Y Genedl

 FtWMR h a'???M?n. "OBSM VS kiitH ETO." Y,illEP-,AWDWR I R CENADWRL YR YMHERAWDWR lIt I FYDDIN Ma« Ymherawdwr Rvvsia wedi anfon cen- adwri i'w fydd'inoedd yng'Iyn a chynhygion iredd'.vch Germani. "Mae nerth Germani, meddai, "yu dechreu paliu, ond y iriao nert'h Rwsia a'i Chynghre-inaid dewr yn cynydd'u. Mae Germani yn te: mlo fod awr ei gorchfyg- iad yn nesha-u, ae hefyd yr anr pryd y mae'n rhaid ad-dalu am yr hell weithifed- oedd .tnt?d a gyHawnwyd. Pan oedd Gor- ma?u yn gwybod f,d ei nert.h miiwrol tn-I' hwat i eiddo ei chymydogion, darfu iddi gy- hoeddi iihyfol, a')' un modd yn aw pan syl- w?ddolai ei gwendid, v mae'n gahv am kedd- wch. awyddas i drafod ttl e-.tu hedd- weh cyn iddi golij yr hyn sydd ganddi yn i weddilL Mae'r Cynghreimaid eI'hyn hyn mewn safle i drafod neddwch mewn aid eg a I ystyriant yn ffafriol iddynt hwy. Nid yd- yw yr ¡ln1"(>r hwnw wedi dod eto. Nid y d- yff y gelyn wedi evi gyrlu ymait'h o'r tai- aethan a feddia.myyd ganddyn.t. Nid oes- sicrwydd eto wedi ei roddi i Rwsia ynglyn a Chaercvstonyn. y Dardanelles a Poland, a phe cei.s-id gwaeyd beddwch yn awr golygai I iddyrt fet.hu gwneyd y defnydd goreu o I ffrwyth treial-or. mawr milwyr a. morwyr dewr Rwsia. Nid vdVw v caledi hwnw, ac hefyd yr adgof am feibion g viot R.wsia a jjwynroasant ar faes y frwydr, yn caniataiu iddynt feddwl am beddwch hvd nes y ll'wyddid i gap! goruehafiaeth lwyr ar ein gel- ynion, v rhai sy'n tybio y gallant roddi terfyn ar y I'liyfe1 pan y mvnont. Credat fod y mi1wyr y'n ymla&d ar faes. y frwydir a'r bohl vn rhoddi eu gwasanaeth i gynyddu cad- ddarpariadau a chvnal ymlaen én driwydjan- au. yn argyhoeddc'dig nas gellir rhoddii hedd- wieh i'r selvn hyd, nes y byddant wedi eu gyru ymaith dros em terfynau. a'r pryd hyny' pan v rhodchr prawf digonol j Rwsia a i* Cynghreiriai'd y bydd yn am-hosaM i'r getyn wneyd yr un ppth diosodd eto." Terfynli yr* YmTi.evawdwr ei neges dt:vy erfvn arnjnt fod yn bendcrfvnol o enill jfovuchafiaeth a rndda; Ledrtwch tiifN-nol iddynt. "j* 1 '1

Y SYMUDIAD YMOSODOL CASGLIAD DECHREU Y FLWYDDYN. "Dvrmmwn yn daer ar i'r holl eglwysi, yrnhob r han o'r wlad, wneud pob ymdrech po-,Ibl i gDel cnsgliad da ddechreu y flwyddyn lion. Y mae ein hangnyn fawr iawn. Xi lwyddasom I I wneud ychwaneg gyda Chasgliad yr Hanuer Jiwbili na symud ymaith tuag un rhan o dair o'r ddyled a orweddai amom, felly bvddwn yn cychw?Ti y flwyddvn newydd tan faich trwm. H?f.;?, y mae ein dvnion ieuamc wedi cael eu èvmeryd wrth yr u?emiau a'r canoedd i'r rhyfel, a'r canlyniad an- ocheladwy vdvv cynulleidfaoedd ten- euach a c hafigliadau llai. Gu^r pawb hefvd fed ymboi-t-11 wedi cynyddu yn t'nbyd yn ei brrs. fel nad yw punt be<fd yw i Iwrpas marchnata yn werth I ychwaneg na rhyw ddeuddeg swllt. Yr I ydym nm&u yn ystcd y ddwy flynedd I hyn wedi cychwvn pedwar nen bump o ) aehosion neuyddion. Gwnfiethom hyn mewn ffyrld y bvdd-ii i'r Cvfundeb ym- ddyrchafu yn ei gymcrth hyd at. uchter yr an pen. Swtn y petbau hvn oil ydyw, fod ,IT-ig-n mawr v flwyddyn hon am Gasgliad da, gwell nacr' arfer. Crenlydd. ,T. \fO*R.GAN -TONES. I

AMAETHYDDIAETH A'R FYDDIN. Syr.—SMae'n debyg na welwyd oyfnod pwysicac-ii yn hanes amaethydd.a-eth na'r dydd.a-u presenol. O'r diwedd, wele lywydd ar y Bwrdd Amaethjxldiaeth sydd yn ber- eonol gyfarwydd a bywyd ac anghenion y byd amaethyddol. Bu Mr. Rowland Prothero yn brif oi-achwyliwr ystad Due Bedford am gyfnod ma th, ac ystvrir ei gjyfrol ar am- a«thyddiaeth Lloegr yn gla-sur. Cwynodd P-awb olionom oherwydd y golled olygid mewn amser ac arian i ffermwyr orfod myn'd i'r tribunlysoedd eilwaith a thraohefn. Bellaeh dywed Mr. Prothero:— "Rhaid rhoiterfYiIl aT ryddhad am gyfnodau byrion. Crea ddiffyg ymddiried ymysg ffermwyr, anesmwythyd ymyftg gweision a tdifrodir amser canoedd o ddynion sydd vn cnoc:o o gwmpas y tribunlysoedd ddydd ar oi dydd. Xi fuasai streic ymysgi Haiurwyr amaethyddol ronyn gwaeth." Pwysicaef] na hynny yw datganiad Swyddfa RJ^vfel nad oer; neb a, weithja ar v tir i'w alw i fn-iiy ar y laf o lonawr, nes ystyried y safle yngoleiwu caiiiviiiadau y ■Cofrifiad (Cen- sus) wna-ad ynglyn a ilafur a,rnwthnddol fis yn 01. Sylweddolir bellaeh bwysigrwydd hanfod- ol y diwydiant amaethyddol. Yng ngeiriau Mr. Prothero:— "Gall mai ar d'roedd gwenit-h a caeau tatws Prydain Fawr yr emillir neu y collir budd- ugoliaeth yn y rhyfel mawr presenol." N sy.l weddolwyd y perygl foment yn rhy fuan. Rhyddhawyd ffermwyr a'u gweision o wasanaeih miiwrol droion ar yr amod iddynt ymuno a'r V.T.C. Gwell filwaith i bawb o honynt weithio mewn amser ac allan o amser er diogelu bwyd, bvwvd, a buddianau ein gwlad. D y wed Mr. Prothero :— 'Nid ydym yn gwneyd y defnydd goreu o'r t.id. Y torn cyntaf fydd olrhain pa dir sydd yn segur neu islaw ei gynyrch prtsibl. a'r ntsaf fydd ei drin fel ag i gynyrchu'r eithaf posibl ohono." NL cheir defnyddio'r tir i g-odi pethan di- a.ngen. Rhaid i bob ffermwr drin eii dir i'r fantais oren ar leg v wlad neu ei ryddhau i rywun arall wnaiff hynny. Goifynodd y ffermwr am ddiogelwch. Mae'r Llyworlraeth yn barod i dalu tair punt y c-hwarter am wenith, ac o bosibi sefydlir prisiau hefyd am geirch a tatws. Eiameu y ceir d'ogelwch i'r ffermwr rha.g codi'r rhent. Go-odir pwys neillduol ar godi mwy o datwe mewn siroedd ar yr arfordir. Anodd cael hadvd tatws o'r Ysgotland eleni, ond gwna Bwrdd Amaethvdd.aeth bob yrngaiz i'w cael am bris rhesymol. Erfynir ar bawb gafodd hadyd o'r Ysgotland y Hynedd i gacdw y enwd at hadyd ac i werthu yr hyn alliant drcK br-n vr an gen adref. Yr wyf eisoes, ar ran Pwyilgov Amaethyddol y Sir, yn ceisio trefnu ar gyfer dosbarthu hadyd tatws yn ddivmdroi. Mae pob fr di-gynyrch a thiroedd cyff- redin at wasa.naeth v cynghorau lleol i'w gosod ar delerau esmwyth i gynyrchu bwyd. Hyderaf y gwnaiff eich darllenwyr hysbysu'r ovJtffh nran lleol' am dir felly, ac y gwnaiff pawb sydd yn barod i ddin tir anfon ei enw i ysgrifenydd y cyngor Ileol neu i mi yn ddi- ymdioi. Yr eiddoch, EVAN R. DA VIES.

Investors, Manafaotoren ft Marohante ihoold oouIa- the resources of Canada's Largest ProTiuM, QUEBEC. MIKEP IVL PRODUCTS include Molybdenite, Feld- spar, Magnesia, Graphite, Copper, Iron Ore, Iron Sand, 8tee. Asbestos. Hardware, Euamelware, Woodwars, Paper and offer excellent opportunities. AGRICULTURAL PRODUCTS incledc Wheat, Oata, Potatoei and other Field Crops. Cither products in- clude. Gutter, Clieese, Apples, Tobacco, Lire Stock, 4c. Forp*. cioulara apply: Lt.-Col. the ITon. P. PzTLzrrra. Agent-Genl. for Quebec, U6, Kingswty, London, W.C. I

DiRWY DfiOM Aa GEIDWAOSI HELWRlAETH. [ Cymerwyd dyddordeb mawr yn aehos Rt. George Savage, ceidwad helwriaeth Arglwydd Ilaxle,ch, ar Ystad y Glynn, Talsarnau, yr hWll gyda-'r is-geidwad, Wm. Jones, a gy- huddwyd gan yr Arolygydd Laird, Dref- newvdd, ar ran Oymdeithas Atal CreuloTideb at Aniieiliaid, o achosi poen diangerurhaid I trwy sae.thu ac anaiu gast ddefald i Mr Thomas Griffith, Cefngwyn, Talsarnau, Tach- wedd 17eg. Erlynwyd ar ran y Gymdeitha.s, gan Mr. Guthrie Jones. Dolgellau, ac ymddanghosodd -Air. John Humphreys, Porthmadog, ar ran y diffynyddion. Tvstiodd Mr. Simon Hughes, llythyr- giudydd, Talsannau, ei fod y diwrnod dan jivlw yn mynad gyda'r ilythyrau. a phan yn ci-oetsi y Warren gwnhingod, sylwodd ar gi yn gorwedd, aeth ato a gwelodd ei fcid mewn magi. Nid oedd wedi ei ana.fn. Meddyliodd am ei oiiwng yn rhydd; ond yr oedd arno ei ofn, ac aetli i ddweud i Cefngwyn. ei fod yn meddwl fod eu gast ddefaid yn y fagl yn y Warren. (gwelodd Wm. Jones, tua 250 lath oddiwrtho. Ni alwodd arno. Y dydd Mawi-th canly>iol arolygydd i'r fan lie y gwelodd y eÍ. Yno gwelodd y tywod wedi ei orchuddio gan waed. Yr oedd Mr Tho- mas Griffith a'r Rhiirgyll Davies hefyd yn 'bresenol. IMewn croeslioliad dvwedodd ei fod hob am- sei- yn credu fod y ciperia'.d yn greulon wrt-h gwn a cha-thod. Ni a llai ddweud fod gan Jones ddryil. Yr oedd y fa.gl wedi ei gosod ar ymyl y llwybr, sef yr hen lwvbr cyhoedd- us. Nid oedd wedi clvwed foil defrid wedi eael eu 11 add wrth geisio imyned diros y clodd- :au o'r warren Mr. Thomas Gr:ffith. Cefngwyn. a dystiodd mai efe oedd bia yr a_=t. Cofiai Hughes yn dod i'w hvsbvsu. a darfu iddo anfon ei fab W. Pterfe Griffith i'r warren i chwilio am j yr ast. Daeth yr ast adref ac aeth i orwedd i'r tv gwiir. Yr oedd mewn evflwr ofn- adwy, gyda thwill miawr yn ochr ei phen,, a'[ gen isaf wed'; ei mahmo. Yr oedd ei throed fiaen wedi chwyddo ychydig. Yn ei fa-m ef I yr oedd wed- ei fiaethu a hyny yn agios ati. Ni allai i'\vyta, yr oWI4 y bwyd yn dod allan trwy friw yn ei gwddf. Hvsbvgodd YT Hedd- Ju. Daeth yr Arolygydd a'r Rhrngvl! Dtavies yno. ac aethant gyda Simon Hughes i welerl y lie. Mewn atebiad i Mr Humphreys, ni ddarfn iddo ganfod bwlfdi vn -r Yr oedd o'r farn fod v hriw we<li cael ei achosi trwy iddi .!Z-q ol ,.i »aethu. Yn ol yr ymgom dpaHai oddi wrtli W*Ili,),m Jones ei fod wedi cael gorch- ymvn i ddinvstrio pob ci welid yn y warren. Tyvtiodd W. Pierce Griffith iddo fyned i chwilio am yr ast; ond methodd ei chael. ond tvbiai iddo ei E^veled yn myned ar draws v caeau adref. Eychwelodd vn ol, a chafodd hi yn gorwedd yn v tv gwair. mewn cyflwr ofnadwy. Gwelodd Savage a Jones yn y warren, yn dal cwninsjod. W. Williams, Forest Cairn. Trefaldwyn, a dystiodd ei fod yn v G1yn mewn giwasanaeth bvd Taehwedd 17eg, ac aeth i'r warren y rliwrnod hwnw gvda'r ddau geidwaid. Ar, ferai ef gysgu gyda Jones yn y ty oedd yn y warren.. Yr oedd gan Jones ddryil. Cad- wai ef ar brydiau yn v warren a thro arall adref. Elai Jones aTan ym gsyntaf yn v boren. /gyda'r dryll. Caa"iai Savaige ddiryll bob amser. Yr oedd y fagl dm sylw wedi ci gosod gan Sa-to,,e rhvw dridiati cyn i'r ast gael ei da!. Yr oedd Ravage wedi dweud wrtho y lladdfeii tob ci ddelid yon y mrugla.t1. Arferent wylio am nil trawl y ewn cvni gosod y niaglau vl'u gosod hwy i'r pwrpas o dldaJ y I cwn. Yf Arolygydd Laird a ddesgi'ifiodd y ni- wieadiau oedd wedi eu hach.osi i'r a.st. Yr oedd twll trwy ei .gwddf, ac wedi ei dallu. a rhan o'i chlust dde wedfi ei chwythii ymaith, ac ar ei gymgor ef bu i Griffith orphen yr ast allan o'i. phoenau. Yr oedd yn sicr fod y I niweidiau wedi eu haehosi gan ergyd o ddryil. Ar y cychwyn gwadai Savage nad oedd gan- ddo ddryil, ond) wedi pwyso arno dywedai fod .gjanddo un y diwmod blaenorol. Chwiliwyd y lie, y gwelwyd yr ast, a chanfuwyd fod yrto lyn o waed. Nid oedd gwaed na. briw ar yr ast pan welwyd hi gan IIugLes I Yn mhellach, dywedodd yr Arolygydd fod Thomas Griffith wedi dweud wrth Savage mai hwn oedd v pedwerydd ci iddo ci a d:ym.a'r cyntaf iddo ei gael. Dywedodd Savage fod v ciperiaid bob aroser N-n, cael y fcai am a.ehosion fel hyn. Galwodd yr Arol- ygydd sylw fod yn anmhosibl i unrhyw gi allu dod yn rhydd o'r fag] hono heb gyn- orthwv, pryd y dywedodd Jones read oedd yn gwybod am vr un wedi dod yn rhydd heb gyn- orthwy. :Dywedodd Savaige "Chwi wydd- och. Mr. Griffith, fy mod vn ami wedi goll- wns; eich cwn o'r mawlau. "—"Dim ond un- waith. a hyny fl^vnyddau yn ol." Dywed- odd yr Arolvgydd fod y fail wedi ei giosod i'r 3 pwrpas o ddaJ cwn. ga.n fod darn o wnhingen wedf ei osod yn ymyl, ac hefyd fod y He yn ytmyl wedi ei fwydo gan waed, ac wedi oi guddio a thywod. Savage a atebodd nja-i gtwaed dwv fran a ddaliwyd gan y bachgen yn y fagl dro yn o! ydoedd. Yr oedd y fagl wedi ei gosod flwyddyn yn; ol. Dywedodd Jones nad oedd wedi eario ers 2' mlynedd, ond fod gwn ei fab yrcghyf- craith ganddo vn, y Tv. iCymheHodd yr Arolyjyrdd i'r d'dlau gipar fyned i weled vr P-st i Cefngwjm. Gwrthod- odd Savage, ond fe aeth Joneo;, at hrwn pan we 1 odd v c1" a ddywedodd mai gwaith creulon oedd, ac i'r raweidiau ga,4 ei wnevd gydag erfyn. Crybwvllodd Savage wrtho am y diigwyddiad dvdd Llun eanlynol. Mewn akbid i Mr. Hurnph.reys dywedodd yr Arolvgydd ididb chwilio y lie ajn fwledi. ond methodd a chanfod yr un. ond yr oedd ol rhai yn ngfhorph y ci. Anmhosibl gweled rhai yn y fan a'r lie gan mai tywod vdoedd v tir. Cidirn>ha^wd' y di.*ftiolaeth tichod sa.n v Rhin11 L. R Davie. VT hwn a dybiai fod y ci wedi ei saethn a. hyny vn agos ato. Dadleuai 'Mr. Humphreys nad oedd ganddo achos i'w a-teb. gan nad oedd t,vsf,iolae i brofi ma., oedd wedi ei saethn. Yna gi.lwodd: ar Georere Savage, yr hwn a dd^vedodd ei fod vn brif treidwad helwriaeth i Arglwydd Harlech, ar Ystad y Glynn. Tal- sarnan, er's pum' mlvnedd. ac yn. vstod y ;ov,fnod yna n'd oedd wedi sa.ethu ci a'i orchytmyn i'r dHmion oedd sol'wnor vn rhydd bob ci ddelid yn v fasrl. Nidi i d oe?ct ( I yii r w  rbod fod yr nn o'r dynion wedi saethu nwhvw ;g,. Yr oedd1 Tv v warren rhyw 600 llath oddiwrth v fan He yr oedd v ci. Y jliwrn"d dan wlw yr oe-ld vn hwvr vn mmd at ei waith, a newidiodd ei dd.iTad yn y ty yn y warren, a chndwodd ei wn )-no, ac aeth i helpu Wm. Jones gydA'r own in god. Nid oedd wedi gweled v ci o gwtbl. Yr oedd vi cloddiau o gylch v lie vn ucheL a'r do WPfF I ei wneyd yn y fath fodd na al-ai creaduriaj'd hnd a dod o'r lie. Gwelodd geffvl wedi ce'sio neidio drosodd. ac wedi faro ei lien vn y do nes v bu farw. hefyd dwy ddafsd wedi ? eu !1add i,r "n mMd ac vr o?dd o'r farn fod v ci wedi derbyn ei niweidiau yr nn fod v ei wedi aknbyn ei Iliwei4d,illl vr 111, Gofvnodd Mr. Guthrie Jones iddo a oedd o ddifrif yn awgryrmj i'r Ynad<m fod v ci wedi ei nafu wrth geis;o mvnfl tros y clawdd. Nid oedd ef yn awgvymu dim, ond dwetid ei farn. j Ai am eich bod vn irwybod m¡¡; cli-ivi ,,efli- odd v ci v darfu i chwi omedd myired i Cefn- wvnf-X: ond fe aeth Jmieq. )0n!d oe?M hynv ?'n rheswm crvfach n?m v dvVeh f\-ned?—X'? oedd yn tybio ei fod yn d,,Oeeb fN-ne(]?-N-l oe(ld vii elfod vTl A ddaru i chwi ar^hwilio v clawdd i weled a oedd yno waed?—Naddo. Ymhellach dywedodd nad oedd yn cofio iddo er'oed f/in am ddinistrio y cwn ddelid yn v warren. Pa.m v 011 1 chwi ar yr c\Titaf wadn wrth yr 4rn.]v!<n-dd na.d oedd ff«rr.nvch wn?—Dwend a. dd^rfum md oeddwn wedi cymervd y gown gyda mi i'r warren. Gosodwvd v fagl' i ddal p;rf;d, Yr oedd v fag1 dian svlw ■gosod fiwyddyn yn o1. ond bu iddo ei hail osod v di wrrsod hNvnw. Pam v bn i chwi ei hail o«od?—Canfod bran faAvr ddarfuin yn y fagl ar Sadwm Tachwedd 18. Y Cadeirydd: Felly dyma y trydydd ader- vn a ddaliwyd. Dia.meu y ceir e-sboniad am y llyn gwaed yn y He (chwerthin). Yin mhellach gwad'ai iddo liysbysu yr achos i'r Swyddfa yn Croesoswallt cyn i'r Arolyg- ydd ddod i vmlioli ynghyleh y peth. Mewn atebiad i Mr. Humphreys,—Ni allai v ci fod wedli myned i'r fagl hono ac ni wel- od'd y ci yn y waiten o gwbl. Yiia galwyd ar William Jones, yr is-gipar, a thyetiodd nad oedd ganddo wn ar Tachwedd ]7eg, ond yr oedd ganddo un y diwrnod blaen- orol. Gwelodd y Ilythyr-gludydd yn edrych ar rywbeth vn y warren. Yr oedd tua 380 o la,theni oddiwrth. Daeth Savage ato i helipu gyd'a'r cwningod ac ni chlywodd neb yn saethn yn y cyffiniau. Boreu ddydd Llun y clywodd gyniaf am yr helynt. Mewn atebiad i :1r. Guthrie Jones, gwadai fod y ma,-Ilau hyn yn cael eu gosod i ddal cwn. Yr oedd wedi ei osod cyn iddb ef fyned i'r Glyn. flwyddyn yn ol. Nid oedd yn cofio gweed Savage yn ail osod y fagl. Addefodd iddo weled darn o wnhingen wedi ei gosod yn abwyd gerllaw y fagil, a chytuiia) na allai y ci fymed yn rhydd heb i rhywun (-?, i ollwn, C-,Ol?CL øi ollwng. Gorchest galed; iddo ef fyddaj gosod y fagl ZLn mor gref ydoedd xi wel- odd y ci dvdd Gwener. ac ni eoniodd Savage am y ci wrtho ef. 'Mr. Guthre June^: Bu i chwi ddweud wrth yr Arolygydd nad oeddych wedi cario gwn er's 25 mlynedd.—Naddo. Dweud ddarfu mi n,ad oeddwn wedi gollwng erg^'d o wn ers 25 mlynedd. z, Beth oedd eich pwroas i ddweud fud genych wn. y dydd hlaenQTol ?-Rhywheth oedd yn aflonyddu ar yr ie:r. a meddwl eael ergyd ar yr a.flonyddwr yr oeddwn? (ehwerthinl. Xid oedd Williams yn dwe-vd y gwir ei fod yn myned a.?a.n Q"nh'' -nvn yn. :v boreuau. Bu ?dd<o 'é (y tyst) fvned i weled v ci. ac yr ef (v tvst) f?,-n? d i "lea v ei. a,- vr ?nt v cafodd ei niweidio. al'iai d d weit d Yr oedd yn addef na ddarfu i Savage son fod bran wedi ei dal yn y fagl foreu dydd Sadwrn. Ymneilltnodd yr Ynadon, ac ar eu d'ych- wel:ad dywedodd y Cadeirydd eu bod yn cael 'Savaige yn euog. ae yn ei ddirwyo i'7p yn cvnwyp v costan a thynwyd y cvhuddiad vn erbyn Wm. Jones yn ol.

CANADA A GORFOD- II AETH. I ■Dywed neges o Ottawa fod y Piif Wei nid og Syr RcYbeTt Borden. mewn llythyr i gynrjrcih- iolwyr yr undelbau liafur, wedi gwrthod rhoddi eicrwyd-d na. fabwysiedid gorfodaeth yn Canada. Os gwelid ei fod vn angenrheid- iol er diogelu buddianau y wlad mabwys- Nid oedd gwasanaeth cen- edlaethol fel a.g a fwriedid yn golygiu gor- fodaeth-

Y SEFYLLFA YN GERMANI. DIM CIG ER'S DAU FIS. Mae'r sefytllfa yn Germa.ni yn bur ddifrifol, yn ol adrodd:adau cadbeniaid llongau Nor- wegiaidd sydd new>-dd gyrha.edd i LoegT. DvTredant pan fedd'anwvd eu llongau yn ddiweddar gan y Gf<rtmaniaid, cludwyd1 hwy i 11 borthladd yn v wlad hono i'w harchwilio. Daeth llawer o bobl ar wrdd y llongau gan fegera er mwyn cael V.rrd. Cvnhy^iai swvddogion y dociau hefyd aur am ddarn byeban o gig. dvwedant nad oeddynt weer profi ddim tamaid o gig ers dan fis.

Y BRENIN I AGOR Y SENEDD. EdH-ehir ymlAen gyda dyddordeb hyff- redm, meddi-r, at ai i -agr>riad v Senedd. Eeall- ir y bydd i'r Brenin gvaawnt\' seremoni agar- ii".

"SARZIWE" BLOOD MIXTURE Yr hyn y mae y "Sa/zine Blood Mixinre" yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn hoci gwella pob peth, fel yr Yankee Patoo Mladficanes; ond oa blinir chwi gan grotmi afiach; ysfu; pimpl-e; toTiad allan; scurvy; doluriau; penddynod; etc., yn tarddti q anwyd, asthma, broncitis, influenza, catarrh a'r pM. Prisiau Ihe, Is 3c: a 3s, ymho6 waed dTWg ac arrthur mytiwoh botelbid o "Siarzi,ne Blood Mixture" gan y Druggiste neeaf atoch. Is ljc. a 2a 9c. y botel, neu gyda 3c. at y cludaad yn ychwanegol' oddi- moo.

CONGL Y BARDD ER SERCHOG GOF AM PTE. W. HENRY HUGHES, LLAINFFY N ON TER- RACE. GRfOESLON. A LAIDÐWYD AR FAES Y FRWYDR YN FFRAINC. "Ar lan Iorddonen ddofn," golygon prudd, Anadlaf weddi draw i'r dwfn mown trist- m. eb.. Machluda'r huan, cilia goleu'r dydd A grididfan fynn yr enai'd mewn tawelweh. Mae siffrwyd ddwjrs yr awel yn y coed Mewn cydymdtiinlad llawn a'r iron tlarus, Am William pan yn dair-ar-hugiaiji oed. Ferthyrwvd drwy elfenau'r storm syn- hyrfus. CysgOdion I)edd.,tii a,mser, nmiau'n syn Didd,i,grau, yn y galar am a gollwyd, Rhy ddofn y golled hon, y meddwl fvnn, Breswylio gyda':r ysbrydi hwn symud Wyd, Fe godwn leni adgof mewn mwynihad, Fel y chwareuem gynt rm mro plentyndlod; Pa ryfedd nad oedd hyn i'w fam a'i dad A'r rhai a'i canai yn trymhau y ddyrnod? 0 William Henry! nid ey fin lan llawn Fviiegant wertll dy fywyd. ath farwolaet-h • Ac nid oes bedd a'th guddia, dysg a dawn, -Nfor In,n dy restr di 3-nghanol aloeth, Ardderehog yw dy ddnlen, gyfaill mwyn, Ac yn y golled, hyn a dry'n gysnrydd; Anfarwol ini'th enw llawn o ewyn A'th goffa amryl vn dragwyddol folus. I Pte. MORRIS WILLIAMS. 1/6 R.W.F., Heaton Park. Nr. Manchester.

 -P' Pan gaua pry? Hwyd ei enau aiff y naill ddant i'r Ila Gwariai y deyrnas hon y sw.m o 700,000p yn wythnopol yn yst<xl Rhyfel y Crimea.

OS OES PESWCH J, COUSH MIXTURE HUGH DAVIES. y mae miloedd lawer wedi cael iaehad ac vn gwneud eu goreu i'w gymell ar ereill sydd yn dioddef. Ni raid cymeryd ond UN DOSE e. profi ei ddylanwad unitmgYTchoI yn rhyddh a y Phlegm, yn clirio y Llais, yn cynhesu ac yn cryfhau y Frest, gan weithio pob Anwyd a. Cbr- ni ymaitli. DAVIES'S COUGH MIXTURE at BESWCH. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ANWYD. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ASTHMA. Os gwyddoch am rywun yn dioddef oddiwrth Beswch a Bronchitis, anthegweh ef ô. 1 hotel- aid Q COUGH MIXTURE HUGH DAVIES, ac fe'ch bendithia ryw ddydd. is. a 3s,- y Botel. HUGH DAVIES, Chemist, Machynlleth.

I YSCOL SIR BETHESDA. Cynkaliwyd cyfarfod blynyddol yr ySrgol uchod nos lau, yn ystetfell ean.g yr acLeilad newydd yng ngwydd eynhul'iad mawr o ri- eni, plant a chyfeillion yr ysgoL .Llywydd- wyd y cyfarfod gan Mr W. Owen, prif-ath- raw y.sgol y Oarneddi, a chadteiiydd Llywocl- raethwyr yr ysgol. Cafwyd gan y Prif-Athraw—Mr. D .J. Williams, M.A., adaxxldiad maith a Ilawa o waith nodedig o lwyddianus yr ysgol yn y blynyHdoedd diwedda.f. Dywedodd mai dau o.fi.rnin.d' roddir iddo amlaf ynghyleh yr ysgol oedd yng nghyntaf, faint o blant oedd yn- <iUi? Yn ail, faint oeddi wedi pasio'r arhol- iad? Nid oedd y gofyniadau hyn yn rhai goleuedig iawn, ond yr oeddynt yn nodjwedd- iadol o'r oes yr ydym yn byw ynddi. Gof- yniadau am faint ac nid; am ansawdd; gof- yiiiadau allaiial, materol, ac nid gofyniadau mewnol. moesol, ac ysbrydol, am 1 wydxliant. Mewn rhiif yr oedd1 yr ysgol yn awr yn 159 o'i chymharu a 114, 104, a 108. yn y blyn- yddoedd cynt; yr oedd yr ysgol feilly yn un o'r rhai mwyaf yng Xgogledd Cymru. Yr oedd nifer fawr yn dod' iddi o'r tu allan i gykh Bethea'da, eynifer a haner cant mda.'r tren yn ddyddiol. Yr oedd' pob dosbarth yn yr Ysgol oddigerth yr uchaf yn Uawn mewn rhiif. iMf rinwedd- yr YBgol oedd fod y plant, yn aros yn hir ynddi. Yr oedd dau yn eu hwythfed, flwyddyn, a thros 40 wedi ,bokp bedair blynedd a tlirosodd. Yr oedd can- Ir.'HW/dku'r arholiadau yn hynod foddharid. Enillodd yr ysigol eleni 40 o dystysgrifau y Bwrdd Canolog, o'u cymharu a 39. 36. 3.5, yn y bl[vnyjddx>edd o'r blaen. Yr oedd pump i enill y Dystysgrif Anrhydeddus, a dyddoi,41 oedd sylwi fod eu rliieni fel' y canlynDwy waiaig weddlw, diau chwarelwr. ac un gweith- iwr, ar y rheilffordd. Enillodd yr ysgol mewn saith mlynedd yn olynoj un o'r ysgolorioetliau roddir gan bwyllgor Ad'dysg Sir Gaernarfon i'r disgyblion uchaf yn y sir, ac ar ddau am" gylchiad enillodd dfdwy. Yr oedid yr ysgod a'r plant yma fel mannau ereill wedi eu dyrvsu yn fawr gan y rhyfd. Yr oedd 300 o'r cyn- fechgyn yn y fyddin, ac yr oedtd 50 o honynt yn swyddogion milwrol. Yr oedd amryw ohonynt wedi eu dvrchafu yn gapteiniaid, ac un athraw, Mr Ce-ei-1 illoyd Morgan, yn major. Yr od(W, amryw o'r disgyblion goreu mewn gwyddfoiiiaeth wedi cael Bwyddi da mewn ffei-yi,lia,etli a gweith-dai :awyrlonigau, a dyr- chahd un, sef Mr W. Ellis Williams, yn arolygydd ar y cyfryw. Yr oedd tri wedi eu llaUid! sef R. Jervis, Gerlan; Richie Williams, Brynteg. a Peter Williams. Bangor; a thri aral] ar goll, sef Morris Roberts. St. Ann's; H. Arthur Jones, Llanlleehrd ac Idwal Fran- cis. Bangor. Yr oedd llawer wedi eu clwyfo ac yn eu plith y Pareli John Griffith, Tudor Ellis, Daniel Thomas. John Pritchard, H. L. Brock, John Jack, (Franc Pierce, a D. R. Jones. Yr oedd yr athrawon a'r disgyblion wedi gweithio yn egniol gyda .gwiahanol gron- feydd y rhy,fel trwy wneud dilladau, a.c yr oeddynt wedi casglu tua 2,000 o wyau i'w hanfon i wahanol ysbytai miiwrol. Cydnebu'r Prrf-athraw yn galonog waith. yr is-athrawon yn yr ysgol, ac yn arbenig yr athrawes hynaf iMiss Lake, yr hon oedd wedi bod 21 mlynedd yn yr ysgol, ac wedi gwneud1 cymaint a neb er fei llwrrddiant hi. Datganoddi ei ofid fod Miss Clara Williams yn ymadael am le arall. Croeaawai i'r cyfarfodl yr LAthro Ifor Wil- liams, M.A., ysgolor gwych a. fagwyd yn yr ardal, ac w-yr i'r enwog HuwDelrfel. Ar gynygiad v cadeiinJdidl safodd y dorf ar eu tr&ed i ddatgan eu gofidi o golii bechigyn mor dalentog ar faes y rhyfel, ac i gydym- dleimlo a'r rhai clwyfedSig ac hefyd a'u teulu- oedd. Ar gynygiad y Parch Mon Hughes, Tre- garth, a chefniogiad y Parch iR. E. Davies, iLlianllechi.di, gan yr hwn y mae pedwar o bla-nt yn yr ysgol, pasiodd v -oyrfarfod i Iongyf. arch yr athrawon a'r plant ar Iwyddiant nod- edig yr ysgol. Rhanwyd. y .trystvsgvifa.u i'r disgyblion llwydd.ianu6 gan yr AtJiro Ifor Williams, M.A., a tliradidododd yntau aaierchiAd' gstllu- og a dyddorol ar ad, a'r lie amlwg gym- ei-wyd ynddi gan Gyttll'U a Chymry ar hyd yr oeroodd. Ar gynygiad y Parch R. W. Jorres, M.A., y Gerlan, a oheínogiad Mr. John Jones, U.H., Bethesda, pasiwyd pUeidlais cynes o ddiolehgarwch i'r athro am ei anerehiao. Aefth cor plant yr ysgol, o dan arweuiiad medtrus Mr. R. Jone^t-Owen, F.T.S.C., trwy y rhaglen a ganlyn: Cydgan, "Ehyfelgyrch GW^T liarlech"- unawd, "Biechgyn Cym- ru," Lena Dobbs, Bangor; unawd, "Ffarwel i Blwy Llangower"; Dolly Hughes, Pant; can, "Canu'n iach i Arfon," Adelaide Jones, Llanllechid; cydga-n, "Cadbein Morgan," gydag unawdau gan Willie Parry a Tom Jones, Bangor. Dit?--yd hyn gan y gan- Jones, "Meibion yr Ymherodlraeth," yr un- tawd, awdau yn cael ell, datganu gan Megan Owen, Bangor; Blodwen Roberts, Glasinfrvn, a Lizzie Davies, Bangor. Ar gynygiad y llywy(M ac effiad Miss Jones, Cloth Hall, cyflwynwyd diolchga.rwch gwresocaf y cyfarfod i Mr. Jones-Owen, am ddarpam ejengjerdd ragorol. Ar gynvgiad Mr. D. Llewelyn, Radhub, ac- eiliad Mr. Wm. Roberts, Gwaiungwiail, talwyd diolchgarwch i'r cadeirydd. Diwedldwyd y cyfarfod dyddorol a llwwdd- ianus hwn trwy i'r dorf ganu "Hen Wfud fy Niliadau," a "Duw Gadwo'r Bresnan," yr tinawdau yn cael eu canu'n effe-ithiol gan Dolly Hughes ac Adelaide Jones. Teimla pawb oedd yn brasonol yn falch fod genym ysgol mor ragorol yn y fro. Aed yn uwch eto. Wele restr o'r tysftysgriiau. Honours: W. Philip Williams, Carneddi. Higher G-neth Daviesi, Llanllechid Mary Davies, Bethesda; R. D. Rowlands, Carneddi; D. J. Jones, Dolgoch. SupplementAry Senior: Gwyneth Davies, Llanllechid; Mary Davies, Betiheisda D. J. Jones, Dolgoch; Jennie E. Jones, Pant; Frances Jones, Pentir; Mvfanwy Roberta, Talcae; R. J. Jones, Bryntirion; Lily Ro- berts, Gerlan; Sallie Thomas, Tregairth. Slenior: Mamie Davies, CameddS; Albert Griffith, Bethesda Gwyneth Griffith, Pant; Ellen Ann Hughes. Carneddi; Keturah Hughes, Henbarc; Morfudd Huglie, Cloth Hall; Robert- Roberts, Bangor; Gladys Wil- liams, Bethesda; Sarah Mvfanwy Roberto. Bangor- John Wiflums, Bangor. Junior: Annlie Davies, Penybrvn; Katie Edwards. Bethesda; Gweirvdd Ellis, Carn- eddi Bessie Jones. Tregsarth: Gladys Jones, Miinoswen J. HOT Jones, Bangor; Menai JonesLlandegai Nellie Jones. Tregarth; W. Cliarles Jones, T-Tendurnrpike; Pollie Mor- ris. Pant; H. J. Owen, Tregarth; Artlhur Williams. Brynteg Spencer Williams, Nen- add Wen • Hnghie Williams, Tregarth W. J. Williams, Gerlan; Thomas Williams, Tregartht

GWELL RHESWM A COMMON SENSE. Un o ddarganfyddiadau gwvddono] mwyaf pwysig vr oes vw fbd Peswch. Catarrh, Bron- chitis." Dolur Gwdd.f, Diffvg Clyw. Influenza. Pneumonia. DLptheria. a Darfodtdigaeth, yn cael eu haehosi gan "germs'" yn yr organHU anadlu. Y mae anwyd yn rhoddi mynedfa i'r "germs" i mewn i'r cyfansoddiad a thystiol- aeth Profiad, Rheswm. a Common Sense yw ma,i nn o ganlyniad'au naturiol yfed drugs 3-w, —nid dinystrio y "germs" ond gwianychu gall- uoedd cynhenid amddiffynol v corff. Teimlaf ei bod yn ddyledswydd foesol arriaf mogis oen- hadwr oherwydd y budd personol a dderbyn- iais i a riaw", eraill' trwy anadlu tarth (vap- ours). i'r organau gyd'a.'r offeryTiau perffeith- ia.f yn y Deyrnas, wneyd Apel ddifnio] at ddi- oddefwyr a phenau tcullloood 0ymrn i am- ddiffyn iechyd. budd a chysnr eu cartrefi, a thrwy liynnv e,o;tvn oes ein Cenedl. Am fan- ylion ych wanegol anfoner at T. HUGHES.

Yn 1G10 llofruddiwyd HVnry IV. tv-n Slharis gan offedriad o'r enw Ravaillac.

 EM??-?????mTadt?-???j?s-?j?..?'??? Delicious Nourishing Soups of unequalled excellence You Simply add Water.

CYLCHWYL TAN RALLT. RIIESTR O'R BUDDUGWYR. Dydd N;uJol;g, oyuhaliwyd cyfarfod cys- •, tadleuol blynyddol y lie uchod, pryd y caed cyrddau lhvyddianus. Llywyddwvd cyfarfod y prynhawn gan Mr. R. O. Roberts, Glany- gors a chyfarfod yr hwyr gan Mi-s. Griffiths. Dorothea (yn abseneldeb Mr. W. 0. Williams. Peiiygroes), ac arweiniwyd v ddau gyfarfod gan Arfonydd, Nebo. tVfeiliwvd gan Miss Louie Williams, Caemawr. Wele'r beirn- iaid :—Pencerdd Llyfnwv, Talysarn Arfon- 1 vdd Mrs. a. Llew. Owain. B.A. Mrs. Bar- low Pritchard, Llanllyfni. a Miss K. Roberts, YgQJ y Cyngor, Llanllyfni; Mri. John W. Evans, ac Ellis Roberts, Talvs-ai-ii. Arwisg- wyd y buddugwyr gan Misses Enid Hughes, Llys Alaw, a Mattie Williams, Gwynfaes. I. \Vele'r buddugwyr:—Cyfarfod dau o'r gloch Unawd i rai dan 10 oed: 1, Doris Williams, iLlanllvfiii, a, (Jackie Owen, Llanllyfni; 2, Emrys W. Jones, Emyr Hughes. Arhotiadau ar lafar: Rhagbarotoawl (a), 1, Gwilym Jones I Elizabeth Hughes; (b) 1, Ella Griffith; 2, Llewelyn Jones 3, Griffith J. Watkin. Safon I, Alwyn Thomas safon II, Catherine Jones; safon I V: 1, Byron Jones 2. Samuel Griffith. Safon V: 1, John Idrifs Hughes; 2. Edward W. Griffith. Adrodd, dan 9: 1, Jackie Ovien, Llanllyfni; 2, Ahvyn Thomas; 3, Catherine Jones, a Byron Jones. Ebysgrifiadau, dan 12: 1, Laura J. Cruise; 2, Thomas Griffith. Dan 15: 1, Dorothy Hughes; 2, Lily Wil- liams. Canu, dan 13: 1, Jennie B. Hughes, Talysarn; 2, Mair Jones. Hilda M. Jones, Talysarn; 3. Catherine Williams, Llanllyfni. Crayon drawing 1, Samuel Griffith 2, Bvron Jones; 3, J. Idris Hughes, Catherine Jones, Glyn Ilughes, 'Emyr Hughes. Gwaith clai: 1, Levi Jones a Gwilym Roberts 2, Alwvn Thomas ac Albert Dioos; 3, Llewelvn Jones; 4. Ella Griffith, a Griffith J. Watkins. Ad- rodd, dan 11: 1, Doris Williams, Llanllyfnfi; 2, M. Eric Owen, Llanllyfni; 3. Jennie Ro- berts. Talysarn. Canu, dan 15: 1, John M. Jones ac Evan Lloyd. Arholiadau Ysgrii'en- edig, dan 10: 1, John J. Hughes. Dan 12: 1, Emlyn W. Jones; 2, Thoma.s Griffith; 3, La,ura. J. Cruise. Dan 14: 1, Mair Jones; 2. Neil Jones 3, Evan Lloyd. Dan 16, Math- onwy Hughes; 2, Dorothy Hughes; 3, Lily Williams; 4. Mary O. Cruise; 5, Mvfanwy Griffith 6. John M. Jones Unawd i fech- gyn. dan 15: 1. John M. Jones; 2, Emyr Hughes, a Byron Jones. Gwnio, dan 10: 1, Maria Dioos; 2. Lizzie Roberts 3, Catherine Jones. Dan 12: 1. Laura J. Cruise. Dan 16 1. Mvfi Griffith a, Marv 0. Cruise. Adrodd dan 14: 1, Catherine Williams, Llanllyfni; 2, Laura, J. Cruise 3, Nell Jones. Brush Draw- 1 ing: 1. Emlyn W. Jones, Dorothy Hughes, Eir.ile Dioos, Remi Dioos. Byr grynhodeb: 1. Dorothy Hughes; 2, Lily Williams; 3. Mary O. Cruise, Myfi Griffith. -Cyfa,rfod 6 o'r g'loch—Canu, dan 18 oed: 1, Katie M. Owen, Talysarn 2, Mair Jones 3, Myfi Gri- ffith. Adrodd. dan 21: 1, M. J. Owen, Tal- ysarn. Deuawd, dan 21: H. M. Jones a M. M. Jones, Talysam. 4 Penill i'r Llwybr Newydd: Mrs. "niomas, Riciiii.id, Jones, a Mathonwv Hughes (cvdradd). Penillion telyn, dan 21': 1. Katie M. Owen, Talysarn 2. M. J. Owen, Talysarn. Arholiad ysgnfen- Tdig. dan 21: 1. Richard AY. Roberts. Tan- 'rallt. Can gwerin Katie M. Owen, Taly- sarn. Unrhyw unawd Miss Florrie Williams. Tan'rallt. Prif adroddiad: 1. John Owen, Llanllyfni; 2. Richard Roberts, Tan'rallt. I Unrhyw ddeuawd: 1. M. J. Owen a Megan M. Jones. Ebysgrifiadau. dan 18: 1, Myfan- wy Griffith 2, Richie Pritchard. Dros 18: 1, Richard Jones; 2, Mrs. Thomas. Traethawd. Richard W. Roberta. Pen and Ink Sketch: Mvfanwy Griffith. Pedwarawd Florrie Wil- liams. a'i c.hvfeillion. After"'X»n-tea • cloth: • Persis." (Ni atebodd). Cushion cover: I Miss L. Williams, Cnemawr. Cyfieithu: 1. Doi othy Hughes; 2, Myfi Griffith 3, Lily Williams. Gwybodaeth gyffredinol: 1. Rich- ard W. Roberte. Llywydd v pwyllgor oedd Mr. R. 0, Roberts, Glangors; tiysorydd, 1"1 H. W. Jones, Gwernoer; yggnfenydd, Miss Ann?e Roberts. Glangors. a gwna?th yr 011 eu gwaith yn rhagoroi.

AMSER A'I SETLODD. Ni setlir dim yn fyrbwyll ym Mangor. Os derbynia rhy.van o Gaernarfon lytliyr o Fangor, mae'r llythyr hwnnw wedi ei ail- ddiarllen, os nad wedi ei ail-ysgrifenu cyn cue; ei bostiio. Y mae hyn vn holJo! fel cenhadwri Bangpr a roddir yma. Y mae'r genhadwri a roed yn 1905 wedi cael ei ddarllen drosodd 3. tfhrosodd drachefn, a phob eygcd o amhell- aeth wedi. cae I ei svmud. Amser a'i setlodd. Sylwch ar y prawf a ddeng mlynedd. Ar Awst 15fed. 1905, dywedodd Mr. O. R. Owen. 4, Belmont Street, Ewton Road, g"i, y Railway Institute, Bangor Am wyth wythnos bum' yn wael vn fy ngwely o da.11 driniaeth feddygol gyda <b~opsi a chwydd yr elwlod. Yn flaenorol bum' yn ddyn iach nid wvf vn cofio fod 6 dan law y meddyg o'r blaen Dechreuodd y trwbl gyda phoenau ofnadwy dros y kidneys yr hyn yn raddol aeth yn waeth, hyd nes o'r diwedd y teimlyn fel pe buasai fy nghefn wedi torn. Yr oeddwn bron yn ddiym^idferth, ac nid fedrwn hyd yn oed wyro i gan fy m;idiau. Yn ami byddai raid i mi roddL fy narylaw ar fy nghefn fel cymorth. Sylwais hefyd, fod y dwfr yn ych- ydig, a chawn anhawster mawr i ryddhau yr yswigen. Lj-wedodd1 y meddyg mai 'd- cymalau oedd fy Afiechyd, ond ni ymdtd>mg- hosai ei driniaeth fel yn rhoddi rhyddhad i mi. Vanwyd fy nhraed a fy nghoesau a chw-vddiaaa.ii cIN-feliv;d. Ymcldan,ghossi yi rri?-ie d --n waeih v' myned yn waeth yn -t-n well. Rhoddodd fy ngwriug a'r oyfeillion i fyny pob gobaith o welllixid parh aol. -d.oefnt"odio 'Doan's: backache kidney pills, a phender- fynais gymeryd ei cyntaf o'r pelenau yma. gwelais gyfnewidiad, ae es ymlaen gyda'r feddyginiaeth, ac aeth y chwydd:ad:au dyfrllyd i lq,wi-, diflanodd y poenan, ac yn fuan, yr oed dwn yn iach dra- chefn. Mae pelenau Dear's wedi rhoddi gwellhad arddei-cliog i mi. Gallaf ddwend yn wirioneddol eu bod wedi achub fy mywyd. (Arwyddrwydi 0. R. OWEN." Ar Ionawr 26ain, 1916--õro dair blynevbl yn ddiweddarach.—^dywedr»dd Mr Owen "Yr wyf yn mwynruau iechyd goreai yn awr, ac ni fvddaf byth yn eaøl trwbl givda'r elwlod Rhoddodd pel enau Doon's wellhad rhaarirol i mi. a. byddaf bob amser yn eu cymeradwyo at drwblau yr elwlod. I'w cael gan bob masnachwr, nen am 2, 9e v blwoh oddiwrth Foster McClellan Co.. g W?ls-?t.. Oxfo'-d-?it London. Pradivrch a gofyn am /dU poen y cefn neu vT piw?n?n. on'd' ?f?-nw?h yn g?ir a-m D??n' 's Bac?che Kidney Pins, ? un rha; a gafodd M r. '"h?pD.

Owna. gorillaa eu nytihod ar gangheixan MEd. YIMV y cysga y Lw) a'r rhai baoh tra y mae v tad wrth fon y «;rK-dcn yn cadw ? -»vyI i ad wri a eth.

BYRDDAU A3 GHyNCHORAU. Bwrdd Undeb Uanrwst. Uywydd-odd Mr. D. (j, Jones dros gyfar fod o r Bwrdd uchod, ddydd iiawrth diwedd af. Einsert allanol: Hysbvsai "Tr. O. E. Jones (Lhmrwst) ei fod wed: talu 86p. ]7s. i 123 o dlodion yn ystod y mis diweddaf. a Mr T. C. Roberts iPcnmachno), 72p. 16s. i 98 o dlodion dros yr un cyfnod. Ail i-hegioit i ddeiliaid y Tlottv: Diolehwyd ir filii canlyiiol am anrhegion i dleilial(i v l^y Mr. (). Ioed Jones. Y.H. Mrs. Jones. The Hand; Mrs. Hughes, Compton House; Mrs. Carter. Mrs. a Miss Targett, Miss Thorn :u<, assistant matron; Mr. T. Griffith, Y.H. Mr. Jonathan Jones, Miss Eili rows, Mr J Roberts, Bron Haul, a Mr. Williams, Hen- otas. O wr pen-galed Hysbvsodd y swyddog elus- enol fod dyn yn enill 32s. yr wyth nos vn byw p E|Jwysbach wedi ei ddirwyo am gadw ei neb drwydded, ond yr oedd mor ben-galed tei yr oedd yn well ganddo fyned i garchar na thalu, ac mewn canlyniad fod ei deulu mewn etsien. Penderfynwyd rhoddi elusen iddynt, hyd nes y dyehwelai y gwr o garchar. C.vhuddiad yn erbyn v Cyngor Sirol: Tynai Mr. T. C'. Roberts sylw at v ffaith fod haw] gan y RwrJd ) drosglwyddo achosion o rai gwan eu meddwl i r Cyngor Sir, a rhoddai fel engraifft lachgen yn byw hefo ei fam yn Pen- trefoelas, a i dad yn y fyddin, pa un oedd yn arswydus o anodd ei drin.pan yn dioddef o dan epileptic fits,' fel yr ysgrifenodd i swyddog y Cyngor Sir yn ei gylch dair gwaith, ac er iddo gael atehind bob tro fod v s'Ayddog moddygol yn myned i'w weled. nid oedd wedi bod vn agos i'r lie er's dros flwydd- yn. Dadganodd amrvw o'r aelodau en syn- dod fod swyddog cyhoeddus mor ddi-daro hefo achcs mor difrifol. Snisin a. chwrw fel cvflog: Hysbvs n' v Meistr. fod dynes wedi dyfod i'r Ty oedd wedi b>d yn gweithio yn y dref am chwarter own o snisin yr wythnos a hanner pint o gwrw v dydd. Hen filwr mewn e;sieu: Tynnodd Mr. T. 0. Robert* sviv; at achos oedd yn wir deilwng o elusen, yn enwedig gan ei fod yn wael, sef Jesse Jones. Penmuehno, hen filwr oedd wedi canlyn camrau Arglwydd Roberts i Afghan- istan. Yr nn prvd yr oedd yn ddyledus irld. dynu sylw at ddiofahveh meistradoedd vn es- geuluso stampio cardiau vswiriant eu gweitS- wyr. Yn yr achios hwn. yr oedd wedi hod vn gweithio yn a#r..s i Drefriw am ddau fis. ond nid oedd un stamp ar ei gerdyn am vt- lioll amser. Pendtrfynwyd galw ar v moist r vn vr achos hwn i lenwi v cerdvn i fvn- tra vr oedd yr hen wr yn gweithio iddo. y nurse a'r meddvg: Darllenwvd llvt'nvr nddiwrth iiurfc- gvhoeddus Eglwysbach. yn liysbvsu. mewn canlyniad iddi alw meduvg v plwyf at dkttyn. iddo fod yn anfoneddiiraid'd ,,tl,-I.g ,Iti. ac yn fwy felly tuag at v c'af. ac hefyd ei fod wedi ei hvsbvsu nad ateba.i ei galwad eto pe buasai yn galw arno fil o weith iati.. Dymunai wvbod beth i'w wneud vn y dyfodol.—Penderfynwvd ei hvsbysu iddi 0 byn allan yi u at v swyddog meddvgol a hdd. ai iddo pf ym gorchymyn i'r meddyg ym wled pan t'yddai achos. Y Prif Weinidog: Cynvgiai v Cadeirvdd bleid'lais vn llongyfarch v Gwr Anrhvdeddus D. Lloyd George 111" ei r!dvfndiad vn Brif Weinidog vr Ymherodraeth fwyaf a wel.-)tid- -v byd erioed. Hefyd, yr oedd vn anrhvdedd i'w wfad fel v Cymro cyntaf erioed i enill v swydd anrhydeddus hon. yn enwedig fellv ovm na eha fndd and addvsg ysgol dd-drli(¡J.- y Parch. Ben. Junes, Penmaehno, wrth eilio y bleidlais. a dvnodd sylw mni mewn vflgn1 i'r Eglwys y c'.),fodd ei addysg.—Pasiwyd gnh chymeradwyaeih gvnes.

PENMAENMAWR. IE A OilYN(iT\RDD.—Ddydd Nadolig. yn y W^evaid, cynhaliwyd te a rhyng- erdd. Yr oedd y byrddau yng ngofai Nlis. Saundereon, Mrs. Pritchard, Upper Maen- an Mrs. Edward Williams. Mrs. J. Davies. Mrs. J. II. Thomas, ac eraiil. Llvwvddwyd y cvngerdd gan Mr. T. Hughes. Glaneigion a chymerwyd rhan gan Mrs. Davies, Rhyl, ae eraill. PERSONOL.—Bu Dr. J. S. Jones, R.F.A. adref am seibiant o Ffrainc. Dywedir iddo enill y D.O.M. a'r Fedal Ffrengig.—Yr oedd Driver W. Lloyd Jones, R.F.A. Dulas House, hefyd adref o Ffrainc, a Pte. Llew Hughes. A.S.C.. Bryn Dinarth, adref o galonic A. ASN.CR.. HEGION.—Ddydd Gwener, cyn y Nadolig, <y9wynodd Mr. Ivor Watts-jo..es. G!yn. tedaiau ac oriaduron, rhodd y Pwv!'?r Addysg am brefenoldeb. i blant yr Y sohon Cenedlaethol, tiC hefyd cyflwynwyd y t" vstys- grifau Ysgrythyrol ganEsgob Bangor. Ar ol y cyfarfod aeth Mr. Watts Jones a'r plant i weled y darluniau byw yn yr Oxford Hall. Hefyd. rhodd/>dd yr athrawon a'r athawesan au?afal.iu i'r plant.

LLANIESTYN GWYWO YN IEUA'NC.—Cafodd ein har- dal ei tharo a braw pan y deallwvd fod un o fechgyn y fro. y Parch. Evan David Evans. B.A., Fflint. wedi marw yn hynod sydvri. Cymerwyd ef yn wael yn ystod dydd Gwener. a bu farw y Sabboth dilynol. Mab ydnedd i'r diweddaj- Mr. R. Evans, a Mrs. Evans, fn yma yn gwtssanaethu fel ysgolfeistr ac ysgol feistJ't'i'<I.m flvnyddau Iawer. y ddau wedi rhngflaenu eu mab anwyl. Brodorion oedd- ynt o Fethesda, Mrs. Evans yn ferch i'r di- wtnldar Mr. David Jones (Dewi Dawel). Dydd Ian <4; wed da f yr ordeiniwyd ein cyfaill ieuane. ym Mangor, ac aeth i Fflint i wasan- aethu fel cuj-.Ld. Cafodd gynyg ar guradiaeth Tyddyn Gwyn, Ffestiniog, cyn hyn. ond yr oedd yn rhy ieuanc i'w ordeinio, a swasnn aethodd fel darllenwr lleyg yn Llanengun. Dei-byniodd ei addysg yn ysgol Bott wnog a Chole I?anbe?r. Cludwyd ei go?ph mewn modnr o Fflint, bore Mercher. a dy??yd ef i fy?wpnt dawel a neillduedig iawn IJandp?- wning, Lleyn, i orphwys. wrth ochr bedd rod ei rieni hoff. Torwyd ef i lawr yn 23 mlwydd oed. Gwa«anaethwyd yn vr eghvys ac ar Ian y bedd gan y Parch. H. R. Roberts. Aber- soch. a W. S. Williams. Bottwno, Cydym. deimlir yn fawr a'r weddw ieuanc. Gan fod 11 u o'r teulu yn y Gorllewin. da fydd genym i'r Dr ych gofnodi yr hanes.

 ???'<; ?MNtSHES  I i z SYRUP ',it