Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
27 erthygl ar y dudalen hon
"y GELYN WRTH Y DRWS."
"y GELYN WRTH Y DRWS." Yr Clygfa yn Scarborough. Edrydd gohebydd i longau rhyfel Ger- many dan-belenu ar y dref ar doriad v wawr boreu Mercher, a drwy y niwl gellid gweled tafodau o dan yn dod allan 0 gyfeiriad y mor, yr hyn a roddai arwydd 1 r trigolion brawychus fod y j; gelyn wrth eu drysau. Gwelid pedair o ¡ longan-talr 0 cruisers ac un destroyer f yn dod i'r lan, ac fel yr oeddynt yn nes- hau gellid gweled y morwyr ar eu bwrdd. Yna dechreuasant dan-belenu'n ffyrnig ar ran uchaf y dref, ac y mae'n > amlwg mae nod y tan-beleniad oedd yr orsaf-ddiwifr, oherwydd y disgynai y i bwledi o gnvnlpas v lie y safai yr orsaf If el cawod o eira. Yn ffodus, ni wnaed niwed i'r orsaf-ddiwifr, ond niweidiwvd y gwaith trydan yn ymvl. Gwr aed hefyd gryn ddifrod i eglwysi, ysgolion, r ysbytai, gwestai ac adeiladau ereill.
Ji 11 Sarzine 11 Blood Mixture.
J i 11 Sarzine 11 Blood Mixture. ] CROEN IACH A GWAED PUR. Dyna I yr hyn y mae y Sarzine Blood Mixture i yn ei sicrhau, a dim arali. Nid yw yn honi gwella. pob peth, fel yr Yankee Patent Medicines; ond os blinir chwi gan groen t afiaoh ysfa; pimple; toriad allan; scurvy; | dolnriau penddynod; et-c., yn tarddu o waed ( drwg ac amhur mynweh borelaid o Sarzine j Blond Mixture gan y Druggist nesaf atoch. Is. 14c. a 2s. 9c. y hotel, neu gyda Sc. at y cludiad yn Yebiranfgol oddiwrth y Per- t chen.-IIUGH DAVIES, Chemist, Mach- ynneth.
I YR HOWITZERS PRYDEINIG.
I YR HOWITZERS PRYDEINIG. ( Y mae'r Germaniaid, er eu bod wedi ymffrostio yn en howitzers, yn deall yn ddigon clir erbyn hyn, fod gan Bryd ain rywbetli ar eu cyfer. Y maent wedi deall bellach mor nerthol yw ein gynau Ili. Yn y darlun uchod gwelir un ohonynt yn cael ei lanhau yn y bore, cyn dechreu ar ei waith. ohonynt yn c',Ie l ei lanliati yn y I)ore,, cyn ( l ec?Iii-et I ar el wait l i.
; Y BAD TAN-FORAWL B :1. i
Y BAD TAN-FORAWL B :1. Gweilir y B 11 yn y darlun uwchb en. Y llestr uchod a wnaeth yr orchest fawr yn y Dardanelles, pryd y suddwy d y Hong ryfel Dyrcaidd Messydiych." Uchod y mae yn gadael porthladd Portsmouth.
-- - - iCRACOW.
CRACOW. m Prif ddinas Galicia ydyw Cracow, a bu yn brif ddinas Poland cyn iddi gael ei rhanu. Gweriniaeth Cracow oedd Uoches olaf anibyniaeth Bwylaidd, ac yn y Brifysgol, lie y mae oddeutu 1,700 o efrydwvr, dysgir yr iaith Bwylaidd. Fel y gwelir, y mae yno adeiladau heirdd. t
I——————————————'——'—————————…
——————————————'——'————————— ESGSDIAU Y MEIRW. 4 4% rhai o'r ini l v; y r rrNN-s i i- i dcl 3,, u y 1-n e*i-Av. Er !r-K l Y mae rhai o'r milwyr Prwsiaidd yn gwisgo csgidriu y meinv. Er fod Germani yn hollol barod ar gyfer y rhyfel y mae ei milwyr yn gwisgo llawer o'r rhai hyn. Cesglir hwy gan y Prwsiaid yn Argonne a gwneir defnydd ohonynt.
(UIM PERSON UN SWYDC
(UIM PERSON UN SWYDC (A; Olvgydcl y Gene'.ii "). Syr. — 2\lewn cyfarfod o Fwrdd Cyhoeddus a gynhaliwyd yng Nghaer- narfon ychydig wythnosau yn ol ynglyn a phenodiadau i nifer o swyddau a waghawvd drwy farwolaeth v (vn- swvddog, pen derfyn wyd ar well; ant pwysig, sef mni doeth fuasai vn y dyfodol ranu y c-vfrvw swvddau, ac na ddyhd rhoi yr oil yn ffafr un person unigol. Diarnheu fod yr egwyddor yn inch, ac y dy £ id cadw atti yn mhob Bwrdd Cyhoeddus. Y ¡:1:1e yn hyfiyd fod awgrjrm- iadau y Bwrdd hwn eisoes wedi eu mnh. wysiadu yn barod. a diamheu v dilynir yr un rheol hyd nes y cwblneir yr apwyntiadau, yr hyn a brawf yn fodil- lonnvydd cyffredinol i'r cyhoedd. ac hefyd Ïw cynrychiolwyr ar y BwrdÔ, Yr eiddoch, TRETHDALWR.
SGWRS EFFEITHIOL.
SGWRS EFFEITHIOL. Y FATFT A AROYHOEDDA POB DAR- LLBNYDiD 0 GAEEXARFON. Rhaid i argyhoeddiad ddilyn v fath dyst- ioJaetih effeitnol a roddir yima- Dvlasai ty8t.io!a.etiha!u Ileol foddhau y rhai imryaf aan- hieaw. Dyrna. achos o Bontnewydd. D>ar]Ien- w'C"h a gwelwch a o%-Il a.Trb-euaeth fod- yng- wyneb v fath dystiola^tlh. At Maw-rth 13eZ, 1914, dj-wedodd Mitss A. Thomia<s, 4 Llifon Tarrace- crer y Llythyrdy BoTitn-ewTdd, ger Caern-a-rfon :—"Oefais denial maWT, ac n d oes amheraueth nad eff- eithiodd hvn ar fy elwlod. Am beth ameer poenwyd fi gan boenau difrifol ar draws fy nghiefn lie mae'I' elwlod. Yr oedd yn anodd 4Tri s,,th,,ti oSierwydd y poenau. '"Ychv-d: a; 'amser yn ol treiais Difts-n'e Backache Kidney Pills, ac yr "wyf yn falch o aHu dywend eu bod wedd?'m r?,rd?hau o'r poenaM yn gy?ym ac efTp?ioL ac wedi oryf- hau fy nighefn. Mae yn bleser argymetU y O;Itll feddygmiaeth r'a?oroL (Arwyddwyd) "A. TJiomns." Ar EbriH _14eg, flwyddfyn yn ddiweddarach—dywedodd Mrs Thorn-ae :— "Yr wyf yn faleh o ftllu dvwd na ddveh- wel odd y poenau yn fy nghefn nac anrhefn -r elwlod er pan wellhiawyd fi gan Doan's Backache Kidney Pille. Pan groina'r elwlod bydd yr holl gorff yn diodde?, n fod y gyfundrefn ddraenol ;11 cael ei hiatal. I Mae'r elwlod yn puro'r gwa-ed. ac yn cadw all«n y gwenwyn a'r wafi- dyfriol/ v rhai a acCnosawt ddropsi. crydcym'alau, gout, sciatica, oarreg, envniad y bledren etc. Ac vn y pethau hvn v mtue Doan's Back- ache Kdnev Pins mor lwvddianulq, gan en bod yn <^vella'r achos, yr elwlod grvan. Pris 26 9c v blwch. 6 blwch 13s 9c; gran holl fasnachwvr, neu oddiwrth Foster Me Clel!a.n_ Co., 8 Wells St., Oxford St., Txmdon. W. Peidiwch gofyn am backache neu kidneT pills, ond orofynweh yn eglur am Do.in'ft Backache "Kidney Pills, fel ag y cadd Mre T'hr;mai?.
TARW GWYLLT LLANG1AN
TARW GWYLLT LLANG1AN GYRU POET. AR FFO. Ddydd Mun. tra yr oedd tref Pwllheli mewn distawrwydd boreol, deuai frarmwr o ardal Llangian a tharw glas teir-oed i'r dref. amcan o'i anfon i FirmLngham. Nid oed'd' tenyn yn rhwvrn wrtho n80 mo-drwv vn ei drwyn. Hvd nes y cyrhaeddodd v farw odre'r dref yr oedd dan Ivwodraeth y ffon oedd gan y ffarmw; ond' yn Ala Road o S-ma efe yn dechrear caj-lamu yrmlaen. Ceisiodd rhai dynion ei rwystro drwy godi eu breich- lau i fyny a gwneyd pob swn bron er mwyn iddd sylweddoli \t hyn a wnai, ond ni chy- merai svlw o neb ond i'r dyben o gelgio eu cornio. Fellv ffoaij pawb yn yr Ala rhagddo. Wrth si op Mr. James Williams, yr oedd tair "Sisters of Mercy" a ffodus iddynt oedd fod y siop yn agos gan iddo anelu am danvnt. Ceisiodd' dau lane-un adnabyddus iawn fel "cha.rger" ar gae y bel- 'd'roed— rhoddi atalfa ar ruthriadau gwallgof y tarw, gan neidio, ysgwyd eu cotiau a'u breichiau, gan lefain Hw; Ho, Ho!" Ond er mor wrol 1 oeddynt, bu ra.id iddynt ffoi am eu heinioes i siop gyfagos a neidSo dros y counter i ddio- gelwoh. Ceisiodd hen lane chwim ei droed 'ddogio' yr an ifail gwallgaf ond gorfodw-vd yntaol i redeg i'w siop rhag y cyrn oedd yn dyiod y tu ol iddo. Ymlaen a'r tarw i gy- feiriad Capel Salem, a llawer o bobl ar ei ol ond neb yn sefyll o'i flaen. Tu ol v ca- pel, ar y rhiw lyma. geffvl a throl i "!awr vngofal dau was ffarm. Gwelodd v ddau was beth oeda' wedi digwydd, a rhoddasant v droi ar draws v ffordd. drwy yr hvn yr atal- iwyd y ta.rw rhag- tmyned yn y cyfieimad j hwnw. Trodd yn ol. a phan ddaeth ar garlam i lawr y rfiiw rhedai y bobl wrth yr ugeiniau am v cyntaf i chwilio am le diogel-rhai i dai ereill i swycfafeydd, lleill tu ol i ddorau maT- ion, a neidiod' ereill dros reiliau. Rhuthrodd yr anifail drwy y Lleiniau ac at Xorth Street, gan ge:cio cornio pawb geisient ei rwystro i fyned rhagddo. Wrth ymdrechu ymosod ar ddaju ddyn yn ymyl Tanyrallt aeth yn erbvn y mur a ehwympodd, ond yr oedd ar ei 'cJraed mewn eiliad, a fFwrdd ag ef i gyfeiriad Yso-ol Troedyrallt. Yr oedd y plant ar ddyfod allan i'r ffordd. ond llwyddwyd i'w cadw v tu fewn i'r rheiliau lie yr oeddynt yn gwneyd twrw mor fawr fel y gwvlltioda' y tarw fwy byth, a rhedodd i fyny y ffordd. Digwyd'dodd fed gan 'Mr. John Morris, ffarmwr, adeihd ffwag yn ymy!, a llwyddbdd i droi y tarw i fewn id'õ.b. Aeth Mr. J. Pies Jones i ymofyn pedair o wartheg, a phan ddaethant hwy yno aeth v tarw gyda hwy yn ddi-dwrw i'r orsaf. IDdvdJ er yr oedd Owen Griffith. Llawrdref, Llangian, gerbron yr ustusiard1 am ddyfod a'r tarw i'r dref heb fod dan reolaeth briodol. Erlv"nid ef gan Mr. C. L. Roberts, Arolvg-ydd y Gorphoraeth yr hwn a gyn- rychiolid gan Mr. W. Cradoc Daviee. Tyst- iodd John Roberts a Howell Williams, iddynt wele'd' v tarw heb na rhaff yn rIlwvm vnddo, na modrwy yn ei drwyn, a'i fod yn carlamu drwy yr heolydd gan beryglu diogelwch pawb ddigw-yddant fod yno ar y pryd. Dirwywyd y diffjTiydd i 5s, costau 9s.
I Caernarfon
I Caernarfon GWyiJAU'ii XADuLlG.—Bydd vr .?'?L?n EAen"l yn -cau am ?y?a.u'r ?sado?g ddvdo' ?,IercbeT- CVMDE1THAS LENYDOL BEULAH — X 0. Lun di-weddaf cymhaliwyd cyfarfod am- rywiaet-hol o cian arweinaci Mr R. Llovd J.- nes. Bryn Helen. Cymerwyd rhvan ynddo mewn canti, adrodd etc., s-an. :iHi:B Lizzio Davies Maggie Ellen Hu.h; Maggie Mary Morris; Miiwide 'Gbiuld; John Peters; Moirris Hughes; Richie H-agber, Richard Morris. Caed cyetadle-uiaet^i mewn adrodd "Ystori ddigrifol." goren. Vi. GJyn Ed- wiards. D nlchwyd aam v Paro 's R. D. H-crw- 1anclê-;(Amt.hropot;.) Yr oedd t-refnu v cyfar- fod yn nw. w Mri Richard Morris a. Richiw Hniglaes. Cyfeiiiwyd gan b5 C. J. Flvnn, yr hon hefvd a chwa.reuodd Anthemau Cen- ecllacthol Rwisia. Belgium a Ffr&inc ar yr offer\"n- "yr Empire: /picture HOrSE. Dyna. enw'r adlonfa newydd «yd.d yn Crowis Street. Agorir >T adeiiad heno {noe LUíD) gan y Maes (Mr J. P.ric;¡nH1.) a deallirn fod y perchenog (Mr Morgan) yn der- byniiada.u i chwyddo c-ronfcvdd v C-ottaas* HaTOiral a Obronfa-'r Ma-Twe'hod. Mae"r adeJad wedi ei w-neud. vn hiardd iawn, g'vd& lie i ddai pnm cant- a htanner o beivsonaui y Fcddau wedi eu gorchuddio a velvet. Yr ad- oiladwyr oeddynt Mri. Perna.nt ETam a Pr:t-ch<u*d, Beth<eeda. a q WT 12 P gwaitli mewn ppdw.ar ml' Coe-liodd xr ad- el ad i £3.(100, a'r penF-aer oedd Mr Rowland Lloyd Jon-rs, M.S.A.» C-aei-narfon. lkfewn evfarfod o Bwyll^or y Cnwareuon y dydd o'r blaen. ar Mr R. O. Roberts, "ic^hawvd trwvdded Mr J. F. Moi-gini a chaniataiodd yr Ynadon drwydded iddo.
Ffestiniog
Ffestiniog GWELJ^A.—'Da senyTn ddeall fod Mr Evan Rowland* tAp Llechwrdd] a'i fiab yn gwella o'u hafiechyd blin- Yr vdym yn deall mai yn Sir Gaerfyrddin v maent. a dymunwn iddynt I wyr wellhad a hvnnyn fuan. PWYSIG.—Mae yn bwvsig i ferdhed yr ardal, ag sydd a wnelont a r dosbartihiada/u gwni/o ynglyn a diliad;au y milwyr gafio mai yn y Church Hall v bydd y dosbartih/iadau yn cael en cvnal o hyn allaru. ac rid vn y DriiJ Hall. Mae'n vmddangoe fod y milwyr yn galw am v Drill Hall ar hvn o brvd. LI-TW, FFDDYG-TAETH.-D:eallwn fod Miss Annie Rees, 14, Lee ds 'Street, wedi bod dan lawfed dygaeth bwyeig yn y Southern Hoisp'-tal, LerpwL Dvimunwn iddi Iwyr ad- feriad. GOHIRTO.—Deallwn fod Cymdeithas Rvddfrydol y Merched. wedi p^ridArfynu go- hirio eu cvfarfodydd a.rferol am v caeat presenol, oSierwydd fod cymaint o alwa-dau e,ra,iu arnynt o wahanol gyfeiriadau. ond hyø- byeir y b-vd-dent yn cvnal eu cyfarfod cy- hoeddus yn >IJÙS EbriI.-iH.ef.vd y m-ie Cym- deithas v Y.W.C.A. wedi clod i gvtun'dek mai y peth goreu o dan -r fvddai iddynt roddi heibio eu gwaith arferol ajn y tymor presenol, gan fod dosbartb gwnio wedi ei sefydlu yn yr srdal or cyn- orth'wyo v rhai svdd vn dioddef. C\ MDEITHAS AU.—Yng XgSnapel y Bowy-dd. nos Fawrth, ooi papyr i-haerro4 ar "Wersi Llyfr Esther, gan MiMyfan- wy Jone?, LTncorn. Oafw-d cyfarfod dy- ddorol dros ben, a chafwyd dadleu brwd cydrhwng y merched a'r meibion.—CynhaJ- iwyd Cymdeith'aR Undebol Ebenester. Dis- .qwylfa a Saar (W.). nos Tan diweddaf. Trefn- wyd argyfer y cyfarfod gan Mrs R. M. Jones, Soar; Miss Dayieis. U-v!R Gwaenydd; a Mrs Roberts, London House. Cafwvd cyfarfod llerwtyrdh;u« dros ben. GWELL LA.NT.—Yr ydym wedi cael ar ddeall yn awr, y gellir pellebru o Poet Office, Cliurcli Street, yr hyn #,zydd yn welliamt mawr. Felly i-l,, bawb fyned i'r dra- fiwt-h o fyned i'r brif-^wyddfa bellebru o N-n allan. DIOLCIII A D A U".—Derbynioa (T "amrvw o foneddigeeati o'r ardal hon, Ivthyrau oddi- with y milwyr, yn_ dymuno datgan eo d-.olchgiarwcih, am v teimladau da B)"dd yn cael ei ddamgoe tn^g atynt. ac hefvd yr I oeddynt yn ddiolcbqw dros be^rt am v itioddian haelfrydig a d derbyjiiasa,n,t o'r &r- d-al hon- MA RW OLAETHAU.—PryxInfliwTt Sul, Rhagfyr 13. yn 79 mlwydd oed, bu farw Mrs Thomas, priod y diweddar Mr Robert Thomas. Uyfrwerthwr, Betihariiia. Dioddef- odd gy^tudd trwm. am fieoedd lawer. a bvnv'n,lmr dclirwonwh. Yr oedd yn aelad o eglwys y Tabeimacl a bu yn 'hynod ffvdd- lon tra v caniataodd ei hiechyd. Yr oedd yn garedig, ac yn fonedddges yng ngwir y&- iyr V ffair- Claddwyd fnd ym mynwent Betli- esdta. ddydd Iau. pryd y gwaeannethwvd gan y Parch R. R. Morriis, Tabernacl. Gedy ddwy ferch a. mab i alaru eu colled, ac y mae iddynt ein cydym<JeintIad dyfnaf, a rawdd y nef fyddo ^drostynt oil.—Hefvd, daeth liysbytsrwydd i law Miss JOAeS. Otaat- eley "Cottage, fod ei hrawd. Prirate Thomas Jones, 2nd. Beft. Royal Welsh Fusilietrp, wedi maalrw yn yr Ysbyty yn Bauiogne. Deallwn iddo gael ei ar faee y gwaac6 ac ymdd,engys i hyny brofl'n angeuol iddo. Bu ef hefyd drwy Ryfel The Affrica, ya gwasaiiaethu ei wlad g\ida'r Gatrawd Gym- roig. DTR,WESTOL.-oo Sadwrn diweddaf. yn Yfagoldy Jerusalem, cynhaliwyd Cy-farfod Dirwestol- pryd y ^wa.sa.naethwyd gan Ob- eithlii Hyfrydfa- Llwyddwyd gsn Mr H. G. Hughes, Glan^-wern, a gwnaetih y plant fa rha.n "11 gampus drwy gan-u ac adrodd. Cafwyd anerclhiad penigamp gan y Parch T. T. Ph. illipos, Bala. ,CYFARFOD YSGOL JERiUSALEM {A.) —Cynhaliwyd Cyfa?fod Yer?I yng Nghapef Jpru?a?m y Saboth dlw?dd&f. )LIT4,dw" gau y Mri. E. T Prtchapd, a Jahn Wil- liams.—Yn y boreu cafwyd canu, adnodd. ynghyd ac unawdau. a ihiolwyd rhan o'r 2il bm. o Math?w, ?n Mr Hughes, ac yr oed? yr Sioli a'r ateb yn war rago?.-Yn y pryd? nawn cannodd y plant amryw o donau yn swymoJ d'rcs ban, o dan arweirailad Mr Tlobesrt Hughes. Halwyd y plant yn hanes Daniel, gan Mr 1W. Ellis. Cafwyd hefvd anerchisad i'r plant ar "Eikmod," gan Mr Griffith, (Salem, pa un oedd yn llawn o wersi. Yng- nghyferfod yr hwyr, cafwtd papyr ar "Ddyledswydd yr lw-& vn yr presenol," gan Mr R. V. Lewriø. BetlheL 1 Cafwyd ptapur rha-eoml droe ben, a thyfrt- iodd pawb eu bod wedi cael cyfarfody^d benditfiiol iawn trwv'r dydd. CYIPARPOD -kNmW, Lkrm()T.Cyn. ojaliodd Gobeitiilu Bethel, gyfarfod amryw- iaethol nos Fawi-th, o ŒMt lywyddiaeth Mr Daniel Hughee. Cymerodd amryw nan metra canu ac adrodd, ac eniUtwyd yn gvd- radd oreu ar adrodd Dameg y Mab Alfrad- ]on, gian Tedi M. JoneA a Daniel Hughes.
Advertising
i- i m p n -— -—— i  j  z  i i ?  ?<?? -'? An. Xmas ift L? :Et? ALL will welcome.  matter ?o whom ynu give it-a "Kpnd?t" ??j?B???!?"??' i' ??1 Umbrella !p ,.]ways we i come. Its neatness, atylf. ??NN????_? ?.' -1'? ? andhard'.vpahngqL!a!:t?ssretbeouTcoineof50ypars 1  ? of um b reUamanufact.ure—.md every one sold upholds ? ?? .?S ? Z~JZj'1 l our rc'-rjut;ation f°r ?ivin? the finest umbras value. ri J Y. l!? ??? ? ? ?? nearest "KcnJuff'sh?p to-d?y. 1'nere ff -???N?? '■ I I'S TOO ?'?? ?"? ?? umbrella to sansfy the most exacting ''1 Wkj a requirementf!—to fit. the long: purge, or the short; and I .I-il- ? every mR is GOOD nil through—handle, stick, Irame, | j '■ \-i __|_W cover—avery^hinR ia of the best. Let it be a "Kendall" ????'<??? ?  :m?i?'? ?? -? ? ?A? /?F? ??-& ?? ? F' —— '—?-== ? ? ? ? ?.  N !?' %??'  -???? 2, ST. MICHAEL'S ROW ??? ?.S "? ? €/??j?????4? S\ f? ?V ? *? 11111 -?. ?" ? ARCADE? CH ESTER ? K???   ROW, H-f?for L,idies -d   
Y GERMANIAID GIR EIN GLANAU.
Y GERMANIAID GIR EIN GLANAU. YMOSODIAD GAN LONGAU KHYFEL. TAN-BELENU TMR 0 OREFl. COLLI BYWYDAU A DINYSTRIO ADEILADAU GOLYGFA AR Y GLANAU DWYREINIOI, Daeth liongau rhyfel Germany yn agos iawn i ianau dwyreiniol LIoegr boreu Mercher-—inor ngos fel ag i aliu tan-belenu tair o drefi adnabyddus, sef Scarborough, Hartlepool a Whitby. Achosodd yr ymosodiad sydyn liwn gan longau y gelyn ar drefi di-amddiffyn gryn (raw a dychryn i r trigolion, a dif- lanodd llawer o'r trefi hynny gynted ag a VIfinti.
D?-tganiad y Morlys.
D?-tganiad y Morlys. Dyma fel yr hysbysai y Morlys am y digwyddiad: Mae symudiadau pwysig o eiddo'r Germaniaid yn cymeryd lie yn Mor y Gogledd boreu heddyw. Tan-belenwyd ar Scarborough a Hartlepool ac y mae ein llongau rhyfel wedi bod yn brwydro mewn gwahanol gyfeiriadau. Mae'r sefyllfa yn datblygu. Adroddiad pellach a ddywed: Boreu heddyw gwnaeth liongau rhyfel Ger- many arddanghosiad ar lanau sir Efrog, yn nghwrs pa un y tan-belenwyd ar Hartlepool, Whitby a Scarborough. Yr oedd rhai o'u liongau cyflvmaf wrth y gwaith, a- buont o gwmpas y glanau am tua awr o amser. Gynted ag y dea-llwyd am bresenoldeb liongau rhyfel y gelvn ceisiodd y llynges Brydeinig eu cadw draw. Pan welodd y gelyn fod y 1110ngan Prydeinig yn ymyl diangasant mor gyflym ag y gallent, a llwyddasant yn nghanol y niwl i fyned o gyrhaed/d y liongau Prydeinig. Nid ydyw y colledion ond bychan o'r ridwy ochr, ond nid ydyw yr adroddiadau cyfiawn wedi eu derbvn. Cymerai y Morlys v cyfle i egluro nad ydyw arddanghosiadau o'r fath yma yn erbyntrefi di-amddiffyn a phorthladd- oedd masnachol heb eu pwysigrwydd milwrol. Nid ydynt yn anliawdd i'w cjiflawni os y byddis yn barod i anturic. Gallent achosi colledion i fywydau a dinystr ar eiddo preifat, a mae hynny yn beth i 'w ofidio yn ei gylch. Ni ddylid caniatau i ymosodiadau o'r fath. fodd bynag, i newid dim ar bolisi cyff- redind y llynges oedd yn cael ei ddilyn.
Mynegriad y Swyddfa Ryfel.
Mynegriad y Swyddfa Ryfel. Dyma fel yr oedd mynegiad y Swyddfa Ryfel: Edrydd Llywydd Caer- fydd yn West Hartlepool fod liongau rhyfel Germany wedi ymosod ar y gaer- fa yno rhwng wyth a. naw o'r gloch y boreu. Gyrwvd y gelyn ymaith. Ymosododd Hong ryfel fechan perth- ynol i Germany ar Scarborough a Whitby.
Fwhuthr am Orsaf y Rheilffordd.…
Fwhuthr am Orsaf y Rheil- ffordd. Bu rhuthr am orsaf y rheilffordd, lie yr yjngynid.odd milotKld o bobl ar y llwyfanau, llawer ohonynt wedi rhedeg allan heb betiau na'n cotiau. 1\i phryd- erai neb ynghylch codi ticecl, ond rhuthrai pawb am v trenau. Yr oedd swyddogion y rheilffordd yn ymddangos; yn hollol ddigyffro ac anfonwyd amryw o clrenau i York. Yr oedd y gerddi yn y dref ffasiynol yma yn edrych fel caeau wedi eu haredig ac yrnhob man o gwmpas gwelid arwyddion y dinystr. Yr oedd rhodfa j glan y mor wedi ei niweidio, a chwyrnp- odd Hawer o dii. Gwnaed cryn ddifrod ] ar un o brif westai a tharawyd neuadd y dref. Cafodd amryw o eglwysi hefyd eu niweidio. Aeth bwled drwv fur Eglwys St. Martin pan oedd y clenywr | wrthi yn cynhal y gwasanaeth Cymreig.
EFFEITHIAU YR1 YMOSODIAD.i
EFFEITHIAU YR YMOSODIAD. Hanes yn y Cwest. Yn ol adroddiadau o Hartlepool a West Hartlepool nos Ian, v mae'r coll- edion i fywydau yn y trefi hynny yn ganlyniad i ymosodiad y Germaniaid yn fwy o lawer nag a dybiwyd ar y dechreu. Mae'r colledion yn y gwahanol drefi, yn ol yr adroddiadau diweddaraf, fel y canyn Lladd. Niweidio Trefi IT-irtlepool 82 250 Scarborough 17 123 Whitby. 2 2 Cyfanrif 101 375
GERMANIAID YN BELGIUM.
GERMANIAID YN BELGIUM. MILWYR ISEL EU HYSBRYD YR YSBYTAI YN LLAWN. Y mae eglurhad wedi ei gyflwyno'n awr paham yr anfonwyd y Dedia," a ddaeth allan o Antwerp, i Rotterdam o dan osgordd fiiwrol Is-Ellmynaidd. Dywedwyd fod perchenogion y llongau wedi gofyn i'r llong gael ei chymeryd i Rotterdam er mwyn ei chau i fewn, i'r amcan o sicrhau y byddai'r lflong yn eiddo iddynt hwy ar derfyn y rhyfel. Dywed datganiad llai swyddogol fod eisiau atgyweirio'r Hong, a'u bod yn gobeithio yr ymgymea-id a hynny yn Rotterdam. Gan nad oedd yr awdurd- odau Is-Ellmpiaidd yn anturio fod y dyfroedd mewnol yn cael eu defnyddio yn anghyfreithlon, y mae llestr ar hyn o bryd wedi cael ei chau i fewn. Y niae awgrymiadau wedi dod ar draws y ffiniau o dro i dro yn awgrymu fod cynllun yn YBbyty Germani wedi cael ei or-wneud neu wedi torri i lawr. Y dystiolaeth oreu ar y mater hwn a ellid sicrhau ydyw'r apel sydd wedi ym- ddangos un o'r dyddiau diweddaf yn yr "Hamberger Freindenblatt. Dywedir fod ar hyn o bryd oddeutu 7,000 o glwyf- edigion yn Hamburg, ar wahan fod llawer wedi cael eu gollwng allan o'r ysbytai. Y mae Ku mawr yn disgwyl cael tnniaeth yno, a'r nifer yn cynhyddu bob dydd. Y mae'n angenrheidiol, medd y papur hwn, cadw llawer o'r chvyfedigion yn ysbytai y trenau, a gwna hyn y trenau yn y €rynt yn brin. Oherwydd hyn y mae Fremdenblatt," felly yn apelio am danysgrifiadau ar gyfer ysbytai newydd, gan nad oes gan- ddynt ysbytai at alwad. Yn Rotterdam fe ddywedir oddiar awdurdod dda yn ol pob golwg, fod prin- der metal mor fawr yn Germani fel y mae'r Germaniaid wedi gwneud cytun- deb am falurion y pontydd haiarn yn Belgium, er mwyn eu hanfon i Ger- mani. Y mae'r Echo Beige wedi derbyn I disgrifiad o Brussels, o'r milwyr Aws- triaid a Germanaidd a ddaeth o Yser, yn cael eu disgyblu, y rhai yn ol pob golwg sydd ar eu ffordd i'r dwyrain. Achos- odd yr olygfa hon lawenydd i bob Brus- sels, oherwydd fod v dynion yn edrych mor ddigalon. Yr oedd eu gwisgoedd werii eu dnetha a'u maeddu, ac edrych- i ai'r milwyr yn boenus a blinedig. Cof- iai'r edrychwyr am olwg wrol a thrahaus v dynion hyn ychydig amser yn ol. €rwisgai'r milwyr flodau ar eu helmets, ac vr oedd yn ysgrifenedig ar eu gwageni gyda siile y geli-iaii I St. Petersburg." f nod nis gallai yr un ohonynt waeddi i" Hwre." J Bu ymladdfa rhwng Prwsiaid a Bavariaid yn y baries yn Antwerp, a dywedir fod pump wedi eu lladd a [ chwech wedi eu dwyfo. Parha'r clwyf- edigion it ddylifo i Ghent. Y mae'r Cyngor Tref eisiau arian fel y maent wedi rhoddi treth ar gwrw, petroleum, burum, etc. I
.Y Colledion.
Y Colledion. Arncangyfrifir fod y colledion yn y trefi uchod mewn rhai a laddwyd a chwyíYvJd fel y canlyn :— Lladd. Niweidio Scarborough 17 100 Hartlepool 30 100 Whitby 9 2 Milwyr yn IhrUepool 7 14 Cyfanrif 56 216 Yr oedd y rhai a 'laddwvd yn Scar- borough yn cynwys merched a phlant. Lladdwyd dynes a geneth fechan yn yr heol, a chlwyfwyd yn angeuol ddynes a phlentyn bach dnvy i fwled ffrwydro yn eu hystafell wely. Yr oedd golygfeydd cyffrous iawn yn yr heolydd, ac yr oedd y trenau i York yn 11 awn o ffoedigion.
r Eu Lladd yn yr Heolydd.
r Eu Lladd yn yr Heolydd. Cafodd amryw o bobl eu lladd yn yr [ heolydd, a chyfarfu ereill a'u diwedd trychinebus yn y tai a niweidiwyd. Gwelwyd yr arwyddion cyntaf fod y liongau rhyfe^ yn dod gan hlismon, yr t hwn oedtl ar ei ddyledswydd ar y bryn, a elwid Bryn y Castell. Gynted ag y clywodd y Kongau yn dechreu tan-belenu rhuthrodd i orsaf gwylwyr y glanau i\v rbybuddio. Oyn iddo- ffvrhaedd y fan yr oedd y gwylwyr wedi dod allan a buont yn ffodus iawn, oblegid gynted ag oedd- ynt wedi gadael yr adeilad chwytbwvd ef gan dan-belen o'r liongau rhyfel. Wedi hynny tiechreuodd y liongau dan- belenu y castell ac ar y dref. heb vstyr- ied dim am fywydan pobl ddiniwed. Yn yr heolydd vr oedd polygfevdo cyffrous. Rhuthrai gwragedd o'u tai, fi chvda'u plant, hychain yn ngodrell eu dillad, a chymerai pobl gvsgod vmhob man cyfleus. Yr oor1,1 rwb wedi dvch- rvn, ac ni wvddai pobl i ba :e i droi ^rr. nodded.
Tebyg i Belgium. 1
Tebyg i Belgium. 1 Adroddai boneddiges a gyrhaeddodd i York o Scarborough hanesyn cvffrous. Dyma ddywedai: Yr oeddwn yn fy ngwely pan ddisgynodd y fwled gynt-af. i Yr oedd y swn yn ddychrymlyd; ysgyd- ] wyd yr boll dy, ond er gymaint oedd y < twrw ni faluriwyd dim yn y ty. Rhuthr- i ais i'r ffenestr i edrych beth oedd wedi digwydd, ac ni allwn weled dim ond pobl yn gwa?ddi yn yr heolydd. Munud neu | ddau M' ol hynny daeth tan-belen arall, a gwyddwn y pryd hynny fod v German- • iaid yn tan-belenu 'r dref. Yr oeddwn wedi cael fy rhybuddio mai'r peth doethaf i wneyd oedd cymeryd tren i York, a dilynais y cyfarvvyddid. Aeth- j' um yn ddiymdroi heb drafferth ynghylch pareeli. Yr oedd y golygfeydd yn yr heolydd yn ddychryntlyd. Yr oedd yn debyg iawn i'r darluniau a welsom o'r bobl druain vn Belgium. Yr oedd llawer o bob, heb fawr o ddillad am danynt; yr oeddynt yn amlwg wedi rhuthro allan o'u gwelyau pan glywsant yr ergyd gyn- taf. Pan oeddwn ar y ffordd i'r orsaf daeth tair o wragedd oedranus ataf, a ¡ gofyna^ant, Beth a wnawn?' Beth a wnaw-n ?' Yr oedd yn ofnadwy, ac nis gaMwn wneyd dim ond eu cynghori i brysuro am orsaf y rheilffordd. Pan ar fy ffordd i'r orsaf disgynai brics a qleehi o benau tai. Gwelwyd cannoedd o ffenestri wedi en malurio. Yr oedd y m.,t l un o. Yr oedd y dynion mor gynhyrfus a'r merched, a rhai ohonynt yn ddim llai na IIwfriaid. Yr olwg olaf gefais ar Scarbourough pan oedd y tren yn gadael oedd cerbyd brigad tan yn cyflyinu ar hyd yr heol, ac vr oedd mihvr gyda gwn yn cadw'r ffordd yn glir i'r cerbyd fyned heibio.
Gorchuddio a Mwg.:
Gorchuddio a Mwg. Adroddai dyn oedd ymysg y teithwyr j a gyrhaeddasant. i Hull ddydd Mercher o Scarborough, i dan-belen ddisgyn yn ei ymyl pan ar ei ffordd i'r orsaf. Yn ffodus ychydig o bobl oedd o gwmpas. Nis gaMwn goelio," meddai mai ymosodiad gwirioneddol vdoedd. Tyb- iais mai vmarfer oedd y liongau rhyfel. Ond gwelais wedi hynny dan-belen yn disgyn ar ben tv. yr hwn aeth ar dan. Yr oedd y bwledau vn ffrwydro o gwm- pas ymhb man. Disgynodd dan-belen i iai-d gorsaf v rheilffordd. Wrth edrych o'r orsaf gallwn welefl un rhan o'r dref wedi ei orchuddio a inwg.
Y CWEST.
Y CWEST. Dydd Ian, cynhaliwyd cwest yn Hartlepool a West Hartlepool ar 77 o gyrph. Dywedcxld y Dirprwy-Gryvmer fod yr ymchwiliad yn un hynod yn hanes ein gwlad. Nid oedd yn credu y bu ymos- odiad ar Tioe&,r o'r blaen er's can' inlvn- edd. Yr oedd ganddynt yn awr rhvw ddycliymyg am yr hyn oedd y Belgiaid a'r Ffrancod wedi orfod ddioddef yn ganlyniad i ymosodiad y Germaniaid. Y tyst cyntaf a alwyd oedd William Ropner, perchenog Eongau, yr hwn a ddywedodd i ffnvydi-ad gymeryd He yn ei dy pan oedd y gelyn yn ymosod ar y dref. Aeth ef i lawr i'r seler i ym- uno a'i deulu, ac vn ddiweddarach gwelodd gorph y cook. Cafodd ei iharo gyda than-belen. Y dystiolaeth ynglyn a marwolaeth Charles Leonard O. Ramsey ydoedd ei fod yn gweithio mewn gweithdy neill- duol, a chyffrowyd v gweithwyr gan swn tan-belenau. Rhuthrodd tua deugain o ddynion allan am gartref, a chlywyd Ramsey yn dweyd ei fod yn mvned i chwilio am ei blant. Ni welwyd ef yn fxw ar ol hynny.
Ei Lladd Pan yn Cael ei I…
Ei Lladd Pan yn Cael ei Boreubryd. Yn y dystiolaeth ar gorph Dorothy Caw, 25 mlwydd oed, dywedodd ei thad fod ef, ei wraig a 'i ferch yn eistedd i fwyta eu boreutjryd pan y daeth tan- belen drwy nenfwd yr ystafeM a lladd- wyd ei ferch. Mewn achos arall dywecjodd dynes ieuanc iddi hi a'i gwr redeg i dy mewn heol neKlduol i ddod a'i mhalll allan. Pan gyrhaedclasant, yno gwelsant yr hen wraig yn gorwcdd yn farw ar y llawr. Yr oedd bwled wedi disgyn ar y ty.
> Dychryn Hen Wr.
Dychryn Hen Wr. Adroddai hen wr vn ei dystio.aeth ar gcrph dau o'i wyriori fod ei fab yn gwas- anaeth u gyda'r Llynges. Pan glywais swn y gynall, meddai. aeth urn i'r drws, a gwelais lawer o bobl yn )'huthro drwy y strydoedd. Nid oeddwn yn meddv,l mai liongau y gelyn oedd yn tan-bolenu. Aethum i mewn i'r ty drachefn i gael cwpanaid o de. pan y chwvthwyd un or hr i'r tv. Yr oeddwn wedi dychryn yn fawr, a phan ddeuais ataf fy hun, aethum i'r drws a gwelais dri o blant ymysg twr o fries. Yr oedd dan ohonynt yn blant fy mab. Lladdwyd hwy gan dan-belen. I Rhoed tystiolaethau cyffelyb mewn 1 achosion ereill, a dychwelodd v rheith- wyr reithfarn i'r perwyl i'r trancedigion gyfarfod a'u marwolaeth yn ganlyniad i dan-beleniad liongau rhyfel Germany.
SCARBOROUGH MEWN i GALAR.
SCARBOROUGH MEWN GALAR. I Y sgriiena un gohebydd o Scarborough ddydd Iau fel y canlyn Ti-ef galar ydyw Scarborough. Gwyddis yn awr fod dau a'r bymtheg o bersonau wedi colli eu bywydau. Er fod Scarborough yn teimlo ei cholled yn fawr y mae pawb a phobeth yn dawelach heddyw, a phobl yn myned o gwmpas eu busnes fel arfer. i Arncangyfrifir y golled a wnaed gan dan-belenau y gelyn oddeutu £ 40,000.
ARWYDDION I LONG:AU'R GELYN.
ARWYDDION I LONG- AU'R GELYN. Fffach oleuadau yn y Nos. Yn ol gohebydd a ysgrifena o Whitby tybia'r bobl yno fod ysbiwyr o gwmpas ymhob man. Cred y bobl yn gryf lias gaillai y Germaniaid byth fod wedi tan- belenu y dref onibai am gynorthwy roed iddynt gan ysbiwyr. Dywed amryw o bysgotwyr iddynt ganfod fflach-oleuadau o'r tu ol i'r dref fel pe bai rhywnn yn rhoddi anvyddion i'r llongau Germnn- aidd. Dywed un pysgotwr yn bendant iddo ef pan allan mewn eweh v boreu hwnw weled yn amlwg oleuadau fel megis o lusera fawr o'r tir.