Y Genedl

I WAEMFAWR. 1 AR YMW Ei.iAiJ.—Ta.dd William H. Lcwis, Artrei, yniweliad a'i rieni wedi bod mewn ysbyty ihX ol y shock a gafodd yn i-lraine; hciyd. iioibeit H. Jones, 'ly Peiia, bod,, yn dioddef mewn ysbyty yn jt-ortsiiK)utii, wedi gweila yn foddihaol ac yn barod i all ymaJyd yn ei oxudhtwiylion. PSIODL—'Aeth y cyfaill Wiliie Morris, Bryngtileu, ar ei iiynt ryw foreu yn lleich- wraidd i ardal Dinorwig, a chipiodd un o'i rhiallud glall i fed yn wraig iddo ei hun. Liwydd i'r ddau. MARW.—Nos Fercher, bu Mrs. Jones, Eryn Eirion, farw. Pried Mr. Thomas 0. Jones, goruchwyliwr chwarela-u CefilAti. Di- .ocidefocC(I gy-tudd maith a. blin. Vr oedd ers biynyddau wedi ei pharlysu, ag yr oedd ei golwg \\edi paliu, a gwywodd yn raddol nes daeth yr alw ad olaf. Mac iddi ddau (J frodyr yn America, Hugh Lloyd, a William Lloyd, ta Griffith Llovd ei brawd hynaf, yn aros yn Bryn Eirion, wedi cyrraedd yr oedran teg o 90 mlwydd oed. Yr oedd yn chwaer i farn Dr. LLoyd Williams, Llwyn y Brain, a Dr. Williams, Llundain. ac vii chwaer i Mrs. Jones (gynt), pried Mr. John Lewis Jones, l -B. A., Caernarfon. GadtN-odd ddwy ferch a mab i alaru ar ei hoi. El GLWYFO.—sDaeth gair o Ffrainc fod Lieut. Emrys Thomas, Brynmelyn, wedi ei glwyfo yn ei ben, ond deallwn nad oedd' pcihau gf,n waethed a'r of nad. Ni a ob eithiwn y bydd iddo gael ei adforyd yn t'uan. WEDl El S YM L" 1).—Dyna sydd i'w ddweyd am Robert Arthur Williams, Graig I Lwyd, wedi cael ei anfon o Guilford, Surrey, i glafdy yn Eastbourne.

I 0 NEBO I'R LLAN Nos lau, Tachwedd 30ain, ibu plant ysgoJ y Cynghor Tanrailt, yn eynhal cyfarfod, hynod o dldifyr. Yr oed.d ol disgyblaeth dda ar y plant yn gwertli''a,vvix>gi ymdrechioni eu hat] aiwes sef Miss Roberts, Glangors. ADREF 0 iFP RANIC.—Du iawn oedd gei ym gael croesawu, Xurse Edwards, Tydraw, adref. Y mae yn edrych yn wir dda, a meddwl ei hM yn llygad-dyst, o lci-wei- o ddioddcf, a'i bod a'i ,hall egni yn gwe-iniar y cleifion a'r anauis. Caiff bythefnos o seibiant cyn mynd yn ol etc, at ei dyledswyddau. Hefyd y Lieut. EIwYH Ri/berts, Gi%-eifoi-, -adi-er eto am ych- ydig, yntau yn ymladd yn Ffrainc. YX GiWELiLA.—Da genym ddeall fod Lee Cpl. Jollin R. Jones, RhyVi-y-ddiau, \Nebo, vn gwella yn foddhaol, ar ol bod mewn ysb" vty yn Eastbourne, yn dioddef danafieehyd blin. iHyderwn y caiff adferiad llwyr i'w gj4nhofin iechyd. Y mae wed'i bod yn y ml add yn ddewr am dios flwyddyn yn Ffrainc. Y G ÐXHA DAETH GEXE'DLAET.HOL.— iBydd yr wythnos nesaf yn cael ei threulio, yn Eglwys y Plwyf, Llaiillyfiii yn wythnos o IGenhadaeth Genedlaethol o Edifeirwch a Go- baith pryd y bydd amryw o wyr blaenllaw yn cymervldl rhan yn v gw,asanaeth. CY'XGHERDD.—Nos la Rharfvr 7fed, bu Cynghaoid yn Salem Llanllyfni prr.d y gwas- a'n aeth wyd mewn canu ac adrodd gan y rhai canlynol.—Mis,) Moel wyn Jones, Miss ivtjggie Powel, Nantlle, Mr Owen Franc-is. M'ss MaHt Williams, a'i chyfeiiles, Mr John we,,i, Wyn Owen. Pedwarawd gan Miss Jane A. J.on<?. Annie Thomas, Mabel Thomas, El- linor Griffith. LIy?vddwyd gan Mr J. B. Davies, Council School. Crufwyd elw aa er anfantais y tywydd yr elw at rodd'on Nnclolig eiii milwyr a'n mo.rwyr, Cyfeiiliwyd gan Miss M. B. tPrikhtrd, A.T.C.L. RlHODD.—\ mae Beibl hardd wedi cael ei roi ar a^fcell -Pulpit "Salom. M. C., rhodd "an R Mr Robert Wiuliams (Taleithin) Yr c)k4dd. vi- hen un, wedi myned yn hynod1 o fregus ae yno, ers 43 o flynyddoedd, hefvd y mae rhai 4, foch- gyu ieuange yr eglwvs wedi dud i'r pe-.derfyn- iad o gyflwyno Llvlr Hymunau newydd eto i-w.roi liefo v Beibl. Wei done, y mar llawej- g-aJ-e^.giwydd. ;\e ewfvlly^ d'l yn cael. eu dangos y dyddiau cnbvd hyn. Pa?i'idd vr eglwy" plei'dlais 0 ddio'.cli'javwc'h (1; v rhodd amserol.

t Mae Rhinwedd F<-ddvginiafth<»! I SUDD IACHAOL n q L ('AP\- VR EI- GRIFFITH OWEN. CAER.ARFOX. i yn, crvfhau ac yn arfogi v Frest rhag An wyd IV gael mown pof,di Is 2c. drwy'r post Is 5c. ) o yn y Siopau Druggist. {

CARMEL Y CYMRY ODDICARITREF.—Dyma. fel y dywedir yn y '"Western British American/ newyddiadur a gyhoeddir yn Chicago, am un o frodorion Carmel :Yr wythnoe hon, t.or- rodd R. Jones Evans, yr hwn a fu am flvll- yddoedd yn arweinydd yn y cylchoedd Pryd- einig-Americanaidd,- ei gysyUtiad a'r Conrad Seipp Brewing 'Co., Ile ,r oedd yn ysgrfenydd. a thrysorydd, ac aeth i Racine, Wis., i ym- gvmeryd a'r swydd o arolygydd yr Horlick Malted M Ik 'Co. Genedigol o sir Gaernarfon, Cymru. ydyw Mr. Evans, ac y mae wedi bod yn Chicago am un mlynedd air huga.in, a threuliodd 16 o'r cyfryw yng nigwasanaejh y Seipp Co. Yr oedd yn Uywydd i'r Camb- rian Benevolent Society, yn gyu-Uwch-I.ywydd yr Ivoriaid, cymdeithas Gymreig-Ameriean- aidd bo-blogaidd, ysgnfeuydd Cymdeithas y Cymry, yn ogys,tal aig yn drysordd Cymdeith- as yr Ymherodraeth Brydeinig. Y mae yn gymeriad cymdeithasgar, hoffus. a'i gyfcili- ion yn lluosog. Aeth Mrs. Evans a'r teuhi ar ei ol i Racine. Rhagfyr 1.

BETHESDA LLENORFA JERUSALEM. Dadl frwd gafwyd yn hon y noson ddiweddaf, ar y "Gwrthwynebwir Cydwybodoi." Cyinerwyd plaid gwr y gydwybod gan Mr. W Mosey Will ams, Treflys, a gwrthwynebwyd ef gan Mr. Willie Jones, High Street. Cymerwyd rhan fvwiog vn v ddadi san amrvw o'r ael- odau. iLlywyd'dwyd gan Mr. W. H. Jono. El fed Tearace. MARW GWR RHAGOROL.—Bu farw to. o oreugwyr yr ardal ymherson y diweddar (erbyn hyn), Mr. John Will jwnn, Pen-y-bryn. Ni bu yn wael ond ;prin bymthegnos. Cael anwyd dda.rfu iddo tra yn gweithio y tywydd gwlyb diweddar, a, gweithiwr heb ei hafal ydoedd ar hyd ei oes. Er pob gofal nieddyg- ol a theuluol, terfynodd ei waeledd yn yr angeu. Claddwyd ef nawn Mercher diwedd- af, yng Nghladdfa Coctmor. G wHsanwthwyJ yn yr angladd gan y Parch. J. T. Job, ei weinido-g. Drannoeth wedi'r angladd cyr- haeddodd ei fab—Willie—gartref o faes v frwydr yn Ffrainc. lie y clywodd am waeledd ei anwyl dad, ond ni ddeallodd am ei fanvol- aeth hyd nes y cyrhaeddodd Bethesda. Loes drom fu yr amgylchiad i'r teulu oil.

j PLASGWYN grer PWLLHELI Drwg genym orfod cnfnodi am farwolaeth milwr ieuanc, set v Gunner W. Roberts, (28). mab Mr. a Mis. Roberts. Glyddyn, yr hyn a. gymerodd le nos Sul, Tachwedd 26ain, yn ys- bytty rnilwrol Colchester, Essex. Ymuivdd a'r R.F.A. yn mis Medi, a bu saith wythnos yn Salisbury Plain, ond gan nad oedd yn n.eddu ar gyfa lIsoddiad cryf nis gallai ddal yr ymarferiadau a thorodd ei galon yn yr ym- drech. Aeth ei dad a'i chwaer i edrych am daiia ddydd Llun, ond yn rhy ddiweddar i gael dim cvfeillach ddaearol. Adnabyddid yr ymadawedig fel bachgen ieuanc tawel a di- ymhongar. Yr oedd yn aelod ffyddlon o eg- I lwys Ebenezer (M.C.), ac yn gynrychioiydd yv Yscc 1 Sul yn v Cyfarfodydd Ysgolion. E- illodd amry wdystysgrifau yn yr Arhoiia.d Sirol; efe oedd yr ail yn y dosbarth hynaf y llynedd. Fel dyn ieuanc defnyddiol yn mhob cylcb, edrychid arnd gan ei gyfoedion lei esiampl. Tre'u'iwyd y seiadau'n ddiweddar i ddatgan chwithdod ar ei ol, a chydymdeimlad a'r teulu yn eu trallod. Dygwyd ei weddill- ion i'w dodi yn mvnwent Penrhos, Rhagfyr laf. Yma am "William mae wylo,—erys Dwys hiraeth am dano Yng ngv. lad y saint—braint eu bro- I Llawenydd yw'r oil vno.—■Brynhelyg.

GARN A'R CYLCH CAiREDIGPJWYD'D BONiEDDWTR. —Rhai;- odd Mr Williams, iLlwyn Onn, rai tunelli o 10 rhwng tlladeugain o d'euluoedd yn yr ardal. yr wjythnos ddiweddjaf, a mawr yw y canmol sydd arno am gofio'r tlawd. a.'r anghenus mewn amser mor galed. Teimla y rhai sydd wtda der- byn y rhodd1 werthfav^r, yn ddiolphgar iawn, i'r boneddwr haelionus 'am ci garedigrwydd- mawr iddynt. 0 GOBEIUHDU JERUSALEM M.C.—Nos Fa wrth, cynhaliwvd cyfaifod o'r Goheithlu dan lywyddiaeth y Parch Edward Joseph, yn cael ei gynorthwyo gan Miss Roberts, Y sgol y Cyngnr. Cafwyd can gan Catherine Williams, Adtroddiadau gan Bessie Griffith, Catherine Owen, Martha Williams, Jennie Jones, Nell Jones a Llewelyn Morris Laweii genym weled rhvti o'r plant yn gweithio mor ddiwyd, a go- beithiwni weled rhagor yn eu hefelychu. Yr oedd hefyd yn bresenol Mri J. Griffith, a J. P Thomas. iHvderwn eu gw eled eto yn nghyfai fodydd y Gobeithlu. GOBEITH'LU "HORIEB.Yr un nos- waith cynhaliwyd cyfaaifodl dan arweiniad Mr ,G..0. Roberts, Ty'r mynydd. Caed adroddiad gan Polly Pritchard, a chafwyd çystadleuthau dydldiorol i'r dos. dan 7 oed. Adrod/d; ,a,dnod 1, Bob E'mlyni iHumphreys, a Dan G. Jones. Dos o 7 i 10, Ysgrifenu Emyn, al'lan o 9 cafodd 6 farciau llawn. Dos. 10 i 12, adrodd Salrn, ym- geisiodld 8 -a diae-th 6 ifyny a safon y beii-niad. Cystadle-.naetli canu "Hen Wlad fy Nhadau" Dyfarnwiyd; Rossie Owen,, Minnie Roobe-s, a Mary Roberts, yn gydradd oreu; 2 LiÓ Jones, iMynydd glaa Beiiniadwyd gan M'fs Reed, illoivb Villa; Miss Roberts Lilys A law, a Mr J. G. iRoberts, GwydVM'or. PREGETHU.—*Nos Fercher a dydd Iau, •qynhaliwyd1 cyfarfod pregethu yn eglwys y plvjyf, Dolbeninnaen. Pregethwyd nos i'erchor gan Mr Davies. Rheithor, Llanarni j'i, a dy Jd l au, gan Mr Davies, Rheith >r, Lhinfrothen. Cafwyyd oedfaon grymus a chynuhi^ lau <1 <

PENYGROES I Y WLADFA GYMREIG.-Dyddlorol dro., ben oecMt y Parch J. Camwy Evans yn anerch Cymdeithas Pobl Ieuainc Soar ar y teityn uchod. Efe lei y gwyddiis yli ;Lin o blant y Wladifa. Cymerwyd y gadair gan iy Parch J. M. Williams. Cafwyd svlwad'au pan yn diolch gan Mr W. D. Roberts, G. T. Roberts, "Cym- ru iFvdd," a. D. Davies, B.A. Cafwyd cynull- eMia ra gorol. Y IGENiHADAETH GENEDLAETOOL.- Cynhelir cyfarfodydd ynglyn a'r Genhadaeth yn Eglwysi y plwyf yr wythnos hon Disgwylir i wasanaethu y Parchn T. E. Owen, Aber- d;aro:n>; E. Lumley. Bangor J. -Hughes Jones, Tregarth a J. A. Rees, Rhoso^lyn. Yn ystod y cyrarfodydd ce'j- an--rcli.l,-tdau a ph-regethati. Ceir anechiadau arbenig i ferclied. iLlwyddiant mawr fo ar v eyi'arfJdydd'. CYNILDEB.—Da genym Lod CymdeiUias Ddirwestoj y chwiorydd wedi s crhau gwasan- aeth y Parch Ellis Joines, Bangor, i anerch ar v testivii uohod, nos Fercher nesaf. OAU Y'R Y^GOiIj.—iGan fod afiechyd yn ffynnn ym mysg y plant Ileinf peindenfynwyd cau Ysgoi y Bahanod .am ychydfig amser. Gwneir hynyer diogelwch v plant. CYFARFOD DA.— Da odiketh oedd y cyf- arfod gyn'haliwyd y!n :Soar, nos Iau, o dan iivvVyddiaeth Mr Miorris J. Hughes. Canu, adrodd, a chyetadla oedd yno. Penderfynwyd cyYiha 1 Eistedidfod iPlant yn ystod mis Mawrth. iresaf. D R. AM A.—Caw n fod eiiii cwmli Heol yn j barod i berfformio iy ddrama !iy«lbys "Y Ferch, o Gein Ydfa," Byddlant yn y Neuadd Drefol iios lau Viesaf. Cawn draethu ein barn am y cwmni. Bydd yr elw- i'r milwyr. Yr un | dydki cvnhelir yr .hyn a clwir vni sPound Day,' yn y Drill Hwll yr elw i'r brchgyn sydd allan. Llawer o ddiolch hefyd1 i'r chwionv dd cared:g am gdfio am danynt, anfoner y waith hon grvs a pilar o sosc i'r bechgyn..

■ i )1ae Rhinwead Feddyginiaethol SUDD LACHAOL DAIL CARN YR EBOL I GRIFFITH OWEN, CAERNARFON. yn cryfl, 1 u ac yn arfogi y Frest rhag Anwyd I I'w gael mewn poteli Is 2c, drwy'r post Is 5c. ——— ) pn I' DYMIMABAU GORED Y TYMMOR I CHWI j AT Y NADOLL r PRESANTAU AT Y NADOLi _A_ B ARGBIJSf ION AM Y LvIIS. 1200 PkR 0 GYNFASAU 3s 9k> gwerth 4s 9. 300 PAR O GYNFASAU 3s 111c; gwerth 48 liltc, 1100 PAR O BLANC EDI o 86 lIe i fyny. Gwerth 5s yn y bunt vn rhagor na phe buasem yn eu prynu heddyw. 1000 0 LATHENI 0 CHINTZ 4^ gwerth eto 6^. gwerth 8ic. 5 00 LLATH 0 DDEFNYDDIAU CRYSAU, 8ie gwerth 10.1c.. 20,000 0 LATHENI 0 FLANNELETTES 0 4c I FYNY I 10-,1,c Y LLATH GWERTH MWY HEDDYW. FUR JAGKEl S RAINCOATS, MILLINERY, 1 gaei eu clirio yn rhaJ. tk aFi< aUR, Gaernarfon* PIERCE & WILLIAMS

I LLANBERIS. GWAELEDD.—-Ylae y tywydd (JET gwlyb ydyrn wedi ei gael yr wythnosau dOweddaf, wedi gwneud havoc ar iedlyd ein hardai, yn enwedig yn'mhlith plant. M ie ys.-ji doyddiol y plant wedi cael ei ehau i fyny er's rhai wythnosau. Yr oedld yn mryd yr awdurdodlall eh, tgoi- yr wythnos ddiweddaf, ond gwelwyd nad oedd sefyllfa iechyd; y plant ronyn yn well, a phenderfiyuw yd i beidio ei hail-agor am bythefnos etto. ADREF.—Da oedd genym weled J'hat 0*11 hen gyteillioiii adref o'r gw.ahanoi wersyllfa- oedd, er eu bod adtwaf ar eu ;.s.t leave. fel y dywedir. Yn eu plith gwelsorn hi w vtiog Jones, a, Levi Roberts, y ddau yn ed-ryeli yn gampus, a by wyd milwrol yn dygmod yn iawn a hwy. Ef GLWYFO.—Daeth y newydd yma fod Pte. Hug-h John Jones, Cambrinn rIerrax'e, Niedi ei glwyfo yn Ffrainc. Eiiddmiwn iddo ad- feriad b'Xan. Y GROES GOCH—Da genym weled Miss Davies (Station House gynt) yma gyda ni, am ychydig. Deallwn ei bod wedi ymdaflu i wauth y Red Cross o ddlifrif, aic. v mae ym gwasa-n- aethu ar "hy^i o bryd mewn ysbytty yn Birm- ingham. Y GENHADAETH G EXEDLAET.HOL. — Yr wythnos ddiweddaf rhanwyd cylch-Jythyr trwy ein hardai' w-etfi ei dynu alhngall Mr. Lewis J uIkins, Rheithor. er egluro amcan y genha.cb.eth uchod, yn nglvyda gwahoddiad cynhes i'r holl blwyfolion voddi eu prestnioldieb yn y gwahanol gyf.arfoo[.-dd, Yn.l'e,h t]Y\ J genhadaeth i geisio diwyn y gienedl at Dduw :p' yr argyfwng difrifol ag y IDa;8 ein gwlad yriiddk) ir hyll o bryd. Y mae Duvv yn agos ?tom, ?c yn U?faru wrthym yn y rhy?t b!'?s- enol; y mae eisiau i ninau nesau at Ddll'w. a  a.t D d mv. a g wrando ar yr hyn, a .rhu-a Efc wrthym; y ;na'e gan'ddo w?rsi p?vysig iw dysgu i in yn it ymweiliiid yma. Rhodd ir gwahoddiad taer i bawb ddyflod i'r genhaduitLh ae i fanteido yn y modd ilawnai a rei chenaidwri. HI. {tel: yn dechreu nos S,t a Willi Rhagvyr 9fed yn iiglw y: St. IPadira; gtyda gwasanaeth agoriadol t,, anerehiad'au gan y oenhaden. a.c i barhau hyd nfÍs Feic-her. Y Cenhadoll ydynt: Parchedig- :*»n Ellis 'If. Griffith, SRheithor, LlangMwai- adr; a lL Jones, Rheithor, IPenmachno. RHAU DI SCO U N T.—X o s Ferehev, eyn haliod-d cymdeithas gydweithiol Padarrt ei j ehyfarfo i blynyddol. Rlianwf.d discount yn id is -1 ic v £ i'r •aelodau. l PRIS Y LLEFRITH.—M ie genyf i ddiolch i c-Jiw-i ii- i-ai 11 u mawr o ddarlleuwyr Y "Genedj," am eicli gwaith yn agor llygaiti y wlad, ar \y mater uchod yn ug'hydj a'u gulw at eu hawliau. Dymuivaf finau etto roddi siii) 'au iil w I I ar yr hoel, a gofyn i'n li '.wdurdodau plvv\f<»L < byddent hwy Gynghor Plwyf 'Dosbartho!, S'rol, neu rhyw awdurdod ?ra-H, paham y <;amateii'y.fath gum i gael ei wneud a hyny yr).grc?'; i orehymyn Bwrdd %A- o di t i I Le d. A wnaå rhai o'r a wd luaodau 'u'?hfd gym- eryd y mater i fyny yn ddiymdroi. Ai mwy a ■ehryi'ach ydyw aw durdod Cymdeithas | j jijaethwyr 'Sir Gaernaj-fon na deddf PrycJain I Fawr? Pa jyjstyr syttd i ddeddf. os caniateir i ryw kci v dewisant, ei neu ;t I.lioi Iron mewn grym mwy na tiieddf y goieu, ae amryw eraill.

GOLAN, PENMORFA Y mae y Parch E. Pritohard Roberts (M.C.) wedi cydstvnio a'r al'.v.ad derbyniudd i fyned yn tugaii ar eglwys y M.C. yn Sundeir' uid.

DYFFRYiM NANTLLE I CEM1ADAETH EUiFEtRWCH A GO- BAITH.—Yr wythnos ho', y ma.e EB1hvywyr y .plwyf yn eynnal cyfarfodydd ynglyn a'r ?g,,3jifia-A.teth it.(-,hod sydd y.n g\\neud gwaith mor ragorol ar hyd a lied y wlad. Y gwa- hoddedigion ydynt —Parchn. T. E. Owen, Aberdaron; J. A. Rees, Rhoscolvn; E. Lllm- ley. Bangor, a J. Huighes-Jones, Tregarth, ac y rnae r trefniadau fel y canlyn :—Llanllyfni. Sul, LIulJ, a Mawrth Penygrot^s, Mercher a Iau; Talysafn, GAvener Sadwrn, a'r Sul. Cynhelir cyfarfodydd i'r plant,. i'r merehed, cyfarfodydd' cenhadol, cyfarfodydd gweddiau. rhoddi.r y Cymun. Sanctaidd, a eheir jwegeth- au. Y ,mae'r eyrddau hyn yu hynod o bohl- oganid ymhob ardal, a d'iau mai dvna fydd p.1) han-es yma.

 PWULHEH I AMRYWION.—Penodwyd Mr Hugli Prit- chard yn gadeirydd Pwyllgor Arianol y Cynghor Sir LI"ol y Bywvdfad i anfon 1 lyfeli- yr o gydymdeimlad at weddw a phlant v di- weddar Mr T. L. Manchester, yfigrifen* vdd j ileoi y Gvmdeithas. GW ARCHEIDWAII) NEWYDD.—Y rnae Mrs. Maurice Jones wedi cydi-ynio a bod yn warcheid.vad yn lie Airs. Mostyn Jones. i Perthyna i'r Bwrdd dair lioneddiges yn awr,— Mrs. Vale, Miss Pughc Jones, a Mrs. Miuirice Jones. APLL. \r ran Bwrdd y (Iwarcheidwaid. a gawn ni ofyn i gyfeillion y't]awd a wnant hwy anfoa v papurau newyddion fvddont hwv I g«-»»7>hen a hwynt i'r deiliaid Y" y Tlotty. llei,yd, i anfon darluniau a. chotiiodolion. Yr j ydym yn sicr mai difiVg fcvniiu syhv at beth j feJ)" hyn yw yr unig reswm dros fod y thxlion i druain heb fodd-ion y eysur a mwynhad a geir with ddarllen. Ma''I" cvhoedd bob amser yn l.ill'U y tlawd. yn enwedig eyhoedd Pwllheli, ■

Xmas Presents for the Forces. .1 I Send, your soldier friends a pudding made 1 with "ATiORA" Shredded Beef Suit. R. qMir".« no chopp'ng and mdvcs th- best pud- 1 dings. and mincemeat, British made and Your Grocer sells it. Is net- Ib, and 62 1 1 wer Pb boxes.

[ M A R C H NA DO EDD ] DlXiiVCll, Rliagfyr Oed.—Ffowls o Ùs i -6s y cwpl hwyaid Os y cwpl; wyau, 4 a 0 'An-)s:ymenynSrQ6}f.llc i 28 Y pwys; ac ymnir.ballt (tybiau bach). Is 9c y pwys; ''t.??ls 3c y pwys myton, o Is i Is 4c y P? ys; pore Is 2c i Is '3c y pwys rnoch 8.-  2(, y Lew??i, 8s i 8?c y pwys; cwningod, 2s 2c Y cw pl gwlan Saesnig Is 6c v pwys; gw lau J Cymn?lsOcLlsHypwv?. 1 PWLLHELI, Dyd!d Mercher.—Wyau 4 ?m Is ymoiyn, Is 8?c- i Is 9c; cigoedd o JOc i Is 4c; perchyll, 19s i ils moch tew- ,m, 7-|e. LLANGEFNI, Dydd lau.— Ymenyn Is 9c I y pwys; wyau 4 am swllt; rnoch bach, 26* 1 35s yr un • moeh tewion, 8c a 8?c y p"ys. biff Is 2c, Is 3c. Is 4c y pwys; pore Is ?' y biff Is 2c, Is ?9c. is 4c y pvi- T s; pc?re Is 3(, Y CAERNARFON, Dydd Sadwrn.—Ymen- yn ls IW y p?s wyau 3 a 4 am Is ffowi- ;)8 i is v ewpI. I MOCH. I I Gyda'r Pellebr. I I (Arbenig i'r "Genedl"). I BIRMINGHAM^ Ddydd Sadwrn.—Bacwn 18s; perchyll, 18s 3c hychod, 16s 5c. Car- tref: Bacwn 7fc hyehod 6Jc. ,CAERJNARFO. Ddydd Sadwrn.—Cat- Nyyd cyflenwadau da, ond nid oedd dim goiyn. I' oJ FFEIRIAU. I (\ fliai a gynhelir yr wythnos hon) Gwl-eesafil. 11 Bettws. 11 IC.—Doiseiiau.

GENI: PRIODI: MAEW •JONES.—-Rhagfyr oed, Mr Joseph T. Bontnewydd, pi. fat liro Ysgol y Cyngor, Bontnewydd. OW>EN.—Rhagiyr Ged, Mns. Mary Owen, (Clarke terrace, Caernarfon, gweddw Mr. Mr. Evan Jones, Tyn- yfannog, Ebenezer, yn 64 mlwydd oed. HUGHES.—Rhagfyr 2, Mis Hughes, Ceunan Farm, L'aimtg, yu 53 mlwydd oed. THOMAS.—Rhagfyr 4. Mr. John Thomas. 4. iLime Street, Llanaelhaiarn. yn 68 mlwydd oed. WILLIAMS-Rhagfyr laf, Miss Marv Wil- liams, merch Mr a Mrs. John Williams, School Street, Penrhyndeudraeth, yn 24 inlwvdd oed. JOMES.—Rhagfyr 2. Mrs. Eden Jones. way Terrace, Criccieth. ROBERTS.—Rhagfyr 2. YlIg Nghaei<g(vbi. Mrs. Elizabeth Roberts, merch Mr. E. Griffiths, Llythy.rdy, Talybont. HUGHES.—Tachwedd 29ain. yn 82 mlwydd oed. Cad-)).eii Heiiry, Ilui,(),he, Bryn Llwyd, .Dwyran, iMon. Laearwvd ei farwol Taal yn meddrod y teulu yn niyuwent M.'C. Dwvran. nawn Llun. diweddaf. Gweddw oedd yr ymadawedig. a gedy ddau fab a thair mei-ch niewn hiraeth dwvs am dad tyner a gofalus. R()BERTS.—iTacIiwedd 5, ar faes y gad. yn Ffrainc, Jcdin Llewelyn, mab hynaf Mr Andireas Roberts, Blaen:™ Ffestiniog, a Phwllheli, yn S3-mlwydd oed. Gadawodd i alaru ar ei ot, wraig a bachgen bychan, vn Seattle, America, a thad. pedair chwaer, a brawd yn y wlad' hon. Argraffwyd dros y Perchen<sgion gan Thomas Jones, a chyhoeddwyd ganddo yn Swyddfa'r Carnarvon.

m—■>—L 11— ARAITH M ii. ASQUITH. I I EGLURO'R SEFllLFA. < Delyda G wener. ey&aifu 39 0 Arglwyddi, a'l 1? u'Ae.?d?u 'iy'rCyiIred:.t, yii y Reform? Cinb, o d;m lywydliaoLh Mr. Asquith. Prei-  fa,t oedd y cvja.; fyddiad, .?nd notd ad/oddiad j o i- arfiLthiau'll ddilynol. I i)ywed.,dd Mr. Asquurii eu i fod bell- I ach tlla iuivv mlyaedd er pall'i?,yiarïu'¡, parti I ddiweddai, 3il: yr oedd diyiwiy pan ddiijnat.s < fy mlaeworydd ag yr wyf hyth. yn galaru ar ei ol, Syr Hsenry Campbed-Baiiuernian, fel pennaetn y Ltywodraeth, ac arweinydd y Blaid RydJfrydol. Credaf fod hyn yn dweyd rhywibe-th ami ein oei-thviias a,'u gilvdd, sef, na chaw-om a.c'hlS i gyfaifod meWn naw mlynedd 0 iniir. Ciedaf fed, yn ystod yr boli amser yna, gydgprd perftaith wed-i bod rhvngof fel arweniydd y biiiid. a chwi fel aeu/dau v blaid. Yr ydym wedi bod drwy amseroedd enbyd- ucl. Buum yn ymgodyrau ag anturiaethau gw'eidvddol mawr. \Y eitn.au liwyddasom, a throion mil ni Iwyddasom i gyrraedd hyd I at berii'eithrwydd. Symbylid ni gan yr un ysbrvd ceisiem ymgyrraedd at. yr un am- call; ae vr vdvixi wedi bod mewn cyd-gord o a.'n gilvdd, a'r oil gyda'r fath dseyrngarweh ac yrfjryd cyd-weithredol, na welw.yd ei gyff- elvb. mi gvedaf, yn hanes gwleidyddol y wlad. Fcinedaigion, yr wyf yn diolch i ellai., o ¡:Jott. id a Ila f ganfoc\geirÜ. p digon cryf 1 ddatgan fy niolchgarwjh. i ARJY'FvVNG C E, E DL -X E,'FHO L P>. Vbr.. I Y >a palu'. n yi ydvm yr:a Iv.-ddyw ? (cym.). Yr ydym jma heddyw oherwydd fy mod yn ddiswyddo, nid o arvveiniad ein parti—(cym.) -,e-r fv n:od yn barod i wneud hynny os y gofynir i mi; ond gor fod wyd fi I ymddi- 1:? d d v 1, 1 ,v-vo d i?aoth. swyudJ o tod yn. aiweinydd y Llywodiaeth. Buaswn yn hynod o falch. pie hain bosibl l mi, mew n argyfwng cenedlaefthol pwyeig fel hwn, pan y niao ein holl galonau a'n holl obeithion, mi gredaf, wedi eu canolbwyntio ar undeb et'uédlaeth.,l a d'ryn y r4hyfel ym- laeii vn eff'eithiol. beidio dweyd dim yng- hyich yr achos a'r amgylchiadau sydd wedi fy arwain i gymeryd y cam hwn. Fel v gwvddoch, ni fvddaf yn cymieryd aylw o bob beirniadaeth—hwyrach fy mod yn I'h"v ddibitiir—ydhwaiih nid wyf yn ofni, yn v irtodd lleiaf y d-vfarniad a rydd hanes ar yr hyn "wyf wedi wneud a'r hyn a fethais wnaud vngiyn a'r rhyfel, a bua^wn wedi cadw mewn distawrwydd perffaith onibai- heb aw durdod rwyn ofni; nid wyi yn gwneud unrhvw sA'huddia'd o'r fath yaw.a.m yr ad- roddi<da-u,c",mal'weiniol ac anghywir sydd wedi cael -eLt sjwasgarn parthed y rhan a gvmerais yn yr amgylc.hiadau diw^eddar, y rhai. v gallaf o'r broii ddwen-d os y caniat- eir iddvnt arcxs heb eu gYTth-ridweyd all adael adltwyrchiad at- fy anrhydedd bersono], ac v mats hvrmia vn beth nad allaf ei ddal, Y BRAD. I Yn iwr, ioneddigion, y mae n amnosiDd gwdlanu digwyddiadau'r vvythnos ddiweddaf odaiwi tii yr hyn oedd ym myned ymla-en yn flaemorol. Y mae yna iradvwiaeuh a diein- wyd vii dda ac a gynlluniwyd yn ofaius wedi bod, iild, 'r,,vy'.ii ooelio, gadawer i mi ddweyd yn ddiymdroi. wedi cae! ei i,hie,u mewn un- rhyw adran o r B.Ilid, Ryddtrydol, ond wedi ei dreinu yn erbyri aelodau'r Cabinet, a i dr^inu, mtv.n rhan mae'n wir, yn erbyn rhai do fy niweddair gyd-weithwyr Ceidwadoi, ond yn oennaf, rwyn rneddwi, yn erbyn fy ffrynd anrhydeddiw Arglwydd Grey, a fy humM. Ete a minnau ydywr ddau ddyn sy-cd vn gyi'rifol yn bennaf am y rhan gym- erudd y wlad hon cyn i'r rhyfel dori allan, ac nr "l hyimy. Ni chym«rascm sylw o'r 'i I)VII.Il y ymoeodiadau hyn cyhyd ag y teimlem y gailein aros yn eiii lleoedd, a awneud yr hyn a aHem i ddwyn vmilaen v fwaith, sydd wedi eaol ein sylw ddydd a nos ors dwy flynedd ahanner bellach. rteiiiwyd yi ymoaodiadau hyn ar ddifaler- weh lionedig, diffyg egni, neu weitliiau, hyd yu oe?, hoiud fod arnom e>iau n;w<v o galon i ddwyn y rhyfel ymiaeu. ?id wyf yn g"'Y-1 hodfûJ sail i un o'r cy?uddiadau h?ii. Y ms? gennym wedi bod ers dros awyddyii ?Bwyligor Rhyfel o'r Cabinet wedi c?ei ei gyfansoddi o ddvuiou abl. yvg ngofal y rhai yr oedd y cyfrifoldeb o ddwyn y rhytel ym- laen. Credaf i'r pwyllgor yna fod yn otfer- vn effeithiol iawn, a chi-edaf ei fod wedi gwneud gwailh ain-hj?iadwy, ond ayagodd pr?fiai ni-a thybiai nad oedd wahaniaeth bam beth bymag rhyr?of fi ag unrhyw un o fy niweddar ?-d-weithwyr ar y pwynt hwn -y geJhd, er mor ragorol c?dd y gwaith a wr?id gan y pwyllgor. yc'hwanegu at ei eff- pn.tuoh ?.vdd pe buasai'n bostbl ii?hau ei rif, a gwneud idd? gyfart?d yn amlach. ir wyf wedi bod yn tralod y niater hwn gyda fy ¡ 11gnyLi-weitnwy-r lav.eroedd o weithiau yn y&- tod yr ychydig wythnosau diweddaf. Wvtiinod-i heddyw, mi dybiaf. y daeth fy ffrvnd, Mr. Lloyd Goorge a chymiyg arben- nig i mi-fad y Pwyllgor Rhytel i gymvys iii,? I nil- f ad y P%N- y l' tri o aelodau, un o'r tri i fod yn gadeirydd, ac nad oedd y Prif VVeinidog i fod yn aelod 0'1 pwyligor. Yr oedd y pwyilgor i gacl aw uuiLfcod" llawn, j'll ddarostyngedig l reol- aeth y Prif emidug, i at," aiii unrnyw gwee- tiwu ynglyn a'r rhyfel. Ystyriais y cynnyg yna, a^ ai ol gwneud hynny, rhoddais ateb- rad vr un dlwrn-od-nid wvf am ddaillen y llythyr-fy mod, ar ol ei yetyried, a rhodd- ais wahanol resv Iiiati,o r faiii, pa gyfnew idiadan byniiiig wneid yng nghyfansoddiad nea swvddogaein y Pwyligor, fod yii lha-id i'r Prif Weiiiido, fod, yn gadeh-ydd (cym.). I Dywedaf yn ddiymdroi, cyu myned at yr hyn a ddigwvddodd mewn canlyniad, ipo fwyaf a fed tyiiai am y mater fy mod ym ntyned yn fwy cadarn dross y fain yna. S-n%%n -n f*aNN,i- pe bua?u unrhyw Brit Weinidog yn ceisio Uy?odra&t'hu'r wlad hun heb ?i.tedd a' y PwyLgor Rhyfel. Cisgiaf nad oedd yr av.grym yna yn eym- eradwyo ei hun i Mr. Lioyd George. M welais ei, a ddydd Sui, yr oedd yr ohebiaeth "<ryntaf wedi digwydd ddydd Gwener—daeth- lJJm i fvny ynia o'r wlad a hysbvswyd ti fod cy far fod o fy nghyd-w eithwyr Ceidwadol wedi ei gynnal y 'xjre hwnw o dan lywydd- ia«th Zvlr. Bonar Law eu bod } n jstyried y setylifa yn un wir ddifrifol; nad oedd am- 'heuaech yn ell barn hwy—yr wyf yn difynu vn awr o ohebiaeth ysgrifenedig a wnaed 'yn ddil-ynol-nad oedd yn lhaid gwiteud cyinew- ldiad, ac, vn L.1 barn, fod y cyhoeddusrwydd a roed i fwriadau Mr. Lloyd George fod ad- drefniad o'r tu fe.wn yn gw'bl amhosibl. Yna, dyw«d.odd fy nghyd-we.ithwyr Ceid- wadol, y dvlwn roddi fy ymddifiwyddaad l fewn yn ddivmdroi, a dywedasant os na wnawn fed vi-i ihaid iddynt hwy roddi eu hvmddiswvddiad i fewn. Gofynais iddynt, drwy Mr. Bonar Law, aros ychydig cyn cym- eiyd cam mor t-wysig, hyd ives y eawn oheb- iaeth bellach gyda Mr. Lloyd George, yr hwn a welais yn dd:weddarach. ar y dydd. Yr ceddv.n vn biyderus iawn-åc nid oes arn.if crywilvdd" cyffvs.i hytmy wrthyoh. er fod rhai uobl yn vritvried hynny yn arwydd o wertdld-i oolaelvd t'crri'r Cabmet i fvnv. Ya- tvriaf y peth yn drychhie-b cenedlaethol, er fy mod1 )"11 gobeithio "y bydd ery goreu. Yr oeddwn yn awyddus, iir 01 gwneud pop-eth oedd yn fy ngalluam ddwy flynedd a hanner i aadw'r uncle4 oetiedlaethol, am i i Llywod- raeth barhau, us oedd yn bosibl, mewn cyd- w-eithrediad anrhydeddus. Dvwwhf fy mod yn teimlo'n sicr fod >lr Llovd George o'r un farn a minnau. Caw- SWll vn:ddidcvan a cheisiasom weled a oedd vn bosibl dderby- ein golygiadau. Yr oedd- ym vn "•wahaniaethu ar ddau bwynt. Y eyn- 11* vedd nerfchvnas y Prif Weinidog a'r Pwylkor Rhyfei, a'r ail oedd pwyoedd i fod I' vn Vfodau or pwyllgor—prin ei fod yn b'.vvnt Hai pwydg. Sid oes arnaf eisiau dat- guddio enwali-. ond yr oeddwn iO r farn fod rha.i ocrsonau ag vr oedd ef yn awyddus am I iddvnt fod allan vn haeddu cael bod i fewti. G^dawaf v oeth ar hvnvna. Bu dadl gret a phoeth' r-h)mgorT1. Taflodd ef a minnau i N-/ele(i a alINvii. ddod dros ben yr :Lil-,Ic Yi" y diwedd daethant i'- hvn ? ar vr wyf yn sici. nad oes wahaniaeth barn I t,,j P.. Awgrymwyd y trefn:ad V.vn •— i (1) Fod v Prif Weinidog i gsel Y rneoi- apth uchaf a'r fwyaf effeithiol ar v polisi1 ThvfeL ¡ f^Fod rhaglesi y Pwyllgor PJiyfel i gael ei chA^wyno i'w sylw. Y cadeirvdd i wneud adroddiad iddo'n ddyddiol. (3) Y gallei gyfarwyddd i ystyned cyn- dibb, hygion arlseTinig, a'r Tioll beiederfyniadau i fod yn ddarostyngedig i'w gymei-adwyaeth « iieu ei v etf). (4) Y gall, wrth gwrs, yn ol ei ddoetli- I neb fyned 1 gyiarfodydd y Pwyllgor. Nid YW''J.l gywir dwe-yd f, ,I unrliyw fath o eytundeb wedi ei wn-eud ar y llinellau hyn, I'r g-wrthwyneb. gadawyd y mater i ystyr- laeth bellach, ac ymgymerais ag anfoni go- x:eOiaeth ysgrifenedig iddo fore trannoeitlh. Ij wiedaf hyn oherwydd fod mod wedi ei weled vn cael ei awgrymu iy mod wedi tynu n oj,) clan bwy" sau o'r tu allaiii, o'r eytundeb ag y ueawyd lddo ynglyn a r uchod. Nid Jvna'r ffaith, ac fel y gwyddoch mid yw'n beth ag yr wyf yn debyg o' i wneud (cym.). j Dyria'r hyn a ddigwyddodd. Meddyllais y mater yn y modd mwyai gpfaius, a, bore drannoeth, pan afaelais yn fy newyddiadur, gwelais y cynnyg hwn: y dylwn gael fy lllghau allan. byniad y newyddiadur hwn wedd fod. yr awgrym y dylai'r Prif Weam- dog gael ei gau allan yn berffaith wybyddus, a gwnaed syiw aino. Yn awr sut y gwnaed sylt- ohono ? Dywedaf eto, fod Mr. Lloyd George- wedi fy sicrhau nad oedd yn gyiritol u gwbl am Y .-iyhv. ac, wrth gwrs, yr wyr yn d,el-byn ei sicrwydd ond y mae'r (faith yn aios fod y peth yn wybyddus (evi-ri.). Wrth derivnu dyvvedocld Mr. Asquith nad allai ddwcyd yn ddigon cryf ei fod yn teimlo :nili dvledswydd pawb ar adeg fel hon ydyw ochel p)peth yn y natur o wrth-senu Os v bu cam dd ea Lt w riaethau gadawer i ro eu claddu. Pa beth bynnag yw em gwahan- iiieth barn, parthed" y gorfienol neu at y (iy- fodol. gadewch i ni roddi'r clod, mai amcan pob un yw gwasanaethu ei wlad, a dwyn y i'hyfe>l ymlaein, a gadtewch i ni uwchlaw l cwbl, wneud yr oil a allwn, pa un bynnag ai irwy siarad vnte drwy weithredu. drwy gyd- i weithredu i rwvddhau'r gwaith sydd o flaen v wlad yn awr. Dyna fy ngobaith, dyna fy nymuniad, a dyna fy mwriad, a gobeithiaf mai d vn a'r eiddoch chwithau. NODIAD.— Bydd araith Arglwydd Grey yn llawn yn yr "Eco Cymraeg," ddydd Gwen- er nesaf.

I O'R DDARwN i- iR uuMYRYD I l (Gail Y Wylan. ") I I Yr oedd y pregtthau a uraddodwyd ynglyn .i i- Cyiarluu -vlisoi ym iMhwilheli, nosweithiau iliii, Mawith, Mereher ac lau, yn llerthol aiigliyniedui. O na ddeuai diwygiad Lie mae v rliwy'str? Uywuloud un o brif olyg- wyr new yddiadurol y wlad tod y drwg yn an- aiiu neu ;nihueddr wy dd p,;ol i feddw'i. i mae chwim-chvv.unrwyda yr oes yn analluogi y bobi i ^ylwjdioii fie.thiau mawr iacixawuwrxa»t-h Er lod ;.ylw mawr yn cael ei roddi i fatenon y rhyfel, ac -r tod hynny yn beth yn ei le, eto, wedi'r cwbl, esgeu.usir crefydd yn ddifrifol. Mae'r bobl leI pe wedi d,fiau ar gyfanodydd g veddio a >eiadau. 0 na edid eu gwncud i ?ddwi ya dd.frifoi am faterion yr enaid 0 na ellid t u d?n i gredu yn we1thredol yn yr hyn a broffesant! Pa leshad i ni fyddai enill y rhyfel a cholli ein heneidiau? Und, y mae irodd enill y rhyfel a chadw ein heneidiau hefyd. Un o ffe:thiau rhyfecidaf yr oes yw fod mwy o weithredoedd elusenol a dyngarol vri cael ru gwneyd nag a fu erioed, ond er nyny, y mae llai o gariad at dy Dduw, ei or- dinhad'au a'i fientiau, nag a fu er's llawer biwy ddyn. Ar artordir Cevnyw daeth Beibl i'r lan, ac anlCl Y II pgrifenedigenw L.11)ieii Griffith, Snowdon Street, Porthmadog. Llywvdd y "Sefbistian" oedd efe. a chyn-lywydd yr Emrys." Ofnir fod y Serbistian wedi invned yn ddrylliau yn ystod yr ystormydd diweddaf, neu ei bod hi wedi ei suddo gan submarines y Gerrnaniaid. Dyn o gymeria.d uthel a phur oedd Capten Gr.ffith, brodor o Nefvn, dC aelod o Gapel Coffa (A.), Porth- madog. Suddodd y Gennaniaid hefyd y Grenada," Hvwydd yr hon oedd Capten Jones, Langdale, South BJach. Pw?lheli. Gyda'r nos sylwodd y c:ipt?n ?r submarine mawr yn y peHder, a thybiodd mai peLthyn i Brydain yr oedd, ond vn "fuau wedyn dyma submarine Ui yn dyfod i'r vvyneb Ni- rtli ochr v llong, ac yn saethu ati I heb ryoudd o gwbl. Aeth y criw.vn rhifo 22, i'r cychod, a glaniasant yn mhen 10 awr. Da oedd genyf glywed fad Mr. Evan Lloyd, i guard y tren a red rhwng Machynlleth a Phwllheli, wedi derbyn tysteb werthfawr ai ei ddvrchafiad i ran bwysicach ar reilffo rdd y 1 i Cambrian. Ym Mhwllheli y cymerth y cyt- Iwyniad Ie. a chanmolwyd Mr. Llovd fel swyddog hawddgar a chymwynaBgar. Pan gafwyd ceidwa.d af aiydd yn fedd\\ ac yn gorwedd ynghanol llaid, gan heddwas, dy- wcdodd cadeirydd yr Ynadon a wrandawsant ar y cyhuddiad o feddwdod ddygid yn erbyn v ceidwad, Pan oedd y diffvnvdd yn feddw ac yn gorwedd yn y budreddi, dyna'r adeg y gallai poachers ddal gleisiaid yn yr alon- ydd." Priodol iawn v gwna Bwrdd Gwarcheidwaid Pwllheli geisio cael allan pwy o berthynasau y bobl sydd yn cael eu cadw allan o'r trethi allant dalu rhan o leiaf o'r arian hynny yn ol. Trwy ddiffvg go.falaeth v mae v trethdalwyr druain wedi colli cannoedd o bunau vn v cyfeiriad hwn.

I CRICCIETH I YTiLADAiW'ODD Sergt. iMajor J. C. Bur- nell, am yl- Aifft, ddydd Sul.—^Ckddwyd gweddillion Mrs Ellem J ons, Railway Terrace ddydd Mercher, y Pa-rch J. Price yn gwasan- aethu. GWXABD Dr. Livingstone Davies a, Mr T. J. Goodwill yn swyddpgion perthynol i Urdd y Seiri Rhyddion. I LLONGYFARCIL Y PRIF WEJNIDOG. —Anfonodd Cymdeithas y Rhyddfrydwyr 'lythyr i Mr. Lioyd George yn ei longyfareh ar ei bealodiad yn Brif \Y einidog Prydam Fawr, gan ei alw "ein haelod a'n, cyd- diiefw'r. I Y CADgES-D. LLOYD GEORGE. Yn jmchwydd y dyrrthestl (lor cadw fo'n fy w!) Llanimod-d i'r Hestr ac at y llyw, la'l' bad bron a suddo dan doinau ydd uwch A'r dwylaw ar drengu eu hochain c;lywich Anturiodd ei fywyd, fe'i rhoddodd i lawi* Ar allor gwasanaeth i Brydain Fawr. 0 lor pa beth byna,g ddiaw eto i'w gwrdd- Ar ei ddeheulaw siif Di ar y bwrdd, Bydd iddo'n Arweinydd, Gymhorth, yn Rhan, I hwylio'r hen lestr i gilfach a glan. Criccieth. Rhagfyr, 1916. GLlA-NFRYN"

TALYSARN MARW.—Ddydd Sadwrn, yn 56 oed, bu iarw Mr. William Roberts, Braich Melyn, wedi nychtod! maitli. Geiud, igol o'r Gain ydcedd yr ymadawedig, a chymerodd ddydd- ordeb mawr mewn pyiieiau llafuv a gwleid- yddol; yr oedd yn ddi.i vvestvvr a ddgjir gweithiodd oes dda gyda Themlyddiaeth Dda, a cheiiiogodd bob ff uxf arall ar ddirwest. Yr ocdd yn gymeriad hawddgar a diddan. ac yn siaradwr cyhoeddus da. Rai blynyddoedd yn ol dewiswyd ef yn, flaenoi- yng lighapel Salem (B.), ac nid oedd neb mwy parod ?' wasanaeth nag ef tra y ga iodd. Cleddir ef ddydd Iau,—angladd cyhoeddus. Gedy weddw a phumip o blant i aiaru ar ei ol, ac 'y mae cydymdeim Ian dwfn a h wy vn eu galar. "NEWYDD TRIS:T.-Ddvdd Sa<h\Tll, der bvniodd Mts. R. Henrv Retorts. Station Road, y newydd trist fod ei brawd Jame', Williams (mab y diweddar Mr. RIchard Wil- liams, Penbryn Madog, gynt), wedi cael ei JarId yn Ffrainc. Nid otdd ond 25 oed. Yr oedd wedi bod yn Ffrainc am drcs ddeuddeng mis. a thua tbair wythnos yn ol daeth adref nm dro i we'ed ei deulu. Nid oes end ychydig F-oedd cr pan laddwyd ei frawd ar faes y t'rwydr yn Ffrainc. Cydymdeimlir a'i brioH ieuane vi-t Llandudno, ei fam sydd yn v Garn, ynghyda'r brodvr a'r chwiovydd oil. Y mae toll y rhyfel yn dram ar ambell i deuin.

BONTNEWYDD BONTNEWVDD 1 MARW.—Yn lied sydyn, ddydd lau, bu Úww Mr. Joseph T. Jones, prifathro YSlgol y Cynigor, Rhoagadfan. Yr oedd yr.g Ngnaer- liarton, ddydd! inlawi-th. Bti'ii ath,.ro i ddech- reu yn Ylontnewycd, ac yna yng Ngliaernar- > fi)ti. Wedi hynny daeth yn ot i Fontnewydd, ond tuag wy'th mlynedd yn olcafodd ei ben- okli'n brifathro yn Rhoagadfan.1 Rai biyti- i j yttdoecd yn oi gjai'^e-oda afiechyd ynddo, a pharhaodd i wywo o hyd. YT oedd yn bur j llesg el's tro, ond parhai i fyned oddiainigylch hyd o fewn diwrnod i'w farwolaeth. j

I Ebenezer CYFARFOn DIRWESTOL Y PL-,k-NT.- Nos Sadwrn, yn nghapel E'benezer, cynhal- iwyd cyfarfod undebol o Obeithluoedd gwa- hanol eglwysi yr ardal, dan lywyddiaeth Mr. John IVilliams, Helen Villa. Dechreuwyd y gwasanaeth trwy ganu, gan blant yr ysgol, d'all arweiniad Mie's Kate Hughes, ac yna ad- roddwyd y Salin gyntaf gauddynt, achym- eroddi Mr. John Edwards. Maesydref, ran mewn gweddi. Dadl gan Misses. Mem Jones, New Street, L. C. Griffiths, Tanyffynon, a Mr Isaac Hughes, New Street; adroddiad gan M ss Mary Jones, Dryll; dadl, gan Mri. Rt. Eliie Roberts, a Willie Rolant Hughes, Vic- toria Terrace; adroddiad gan Mr. R. H. Jones, New Street; can gan Miss 01 wen Prit- chard, Glandw r adroddiad gan Miss Alice Jones, W aen Go eh cyd-adroddiad gan nifer o biant Cefnywaen; datganwyd gan barti o D;sgwylfa, dan arweiniad Mr. William T. Roberts, Bronhaiarn dadl gan Misse-s Eleanor Jones, Caradoc Pla,ce, a Nell Jones, Vavnol Terrace can gan gor plant Ebenezer, dan ar- r weiajrf Mr. Samuel J. Hughes; dadl gan Mri. iSnilvn Griffith. Tan-y-ffynon; Robert E. Rowlands., iCaradog Place, ac Annie Morris, Clwtybont; can gan barti Cefnywaen. dan arweiniad Mr. Johnnie Owen. Yna, dvw- edodd Mr. Robert Jervis ychydig svlwadau p warp a so I iawn ar ddirwest. Caed cyfarf od rhagorol a phoblogaidd, a gobeithTwn mai v cynt.af o luaws ydoedd hwn. Teiinlwn yn ddialchgar iawn i'r brodyr a drefnodd y cv- farfod. MARWOLA'ETII.—Dd\'dd Sadvvrn, Rhag- fyr yr 2il yn 64 mlwydd oed, bu farw Mr. Evan Jones, Tynvfawnog, Clwtybont. Yr oedd yn wael ers amser maith. wedi ei dtraw droion ag engydion ysgafn c'r parlys, ond o'r diwedd daeth un yn ddigon cref i fyned ag ef ymaith. Yr oedd yn aelod ffydlawn o oglwys 'EHsgwvlfa, ac yn ,gwmeriad tawel, cymerad.w'y, Cymerodd Nr angladd le yn Maopehh bryd- nawn Mercher. Gwasanaethwyd gan y Parch. Wdliam Griffith. Gadawodd Vr ym- adawedig weddw, a ph-edwar c blant i alaru 1 ar ei ol. Cydymdeimlwn a hwy yn eu prof- edigaeth. Ea genyn dd'eall foci Mrs. William Pieree Rowlands. 'Caradog Place, wedi dvchwelvd adref ar ol bod o dan driniaeth lawfeddygol bwysig yn y Roval Infirmary. Liverpool, Mae Mrs. Rowlands wedi gwella yn dda.

I RHOSTRYFAN MARW.—Ddydd Mercher, wedi gwaeiedd o amryw fisoedd a chystudd blin am rai wyth- nosau, bu farw un o gymeriadau hynotaf yr arùaI, sef Mr. Evan Owen, Wernlas Ddu. Di-bnod oedd, ac ychwaneg na deugain mlyn- edd bu')] gwasanaethu yn Wernlas Ddu. Yr oedd ganddp1 lawer o ymadroddion arabaidd a dywed'adau o'r oes o'r blaen. lhi blyn- i vddoedd yn 01 cyfartu a dam wain ai hanailu- cgcdd i raddau, ond daliai'n bur galonog hyd y diwedd. Allan o deulu lied fawr, nid erys yr awr ond un chwaer, Mrs. Jones, Ty'n-y- v. cirgl'/dd, Rhosgadfan. Claddwyd Evan Owen yn Llandwnda, ddydd Sadwrn.

[ FELiNHEU Y Sul, cvrdielid Cyfari'od Ysgol (Dosbarth Isai Dinorwig) yn Brynmenai. Cynhelid cy- farfod v cynrychiolwyr am 9-30 y bore, pryd y .rhoddwyd* ystyriaeth i amryw fatenon. Diolchwyd i'r Parch. J. E. Hughes, B.A., B. D., am wneyd gwaith arholydd am v tair blynedd, a phasiwyd i ethol un yn ei le. Mr. i Currie, Brynmenai, ail-ddewiswyd yn ysgrif- ] enydd am y tair blynedd nesaf. Am ddeg, dan lywyddiaeth Mr, Thomas Rees Owen, Glasgced, dechreuwyd y gwasanaeth agoriad- ol gan Mr. David Ellis, (Vnywaen. Rhodd- wyd hanes yr ysgol yn y lie gan yr arolygwr, Mr. Griffith Williams, Avondale, a gwnaed syhvadau peFach gan amryw frodyr i'r un cy feiriad. Mater y drafodaeth oedd, "Rhwym- edigaeth aelodau eglwysig i'r Ysgol Sabboth- ul," yn cael ei agor yn bwrpasol gan MioRs i Kate M. Griffith, Cwmyglo. Caed trafod- aeth fywiog ar y mater. Yn y prydnawn holwyd v plant yn y Rhodd Mam, a'r dos- barth hynaf ar "Ail-enedigaeth," gan y Parch. J. E. I-lughex. Yn y Seiat yn yr hwvr, yn yr un lie, rhodd- wyd gair o gyfarchiad vmadawol i Mr. Wat- Iiiii AViliiaiii- Llanfair House, ar ei ymadaw- id i Fanceinion i ymgymervd a'i orchwyliaeth- au mewn swyddfa beirianol. Bydded iddo ddyfodoi llwyddianus. (Jeir nifer dda o'n milwyr ieuainc ar ym- weliad a ni yr wythnos hon. Pte. -Henry Elias Williams, Cambrian Villa, gyda'r Mod- j tiriv yn Ffrainc Pte. John Rowlands. Par- i. Housf. o Chelmsford; Pte. R. O. Williams, 9 Helen Terrace; Pte. Evan Jones, Carnar- vott Road, ac eraill. Nos Iau, yn Festri Moviah, cyfarfu y Pv-vll- gor Angen. di:" ]v wy-l-.Pfietb Mr. John Prit,.l,- ai d, Beiic rd. CVflwynodd yr ysgrifenydd, Mr. W. Williams. Y Dderwen, restr enwau v rhai svdd vn derbvn cvmorth o'r gwahanol ■xront'eydd. a dJOdd wyd ystyriaeth iddynt. Y ir??ie vch\<H? gyiran eto'n aros o'r gronfa l<?oL er 4nainf v pwy so sydd ami. Nid annoeth fyddai rhoddi ystyriaeth aduewyddol icldi ar gyfer y Cr- fodol a'i gyni.

ABERERCH ANT'HiRAX.—Da iawni aennn nad oes nna yr un aehos ychwanegol o anthrax wedi tori allan. Htydie.iir y gwnoir riiywbeth hebiaw cyd- ymdeinilo nu-wn geiriau a Mr John Jones .yl1 y go-lled di-on) a gafod'di, efe.

I Y mae cnnotjdd o barseli mawrion, yn cyn- WYB anrhegion Nadolig i fiiwyr New Zealand, wedi cyrraedd i Lundain, ac y maent yn cael eu dosbarthu ypo,

BANGOR BANGOR ?i'iCi?A.N?YDDI-Al) Hi?UU. Anfonodd Mapper J. G. Hughes, \est Ejid, i?jg?' SYGû yn Fiiainc? lytnyr adref y dyad o'r Uia?n, a thuda?eu gyntaf o lyir Dein?l Fychan "Yr Adirod-dwr." Da-riun o'r awdwr oedd ar y dudaJen, a dywedai y milwr y cod wyd ef i fyny ar faes y f-rwydr ar y SomnK1.