuni eu haddysg ber- ffeithiach hwy, ac yn llewyrch eu cyfleuster- au gwell, beth sydd yn ddififygiol ynom ni yma; a phan ddaw yn 01 y bydd yn barod i roi ffrwyth ei sylwadaeth a chynyrch ei ymchwiliad ar allor gwasanaeth cymdeithas yn y Wladfa. Eiddunwn iddo fordaith ddidramgwydd a llawer o fwyniant sylweddol yng Nghymru, a brysied yma eto. A bendithier ni yn y Wladfa a llawer o gymeriadau tebyg iddo. UN OEDD YNO. Dyma fel y canodd Deiniol yng nghwrdd ymadawol i r Br. W. M. Hughes yu y Gaiman Sylwch, wyf agos wylo-o weld Hughes I'r Hen Wlad yn mudo; Ond dyma'i drefn mynd am dro, Dros enyd aros yno. Donau byddwch dyner,—o'ch hen arfer Na chynhyrfwch lawer; Un pur fwyn 'r ol swper faith A i'w fordaith ar fyrder.