Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
At Seiri Coed ac Eralli. CYFLE DA AM LYFRAU SAFONOL YN RHAD. MODERN BUILDINGS, THEIR PLANNING. CON- STRUCTION & EQUIPMENT, (A. T. Middleton, i Gwerthir am S? 15.00 y 6 cyfrol, mewn cvflvvr da. CASSELL'S CYCLOPAEDIA OF MECHANICS, (Paul N. Hasluck). Gwerthir yr 8 cvfrol am $20.00. Dim gwaeth 11a newvdd). Ymofvner yn Swvddfa'r DRAFOD. H- Y Gymanfa Ddiirwestol- Gehvir Cvnrvohnlwvr o'r gwahanol Lg"- lwvsi—perthvnol i'r uchod i srvfarfod vn y GATM AN, am 2 o'r gloch dydd LLUN, CHWEFROR yr 22ain. Croesaw i hawb deimlant ddyddordeb yn y mater. M. PH. JONES, Ysgrifenvdd. AT EIN GOHEBVVYR. R.H.R.—Diolch. Yn ein nesaf. w' 4r"
-t("itl) GWERSI.
-t("itl) GWERSI. A dyna un o brif wcrsi v ci,q:yddio fu ar fabanod Scarboroug'h a Whitby a Hartle- pool: maeyn arwydd anwadadwy o g-yflvvr meddwl g-orphw) l'n a rhynddaredd ddal, a thruenus .yr Herod William a'i lu.. Gwy nad cniJla ddim trwy ddychrynu Prydain rhed y rise o golli ei long'au niv\ \'afa chryfai yn yr ymdrech gwyr fod ei ymddygfiad yn c-ythruddocydwvbod y g'wledydd sy tuallan ii- i-hyfel darnia vn yfflon holl ddeddtau cyd.nabyddedig- rhyfel; ac eto, cr mwyn rhci ffordd i'w nwydd g-ynddeiriog- i dalu i hvvv fath o bwyth yn ol am orchfygiad c. lyii,-)-es ger y Falkland^, gyr ei long'au i J < b..J b b ddinystrio siopau ac egdwysi a thai, ac i lotruddio plant a merched d ui ivve d ar ororau Lloegr! Nid oes ond un esboniad -ar y fath stad feddyliod ac ymdclvgiad yrifyd: rhaid ei fod vn dechreu g'weled ei Jyid ar ben ar ei achos, ac fel hog-yn drwg eX 01 curfa, tI r enestr i ei wrthwynebydd a rhed i ftwrdd i dy c, i froiio yno wrth ei chwiorydcl bach, dr tam i io wi-tp, i ol cau'r drvvs, ei orchestion digymlr. Mae drych moeso! Germani a'i Herod yn frawychus i feddwi am dano, ac yn ychwaneg'u prawf arall at lu _blaenorol o tethiant truenusdiwyllianta gwybodaeth pan font wedi eu hysgciru oddiwrth g-rcfydc1 a'u darosfwn g" i amcanion rhaib annuvviol a balchter a gurthrech filwrol. Nid oes neb wad ddysg" a. g'aliu a diwyliiant Germani, ond v syndod a'r siom i fyd cyfan ydyw fud ei dysg' wedi ei gwncucl yn ynfyd, a pheriiddi feddwi mai hi yw pen y byd, ac mai annheg'web a haerllugrwydd cligywilydd ar eraill yw amcu ci hawl i dafellu'r cread i\\ phwrpas ei hun. Ond g'an mai dyna fyn f'frainc a Rwsia a Phrydain a Japan a Belgium wneud, nid oedd dim i'w wneud ond j Attila alw allan ei Huns--rieu Herod (Iclifa pawb a groesant ei lwybr. byna'r pwll y gall clysg heb gretydd, diwyliiant heb gydwybod, dilyn Nietzsche a gvvrthod Crist, ddisgyniddo. Nid ymhonwn i Brydain na'r Unolwyr grefyddolder mawr na dalen wen o fath yn y byd ond beth bynnag yw eu hanes; ac er dued eu staeniau, nid ydynt wedi colli eu cydwybod, na thafiu anrhydedd i'r gwynt, yn eu gwanc am awdurdod a buddugoliaeth. Barbareiddiwch Attila a chreulondeb Herod wedi eu håil- gorffon yn Wiitiam o Germani ydyw un o ddadleniadau tristaf y rbyfel echrydus i gyd. Anodd sylweddoli mai disgynyddion Luther sydd heddyvv wedi gyrru'r angylion a'u can am dangnefedd ac ewyllys da allan o awyrgylch liwrop, a llenwi'r byd a gwae ac ochain—ond dyna'r gwir syml a sobr. Pa hyd, Arglwydd, pa hyd?' (0"r Tyst.)
- -SYR M/RSI A NT WILLIAMS.
SYR M/RSI A NT WILLIAMS. Ein Marsiaiit" ei dant yntau, was di\vyd> Ddistawodd yn angau Am wr la..If, wnaeth ei mavvrhau, Glud yw bron Gwlad y Bryniau. Ysgolor a llyvv disglair A miniog ei ellen Mae rhych cwsg y marchog hen Yn gwrr rhywiug i'r avven. Daw ei wych fyvvyd uchel—iuni'n wen Wi\vi- o' -,vely ai,-el Uwch ei dy rhoed chvVa dawel O gangau'n fwvn, gyngan fel. GVVILYM CADLE. GEIRIAU CYMREIG. (ANTHEM GENKDI.AE.THOL FFRATNGC.) Clywch, clyvvch, yr udgorn croch yn galvv Y dewrion ddyuion oil i'r gad; Mae'n galw'u hyglyvv am ein sylw, Wroniaid goreu Cymru fad Wroniaid goreu Cymru fad Yn mlaen, yn mlaen, yn nerth em Dim, 1 gadw'n gwlad a'11 hiaith yn fyw. Mae Uais y gwan a'r diamddiffyn, [brudd, Yn griddfan draw, dan ormes teyrn, yn Gan ddisgwyl beunydd am Cill Haw, I'w dwyn o'u braw, i weled goleu dydd, Yn mlaen i'r gâd yn hyf, Dadweiniwn gledd bob un, Os gvvnawn Cill rhan, trwy nerth y gwan, Cawn wenau Duw ei hun. Cydgeii:— Os gwnawn ein rhan, trwy r.erth y gwan, Cawll wellan Duw ci hun. R.O.
_ - - - -u_- - -Hanes y Wladfa,
-u_- Hanes y Wladfa, GAN Y Diweddar Barch. A. Mathews. Amrai. wythnosau,oddiwedd yfhvydd- yn ddiweddaf, bu dariun da o'r diweddar Barch. A. Mathews yn v DRAFOD ynghvd a hysbvsiad am ei lvfr ar Hanes v Wladfa." Ull Cylit-,If 1)1-IIF?SOI!l --ic -I asom drwyddo wedi dyfod yma ydoedd yr cnwsom afael ar Y Wladfa Gvmreig yn Ne Amerig" gan L J. Credu yr ydym y dyiai y ilvfrau livii fod VN IVP • o<>b te^'lu, o leiaf, vn v Wladfa goreu oil fyddai i bob person unigol Lllte;s'o ar y c\ile i'w pwic;s 1 a'n darllen yn fanu! I)wic? gwlaclfaol gwerthfawr, ac y maent hefyd yn ddvddorol i'w darllen'i rai s.vdd hob fod mown cvsvlltiad o gwM a'r Wladfa. Nid oes a tio hvvn ond a Ilvfr v Parch. A. Mathews, ac ni chaniatta gofod i ni ond prin alw sylw at ran lech an o'i gynwys. Pennod ddvddorol ywyr un gyutaf-—liaises y Svniad am Wladfa. Ynddi cyfeirir at wahauol bersor.au hI wdfryclig dros"roi svniad 0 Wladfa Gymreig mewn fl'urf," ond ymddengys nad oedd eledigaeth eglur yn in 11 a Je i gael y Wladfa," fel y gwelir oddiwrth sylwadau yr avvdwr. Un a IN can mewn cael G wladfa G.ymreig ydoedd cadw y Cyniry oedd yn ymtudo rhag colli eu harfei ion a'u hiaith. Aeth y Parch. M. D. Jones, Bala, am dro i'r Talaethan Unedig a gwelodd fod gwaith y uniaith yn cymvsgu a chenhedloedd eraill yn peri iddynt golli eu crefvdd, a ihrwv hyn\ syrthio i gyfl vr in or isel, fel yr oedd eu svi,t l () "fl vi-  harferion yn rhy frwnt i'w hadrodd." I gadw v Cvmrv gyda'u gdvdd, ac i gadw eu hiaith a'u crefvdd yn loew amennwyd cael gwlad wag, heb fed o dan lywodraetb dalaethol—tiriogaeth heb ei phoblogi,, lie y gallai y Cymry sefydlu a llywodraethu eu hunain, a ffurfio a plini-liiii eLi harferion cenedlaethol, a bod yn etfe ) ffurfio] yn He yn el feu doddol yn eu gwlad fabwvsiedig-cael gwlad ag y gal'.ai Cymry ynrfudo iddi yn ddigon liuosog i ffurflo cnewyliyn Llywod- raetli Gymreig—yu ddigon liuosog er cael cyaulleidfaodd Cymreig, ysgolion Cymreig, ac i gael rneddiant digou llwyr o'r wdad, fel 11a lvucid hwy i fyny. gan genhedloedd eraill o'u deutu." Dyna'r amcan oedd mewn golwg, mecld Mr. Mathews, ac y mae'r amcan yn deilwng ac yn dra chanmoladwy. Pe yn ysgrifenu ar ranau o Gymru buasem yn gallu dywend nad ywCymryyrhanauhynyyncadweuhiaith a'u crefydd yn loew, nid ydynt yn cadw eu havferion cenedlaethol. Eto y mae ymdrech- ion arweinwyr Cymru i loewi iaith a chrefydd eu gwlad yn mhob parth o honi yn drachan- nidladwy Gild nid a Chvmru y mae a wnelom yn awi-v mae iddi ei diffygiou yn ogvstal a'i rhagoi iaethau, felly hefydy Wladfa. Pa le y safwn ni yma yn ngwvneb amcan sefydliad v Wladfa? A ydyw ein hiaith a'n crefvdd yn cadw i fyny a'r safon? A ydyw vn ffurfio a pharhau ein harferion cenedlaeth A ydyw yn el fen ffurifol vn lie yn el fen ,io(i(iol yii eiii ,wl,-id f'nl)w.vsiecii,()? A ydym vn gallu ffurfio cnewyliyn Llywr>draeth Gymreig? A ydym yn ddigon liuosog ei cael eynulleidfaoedd Cvtnreig, ysgolioi- Cymreig, ac na lyncir ni i fyny ganjgenheloedd eraill o'u deutu? Gan iil,,ii aiii(-,iii mewn golvvg pan yn sefydluy WladfaGy mreig, Ivn;¡'r cwestivnali het-vel ,¡g v bvdd i rvwun- ryw hanesydd-ddal y Wladfa yn eu gwyneb. Adwaenom lawer yn y Wladfa sydd yr svehedu, ac yn a 11 foil i Fyny eu cri, am i'r Cymrv yma esgyn—esgyn mewn dysg. rhinwedd, a chrefydd. Onid yvv rhieni Wladfa yn dymuno hyn i'w plant? Cri rhieni ar ran eu plant ydyw-Bvdded iddynt esgyn! Ci-I i-liieti I ar eu plant vw-Esgynwcli! Rhaid cofin yr 1111 prvd nad oes uiodd esgvi heb \'mr]roch ac aberth Bvdled i lli yn fy\v ac effro o flaeu ein meddwl yi-,iiiicaii Gymreig -amcan a plierarogl Ddwyfol arni. Na ddigied v bob' 'ena nc sydd wedi eu magu yma, ar bobl 'ei a 'c sydd wedi dyfod vma, am i mi ofvi idd\ lit gadw mewn cof eu bod yma i aadv\ arfenon da eu cenedl, cadw eu hiaith, ac uvvch law pob peth cadw eu crefydd yn (vw a disglaer. rhwed Proff Zimmer fod yr esgvniad 'dechreu yn grefyddol, vna Uenyddol, a Mirachefn gwleidv ddol. Adfywiad crefvdr'o', meddef.svdd wrth wraidd adfwviad llenvdd ol, ac adfwviad crefvddol a Uenyddol wrth wraidd adfywiad gwleidvddol.
—————-—————— IY Gymanfa…
—————-    —————— I Y Gymanfa Ddirwestol. Oddiwrth "Hysbysiad" mewn colofn arall gwelir fod gakv am i'r Pwyllgor Dirwestol :yfarfod wythnos i dydd UULJ nesaf yn y Saiman er mwyn darp-iru ar gyfer y Gymanfa sydd i'w chyunal ddydd Llun y Pasg. Ni fu Dirwest erioe 1, mae'n debyg, vn cael cymaint o sylw a chefiiogaeth ag a aiff heddyw gan wledvdd Ewrop. ac y mae 1 lawer o'r clod am li.ii I'wi-o(i(.ii i Ymherawdr Rwsia yr hwn, drwy orchymyn Penaduriaeth- ol, sychodd i tyny, megis mewn un dydd, y diodydd meddwol lifai drwy ci wlao. Prydera rhieni lawer am eu meibion sydd \'u gtid a el am y fvddin, ac yn gadacl aelvvyd- s'dd eu rhieni feallai am y tro cyntaf, ac nid pryder diachos ydyw am foes a chrcfydd eu meibion, a dylai pob gwlad geisio suddo i u-gyhoeddiadau yr ieuengctid fod y Gyfeddach" yn elyn gwaeth iddynt nag unrhyw fyddin allent byth gyfarfod ar faes y rhyfel. A gwehvn fod y Times, LIundain, Feddvvol yn elyn crylach na Germani ci hun. Y mae Rwsia, divvareu teg iddi, yn abertbu 93 miiiwn o bun nan yn flvnyddol o gvllid a hyny er inwvn sobreiddio ei gwlad ond Rwsia fydd I- c I henill, ie, yn ariannol yn y man. Bvdd i'w deiliaid ymgyfoethogi mewn nerth, mewn noesau da, ac mewn ciedwyddwch teuluol a A ei bod eisioes n gallu cvncilo mwy o arian 11a phan oedd vied v dcliod leddvvol yn arferiad cenhedl- icthol. Dylem ninnau yma 3-megnio i blanu •^gwyddorion Dirwest yn galonau y plant a'r y chrefydd y Wladia'mewn pervgl. Y mae Rwsia wedi dellro, y mae Ffraingcvvedi deflro, .c y mae Pn (bin w edi e.effro i Ijeryglon y -ylweddoli eill dyledsvvydd, a chyflawm ^in dyledsvvydd yu ddigryn a diofn. Dad an a mam man, un ac oil, gadewch i n1 roddi ein livsgwvdd o dan vr achos Dirwest- ol a'i gario yn nilaen i fuddugoliaeth.