Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

CENAnWRrR ARLYWYDD. t

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

CENAnWRrR ARLYWYDD. t Oddieithr Itali, yr Unol Daleithiau ydyw'r tinig allti a gyfrifir yn fawr nad yw, yn y naill wedd neu y llall, yn cymevyd rhan yn y rhyfel presennol. A phan ddavv'r adeg—pa bryd bynnag y bydd hynny—i'r rhyfel arafu, ac i'r pleidiau vmbaratoi at heddweli, ati hi yr eclrvcTlir- yn nn't'ir-iol fpl llndmervf'd ac athnvynwr. Oherwydd liyn y mac '——MB yn bwysig i'r pleidiau pa fodd y safant yngolwg y Llywodraeth Ainericanaidd, ft pha beth a allai fod syniadau y Llywodraeth honno am danynt hwyth- au. Dyna, yn ddiamheu, ydyw yr hyn sydd wrth wraidd yr ymdrechion a wneir gan bob plaid fel ei gilydd i'w hachos sefyll yn dda yn ffafr yr Arnericaniaid. ac i gyfiawnhau eu hachos a'u hymarferiadau. Yn ei Genadwri Flynyddol ar gyd- gyfarfyddiad y Gydgynghorfa cymer yr Arlywydd y cyfleusdra i fwrw golwg, nid yn unig dros sefyllfa y Taleithian Unedig gyda golwg ar eu hamgylch- iadau cartrefol, ond hefyd yn eu cysyllt- iadau tramor a chyffredinol. Eleni, oherwydd sefyllfa adfydus Ewrop, cymerir i fyny y rhan fwyaf o lawer o'r Genadwri i roddi ystyriaeth i berth- ynas y sefyllfa honno a'r Unol Daleith- irtu ynghyd a'i dylanwad ar eu gwlad- weiniaeth a 'u rhagolygon. Yr hyn y sylwir ynghyntaf oil arno ydyw sefyllfa ganolog yr Unol Daleith- iau yn ei pherthynas a'r pleidiau. HawHd canfod fod cydymdeirnlad gorthrechol y Taleithiau ymhlaid y Cyngrheir\vyr Prydain, Ffrainc, Rwsia a Belgium. Nis gall neb ond v wlad ei hun wrth hynny. 0 Ei theimlad 1 hi ydyw. Ond rhan y Llvwodraeth, fel y cyfryw, ydyw bod yn ganolog. Dyna ei phendei-fyniad o'r dechreu. A chryfhau y syniad hwnnw ydyw baich y rhan gyntaf o'r Genadwri. Nid yn unig ni chaniateir i arianwyr American- aidd wneud benthyeiadau gyda golwg ar y rhyfel. gwaherddir hefvd i neb adeiladu llongau tanforawl i'r pleidian, a dygir Mesurau gerbron i rwvstro frwerthu cad-ddarpariaethan i unrhvw alln y mae yr Unol Daleithiau mewn heddtt-ch ag of. Bydd ymladd mawr vn v Gvdrrynghorfi. cyn y nesir rhni o Ii- Mesnr^u hyn. On(I eu pasio sydd vm rnwriad yr Arlv"-vdd, a hvnny mewn trefn i wneuthur canologrwydd v "Llywodraeth vn nmbv?r. Or braidd y geilir cvsoni'r Mesurau hyn feallai, ag awyddfryd y Llywod- raeth i brynu y llongau perthynol i'r Imaen awr yn gorwedd i fvny ym rnhorthladdoedd Boston a New York, a'u gwneud yn feddiant i'r Llywodraeth. Y mae Mesur eIsoes wedi ei ddwyn i'r perwyl hwn gerbron y Gydgynghorfa, ond y mae yn agored i amryw wrthddadleuon cryifon yn ei erbyn. Peth newydd a dieithr ac antunaethus mewn j'styr fasnachol fydd 1 r Llywodraeth ei hun droi vn Hong-feddiannydd. Dywedtr fod y Longau mawnon—rhvw ddeg neu ragor o honynt—sydd yn awr yn gor- wedd yn ddiwerth yn y porthladdoedd a enwyd, ac yn bwvta eu pennau, vn werth rhyw £ 5,000,000, a da fyddai gan eu perchenogion gael gwared o honynt. Ond by dda i i r Unol Daleithiau droi vn Ilong-feddiannydd masnachol mawr \m rhywbeth newydd ar y ddaear, ac vn dwyn elfen newydd o gvdymffais i mewn i fasnach. Ar y Haw arall dad- enir i fasnach fawr yr America mewn Itongnu ?nel ei ddmistno. *vy n benn?f Mn Brvcbín, vn amser 'y Rhyfel Cartrefol yno, a bod yr ?e?' hresenal yn gyfle i adennill y safle honno yn ol er nas geilir. o bosibl, g>'fiawnhau vn hollol v moddion a gymerir i hynny Irwy brynu v llongau hyn, a thaiu air, <1anynt. rhoddir hefvd gynorthwy amserol i un o'r pleidiau vn y rhyfel. a gallai hynnv arwain i annhydwelcMad gwleidyddol, heblaw ei fod yn anghvs- ondeb moesol a'r datganiad o ganolog- rwydd. Diclion, er hynny, mai'r prif bwynt yn y Genadwri, a'r hyn a bair fwyaf o ddyddordeb ynddi, ydyw yr olwg a gymer yr Arlywydd ar y rhyfel yn ei berthynas a'u sefyllfa hwy eu hunain fel Taleithiau. Llywodraeth ami ei deiliaid erbyn hyn ydyw eiddo y Taleith- iau Unedig. Nis gall fod ynddynt yn awr nemor llai na 100.000,000 o drigol- ion. Ond gwlad ydyw heb fyddin- dim ond rhyw 80,000 o filwyr rheol- aidd, a rhyw gynifer o filisia. A ydyw hi i barhau fel hyn, ynte a ydyw i feddu byddin nid anhebyg i fyddinoedd F,i-op ? Etyb yr Arlywydd y cwest- lwn mawr a phwysig hwn yn eon a phenderfynol. Y mae'r wlad yn ihy fawr, yn rhy heddychol, ac yn rhy nerthol a gwladgaroi i gymeryd ei dychrynu gan ddrychiolaethau milwrol. Er hynny ei dyledswydd ydyw cymeryd pob rhagocheliad, a darparu yn hwyllog tuag at sicrhau heddweh a threfn yn y dyfodol. Cred mewn cael llynges gref, a chred hefyd mewn cael byddin gymedrol. Ni fu y Taleithiau yn fyr:' o fyddinoedd, ar y naill ochr na'r llall. yn y rhyfel mawr, a diau. pe byddai angen, mai dyna fyddai ei hanes eto. Mor bell ag y mae pethau yn myned yn awr diau fod yr Arlvwydd wedi dyfod i gynghorion pwyllog. Ond pwy ddichon sicrhau y bydd i betliau barhau hyd yn oed fel y maent yn a-vr ? Diogelwch pennaf America rhag vin- "sodiadau oddi wrth genhe^loedd Ewrop ydyw v mor. Felly y tybiem ninnau. Diolchem am vr usain milltir o for a'n gwahanai oddi wrth v cyfan- dir, ysvwaeth, mn i lie i ofni, vn fwv j nag oherwydd amddiffyniad v Gorucha.f. Ymddiriedem vn ein llvnges, ac esgeu- lusem ein byddin. Erbyn hyn yr ydyal yn gweled ein ffolineb, ac yn gwneud ein goreu i ymfyddino. Yr ydym yn awr yn gweled yn egILir-ni waeth cvfaddef hynny na pheidio-os godd- efwn i Germani ac Awstria orehfygu Ffrainc a Belgium, na bydd dim Vw rnwvstro i ddyfod dros v sianel a'n gorchfygu ninnau. Y mae ein byddin ni wedi gallu croesi drosodd i Fframc, a phahaiu nad allai yr Almaen daflu ei byddin hithau drosodd i Brydain? Gwir fod y mor rhwng Ewrop ac America yn 3,000 o filltiroedd, ac nid 20, ond daw ein byddin i ni o India ac Awstralia a New Zealand, a Japan, os bydd raid, a phaham nad allent- groesi'r erydd a'r Tawelfor? Bvdd i'r rhvfel hwn newid a popeth. Naill ai rhaid i Ewrop ddadfvddino neu i America vmfvddino. Nid oes dim lie canol yn bosibl. Y mae yr Alrnaen eisoes wedi datgan hvnny. Yn awr v Vnae Canada, er ei chlod a'i hanrhydedd, vn nvdd ei hancen. wedi dvfod allan vn wreporr vmhlaid v Famwlad. Poh parch iddi. Er gwaethaf athrawiaeth Monroe gwna hvnnv hi vn agored i ad-daliad ar ran Germani, a phwv '111 ei beio? A'r nn modd am T India. Awqtrftlin. New Zealand a Deheubarth'Affrica. Os v cyll Prydain vn v rhvfel hwn—yr hvn na ato Dnw!—cvmerir oddi ami. os geilir. ei holl DiriorrnetIlftll. f) claw America o hegwn i bepwn i hot vr Ellmvn. Y mae wedi nvforl yn ddvdd I)-rn ar yr holl ge-nlp-llrMcl, a rhaid irlrlvnt nrill ai vmfvddino neu ddad- fvddino. Nirl Of'q rlim dewis am dani. Y mae vr Unol "HoVitliiau yri esiampl odido" o <^dadfvddiniad—dim ond eodi a chadw nifer jrvmedrol o 67wvr i ofalu, rrewn amgylchindan cvfi"edin. am iawn drefn o fewn ei thirogaethau ei hun. A nhan ddaw vr adesr—a hnan v delo— Ivwodraethau mawnon Ewrop i gal" gwared o'r vshrvn an an svdd vn awr wi me^diannu rhai o honynt, bvdd vn hyfrvdweb cael gwlad fawr fel vr Unol Daleithiau, a tnvr o svnwvr a phwvll yr Arlvwvdd "Wilson. i athrywynu rhvngddynt. ac i'w harwain at vr hvn a ddwor v cenhedloedd bvchain a mn^-rion—? eistedd hoh un ,i-n ei winwvdden a'i ffigysbren ei hun. beb neh i'w dvebrvnu.

Advertising

I NODIADAU.'