Y Drafod

III AT EIN DARLLENWYR, I YR ADRODDIAD O'R CANTATA "GWLAD FY NHADAU. Vn yr Adroddiad o'r gyngherdd gynhaliwyd yn y Neuadd Italaidd, Trelevv, nos Wener, Rhagfyr iaf, mae yn ddrwggenyf drwy amryfusedd, adael allan i ni gael dat ganiad r hagOrOJ o'r Emyn Genedlaetiiol ("Hymn Nacional") gan y boneddigesau Hannah a Rachel Jones, ar .ddechreu y I gyngherdd. Maddeuer i mi am i hynygym- eryd lie yn hollol anfwriadol. —ABIAH.

-———.— — Betsi Cad?vstsdt* PENNOD XV. Syhvyd yn fiaenorol mai sefydliad cospawl ydoedd Tasmania yt adeg yr oedd Betsi yno, tebyg i'r hyn ydyw yr Isla de los Estados gan ein llywodaaeth ni yn Argentina heddyw, lie yr alltudir iddo y mathau gwaethaf o dro- seddwyr. Tra y mae'r benydfa Argentaidd yn gorwedd yn un o fanau oeraf y byd ac heb unpeth arni i sirioli dim ar feddwl yr alltud truan yno, yr oedd hinsawdd a golygfevdd Tasmania yn peri fod y sefvllfa neu gyflwr y troseddvvyr yno yn dra dyinunol; er mai aSltudion yn unig geid yno ar y cychwyn, buan y dechreuo Id pob! ryddion "—ymfud- wyr o'r Ynysoedd Prydeinig, fyned viio i sefydlu. Yr oedd y dull ytriuid yr alltudjon yno yn caniatau iddynt gryn lawer o ryddid cyhyd ac yr ymddygent yn dda, caent ohebu a fynent a'n perthynasau a chvfeillion yn Mhrydain, amaethu y tiroedd neu fasuachu, ac yr oedd iddynt ryddid i briodi rhai o fysg y bobl ryddion hefyd. Llwyddasai rhai o'r alltud ion i gasglu cryn gyfoeth yno, ac yr oedd un ohonynt o'r enw Patrick Millar, brodor o'r Ynys Werdd, yn cael ei ystyried yn vverth ei ganoedd ofiloedd obunau. Yr oedd Paddy yr adeg y daeth Betsi YI1 gydnabyddus ac ef, dros ei ddeg a pliedwar ugain oed, ac yn perthvn i'r fintan gvntaf" o droseddwyr anfonasid yno o Loegr. Bu- asai iddo bump neu chvvech o wrayedd, ac arfer yr hen gono cefnog i gael gwared o honvntarol blino arnynt ydoedd mynu ys gariad oddiwrthynt dnvv dalu iddynt sym- iau mavvrion o arian fel llvvgrobrvvy am ddyweyd y buont yn anffyddlon iddo! a'r adeg yr oedd Betsi yn Hobart yr aedd Paddy yn "sengl" unwaith yn rhagnr, ac yn barod -er ei ddwvffon, i roddi ei hunan yn y tresi am y scithfed tro. Un diwruod, digwyddai eiu harwres fod yn pasio drws ei dy lie yr eisteddai yn gwylio pobl yn myned heibio ar hyd yr heol, ac yn ei weled a golwg mor hen arno, cyfarchodd efyn garedig o barch i'w henaint "megis yr arferai wneud bob ainser pan gvfarfyddai a hen bobl vn y Ba!a," ond costiodd y cvfarch- iad olid calon i ferch Pen Rhyw yn ol llaw, ac fel hvn y digwyddodd-- Ymsioncodd yr hen rychor drwvddo gan ei gwaith yn eigyf- arch ac yn sefvll o'i flaen, dvwedodd ei enw wrthi mynegodd swm ei gyfoeth—a gofyn- odd iddi a wnai ei briodi Gan na wyddai ar v pryd ddim o'i hanes blaenorol, a thvb:ed ohoni mai pen van hen ydoedd, dywedodd y gwnai, ac am iddo anfon twrnai i fwrdd y Denmark Hill foreu tranoeth i dynu allan y Weithred briodas, ac aeth yn ei blaen gan chwerthin yn brafat feddalgarvvch digrif yr hen \vr druan."— Y boreu dilvnol, daeth un o'r enw Mr. Murray, cyfreithivvr i'r bwrdd i dynu allan y marriage settlements Cyn ei alltudiaeth i Tasmania ( ac am amlwreiciaeth y bu hyny ) cariai Mr. Murray yn mlaen ei fusnes fel cyfreithivvr yn Mrycheiniog, De Cymru, yr oedd yn ddyn galluog ac enwog yn ei alwedigaetb, yn Ysgotyn o genedl ac yn gallu siarad cymraeg yn rhigl, ac vn gvvbl barod i gyflawni pob budrwaith am arian unrhyw amser." Ni raid dwevd y bu orfod i'r Bonwr Murray ei gwadnu o'r liong a rhoddi y troed goreu'n mlaenaf ar unwaith wedi dweud ei neges gan y bvgvthiai Cadben Foreiiiaii "daqu'r burgyn i'r afon ebe Betsi (I'w barhan.) W. H. H.

Ty Da a Gardd He!aeth TyDaa.Oardd Helaeth    Ar Werth. j "Yn Nhrelew y mae ar werth Dy a Gardd ac ynddi agos i ganto Goed Ffrwythau. c'MtE:iVty ar ardd inewn cylfwrrliazoi-ol. Ymofyner am fanylion pellach yn Swydd- fa'r DRAFOD.

MYn Rhywle yn ffrainc. Amled y,"wellr y frawddeg uchod yn ys- tod y ddvvy flynedd ddiweddaf yinn, a'r fath ingoedd a thrueni sy'h nghyswHt a hi i filiyn- au o galonau ysig, yn dadau a mamau, gweddwon ac amddifaid, brodyr a chwiorydd. perthynasau a chvfeillion. Dyvvedir mai ychvdig o gartrefi sydd hedd vxv yn Mhrydain, Ffrainc, Germany, Belgium, Austria, Russia, Italy, Serbia na Montenegro, ar nad oes gadair wag ynddynt—y tadau a'i meibion wedi cwympoyn yralanas ofnadvvy sy'n ysgubo gobaith dvfodol y gwlecly(id-- y dynion ieuainc—i'r bedd. Gvvyddis fod cryn nifer o fechgyn a anwyd vn y Wladfa wedi ymuno a'r bvddinoedd Prydeinig er dechreu'r ornest, nid wyf yn sirr o'r nifer, and credaf eu bod tua 25, a phob un ohonynt yn wirfoddolwyr, a blinder enaid i mi ydoedd deall i rai o'u nifer gael eu civvyfo mor dost, 0110 teimlwn er hVIlY yn ddiolcbgar ddarfod iddynt ddod allan alu hoedl ganddynt, oblegid A.. Mae gobaith gvvr o rytel, D'oes gobaith neb o'r bedd." Erbyn hyn, deallaf fod dau a garwn yn fawr—dau o'm hen ysgolorioc yn v Maesteg ac Ebenezer, wedi eu lladd "Yn i:hvwle yn Ffrainc," can's gyda y Ilvthvrgod ddiweddaf daeth y nevvvdd ttíst i Mrs. Ted Richards [0' Morgan ei brawd, beitbynai i'r adran Ganad aidd, wedi ei roddi i huno ar faes v gwaed, ac i'm hen gymydog J LI. Jones, fod ei Garadog hoflfus yntau yn ei fedd viio Un o feibion Thomas Rees, Canada, cyn hvny o'r Wladfa, vdoedd Morgan, ac yr oedd ef a'i frawd Meredvdd yti mysg v rhai cyn taf o'r Cymry yn Canada i gynyg eu gwasan- aeth yn v fyddin. Yn Australia vr ymunodd Caradog, i ba wlad yr aeth o'r vVbdfa tua phum inlynedd vn ol vn llawn yni ac awydd gwella ei fyd drwy hvny—a chafodd fedd yn "rlnwle yn Ffrainc Chwith iawii genyf feddwl am dnnoch herldyw, Morgan a Cbaradog anwyl, bu H i wer gair rhvngof a chwi vn moreu eich hoes yn yr vsgol-ddvddiol a Sabothol, ac v mae eich cofio chwi, ac eraili svdd yn y rhengau vua, yn peri fod wylo i mi heddyw yn waith hawdd. Dim ond 24 oeddit ti onide, Morgan ? a thithau, Caradog, bron a chaei dy ben blvvydd yn 26! Tawe!, dawel fo eich cwsg oesau'r I ddaear. CWSG, FILWR, CWSG. WH.H. Hill

Trelew. G 0 LEU N I TRYDANOL, Y mae yn ddyddorol i ardahvyr Trelew i gael ar ddeall fod Cw)mn y Gn!euni Trydanol o?r diwedd wedi cvchwvn ar ei gwaith o olf'uo I v dref, a da genvm svlwi fod rhai adeiladau wedi cael y goleu i fewn eisoes. Yn ddi amen caffaeliad mawr ydyw hyn, a bvdd vn bleser i bawb svdd yn mvned allan i lorlio ar ol en hwvrbrvd gael goleu i weled a chan- fod y ffyrdd vr aent ar hvd iddvnt, yn lie bo yn rhaid rhodio yu y tvvvvllwch fet c'vilt, y oedd biaidd yn beryglus. Haedda y i Cwrnni bob cefnogaeth a gobeithio y man teisia pawb a all fforddio i fvnnu v go'eu fewn ar unwaith, oblegid fel yr ydwvfvved cael ar ddeall oddnvrth vr awdurdodau, pa fvvvaf vgalvv, vsgafnaf fvdd vprisam vr hyn a ddefnyddir o oleu. Deallaf fod vstordai mwyaf cvfrifol y dref wedi archebu yn ba od i gael eu hvstafelloedd wedi ei IViro ar un- waith, a deallaf fod rhai svdd yn feclrlls at v gwaith o ddodi y zvires i fewn yn gvveithio hwyr a bore, a chanol dydd, gan gvmaint VT" alwad. Hydervvn y bydd Trelevv wedi e oleuo o'r naill gwrr i'r Hall vn y dvdd au agos. Llwyddiant mawr i'r Cwmni dvw dy- mnniad llawer un heblaw yr ei^doch,— ARDALYDD. O.Y.-Y mae yn ddyddorol syIwi fod y Lladinwyr masnachol am y cyntaf yn arch- ebu.—A. ■- —————

i CRONFA Y MILWYR CYMREIG. Cynhelir GWYL DE a CHYNGHERDD^ yn y BRYN CRWN, Dydd Calan, lonawr iaf, 1917, er budd y gronfa uchod. Bydd Te ar y byrddau o 2 hyd 6 olr gloch y Gyngherdd i ddechreu am 6.30 p.m. Cade rydd—Br. JOSEPH JONES, Trelew. Arweinydd- Br. IVOR J PUGH, Tirhalen. Gwncir casgliad yn y gyngherdd er budd y gronfa uchod. Rhoddwch yn hael. Mae'r achos yn deilwng

I Mathau o Anifeiliaid. Dywedir fod yn v byd tua thri chant ¿hwe' deg; a chwc'ch o liloedd o wahanol rywog- aethati o auiteiliaid yn byw ar y ddaear. O'r snamaliaid, sef yr anifeiliaid sy'n rhoi sugn i'r cv%vioii,. ceir 2,500 o ryvvogaethau. O'r ymlusgiaid a'r batraciaid (anifeiliaid tebvg i'r Hyfant), ceir 4,400 o ryvvogaethau. O'r crustaciaid neu anifeiliaid a chregyu arnynt, tebyg i'r cranc, ceir 20,000 o rywog- aethau. 0 adar, ceir 12,500 o wahanol ryvvogaeth- au. 0 bysgo 1, ceir 12,000 o rywogiethau. O'r molusciaid nell anifeiliaid ac iddynt gyrff meddal, megis maluol, ceir 50,000 o wahanol ryvvogaethau. Ogler neu wv bed, ceir 230,000 o ryvvog- aethau. O'r aracnidiaid neu anife liaid ac iddynt gvrflf wedi eu gvvneud o gylchau, ac heb adenydd, megis y pryf copyn, ceir 10,000 o fathau. 0 bi-yfed iieu abwyd, ceir 6,150 o rywog- aethau. O'r vsbwng, ceir 1,500 o rywngaethau. 0 arnrvw fathau ereill, ceir 14,550 o wahanol rywosjaethau. A. H.

Ordenanza Convocando a Elecciones. Resnltando que el Senor Juez Letrado del Teiritono comunica que poi- auto de fecha 30 de Novembre p.pdo., ha aprobado el Padmn Electora l, por 10 que coiresponre, se conv"que a elecciones a este Distnto de cOlforlllirlad con lo ordella( o por el Art. 2 Supei-ioi- Decreto, fecha 29 de Abril ( el con iente arlo de acuerdo con los procedi- III e toc; pievistos por la Ley 8871, la Com- is 6-1 Municipal en Sesiou de la fecha. RE- SUE LVE Art. 1. Convocase al vecindario del dis- trito de esta jurisdiccioit municipal para la leccion de cinco Consejales y de Juez de Paz titular. Ait. 2. Cada elector debera votar per CUATRO candidatos para Concejal y UNO para Juez de Paz. Art. 3. El acto electoral se celebrara el dia 6 de Ellero del afio 1917, constituyendose cuatro mesas Receptoras de votos las que tuncionaraii en los lugares que oportuna- 'iiente y de acueido con la ley 8871 se dara a conocer al vecindario, con la serie de electures que a cada uno correspoude. Art. 4 Designase las siguientes cornisio- lies Receptoras de votos. MESA No. i.-Tittilares: John ap Hughes, David Eduardo Williams, David Owen. Su- ulentes John M. Morgan, Meurig Hughes, Lewis Humphreys. M 1, SA N<>. 2.—Titulares Doctor A. Diaz de V var, Jose Jones, Ricardo LJ. Davies. Suplentes: Marcial flecoraro, Arturo Massai i, E. Moses Hunt. MESA No. 3.- Titulares: Doctor Justo Beraada Mujica, Hugo Bimboni, Jose Val- dettaro. Suplentes: R. P. Jones, Trevor Jones, Jose Maria Martinez. MESA No. 4.- Titulares: Doctor Juan Carlos Basaldua, Guillermo Thies, Umberto Vicca. Suplentes Antonio Martinez, Gmo. Pugh, Esteban Saglietto. Art. 5. F jense oportunamente en parajes publicos los cuadernos electorales corres- pondientes a las cuatro mesas receptoras de vutos. Ar t 6. Comuniquese a qnienes corres- ponda, publiquese y dese al R. Municipal. Sala de Sesiones, Diciembre 4 de 1916. B. D. CARRASCO, Presidente. I JOSE T. SANCHEZ, Secretario.