Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
I TREM AR Y RHYFEL.
TREM AR Y RHYFEL. Er dechreuad y rhyfel y mae eisoes bum' mis wedi myned heibio, yr hyn sydd yn gyfnod digon maith i ni bellach feddu rhyw syniad eyffredinol am dano. Dechreuodd y brwydro A'.vst 21. Er y pryd hwnnw y mae yr ymla.dd wedi bod braidd yn Iiollol ddi-dor. 0 Awt 21 hyd Awst 27 yr oedd yr ymladd yn lied gyfartal. O'r dyddiad hwn ymlaen bu y Cynghreirwyr—y Prydeiniaid a 'r Pfrancod.— ar encil, ond heb eu gorch- fygu na thori eu rhengau, hyd nes y daethant o fewn 30 millair i Paris. Cil- iasai Llywodraeth Ffroinc oddiyno wythnosau cyn hynny i Bordeaux, a thybiai pawb y byddai yr Ellmyn yn gwarchae Paris, os nid yn ei chyrneryd hefyd, ar unwaith. Er syndod i bawb, yn lie myned rhagddynt, fel y disgwylid, i warchae y ddinas, a'i chymeryd, ar y 4 o Fedi safodd yr erlidwyr, ac ar y 6, yn sydyn a disymwth troiflant ar yr aswy, a dech- reuasant gilio yn eu holau. Trodd y Cynghreirwyr arnynt, a bu brwydro caled a ffyrnig o hynny hyd Fedi y 14, pryd y safodd yr Ellmyn mewn gwer- syllfa rag-baratoedig iddynt ar du gog- leddo'l yr afon Aisne, rhyngddi hi a'r Oise, ac yno yr arosasant o hynny hyd yn awr. Gelwir y frwydr yn yr hon y trodd yr Ellmyn yn eu hoi yn frwydr y Marne, oherwydd iddi gael ei hymladd jr yr afon honno, ac am mai yno y trowyd y diluw goresgynnol yn ei ol. Ond dywedir y gellid ei galw gyda llawn cymaint o briodoldeb yn Fnvydr yr Afonydd, i 11 gymaint a bod yno bum' afon i'r EUmyn gilio drostynt yn eu henciliad, a bod afon, erbyn hyn, yn cael ei hystyried yn un o'r lleoedd mwyaf manteisiol i fyddin ymladd arni. Dyna yn fyrr hanes yr ymdaith i Paris. Yn yr ymdrechfa waedlyd a phen- derfynol hon aden dde yr Ellmyn oedd yn gyrru aden chwith y Cynghreirwyr yn ei hoi. Ymestynai aden dde y Cyng- hreirwyr yr holl ffordd hyd Belfort a'r Vosges, a bu brwydro o'r fath ffymicaf rhyngddi hi ac aden chwith yr Ellmyn, o dan lywyddiaeth Tywysog Coronog Prwsia, ar hyd yr holl ffordd, heb i'r naill fyddin ennill nemawr ar y Hall o hynny hyd yn awr. 0 Compiegne, ynghyswllt yr afon- ydd Aisne ac Oise, fel braich hir tua'r dwyrain, er yr adec, a nodwyd, gwersylla byddinoedd mawrion y Ffrancod a'r Ellmyn ar gyfer eu gilydd, gan ymladd yn ddi-dor, ond heb allu effeithio nemawr y naill ar y 11all. Tua'r gogledd o'r He a nodwyd, yn fraich hir arall, ymestyna adran arall o'r Cynghreirwyr. Yn yr adran hon y mae byddinoedd y Prydein- iaid a'r Belgiaid, yn ogystal a'r Ffrancod, yn ymdrechu. Ymestyna'r byddinoedd anferth hyn ar hyd linell, modd yr eheda bran, o ryw gant a han- ner o filldiroedd, a'u hamcan pennaf, hyd yn hyn ydyw ceisio troi adenydd eu gilydd, a myned o'r tucefn i'r gelyn, er mwyn cymeryd i-nantals-arno. Y mae. aden dde y Ffrancod yn Belfort mewn sefyllfa rhy gadarn i'r gelyn allu disgwyl gadael argraff lethol arni, ac oherwydd hynny y mae wedi cyfyngu ei hun, yn bennaf. dan y Maes-lvwvdd Von Kluck i geisio troi aden chwith y Cyngheirwyr yn neheubarth Belgium a gogledd-orlle, winbarth Ffrainc. Yma y mae yr ymladd mawr wedi bod o ddechreu llydref hyd yn awr. Pan giliodd y Cynghreirwyr tua Pharis ac yr ymlidiodd Von Kluck ar eu hoi, gadawyd Belgium yn llonydd, ar ol cymeryd Liege a Namur a Louvain. Ond pan ddychwelasant, ac y dechreu- asant wasgu ar aden dde yr Ellmyn dan Von Kluck yn ei hoi, daeth Belgium a gogledd-orllewinbarth Ffrainc, mewn gwirionedd, yn f:1es yr ymdrechfa.. Pen- derfynodd yr EHmyn gymeryd meddiant o Brussels ac Antwerp, ac ymestyn ar hyd lannau y mor, gan ysgubo byddin- oedd y Cynghreirwyr yn eu holau, o gam i gam, nes cyrraedd Boulogne a Calais. Syrthiodd Brussels ac Antwerp, Ghent a Brugea, ac Ostend i'w rhan, a gwnaeth ymdrechion digyffelyb i fyned ymlaen tua Chalais. Ond i ddim diben. Daeth llongau Prydain i gydweithredu a'r byddinoedd, ac ataliwyd rhwysg yr Ellmyn yn Nieuport ae ar lannau yi-, Yser. Ac ar hyd y Hiriell hon y mae v prif Yllldrecbion leiaf fel y mae a fynno y wlad hon a hwy—yn cymeryd lie yn awr. Lied gyffelyb i hyn ydyw petliau y dwyrain, lie y mae adraivafall y Cyng. hreirwyr, sef y Rwsiaid, yn yrnladd- Gwnaeth y Rwsiaid, er mwyn lleihau y dirwasgiad ar fyddinoedd Ffrainc a Phrydain a Belgium yn y gorllewin, orchestion anhygoel i ddwyn ei byddin- oedd i wasgu ar Awstria a Germani ym Mholand a Galicia. Ar y cyntaf taenid y son ar led eu bod yn ysgubo popeth o'u blaen. A gallai ei hod felly. Ond bu raid iddynt dalu yn ddrud am hynny. Y mae yn amlwg fod y Rwsiaid yn ddigon trech na'r Awstriaid. Cymerasant, yn ystod dau fis, 50,000 ohonynt yn garch- arorion. Ond yr oedd Germani, oher- wydd y fantais fawr oedd ganddi, trwy ei rheilffyrdd, i grynhoi ei byddinoedd ynghyd, a'i bwrw yn ddiarbed ar y gelyn, fantais fawr, a defnvddiodd ef hyd yr eithaf. Cymerodd ddau gorfflu cyfan o'r Rwsiaid yn garcharorion, a gyrrodd hwynt yn eu holau filldiroed-1 lawer. Bygythiai gymeryd Warsaw, ac er na wnaeth ac na wna hynny, y mae wedi dwyn y Rwsiaid i arafu eu camrau tua Berlin, os nid i IwN-i, sefvll. Dyna sefyllfa pethau yn awr. Beth am y dyfodol ? Un peth sydd yn amlwg. Yn y gorllewin, hynny yw, yn Ffrainc a Belgium, y mae yr Almaen hyd yn hyn, wedi methu cyrraedd ei nod. Ei phrif amcan oedd cymeryd Paris, d,(i-os- twng Ffrainc, a dwyn ymaith i'w medd- iant ei hun ei tlirefedigaethaii. Bu o fewn ychydig iawn i gyrraedd hynny yn y tair wythnos cyntaf wedi dechreu yr ymladd.. Nid oedd ganddi ond 30 milldir i gyrraedd pen y daith, a'r Llyw- odraeth Ffrengig wedi ffoi. Yn awr y mae rhyngddi a'r brif ddinas o leiaf gan' milldir o ffordd. A mwy, mae'r Ffrancod yn ymladd fel teigrod, ac wedi peidio ofni'r ellyllon Almaenaidd. Y maent wedi difrifoli drwyddynt, ac yn peri i'r Germaniaid eu parchu, os iiicleit b.cfni. Ac arnvnt hwy, mewn gwir- ionedd, y syrthiodd baich yr Nrmdrech. Yr ydym yn llawenychu o galon fod v Prydeiniaid yno, ac yn ymladd fel llewod. Ond nid oedd eu rhifedi, o'u cydmaru a'r Ffrancod, ond tuag un ran o ddeuddeg, yr hyn nid yw ond cyfartal- edd bychan mewn rhyfel mor fawr. Os na chafodd yr Ellmyn fuddugoliaeth lwyr ar y tarawiad cyntaf, pan yr oedd pigion ei byddinoedd o'i thu, nis gall ddisgwyl hynny yn awr, gyda gweddill- loii ei byddinoedd a phan y mae eu gwrthwynebwyr, y Ffrancod, heb son am y Prydeinwyr, yn ymladd mor (dewr. Y mae anibendod y Prydeinwyr ar ddechreuad pob rhyfel yn ddiarhebol, ac nid yw y rhyfel hwn yn eithriad. Gwn- aethom ein gorsu, ond nid oedd ein goreu, o ran rhif, ond dyrnaid, fel mai prin yr oedd yn werth gan Von Kluck wneuthur unrhyw gyfrif o honom. Er pryd hwnnw yr ydym wedi rhoddi cyfrif da o honom ein hunn in, yn enwedig ar y mor. Deuwn cyn y diwedd ar y tir yr hyn ydvm ar y mor. Cyn pen nemor o amser bydd gennym fyddin o 3,000,000, a digon c ddynion, nid yn unig i ennill brwydr, ond hefyd i gymeryd poh mantais or hynny. A daw rhyw 2.50,000 o wyr ieuainc ein Tref- edigaethau. heb son am frodorion dewr- ion India i'n cynorthwyo. Ac ni ddylid dibrisio Belgium. Yr ydym o dan y ddyled drymaf i'r Belgiaid. Ymiaddas- ant yn ddewr, a chawsant deimlo dwrn haiarn y Kaiser hyd yr eitliaf. Y mae byddin Belgium hyd yma heb ei gorch- fygu, ae, ni a hyderwn, yn anorchfygoi. Dengys y pethau hyn, ffrwyth yr ym- ladd am y pum' mis a aeth heibio, nad yw yn debyg y bydd i Germani byth gyr. raedd ei nod, sef gorchfygu Belgium a darostwng Ffrainc. Mor bell ag y mae hyn yn myned, pob peth yn (Ida. Y cwestiwn nesaf ydyw, A allwn ni ddarostwng Germani, a. thorfynyglu ei milwriaeth? Cyn y daw heddwch arhosol rhaid i hynny gymeryd lie. A ydyw y Cynghreirwyr yn ddigon cryfion i'w gyflawni? Nid oes dim amheuaeth yn ein meddwl na wnant. Byddai col- eddu yr amheuaeth leiaf y ffordd arall yn rhywbeth rhy ofnadwy i feddwl am dano—bod a'n gyddfau o dan draed yr Ellmyn anhrugarog. Ofnwn, er hynny, Qy n G nad yn fuan. Y mae Germani yn awr ar yr amddiffynnol—rhwng dau dan, irae'n wir—ac v mae boll fantésion rhyfel, gyda'r arfau presennol, i gyd ar yr ochr honno. Cyrhaedda ergydion marwol y gynnau mawrfon o 5 i 12 mill- i dir, ac y mae ergydion cyflym y gynnau llai yn farwol am ragor na milldir. Rhaid i'r neb fydd ar yr ymosodol ym- foddloni i golli trebel v dynion ar yr amddiffynnol, a dweyd y Ileiaf. Dis- gwylir llawer oddiwrth Rwsia, ac y mae yn sicr o wneud ei goreu. Daw Japan allan hefyd os bydd galw. Yn y pen draw nid oes arnom v gradd lleiaf o ofn ar ba du y terfyna'r rhyfel. Mae'r nerthoedd o blaid y Cynghreirwyr. Prin, er hynny, yn onest, yr ydym yn gallu gobeithio y daw hynny i ben yn fuan.
[No title]
Cyfarfu yr Arlywydd Poincare aelodau y Cyngor Diplomataidd ym Mhari. ddydd Gwener, ac yn ei atebiad i anerch- iad Syr Francis Bertie, y Llys-genhadwr Prydeinig (a siaradai dros y cenhedloedd cyfunol), dywedodd yr Arlywydd fod yn ddrwg ganddo nad oedd y dyinuniadau am heddwch a ddatganwyd ar lona-wr laf, 1914, wedi eu sylweddoli. Dat- ganai ei argyhoeddiad y gwelid yr adeg yma y flwyddyn nesaf heddwch arhosof wedi ei sefydlu ar yr hyn sydd iawn a pharch i gytundebau, gan roddi sicrwydcT angenrheidial i'r cyhoedd.
Advertising
Toloxmms and Cables 'SEKOTS, LiYerpool-' Telephone: 852 Royal. PASSENGERS STAYING IN LIVERP OOL ARE RECOMMENDED TO THIS ADDRESS. St. John's Temperance Hotel, 18, ST. JOHN'S LANE, (Opposite Lime St. Station.) LIVERPOOL. NEAR THE LANDING STAGE, ALL RA ILWAY STATIONS, AND STEAMSHIP OFFICES. A.1U PHjmncrftBK rjrat on arrival when advised, and conducted on board the Steacmers tree of OjttftTSCO. BJectric H Throughout. Hot a.nd Cold Wa.ter BatH. A STOKES Proprietor. OWN Telegraphic Addren:- INFLAME, Birmingham. BETH YDYW CLO CYNEll ? DYNA YDYW Y glo hwnw wnaiff gynneu yn fuan yn y borea. A'ch ceidw yn gynm* dMfy'r dydd. Ac a'ch denfyn i'ch gwely yn y nos gyda thraed cynea, ml "GLO CYNNEU DAVIF»S Ar werthe mewn dan ansawdd-Glo Cegin a Glo Par- lwr. GLO CEGIN DAVIES. Ceir fod y math hwn o ansawdd rhagorach na'r Glo cyffredin Parlwr. MAE GLO PARLWR DAVIES bron yn hholloi ddiludw. Gwerthir mewn tryciau o i 10 tunell i gyfarfod ryflfruatra y prynwr, go anfonir wedi tain y clndiad, unrhyw orsaf. Ysgrifenwch ar unwaith am Brisiau Haf at • The Davies Coal S. Coke Co COLLIERY OFFICES. BIRMINGHAM. LLONGAU AUSTRALIA BY THE Orient Line. Under Contract to carry His Majesty's Mails to FREMAXTLE, ADELAIDE, MELBOURNE, SYDNEY, AND BRISBANE. Through tickete to NEW ZEALAND and TASMANIA. Tons. From London. 8.S. ORSOVA (tw.-sc.) 12036 Jan 15 8.6. ORONTES ftw.-sc.) 9021 Jan 29 8.8. ORVIETO (tw.-sc.) 12120 Feb 12 B.S. OMRAH (tw.-ec.) 8130 Mar 12 Managers: F. GREEN and CO., and ANDERSON, ANDERSON and CO. For passage, apply to the latter firm at 5 Fenchurch Avenue, E.C., or in Carnarvon W. J. Parry, High Street; Dolgellau*: R. C. Evans, Einion House; Bethesda: W. J. Parry, Coetmor Yard; Cwmyglo: R. O. Williams; Llangefni: E. Evans, 3 Alma Tanrace. °' LINE ALLAN ?' UNE 18,200 ton Quadruple-Screw Turbine Steamers. ALSATIAN AND CALGARIAN LARGEST AND FASTEST. To CANADA. I express Weekly Service from Liverpool. THE POPULAR PIONEER LINE. I CHEAPEST WAY TO CANADA buORT 11 TO W. AMERICA. Regular Sailings from Glasgow, Londonderry Tendon, Plymouth and Havre. ALLAN LINE, 19 Jamest St., Liverpool: 14, Cockspur St., S.W.; and 103, Loadenhall St ,j London, E.C. J CUNARD LINE II ROYAL MAIL STEAMERS. From Liverpool at 2.30 p.m. Franconia Sat. Dec 26 t < Orduna Sat- Jaai 2 Transylvania Sat. Jan 9 I I^Sitania Sat. Jain 16 f ApplvCUNARD LINE, LIVERPOOL; • IX>M>ON: 51, Bishopsgate, E.C. 29-30, Cockspur Street, S.W.; or PARIS 37, Boule- vard des Capucinee. ADDVSGOL. -1 ADDVSGOL. j mHS GRAMMAR AND COLLEGIATE I SCHOOL. CARNARVON. J Principal: JOHN LeWIS JONES, B.A. (Prizeman, Gold Medalist and Senior). Pupils successfully prepared for the CivH servic4) King's Scholarship, College of Pre grfrts, Medical and Legal Preliminary Ex. j animations. c.O.n- =-" 0" UNrVfiRsrtY COLLEGE OF WALES, ABERYSTWYTH. (One of the Constituent Colleges of the j University of waZu.) | President— I Sir John Williams, Bart.,M.D.,D.Sc., I G.C.V.O. Principal- I T. F. Roberts, M.A.. (Oxon)., LL.D., (Viet.) I DEPARTMENT OF INSTRUMENTAL MUS-IC. The above named new Department is now ( open, to both male and female students. Special Staif- M. G?ston Le Feuve, o? the Schol? Cantoram j Pana. ) M. Henri Delange. i M. Camille Dolobelle. j M. Charles Turbour. j Madame L. Andre Barbier. j Clames wiD be held in:—Violin, Violin- 'I: o?Uo, Viola, Chamber Music and Orchestral jj Clasw, 'Theory of InAmmental Music, a Singing, Piano. Sessional Composition Fee. £12; Registra- tion Fee, £ 1. Fee for a single course, 92 2s Od per term, together with a Regisfcra- i tdon Fee of 10s. Men students reside in t registered lodgings in the town, or at the ] Men's Hostel-War(lon: H. H. Paine, Esq., M.A.,B.Sc. Wonifn students reside in the Alexandra. Hall 01 Residence for Women- „ Warden: Miss C. P. Tremain, B..A. For foil particular*, respecting the Department j and the Hostile, apply to- ( J H. DAVIES, M.A., < Registrar. j APARTMENTS s ,PARTMEr,rS,Ca,rnal-von. Apartments j A for one or two young men.—Apply Mrs fVry, 11, Edward Streek 1 HOTELS. LIVERPOOL. T fir j SHAFTESBURY HOTEL. Four Mmuteg' Walk from Lime Street wid C'CTtral Stations. CaM from Landing Stage stop at the door. A High-clasb CaiTiperance Hotel. Moderate charges. T-^egrama: Shaftesbury Hotel, Liverpool "Cysnr Cartref i Gyriry pan yn Lhmdain BINGHAM PRIVATE HOTEL. 6 SOUTHAMPTON BUILDINGS, or 63 CHANCERY LANE, HOLBON. (Opposite Chancery I>ane Tube Station.) This superior Hotel iA most conveniently situated for Visitors for aithar Business ov Pleasure, and is under the personal super- vision of Mr and Mrs J. Nicholas Lewis. Most Central for Law Courts, City, West End, and all parts of London. Special Feature.—Quietness. Homo Comforts, Cleanliness, Good Catering, with Strictly Moderate Charges.. Special Terms to Ministers. Electric Light Throughout. Night. Port ea- rs:egrams—Alcoves London. Telephone-422 Central. Patronized and Highly Recommended by Leading Welsh Ministers. TV. FJETVIS, Mathan Mn-tA$e, Pwllheli, wneyd yn hysbys i Ysgolion Sa-bbothol a thrip3, etc., a fwriadant ymweled a Pwllheli, rTi ystod misoedd yr haf, y bydd ganddo idarp»riaetli helaefh fel arfer sr eu cyfer. ^-jtafelloedd earlg. Bwydydd rhagorol. Prisiau arbonig ar gyfer y cyfryw. Degau o iythyrau canmoliaeth oddi wrth iwahanol Ysgolion Srbbothol. Hefyd cymerir ganddo Cofiwch y cvfeiriad, .1. W. LEWIS. MATH AN PWLLHFJJ. A HOME FROM HOME. CARTREF ODDICARTREF. D, J. TRUSCOTT (Pant-y Celytt House), rl, MARYLANDS ROAD, P AD DIN G T ON, LONDON, W. Moderate Charges. Fifteen Minuwsl Walk from Paddington Station. Fare by Bus Id., by Cab Is. Telephone No. 7087, P.O., Hampstead. PTOI'UX, t3tr SXT jSk. UPPER WOBURN PLACK, LONDON. EC. CENTRALLY SITUATED. Within 5 minutes waife of Euston Station, ind 20 minnte.s from Paddington by Under, vouod Railway to Gowsr Street Station. BEDS, BREAKFAST. BATH and ATTENDANCE, from 5s. each person. 130 Rooms Luxuriously Furnished. Passenger Lift to ail doors. Fireproo! YN EISIEU. YN EISIEU,-Tulu parchus i dy capel JL yr Anii?bynwyr Llambedrog.-Ymofyner Lm y telerau a O. Rowlands, Tremydon, j lanbedrog, Nr. Pwllheli. 201Janl6 W ANTED, Immediately. experienced general servant Send full particulars md refernces to Williams, Haulfryn, Pwllheli. DALIER SYLW.—(Mae Mffl W. W. L Thomas, 30, 31, 32, Stryd y Llyn, Caer- larfon,* yn pryrm pob math o Ddodirefn 6n- fol, Treselydd, Cvpyrddau Bwyd, Tridarn, 3en Gadeiriau, etc. 2333 A T YMPUDWYR.-MW Mr R. G. Hum- CX hreys, (R. o Fadog), Porthmadog, wedi li benodi yn Oruchwyliwr Ymfudol droa igerlongaii y Conference, a gall sicrhau Be- )edd ar yr agerlongan i Ymfudwyr i'r Am- erica, Canada, New Zealand, Awstralia, De ffrjca., a gwledydd eraill. A RCHITECT AND SURVEYOR has a va- ?jL oancy for a pupil, a boy from school Arith taste for drawing preferred; apply W.P. 200, "Genedl" Office. QOF yn eiøien tach?en cryt wedi ymarfor a paith gwlad. Rhai? iddo fod yn g&Uo W?U.—Grimth RobaM, B?aa, &u76. i CERDDOROL 1 1 Mr D. D. PARRY R O M A.U.C.W. 1«irniad CeA rddorol, Arweinydd Cymanfaoedd, ] ?c Organ Recitali?, etc., etc. ( Parotoir disgyblion gogyfer &'r &rho!i&d&? i sydd yn gysylltiedig a phrif athrofau yn unig, mewn chwareu y Berdoneg, yr Organ, diwyll- iant tleisiol. ei Hefyd, dymunir hysbvsu y pwyllgorau ( eisteddfodol, a chymanfaol fod y darnau can- lynol allan o'r wasg:-Rhangan "Bydd yu i Ffyddlawn" i T.T.B.B.; Canig "Brenhin y Bore" i S.S.A., ac hefyd Anthem Gynulleid- faol "Dy Holl Weithredoedd." I'w cael I yn y ddwy iaith, a'r ddau nodiant. j O.Y.—H^fyd Argraffiad Newydd o Berlau Seion. Cyfeiriad :— SCHOOL OF MUSIC, LLANRWST. J. TUDOR OWEN, A, R. C, M. j (PENCERDD MEIRION). j (Late Pupil of Signor Alberto Randegger, London). j i Arweinydd Cymdeithas Gorawl a Clior Meibion Blaenau Ffestiniog. I) Beirniad Cerddorol ac Arweinydd Cymanh- I oedd Canu. 9, CHURCH STREET, I BLAENAU FFESTINIOG. JOHN JONES i Wholesale and Retail Music Seller. BETHESDA CEDWIR Y STOC FWYAF AMRYW- I IAETHOL YN NGHYMRU 0 GANEUON I (Songs) CYMREIG, a cfel rheol anfonir pob 'order' gyda throad y post. Anfoner stamp am catalogue. RHYBUDD CYHOEDDUS. T H-OMAS EVAN GRIFFITH DE- JL CEASED. 1 NOTICE IS HEREBY GIVEN that all Creditors of Thomas Evan Griffith, late of Galltyberen, Rhydyc!afdy, in the County of Carnarvon. Farmer, who died on the 30tih day of November, 1914, are on or before the 30th day of January, 1915, to send particu- lars of tiheir debts or claims to the Office of Mr 0. Rdbyns-Owen, at 36 High Street, Pwllheli, or in default thereof the adminis- tratrix of the said Thomas Evan Griffith J will .->,fber the said 30th day of January 1915 ] distribute the assets of the said Thomas S Evan Griffith amongst the partiee entitled thereto having regard to the claims only of has then notice- I ) Dated the 22nd day of December 1914. O. ROBYNS-OWEN, J Solicitor to the administratrix. agawamw. umiiiiii .iiiiiiuw■ 11 a—————— ( YN EISIEU. !QCIEm'o::E:W%' Agents j? making four pounds weekly. Sample post 3,1 ?L14,vg;,ene Manufacturing C,,oy., 99 E i >" k-" R<?d, Liverpool. WANTED, smart strong youtra, as an ipprentice to the Ironmongery. Apply, CrBith Jones, and 00., Ironmongers, Car- narvor.. G1 OF yn eliau; wedi ymarfer a gw&it& r .r'vlad; hofyd ;mprover. Telir y cyflo uchaf. Yinofyner a D.W. 200 'Swyddfa'r (.ier i ''li Caernarfon- 201Jan6 A MEDICAL Practitioner is invited to A open a practice at Abercrave, good pros- LfS. Apply not later than Jan. 1st. Lewis, Checkw.'io"her, Abercrave, lgwangea Valley. 200 Jan 22 HOUSEMAID; good references required. Apply, stating wages, etc., to ARm Wolfs, r?s Mariandir. Penmaenm&wr.  E?ERAL. youn?, fond of children; \jr g )od home. Letter to Mrs Pulsford, 12 Rege.jt R'?d, W?Ia?ey. 301J?ml4 Ys EISIEU. moT'v.'yn. Codwir nurse- Cyflog- cia i eneth yn medru ei gwalth. ymofvnpr: 15 Dovediale Road, Liverpool. 201Jam9 .I_ I AR WERTH SHORTHORN Calves for rearing, from record Cheshire Milkers and Pure Bred Bulls. Quotations to any Station. No fancy priccs. Correspondence a pleasure. FRANK DOBIE, Littleton, Crester. t.c. i PAGE Book about Herbs and how to UTc ?se fbem, free- Send for one.-Trim. nell.The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Established 1879. GWAIR «.r werth.—O chwech i saith tun- Giiell o wair wedi cael cynhauaf da. Ym- ofyner a Th;;?mas Lloyd, Llanbedr, Mesrion- ethshire. ? K A f\ REWARD paid by "The MAT- ob?UURlMONIAL CIRCLE" for proof that any of the hundreds of advertisements therein are not Genuine. Fees moderate. Sealed envelone. 6d. post free.—Editor, 18, Hogarth Road, EARL'S COURT. M15—75 PULLETS, thousands laying, 30s dozen; JL fttree months old, 15s dozen; list free; live delivery anywhere.-IlammeU, Poultry Farm)?, Stratford. Essex. CANARIES.—Every variety. Cheapest, best in World for Singing, Breeding, Exhibition. Illustrated list free. Birdlime, catch any bird, rats, mics, beetles, 4d.. 9d., Is 3d.—Rudd, Specialist, Norwich. nAE PHILLIP, Ger Caernarfon.-Ar werth neu osod.-Flerm ddymunol mewn safle fanteisiol tir da; adeiladau bron yn newydd. Meddiant laf Ionawr, 1915.—Ymof- yner a T. H. Lewis Hotwe & Estate Agent, 20 Margaret Street, Carnarvon. AMERICAN'Organ in handsome walnut J-Lea?ae. Very 4w?eet tone. Cash £ 4, or 58. monthly-—Crane and Sons Ltd., Bangor. WALNUT piano; full compass; panel I front etc. A bargain. £ 9, or 6s month- ly.—Crane and Sons Ltd., Bangor. w IRF, NAILS.-M,ixed, 7s. per cwt; VV 281bs, 2s.; SCREWS, mixed, 28s. owt. 281b. 7s 6d. Wire, Cut, and Wrought Naih, Staples, Tacks, etc.—C. W. Hayles, Midland Nail Works, 25 to 28 Rea Street, Birmingham. AT SEIRI COED.—Gellir cael coed Onen A-at bob a.ngen yn rhad.—Ymofyner, Mr Owen Williams, Madog Saw Milk, Port- madoc. J AR OSOD mo LET. In Degiarrwy. on the Front: a furnished or unfurnished house.—For particiilar,s apply A.B.201 "Gwedl" Office, Carnarvon. 2OlJenl4 COLLWYD AP GCH-, 3 dafad dew Gy=eig; 3 mam jrLcoch amynt. ar y gwegil, canol y cem, a'r crvrmp. (i'Wobrw* y sawl & ry& em hM1œ gam y pech?Q?—B. Edmund JoneB> B. BM?. | ARWERTHIANTAU. 1 Msrsir* Robert Parry and Son, AU^TIONEEBH AND VALUBfifS, PWLLHELI. Ty'-N WT-JR, MORFA NEVIN. DYDD SADWRX, IOXAWR 9fed, 1915. Gosod vr Holl -Dir yn loti:&u oyfleus. Dechreu am 3 o'r gloch. Tolerau arferol. GALLTYBERE: RJIYDYOLAFDY, DYDD IAU, IONAWR 21ain, 1915. Gosodjr yr (Holl Dir- 5 Salem Terrace, Pwllheli. Mr Robert G. Jones. AUCTIONEER AND VALUER, CARNARVON. I SMITHFIELD, CARNARVON- WEDNESDAY, JANUARY 13th, 1915. Sale of Fat Stock. Entries must be sent lln one week before date of Sale. DALIER SYLW. Erfyniwn ar ein Dosbarthwyr, ein Gohebwyr, a'n Cwsineriaid yn gyffredinol i gyfeirio'u llythyrau fel y canlyn: Cyfrifon, Hysbysiadau, Archebion, etc.. —pobpeth ynglyn a busnes i'w cyfeirio i'r Manager, Welsh National Press, Co., Ltd., Caer- narfon. Gohebia-ethau, Adroddiadau, a phob cynyrchion i'r papyrau, cyfeirier, Editor, Welsh National Press, Co., Ltd., Caernarfon. Ar un cyfrif na ddanfoner dim yn gyfeiriedig i ber- sonau preifat yn y swyddfa, gan yr achosir dyiyswch ac oediad os digwydd i'r personau hynny fod yn absenol.
I NODIADAU. !
NODIADAU. Ymgyfarfyddiad y Senedd. Pan ohiriwyd y Senedd hysbyswyd y byddai Ty ,i Cyffredin yn ymgyfarfod drachefn Chwefror 2 a Thy'r Arglwyddi Ionawr 6. Nid oes dim newydd yn y ffaith fod y ddau Dy yn ymgyfarfod ar wahanol amserau i'w gilydd, ond peth pur anarferol ydyw i Dy'r Arglwyddi ymgyfarfod o flaen Ty'r Cyffredin. Ar ol ýdyw'r arfer, am y rheswm da nad oes ganddo, y-n gyffredin, waith i'w wneud, hyd nes y rhoddo Ty'r Cyffredin waith iddo—i fanglo a'r cyffelyb. Y mae'n wahanol y tro hwn. Y dybiaeth gyffredin ydoedd, pan benderfynwyd cyfarfod fel hyn, na byddai ond cyfar- fyddiad ffurfiol yn unig. Ond ym- ddengys y gofynir cwestiynau i'r Llyw- odraeth, ac y codir dadleuon gan flaen- oriaid yr WTrthblaid. Yn yr afwad o eiddo y chwip^JDuc Devon, dodir y pen- awd Pwj-si^" Bydd yn ddiddorcl gweled pa effaith a gaiff hyn ar y Wein- yddiaeth a Thy'r Qyffredin. Rhybudd yr Unol Daleithiau. I Canolog ydyw yr Unol Daleithiau yn j y rhyfel presennol, ac oherwydd hynny j y mae yn dra gofalus na byddo unrhyw dueddgarweh yn cael ei ddr.rigos at y naill ochr mwy na'r liall. Y mae gan y Cynghreirwyr — Pi y da in, Ffrainc a Rwsia—berffaith hawl i rwystro i'r Almaen, Awstria a Ttjv/rci, gaei dim o'r Taleithiau U nedig tuag at ga-rio y rhyid vmlaen. Y mae bvn yn honol ddeaK- qig a bob tu. Cynwysa hyn fod gan -Brydain berffaith hawl i archwiiio pob llestr a ddrwgdybir o gario unrhyw nwyddau i'r perwvl hwnnw hyd vn oed i wledydd canolog. iieb gael ei galw i I zi'i w I gyfrif. Yn y fan hon cvfyd dau anhaws- der. Addefir fod ganddi yr hawl j ar- chwilio, oud a oes ganddi haw'l i gymeryd v Hong yn yr hon y chidir v nwyddau tramgwyddus i borthl3.(ld pen zn ? u 1 Pell o'i ffordd, a'i dal yno dros ysbaid maith'? Addefir fod, ond y dylai roddi ad-daliad. Anhawsder arall ydyw y gellir defnydd- io'r nwyddau at ragor nag un diben. Cyrnerer yd. er engraifft. Byddai cario yd i'r fyddin yn drosedd, ond nid trcsedd fyddai cario yd i'r trigolion nad ydynt yn y fyddin. ^(ef\\estiwn yw pa fodd i wahaniaetnu 1&wn £ y rhai hyn? Yr arfer yn awr ydyw i wledydd canolog brynu v nwyddau IiyM. a rhoddi eu gair "1 wer(hir hwy gonddynt i ddwyn y rhyfel ymlaen. EfTeithia yr archwiiio hwn vn ddirfawr ar fasnach yr Unol Daleithiau a gwledydd tramor, n hyddia v wlad hon nas gal] ei oddef. Y peth goreu feallai fyddai i'r Unci Dal- eithiau archwiiio y llongau hyn eu hun- ain cyn cycliwyn, a gwystlo eu han- rhydedd nad oes dim ynddynt i fod at wasanaeth unrhyw bleidiau yn v rhyfel. Yr Ochr Arail. Ni ddylid, ar un cyfrif, geisio bychanu cwynion uiarsiandwyr Anieric- anaidd oherwydd atafae'liad eu nwyddau lie y mae ganddynt le cyfiav/n i gwyno. j Ni warafunir i wledydd canolog gael eu negeseuon arferol. Cyfyd yr nhaws- der pan y byddo -inonef er mwyn elw, yn gwneud defnydd o'r gwledydd canolog hyn i gael nwyddau angenrheidiol i ddwyn y liiyfel ynilaen i mewn i diriogaeth v gelyn." Dengys yr ystadegau canlynol fod hyn yn cael ei wneud gan America yn awr i laddau hel- aeth iawn. Cvmerer Copr, er engraifft. A iff llawer o gopr i wneud pelenau ffrwydrol, y rhai y gwneir cymajnt o ddefnydd ohonynt. Y mae Germani yn fyrr o gopr, a'r unig ffordd i gylienwi ei hun ydyw ei gael o'r America trwy wled- ydd canolog. Ym Medi a Hydref, 19]3, dadforiwyd o gopr Americanaidd i TS-.tli, 0,800,000 0 bwysau; Holland, 1,300,000; Norway, dim; Sweden, 2,800,000. Am yr un misoeddyn HU4 y f?gvrau cvferbvniol oeddvut. ItaJj, 20,000,000; Honan<t, !2,20<?000; Nor- way, 8,200,000; Sweden, (1,700.000. Llefara y ffigyrau hyu drostynt en hun- ain. Nid oes dim chwerwder y:) y cwynion Americanaidd. Ar vr tin pryd teg ydyw edrych yn drwyadl i mewn iddynt. Cyfyd yr holl anhawsder o waith dynion twyllodrus yn cnddio nwyddau rhyfelgar o dan orchudd nwyddau da, yr In'n a arweinia i ar- chwiliad ac oediad. lie lie Masnach Sabothol. Y mae ynadon Aberyst wyrh--íel y dylent fod-yn awyddus am J oddi mas- nachu ar y Saboth i lawr. Y mae yno eraill yn penderfynu ceisio eu • hwysiro. Dro ar ol tro y mae gwerthwr t vbaeo o'r enw J. Levenson wedi cael ei ddirwyo i 5s. a'r costau am werthu myglus. Ddydd Mercher diweddaf gofynai i'r ynadon oni adaweni iddo dalu'r ddirwv yn wythnosol, ac felly amser arbe-d y Ilys ac yntau ?—cystal a dweyd ei fod yn bwriadu canlyn ymlaen ar yr un gwaJth, a thybia hyn, gellid meddwl, ei fed yn enillwr ar y drafodaeth. gan na leddyl- iai neb heb hyn y gwnai y fath beth. Wrth reswm ni wrandawodd yr ynadon arno. Dirwywvd guertbwr myglus arall o'r ehw H. Langley am gyffelyb drosedd i'r un swm. Oni allai ysmyg- wyr brynu digon o fyglys at eu hangen ddydd Sadwrn, a thrwy hynny beulio bod yn gyfranog a'r troseddwyr hyn ? Ben Davies yn Canu i'r Milwyr. Edrycha llawer yn gilwgus ,.r waitii nifer o gantorion yn myned allan I faes y rliyfel ci- IIINN-vil dyddori y milwyr yn y Gwyliau. Syniant. mai rhywbeth trymach a llai vsgafn fyddai yn hyaf cydweddol a'r amgylc-hiadau. Dichon hynny; ond ni c.hlywai dynion marwol ddim yn tueddu at fonder pc na wnnent ddim ond meddwl am eu diwedd, pa mor angenrheidiol bynnag ydyw hynny. Y mysg y cantorion enwog a aeth allan yr oedd ein cyd-wladwr cerddgar Mr. Ben Davies. Tra yn aros yn Boulogne aeth Mr. Hicks, yr arweinydd, ac ynta" ar vmweliad a "warchodlu balaliwn o'r Tir- iogaethwyr Cymreig, a chanodd uitdvn;. Gofynnodd ynghyntaf oil iddynt pa un a fjnnent. iddo ganu iddynt yn Gymnq; ynte Sae?neg. Ateb\yd yn gloch iddo —Cymraeg. Canodd yntau Mentra Gwen. Yn ddiweddarach canodd 11 Hen Wlad. fy Nhadau," a.'r dynion yn sefyll i ganu y cyd-gan gydag ef gyda'r llawenydd a'r brwdfrydedd mwyaf. Yr oedd y cyngherdd bychan hwn, yr hwn a barhaodd hanner awr, ar wall an i waith y dydd, ac yr ydym yn'sicr fod Cymru benbaladr yn diolch o galon i Mr. Ben Davies am y gwait-h. Araeth Nadolig y Kaiser. I Ddydd Nadolig, mewn tref nad enwir yng Ngogledd Ffrainc, eisteddodd Ym- herawdwr Germani i lawr i wledda gyda mil o swyddogion a dynion. Ar un pen i'r neua d d yr oedd crc d yn cynnwys 1 r neuadd yr oe.dd crud yn (';nnwys delw o Grist. Nid oedd y wledd ond syml a chyffredin, ond hynod effeithiol er hynny. Dymuniad yr Ymherawdwr oedd cael bod yn bresennol yn bersonol. Yr oedd yr ystafell wedi ei haddurno gyda chelyn a darluniau o'r Kaiser a'i gadfridogion, a rhanwyd rhoddion o dybaco a theisenau i bob milwr. Gwn- aeth yr Ymherawdwr yr araeth gan- lynol: Gymrodorion, yr ydym wedi ymgyfarfod yma yn arfog i gadw yr wyl sanctaidd yr arferem ei c-hadw gartref. Y mae ein meddyliau yn naturiol yn troi yn ol at yr eiddom ein hnnain gartref, i'r rhai y dylem ddiolch am gynifer o roddion ag a welir yma mor lliosog ar y byrddau. Arfaethodd Duw fod i'r gelyn ein gorfodi i gadw yr wyl yn y He hwn. Ymosodwyd arnom. Yr ydym yn am- ddiffyn ein hunain. Bydded i Ddnw ganiatau i ni heddwch o'r wyl hon. O'i fod Ef gyda ni a chyda'n gwlad y cyfyd ysbryd buddugoliseth, yr tyn, s gyr- liaeddwn ar ol ymladd caled. Yr ydym ar dir gelynol. Troir blaenau ein bidog- au at y gelyn, ein calonnau at Dduw. Ni a ddywedwn fel y dywedai yr Ethol- wr Mawr unwaith; I'r llwch a holl- elynion yr Almaen.' Amen. Cwn mewn Rhyfel. Gwyddis yn dda am werth own defaid, own liela, fwn gwylio, ac yn y blaen. Er s biynyddoedd bellach y mae yr Ellmyn wedi cydnabod eu gwerth mewn rhyfel at wahanol ddiben- ion, ac wedi eu haddvsgu i roddi eu cynorthwy gyda chlafdai, ac yn neill- duol fel adgyfnertliion i'w gwvliedydd- ion lieblaw y rhai hyn y mae ganddynt gwn wedi eu haddysgu yn otalus fel heddgeidwaid, 318 er dechreuad y rhyfel y mae y rhai hvn ••edi eu byddino, ac wedi myned gyda'u nieistri aid i faes y gwaed ac i wylio cad- ddarparaethau a llinellau cvmundeb. Y mae ganddynt ar hyn o bryd, ar y ddwy i'w byddinoedd, oddeutu 6,000 o gwn disgybledig. Nid oes gan y Ffrancod gynifer ohonynt, o. d y mae ganddynt hwythau hefyd rai, a chawsant- eu bod o' r fath wasanaeth mewn rhoddi idiag-rybuddion eglur o ddyfodiod y gelyn hyd yn ohi cyn i hynny fod yn nysbys i'r gwyliedyddion, fel y mae gDrch)- rnyn wedi ei roddi ahm i sicrhati cynifer o gwn cyaddas i hyn ag y gellir cael. Y mae y Rwsiaid hefyd er's- 1 iiai biy nyddoedd wedi cydnabod gwerth cwn fyddin, a chanddynt lawer ohonynt. Pa dref bynnag yr elo yr EHruyn i inewu iddi casgla?t T cwn, (■vmerant y rhai n dyhiant yn gyhddas, u dinistriant y gweddill rhag iddynt' v g?vedc 111'rlia" id r]N,nt,, "I-tlilo 1 d(iwloN?-'r n. I H Tipperary." Y gan fwyaf poblogaidd ar byn • :vryd, yn neillduol yn v fyddin, ydyw v gan hon, yr hon sydd. yn cymeryd ei henw oddi wrth yr hyn a tnwir vn ei dwn: It is a long way to Tipperary." Beth yw ystyr y byrdwn rhyfedd hwn, mwy na llawer peth poblogaidd arall. nid oes neb ar y ddaear a wyr. Ac nid yw y gan drwyddi i gyd ond un o ganetion yc-gafn digrifol cariad, y rhai a genir gas- fronau vsgafn a gwamal y neuaddau elltilu. Ond, ar hyn o bryd, hi sydd yn myn d. Pa beth sydd yn peri hynny drachefn, nid oes neb a wyr. Dvna'r ffaith. Cenir hi gan bawb—hen a* )euanc, tlavvd a chyfoethog. uchel as isel—fel eu gilydd. Cenid hi yng Nghanada pan oedd y milwyr yno yn ■ ychwyn drosodd i gymeryd rhan yn v -hyfel presennol. Ar y llwyfan yr oedd Due Cennaught, y Llywydd Cyffredinol, i.C yr oedd lhrgaid pawb arno ef a ymunar ♦v yn y fath ganu gwageddos a ffol, ac, t syndod a boddhad, nid yn unig safai "S ei draed, ond canai v don wirion (ithniwed a'i holl galon fel hachgen deu- oed. Synna'r Germaniaid at hyn, gofYllllant mewn difrif: Pa raid mwy- dl wrill dystÏon i brofi dirywiad y Pryd- einiaid bostfawr hyn? Ac nis gallwn i hateb mwy na rhoddi rheswm bodd- <:fio1 dros y nwyfiant a deimlir wrtk glywed torf o efrydwyr ieuainc yn canu'r Sospan Fach." er i ni weled henaf- gwyr diwinvddol yn yscfwvd mewn i.wynhad wrth ei gwrando. W, edi'r cyfan, can werinol ydvw, ac. ar y funvd, yn gwneud gweriniaeth gariadlawn o b;t.vvb, yr liyn sydd yn bur agos, a dweyd v Jleiaf, i fod yn Efengyl. l e i (,i f I « i Y Fyddin Dyrcaidd ,tigwiacr Canaan. Gan y Tyrciaid, yn y rhdel, y mae y mwyaf i'w golli o bawD. Heblaw Caercystenyn a'r Dardanell g3nddynt nwy y mae Asia Leiaf, Syria a Gwlad Canaan. Tra yn lled-amddiffyn y lle- '¡odd blaenaf, dywedir mai yn Syria a flwlad Canaan y maent fwyaf gweith- gar Nid yw trigolion y gwledydd hyn yn eu cam. Pe gallent gwrthryfelent. (lielion iyi,,ii dvna'r rheswrn dros eu j gweithgarwch ynddynt. 0 dan arwein- iad cadfridogion Germanaidd dywed y newyddion diweddaraf fod 12,000 o fil- 1 vvyr Tyrcaidd yn Jerusalem, 12,000 arall fhwng Jerusalem a Joppa, a rhwng Gwlad Canaan a Syria nad oes yno ddim Hai na 80,000 ohonynt. Gwneir dar- pariaethau ganddynt i oresgyn yr Aifft, ond nid oes llawer oberygl o'r cyfeiriad hwnnw. Y Teligraff Di-wifrau. Gwnaeth yr ystorm ofnadwy ddecn- reI yr wythnos ddiweddaf ddinistr mor I nbyd ar wifrau y teligraff fel nad oedd Tnodd danfon negeseuau trwyddynt fel- arferol. Un o'r canlyniadau ydoedd naf ddaeth y negeseuon arferol ynghylch y rhyfel drwodd gyda'r teligraff nos Lun. Nid felly'r teligraff di-wifrau. Cysylltir Llundain a Pharis gan linell ddi-wifrau rhwng Twr Eiffel yn y lie diweddaf a Swyddfa Marconi yn y lie blaenaf, a gweithiai y rhai hyn yn hwylus er i-vaethaf pob ystorm a rhyferchwy. Deptford." Dywedir fod Swyddfa Rhyfel yn bwrtadu prynu gan Gorfforaeth Llun- dain y Farchnad Anifeiliaid yn'Deptford am chwarter miliwn o bunnau. Yr unig ddyddordeb sydd yn hyn ydyw y bydd iddi rhagllaw ffurfio rhan o hen long- borth'Deptford, lie v bnwyd yn adeila.du llongau o ddyddiau Harri VIII. hyd 1868. Yma y bu'r lreiihine-, Elizabeth yn ciniawa gyda'r Llyngesydd Drake, ac yr urddodd ef yn Farchog. Y mae darn o'r hen long—y Golden Hind-lIe y cymerodd v ciniaw le, wedi ei wneud yn gadair yn Llyfrgell y Bodleian yn Rhydychen. Yma hefyd y bu Pedr Fawr, YTmherawdwr Rwsia, yn gweithio fel saer llongau. Yr unig ddyddordeb i Gymro yn Deptford ydyw mai vma y gweithiai y Parchedig James Hughes tra yn cyfansoddi ei Esboniad synwyrol a- phoblogaidd.