Y Drafod

———— Syr Henry Jones ar Addysg. (Dro'n al bu Syr Henry Jones yn areithio ar Addysg yn Nolgellau. Wele grynhoad o'r hyn a ddywedodd, wedi ei godi o'r Goleuad.) Nis gellir yma ond rhoi gair o werthfawr- ogiad—gair am yr argraff ddofn o werth- fawredd addysg roddodd yr areithiau. Yn- udynt dyrchefid addysg i fyd y pethau mawr a hanfodol. Vsgol yw bywyd ar ei hyd, ac nid yw vsg fel y soniwn ni am dani yn gyffredin cwrs paratoawl i ysgol fawr bywyd. l ein hysgolion a'n cwrs addysg yw ,'ne'dwl ac agor ei ddorau fel y r 1 i fewn fwyfwy o wirionedd ar eu hwn cymer addysg ei lie ymysg nfodol; y pethau mawr sydd, fel w, i'w ceisio yn gyntaf. Ceisid pych er mwyn pethau eraill,- i a yn y byd, safle, enwogrwydd, r leddai Syr Henry, gyda chy- ffy w, "garu un o bethau goreu by wyn yr hyn sydd yn ei phoced." ar yr un tir a charu rhinwedd am e. iu, a byw yn dduwiol er mwyn cael u i'r nefoedd. A pha ysbryd glan na Ciiashai beth felly ? odd odd yr areithiwr bwyslais ar y ffaitb mai nid rhywbeth o'r tu allan i ddyn yw addysg. Rhywbeth yw sy'n dyfod yn rhan o'r dyn ei hun. Diffyg gwybodaeth a gyfrif y rhoir lleied o bwys ami hefyd. Dysgai Plato nad oedd model adnabod y da heb ei ddilyn Y mae'r da mor deg, mor berffaith, mor brydferth, fel, pe buasech yn ei adnabod, buasech yn ei ddilyn." Nid oes modd adnabod yr Iesu heb ei garu (hynny yw, os yn Ei adnabod yr ydym yn gorfod Ei garu.—A. H.) Rhyfedd y pwyslais rydd y Beibl ar ddoethineb, ar wybodaeth, ac nid am y wybodaeth oddiuchod yn unig yr oedd hyn yn wir. Gwrthodai'r areithiwr yr athraw- iaeth wahanai bethau yn y ffordd honno. Credai mai eiddo'r Arglwydd y ddaear a'i chyflawtider,fod popeth wedi dyfod oddi uchod ond y pethau yr ydym ni yn eu cam- drin, nad oes dim yn "fyelol "ond y pethau yr ydym ni yn eu halogi. Mae'r dyn sy'n gwneud popeth yn iawn fel offeirif d yn aberthu o flaen yr allor. Yr oedd crefydd iawn yn cynnwys yr holl fyd. Nid iawn rhwygo'r ddau fyd a hwythau'n perthyn i'r un un. Ni ddylid gwahanu chwaith addysg y galon ac addysg y pen. Addysg v galon yw addysgu'r holl ddyn. 0 ddeaii gwir ystyr addysg ni bydd perygl pentyrru ifeitlriau ar y plant yn hytrach nag agor eu meddyliau, na'u gwthio i ddysgu crefftau cvn dysgu deall. Mae yn y cwbl a glybuwyd genadwri bwysig at addysgwyr Cymru he(Ir-lyw.-A. H.

TRELEW. Gan fod ysgrif i ymddangos yr wythnos nesaf ar yr uchod, ni wnawn yma ond yn unig ddweud ddarfod i nifer fawr iawn gael eu digoni a danteithion chwaethus a blasus wrth y byrddau Te yn y prydnawn-gwnaeth y rhai oedd yn gofalu am y Te, a'r rhai oedd yn gwasanaethu wrth y byrddau eu gwaith yn hynod foddhaol. Eto, megys rhwng cromfachau, gellir. dweud fod angen am ddiwygiad mawr ynglyn a threfniadau a'r darpariadau ar gyfer yr Wyl glodus hon. Nid oedd dim ynddi, ac eithrio araeth y Br. J. Howe] Jones, ag oedd yn ein hadgofio o'r Glaniad yn Madryn wyth mlynedd a deugain yn ol. Nid ydym yn beio y pwyll- gor yn ei gyfanswm am hyn, ond nid ydym ni yn Nhrelew yn derbyn yr argraft dder- bynir mewn ardaloedd eraill yn y Wladfa, a cholled fawr i'r yspryd Gwladfaol-yn eu- wedig i'r plant a'r bobl ieuainc yw cael eu hamddifadu o hanes auhawsclerau a threialon I y rhai ddaeth yma flynyddau lawer yn ol.

MORI AH. GWYL Y (;I-ANIAD Tra'r cof a'r hiraeth yn fyw, anmhosibl fydd i aradr amser ddileu ein hedinygedd o'r dewrion garnodd allan o Gymru 48 o flynyddau yn ol, er tori llwybrau newydd dros gors a gwaun, a sefydlu Gwladfa Gymreig ar lan y Gamwy. Hedyn a dyfodd mor gryf a chadarn nes lledu ei changhenau erbyn heddyw dros y Diriogaeth a elwir Chubut. Daeth lluaws ynghyd o bedwar ban y dyffryn, ac yr oedd yn dda gan yr ardal groesawu ei chyfeillion i gydlawenhau a hvvynt—eyfranogi or gwleddoedd ac eistedd i fwynhau anerchiadau dau o hen gewri mintai 1865 yn yr hwyr—sef y Bonwr Richard Jones a'r Bonwr Richard Hywel Williams. Gwelsom hefyd y dewr R. J. Berwyn, daeth er ei lesgedd i'r wyl, ond gorfu iddo ddychwelyd i'w aelwyd clyd yn Bod Arthur cyn oedfa'r hwyr. Yr oedd Mrs. Abraham Matthews a'i wyresau a'r gorwyresau bychain yn bresenol, ac fel arfer yn wen i gyd Hithau wedi dychwelyd i'w hanedd dlos yn Trelew cyn syrthio lleni'r nos. Eraill yn hoewach o'r hen wladfawyr ydoedd, Mrs. Hugh Jno. Hughes, Pen y Gelli; Davydd G. Hughes, Glanwys; John Hughes, Glyn Du, a Meuric Hughes. Yr oedd hwyl y prydnawn yn un i'w chofio, oddifewu y byrddau wedi eu harlwyo a chynwys amrywiaeth danteithion y byd, a chwiorydd yr eglwys a'r gwyr ieuanc yn gweinyddu cwpaneidiau o cidwfi, dail yr India bell. Oddiallan y mabolgampau mewn hwyliau llawn. Daeth darlun Tafolog o'r oen yn ei awdl ar Ragluniaeth, yn fyw i'm cof, wrth edrych ar blantos yr ardal yn chvvareu A cheir y sionc, chwareus wyn, Ar dyner, hyfryd wanwyn, Yn llunio, mewn llawenydd, I gynal dawns ganol dydd, Hyd y llenyrch dillynwedd,. Yn rhes hir, a'u chwareus wedd Yn siarad eu teimlad hwy, Nodir, yn ddarllenadwy, Yn eu sponc lawen sionach, Mor hyfryd yw byd oen bach." Ie Hyfryd yw byd y plant bach hefyd os bydd genych ddynion cymwys i'w deall, a'r gallu ganddynt i dreiddio i lawr neu i fyny i'w byd hwynt. (Yn bendifaddeu y mae Wyn yn ddiguro hefo'r wyn bach). Cafvvyd gorchestion ymhlith yr oedogion hefyd ao aethpwyd drwy'r cwbl mewn gweddusrwydd perffaith. OEDFA'R Nos.-We(ii clirio y byrddau a gorlenwi y seti, y llwyfan a'r llawr, aed ymlaen a rhaglen baratoedig y gvngherdd. Llywyddwyd gan y Br. Emrys T. Awstin a'r Parch. Phylip Jones y Cadeirydd ydoedd y Br. Richard Jones, Glyn Du. Can agoriadot, —Gweno Pugh anerchiad gan y Cadeirydd" ar Hanes y Glanio," a inawr oedd y synu a'r swyno gan ei hyawdledd wrth draethu ar ymy]on yr hanes toreithiog sydd ganddo i'w gyhoeddi. Awn rhagom heb oedi gynorthwyo y lienor ieuanc ei ysbr Cododd y Br. Richard Hywel Williams ar 01 a rhoddodd araeth bybyr o ategiad i eidd,- y Cadeirydd lloriodd ei ddarluuiad gwreidd- iol bob uu o honom. Adroddiad gan Martha Hughes, Glanwys datganiad clir a da gan barti yr Hendre o dan arweiniad y Br. D. T. Harri, Mae'n well ymlaen o hyd adroddiad gan Aneurin Hughes, Glanwys canu pennillion o waith y Br. Richard Hywel Williams i'r "Glanio gan Emrys T. Awstin, a'r gvnulleidfa yn ymuno yn ygydgan, ac er fod 25 o beivillion, cafwyd y fatli ysbrydiaeth gan yr uuawdwr nes ein bod yn barod am ychwaneg. An- erchiad gan y Br. Richard Hywel Williams, nid byrfyfyr ydoedd, casglodd ynghyd mewn cwmpas byr drysorau gwerthfawr, ac apel- iodd at Gymry ieuanc y Wiadfa i cldal eu gafael ar nodweddiou goreu a iaith y Cymro rhag eu colli. Adroddiad gan Josiah Hugbc Y Glyndu datganiad gan barti y Br. R' Hywel Williaii-is, wecii blwyddi hir y n, brawd hwn wedi ailgydio yn ei delyn, y 1 dyfais at ddwyn ei gtyw yn ol i ryw radd;, wedi esgor ar y fraint hon i'r ardal; ameut yn i'r glust inwyaf clasurol gei-ddorol ydoeda clywed datganiad y parti o—" Heulwen Haf,"—gorfu iddynt ail ganu. Adroddiad gan Citi Wyn Berwyn, Bod Arthur datgan- iad gan barti G]an y Camwy 0 dan arweiniad Emrys T. Awstin,—parti newydd eto i was- anaethu yr Eglwys—rhoddasant ddatgauiad derbyniol a chanmoladwy. Can rhagorol gan yr unawdwr ieuanc, Amram Williams, Trelew; datganiad chwaethus, melus a glan gan barti yr Hendre—arweinydd y parti y tro hwn ydoedd Jarret Pugh, calondid nid bychan ydyw gweied y profedig yn cynorth- wyo yr anmhrofedig, ac y mae arweinydd y parti hwn, y Br. D. T. Harri, yn teilyngu clod. Unawd rhagorol gan y Br. Meirion Hughes yn cael ei gyfeilio ar y gutar gan ei frawd Morris ap Hughes datganiad hyfryd eto gan barti Glan y Camwy o dan arwein- iad y Br. Emrys T. Awstin adroddiad gan Nellie Hughes, Pen y Gelli unawd rhagorol gan y Br. Emrys T. Awstin adroddiad gan Lewis Dimo], Bod Arthur datganiad clasur- ol eto gan barti y Br. Richard I-lywel Williams 0 Jerusalem." Awd ati i ddewis Pwyllgor gweithio Gwyl y Glaniad 1914, a syrthiodd y coelbren ar y rhai a ganlyn D. T. Harri, D. E. Davies, Wyn Berwyn, Rhydderch Iwan, John ap Hughes, J. Thomas Jones sef plant yr hen Wladfawyr i gyd. Cododd y Br. John James i gynyg pleidlais o ddiolchgarwch i'r hen bwyllgor a phawb fu yn ufudd iddynt yn mhob cylch o wasan- aeth ar hyd y dydd. Cefnogwyd gan y Br. Rhydderch Iwan, ac arwyddwyd gan daranau o gymeradwyaeth curo dwylaw gan y dorf. Terfynwyd gan yr unawdwr Emrys T. Awstin o Hen Wlad fy Nhadau," y dorf yn uno yn y cydgan. Ddarllenwr hynaws! gan fy mod wedi difynu darn o waith y bardd a'r cymeriad trwyadl Gymreig Tafolog, a gaf fi ar drothwy blwyddyn newydd yn hanes ein Gwladfa dy wahodd i'w efelychu yn ei brif nodweddion Un o ft ar Cymru ydoedd, un o'r rhai vyaf meddylgar ac yin- chwilgai odd bob dydd o'l fywyd i amcan te, gadwodd ei fywyd ar hyd ei oes rgylch o burdeb a goleuni, a ddyf i jn dda ar bawl) yii ei gylch. Nod f e i bob Gwladfawr. Bryr Jriah. I 1 — — MORIESYN.