Y Genedl

ARAITH W ILSON. ) GWARANTU HEDDWCH. ] Y CENHEDLOEDD I BYCHAIN. CYFYNGU 1 M AliFO GIAD. I Wrth anexeh Cynghorfa yr Unol Daleith- lau, adylid Lian, a tiira yn egluxo ei 6afle ynglyn a'r cais i ddwyn odidiamgyich. hedd- wch rawng y gwieuytiu sydd ar hyn o bryd mewn yiwyson rhyiel. liywedai iddo anfpn llythyr at y gwahaiiol1 bleidaau yn gofyn idd- ynt dokitgcii yn eg.ur, y rbaill h'r lid.ll, y tel- erau ar ba rai y boddioaent i gyhoeddi iiedtd- weh a rhoddi terlyn ar y rhyiei. Fel y can- lyn y mae cynnwy6 ei aaaefth i'r Gynghorfa.:— Ar J 18ted o Ragfyr diweddaf anfonaia lythyr at Lyivodraeth.au y gwahanol geniiedi- oOOd sydd )m a.wr me-.n rhyfel a'u gilvdd, yn apeho atyoc i dadtgan mewn Surf fwy eg- 1 iur na ? & wn ?d }ty? hyay g?n unrhyw un o'r' Jj&ettdiau, y teLerau ar Da rai y tybienit h,%v7 i yn boibl dwyn oddiamgyich heddweh. fr I oeddwn yn aiarad ar ran dynoliaeth ac ar ran i yr boil genhedloedd amnleidiol yn ogystai a'r, I ce/tedl ein hunain, buddianau y rhai a oeodir I yn ago red i ddyryswch parhaus. Ymunodd y Galiuoedd Germanaidd i anfon ateb a ddatganai yn uni- eUi bod hwy yn barod i gyfarfud eu gvvith wyncbwyr mewn cydymgynhoriad paru-ied telerau heddwch. i'r oedd aieb y Gallu oedd Cyngrairiol yn liawer InWy eglur, a datganent, mewn ymadroddion cyffiredmol mae'n wir, oud mewn termau digon agored i awgrymu'r manylion, y trefniaotau, y tsicerdebau, a'r gweithredoedd o adgyweir- iadau a olygant fel yn amodau. anheogorol ymhjeddyehiad boddhaol a pharhaol. Yr ydym o gymaint a hyny yn nes i ym- drafodaeth derfynol o heddwch allasai ddir- wyn y rhyfel i ben. Yr ydym gymaint a hyny yn nes i'r ymdrafodaeth o'r cydgord cyd- genediaethol hwnw a raid o 'hyny allwi warch- od heddwch y byd. Yn yr noli ymdrafod- aethou am heddwdh raid gaei i roddi t-erfyn ar y rhyfel hon, cymerir yn ganiataol y rhaid i'r 'heddwch hwnw fod yn gyci-fyn-eclol a, chyd- gord tarfynol yr hoil Alluoedd, yr hyn a'i gwna yn jTnajferol amihcsibl i gyfryw diych- ineb em gpddiweddyxi byth ond hyny. Rhadd i bob un ey't. caru dynoliaeth, a phob un meddyigar a di-stli, cri-nwryd hyn beith byrag yn ganiataoL Yr oedd yn fy mryd gedsdo cyfle ich hanereh, b)egid y tybiwn J'll ddyledns aj-naf, fef y Gyaghorfa fyd4 yn dal perthynas a mi, yn Bghyflawniad ein rhwymedigaethau cyd-gen- ecBaethoJ, i ddatguddio i ch,wi yn 11awn 35 bwnadau a'r amcanion ydd wedii bod yn cy* meryd ffuif yn fy meddwl gyda gohvg ar ddyl. j edswydd ein XJywodraetli yn y dyfodol agoe, pryd y gelwir arnom i osod i iawr o'r newvdld, I ac ar gynltun new-y-dd eylfeini hedd-ch ym- hlit. y cenhedloedd. GWARANTU HEDDWCH. I Mae n anamgyffredadwy y byddai i bobl yr Unol Daleithiau eefyil dra* chwareu eta rhan yn yr ymg37moenod pwysig hwnw. Yn wir, trwv gymeryd rhs-n yn y cyfryw wasaai- aeth y sicrliaivt iddywt eu hunain v cyBe go- gyfer a,'r hwn y maent bob amser wedi ym- egnio i gyfaddam eu hunain trwy egwyddor- ion ac amcanion eu gwleidiadaetJi ac ym- wneyd cyson eu Llywodraeth er v dyddiau yr ymsefydlasant fe) cenedl newydd yn y gob- aifh uchel ac anrhydeddus y byddai iddi yn YT oH ag ydyw a'r 011 a wnaj yn cyfeirio dyn- ij ofryw i giyfandiroedd rhyddid t Nie gallent yn amhydeddus warafun y gwas- anaeth sydd yn awr yn caeJ ed ofyn ganddynfc, if ac nid ydynt yn bwriadu hyny. Ondvmae'n' ddyledus arnynrfc tua.gatynt eu hunain yn gys- 1 tal a chenedloedd ereill y byd, i nodi altan yr amodau o dan ba rai y teimlent eu hunain yn rhydid i weithredu. Ac nid yw y gwasanaeth hwnw yn ddim amgen na hyn: J ychwanegu eu Jiawdurdod a'u gallu hwy at awdurdOO a gallu cenhedloedd ereill i varaniu heddwch a chyfiawnder drwy'r holl fyd. Nis gellir lawer ynl hwy oedi'r cyfryw gyt- undeb; a. ciiyn ei didyfod nid yw ond iawn fod I y Llywodraeth yn agored ddatgan ar ba am- odau y teimi.% ei bod yn cael ei chyfiawnhau i geieio gan en pobl i estyn eu cefnogaeth I. ffurfktl ond mwyaf difrifol i GYngrair Hedd- wch. Yr wyf j-ma i geiso nodi allan yr am- odau hyny. Rhaid i'r rhyfel- prosenol gael ei ddwyn i'r ¡ terfyn yng nghyntaf- ond yr ydym yn rhwy-n I i dciidwylledd ynghyda pharch cvfiaVn i opin- iwn dynoilryw, o ddweyd,. mnr bell ag a fydd a fyrmo'n cyfranogLj-d ni a gwarantu hedd- wch, y bydd o bwys mawr genym yn mha fodd ac ar b-a delerau v dirwynir vr anghyd- fod hwn i ben. :"cÙJ i'r amodau a'r cyt- undebau hyny a'i dug i derfyn gorfTori yn- ddynt en hunain y fath amodau a grea hedd- weh fyddo'n werth eu gwarantu a'u hamddiff- yn-heddwr-h fyddo'n enill cymeTadwyaeth dynolryw, ye nid yn unig a fyddo'n gwasan- j aefchu amrywiol fu-ddianati y cenehdloecfd hyny sy'n digwydd bod yn*yr ymrafa.el. Ni bydd genym ni imrhyw iaie mewn pen- derfynu pa faiih. ar dc-leraii a fyddont, ond bydd genym, mae'n ddiau genyf, lais mewn penderfynu pa'r un a wneir hwy yn rhai par- haol ai peidfco drwy warant cyngrair cyffied- inol, a rhaid i mi yn awr ddatgan ein barn am yr hyn a ystyriwn yn anhebjgoroT angen- rheidiol fel amodau Fnagflaenol parhad, yn hytrach na gohirio'r mater hyd nes y didiion fod hyny'n rhv ddiweddar. DIOGELU'R DYFODOL. I Ni bydd i unrhyw gytundeb o heddwch cyd-weithredol na fo'n cynivys pobi y Byd Newydd dycio i gadw'n ddiogel y dyfodol rbag rhyfei, ae etip nid oes (J)d un math o heddwch ag y gall pobl yr America ymuno i'w warantu. Rhaid, i elfenau y cyfryw heddwch fod yn elfenau a hawliant ymddir- iedaeth, ac a fyddont yn cyd-redeg ag eg- wydjdbrion y Llywodraeth Amenicanaidd,— elfenau fyd-dont J n gysou â. ifydd wleidvdd- ol. ac ag argyhoeddiadau ymarferol pobl yr j America, y rhai a fabwysiadwyd ganddynt aoc hefyd a jTndyn^iedant i'w harnddiffyn. Nid vyf yn meddwl cfcweyd y hydÓi i un- rhyw Lywodraeth Anieri-canaidd daflu lmrhyw rwystr ar draws telea-au heddwch y byddai i'r teymasoedd hyny sy'n awr yn rhyiela a'u gil- ydd weled yn ddoeth cn-tuno arnynt, nac ych- waith wneud un ymgais i'w torfynyglu, bet'h bynag allanit fod. Nid wyf ond yn unig cymeryd yn ganiotaol na, fcydd i'r telerau hyny ynddynt eu hunain a weithredir J'lh-wng y plei'd- iau mewn cwerj'l yn gwbl foddliaol hyd yn oed yr heddwch a ddygir drwyddynt yn un par- haol. Bydd yn anhebgorol angeru'heid.iol ar fod y cyfryw awdurdod yn en-el ei grou fel giwaran- tiad o barhausder y cvtundeb y deuir iddo, a fyddo'n liawer gr\"miTsajCh nag awdurdod neu alht unrhyw generll sydd yn awr yn yrnlidd, ac nag unrhyw gyfun;ad 0 alltw,ocd¿sydd yn awr mewn grym, neu a enil' ei ffurfio rhag- Ilaw,-y cyfryw gj*turideb grjmns na fyddai'n ddichonadwy i'w wynebu a'i wrthsefyll. Os ydyw yr heddwch (iyd.,1 ar feJr cael ei fab- wysiadu yn gyfryw aZ y golygir iddo fod yn un parhaol, rhaid iddo fod yn heddwch wedi ei sylfaenu ar sicrwvdd gallu cyd-amodol mwyafrif dynolryw. CYMUXDEB 0 ALLU. I Bydd i delptal yr hoddwoh a goshaol .bender- fynu })3. un a 'ydyw yn gyfryw hoddwch ag y e n ei wai'antu fel un parhaol. Y owestiwn ar yr hwn vi yrndd^ntva holl hedd- woh y dyfodol arno ydyw hwn: Ai ymdrechfa ydyw'r un bre^eno! i sicrhau 'heddwch cvf- iawn a pharhaol, ynte am gydbwysedd new- ydd i'r galluoedd? 03 nad yw amgen nag ymdrechfa am glorian:"ad newydd o allu. pwy waranta, a phwy f;ÙlJ wacantu cvd-bwysedd arho?ol y cytundeb newydd? Nid oes ond Ewrop dangnefeddiis a s.icrha Ewrop safadwy. Nid cyd-bwysedd gallu ddylai fod, ond cyni- undeb o allu Rid ';ÇwJ't,h-œlluuedd cyd-drefn- edig; ond cymundeb heddwch cyffredinol. Yn ffodus yr ydym wedi derbyn sicrwydd a'r pv.-ynt hwn. Y mao gwl- eidyddwyr y naill a'r Wall o'r cenhedloedd 6yn awr yn ymgyndyrm, wedi datgan mewn geir- iau nas gelVir en ram-ddeongli, maf nid yr am- can yn mwriad yr un ohoaynt ydy k cwbl ddi- ysfcrK) e« gwrthwyn/owyr. Ond dichon nad yw vr hvn a aw^ryTiiir yn y datganiad&u hyn, lawn mor eghisr i bawb a'u gilydd; a feallai eu bod: yn wahamol o'r ddwy ochr i'r dwT. Cred- af mai buddtol fyddai i no: nmcanu gosod aillan ) y modd y cleal-lir hwy genym ni. Ymsyniant., yn m!aer.af oil1, y rhaid iddo fod' yn hedidwah heb fuddugoJiaet-h. Caniat- aer i mi roddi £ y esb?miad fy hun arno, a de- ? aCler hefyd nad oeddwn yn coleddu yn fy | meddwl unrhyw eglurhad arall. Nid wyf ond yn unig yn ceisio gwynebu pethau fel y m.ent, a'u gwynebu hefyd heb gelu dim o'r hyn sy'n annymunol. Golyga,i budduigoliaeth fod heddwch yn cael ei watsgu ar y gorchfyg- edig. Derbynid ef fel darostyngiad, fed ajjerth nad elilid ei oogol, a gadawai o'i ol gOiyn, gvvithwtynebiad, ac adgof chwerw, ac ar y cyfxyw delerau ni orphwysa-i yr heddwch a fodolai ond megys ar dywod symifdo!. Nid 000 ond heddwch cydrhwng pleidiau cyfartal a ddichon barhaii-dim ond heddiwch a'i eg- wyddor mewn cyfartaiwch a chyd-gyfranogiad mown budd cyffredinol. Y mae sefyllfa, bri- odbl meddwl a gefyHfa briodol y teimlad cydi- rhwng cenhedloedd lawn mor angmrheidiol tuagat sicrhau heddwch pariiaol ag ydyw cyf- iawnder ymarferol tuagut -etjo ewestiynam dyms ynglyn ag eiddo, neu diroedd, neu gen- hedloedd. t I Y CENHEDLOEDD BYŒÁIN. I 1 Mae'n rhaid' i gydbwysedd y cenhedloedd, ? ar yr hwn y mae heddwch i fod yn eylfaen- l edig, os ydyw, i fod yn un parhaol, fod yn gyd-bwys mewn hawliau ac nid yw y gwar- | antau cydrhyngddrnt i gymaint a chydnabod I' nac awgrymu unrhyw wahaniaeth rhwng cen- hedloedd bychain a mawr—cyd-rhwng v rhai hyny sy'n gryfion a'r rhai sy'n wefnaaid. Ithaid i iawnder fod yn sylfaenedig ar y gaUu cyffredinol, ac nid' ar nerth unrhyw wfad UD- igol berthynol i'r cydgord. Am gyfartaledd mewn tiriogaotha-i. neu ad- noddau, wrth gwrs, y mae hyny yn amhosibf, mwy nag unrhyw fatih arall o gyfartaledd heb gael ei enill yn y ffordd heddychol gyffredinof, ynghyda chynydd cyfreithlon y bobl eu hun- ain. Ond nid oes neb yn gofyn nac yn ceisio dim pellach na chyfartaledd mewn iawnderau. Y mae dynolryw yn breaenol yn ymofyn mwy am ryddi.d bywyd, nag ydynt yn ymofyn am gyfartaledd gallu. Ac y mae a wnelo cenhedloedd diwylloiedig a rhywbeth mwy dwfn nag hyd yn oed cyd- bwysedd iawnderau. Nis gall unrhyw hedd- wch barhau. ac ni ddylai barhau, nad yw yn cydnabod ac yn eydfynd, a'r egwyddor fod pob Llywodraeth yn derbyn eu holl awdurdod cyf- I iawn oddiwrth g^-d-sjTiiad v rhai hyny a lyw- odraethir, ac nad oes unrhyw hawl yn bod a gvfiawnha drosglwyddo pob! oddiwrth "in Llywiawdwr o dan Lywiawdwr arall, fel pe na bviafient yn ddim ond eiddo. Cymeraf yn ganiataol, fel engraiphtfc, pe gallwr ddibynu ar ryw un esiampl, fod gwleid- rdd'Wyr yn gyffredinol yn cytuno y dylai fod Poland yn wiad gyfujiol, anibynol', a hunan- l ywodrac-thol, ac o hyn allan fod pob sicrwydd am ddiogelwch bywyd, gwasanaeth ^ddotear, ynghyda datblygiad dawydianol a chvtodeith- a,snl,—yn Mel ei estyn i'r h oU bobl' hyn sydd ;ma wedi byT? o dan awdurdod Llywodraeth- aa ?y'n coleddu crefydd ac amcanion ho?ol a.ighydweddcl a'r eid?ynt hwy. EGWY-DDORTON NAD EILIR EU I HOSGOI. Yr wyf yn galw sylw at hyn nid am y cli (venychaf ddyrcharu ryw egwyddor wleid- yddot arbenig sydd wedi bod yn anwyl i ohvg 11u o'r rhai hyny ydynt wedi ymegnio i ad- eiladu rhyddid yn yr America, ond; am y rhee- wm fy mod eisoes wedi siarad am yr amodau heddwch hyny a ymddengys i mi yn anheb- gorol^—dymunaf alw sylw at amodau nas gell- ir eu hosgoi. Bydd i unrhyw heddwch nad yw yn cydnabod ac yn derbyn yr egwyddor hon gael yn anocheladwy ei dymdhwelyd. Mis gall orphwys ar serch nac argvhoeddiad dyn- olryw Cyfyd ysbryd cynhyrfus yr holl gen- hedloedd aewn gwrthwynebiad ,paxhaus a di- ildio i'w herbyn, ac enillemt igydymdeimJad I holl fyd. Mae'n amhosibl i'r bydr fod yn heddychol os na bydd ei fywyd yn ddiogel, ac nis gellir cyfrif dim yn ddiogel os bydd yr ewyllys yn gwrthi-yfela-Ile na byddo tang- neredd y&bryd ac ymdedmlad o iawndjer a rhyddid. MOT bell ag a fo'n bosibl, fodd' b\-nag, dylai pob cenedl fawr sydd yn awT yn ymdhn i gyfeiriad llawn ddatblygild ei hadnoddaa ai galluoedd allu siorhau iddi ei hanan hvybr j agored dlraws cefn-foroedd: y byd. Lie nas, gellid dwyr hyny oddiamgyleh drwy gyfnewid tiriogaethau, diau y geEid cyrraedd \T 'm- oanion hyny drwy drefnu i'r llwvbrau 'fod yn i agored o dan amodau a sicrbant hedidwoh bob a.mser. Gyda. tlhrefniant rhesymol ni ddylai yr un genedl gael ei chau allan rhag defnydd- io y llwybrau hyny a hawlir gan fasnadh gyff- redinol y byd. A rhaid i iwybrau y mor- oedd, mewn cvfraitlh a ffailth, fod yn gwbl ryddl Rhyddid y moroedd ydyw un amod fawr heddwch, cydraddoldeb, a. ehydweiith- redl.ad. Mae'n ddiameu y bydda.i raid i-hoddi ail-ystyi-iaeth Iwyr i laweir o'r rheolau ac ar- ferion cyd-wladwriaethol, pa rai a gvfrifir er- byn hyn yn i-hai sefydlog-.cyn y gellid gwn- eyd y nijaroedt2 yn thyddi holl anhebgorion y cenhedloedd d'rwv'r byd,—ond y mae'l" ddadl dros hyny yn un gref ac ai-gyhoediadol. «>c nis dichon fod fawr ymddiricdmeth na chyf- athrach cydrhwng cenhedlioedd y byd heb hyny. Un o anhebgorton heddVch a dadblyg- iad ydyw sicrhau ymdrafodaeth rydd a di- rwysta* mewn masnach a chyfniewid. Ac nid yw cytuno i ddeffinio rhyddid y moroedd yn beifch amhosibl hac anhawdd pe byddai i'r cnvahanol deyrnasoedd gymeryd y mater mewn Haw, a hvnv gyda'r aw^-ddfryd o'i setlo. CYFYNGU YMARFOGIAD. Y mae a. wnelo'r broblem o gadw'r r^or- oedd pi agored ei gysylltiad agos a'r cwes- tiwn o gyfyngu ymarfogiad Ilyngesol, yn gys- tal a chydwcifchrediad Llyngesoedd y byd mewn cadw gwarchodiaeth ar rvddid a dyogei- weh y moroedd, ac egyr y cwestiwn o gj'f^ng- iad ymarfogiad Ilyngesol y c westiwn eangach ac o bosibl Hawer mwy dynos o gyfyngiad ymarfogiad milwro] yn gyetaJ a phob cwestiwn fu'n d.41 oysylltiad a pharotoadau milwrol. Er anhawdded a pherycled y cwestiynau hyn, rhaid yw i ni eu gwynebu gyda'g eondra a phenderfyni.ad mewn -.yspr-;d gwix agored, os ydym i ddisgwyl am heddwch gydat ineddyg- iniaeth yn ei esgylll, i ddyfod ac aros yn ein plith .Nis gellir cael heddwch heb yimabertha a"ch.yfaddawdu. Nis dichon i ymTdermlod o ddyogelwch a chyfartaledd fodoli ymhlith y cenhedloedd tra y parheix i anwesu cynllunia^i o ymarfogiad llethol a bygythiol. Pdiaid i wleidyddwyr y byd gynllunio am heddwch, a rhaid i'r cenhedloedd gyfaddasu a chymesuro eu gwleidiadacth yn unol a. hyny, lawn mar gystal ag y maent wedi cynllunio I gogyfer a. rhyfel ac wedi parotoi eu hunain i vmgyndymu yn ddidostur er gortiliwhiir naill y Hall. Cwestiwn ymarfogiad, pa un by nag ai ar y tir ynte ar y mor ydyw y cwestawn cyntaf a mwyof ymarferol tuagat benderfynu iynged ddyfodol v cenhedloedd a djnolry-vv. Yr wyf wedi siarad allan ar y materion pwys-ig hyn yn ddi-gel, ac mor ddiamwys ag y mae'n ddichonadwy i mi, oherwydd yr yro- ddengys i mi fod angen am hyny os ydyw ymddyhead aiddgary bvd am hedd-weh i gael my nog in d olir a difloesgni. Fe ddichon mai inyfi ydyw'r unig berson mewn awdurdod uchel o holl hobI y byd a fedd > rhyddid i siarad allan ar y mator hwn, ac heb gcim dim. Yr wyf yn ^iai'ad fel unig- clyn), ac eto, wrtll gwrs, fel penaeth. cyfrifol y Llywodraath, a theimlaf yn berffaith argy- hoeddiadol i mi doVeyd yr hyn a fynai deil- iaid yr Unol Daleithiau imi ei ddwevd. CYFRAITH MONROE I'R BYD. yi? N'- vf n ?c  Yr wyf yn cynyg fel pe bac ar fod i'r holl genedl oedd yn unfryd fabwysiadu Cyfraith yr Arlywydd Monroe fel cyfraith y byd na tw i'r un genedl geisio gwthio ei nywi.adaet ar unrhyw genedl arall o bobl, ond iod pobl yn cael Ilonydd: a rhyddid iu.benderfynu neu i ddewis eu llywiadactih eu hunain, eu ffordd eu huna.in o ymddadblygu, yn ddilestair, yn ddi- fvgwth, ac yn ddi-ofn,—y gwan yn hollol ar yr un safle a'r cryf a'r nerthol. Yr wyf yn cynyg iod pob cenedl rhagllaw yn os-goi ymddyrysu mewn cyngreiriau, y rhai sy'n Awjin o bed iddynt ymgipris am allu, a, dal pobl jn rhwydd eu hymgyngreiriad a'u cydymgais hunanol. ac yn y di-wedd, ddyiy.su eu hamgylchiadau mev/nal eu hunain drwy ddylanwadau cfyeithr oddiallan. Ni olyga cydgord o allu un yrogyngrerriad llesteiriol. Pan yr ymuna pawb i weithredtr gyd.a'r un amcan y mae'r cyfan yn cvdweithredu tuagat fiicrhau yr un buddiant cyffredinol, tra y maent oH yn rhydd i fyw pob un yn ol *i anianawd ei hun 0 fewn cj'lch o dtlyùgefwch cyffredinol. | Yr wyf yn argymhell llywodraethiad drwy I gyd-syniad y rhai a lywcdraetiiiir, a'r rhydd- had hwnw o'r moroedd, yr hwn mewn cyngres ar ol cvngres ryngwladwriaethol o gynrychiol- wyr pobl yr UnoJ Daleithiau a argymheilwyd gydag h yaw died d y cyfryw ag ydynt ddys- gyb'ion argyhoeddedig gwir ryddid, ynghyda'r cymcdroldeb hwnw mewn arfogaeth a olyga yn unig ddigon o allu mewn miJwyr a llongau i sicrhau trefn, ac nid cyfrwng i orthrechiant na tta-ais hunanol mewn ymyriad. Dyma egwyddorion Ameiicanaidd y cyn- lluniau Americanaidd. Ni fydd a. fvnom a dim yn wahanoL Ac eto dyma ydynt egwydd- orion gwieidlywiaeth pob dyn a dynes pell- weledol yn mhobman, perthvnol i bob conedl a chymseitlias olvuedig o ddineswyr. Dyma yn wir egwyddorion mawrion dynoliaeth, a dyrna'r xinig egwyddorion a orfyddant yn y pen draw.

CYMANFA BEDYDD- JI WYR. DINBYCH, FFLINT A MEIRION. I Cynhaliodd y Gymajifa ucliod ei chyfarfod- ydd hamier-blynyddol yn y Bala, Ionawr 24a.in a 25ain. Prynhawn ddydd Mercher cyfarfu Pwyllgorau y Genhadaeth Gartrefol, yr Ys- bytai, Owieidyddol a Llenyddol, Arianolv Ymynghoriadol, y Genihadaeth Dramor jng- nghapelatu ac ysgoldai y Bedyddwyr, yr Anni- bynwyr, a'r Methodistiaid yn y dref. Yn yr hwyr cynhaliwyd Cyfarfod C'enhadol yn Salem, dan lywyddiaeth y Parch H. Crn- yw Williams, D.D., Corwen. Cymerwyd y rhanau defostiynol gan y Parcbn. J. Da-vies, Birkenhead, ac E. K. Jones, Cefnmawr, a siaradwyd gain y Parchn. D. Wyre Lewis, Rhos'llanerchrugog, a David Jones-1, CMlmdwr o'r Congo. Baich araeth Mr. Lewis oedd fod tair gweledigaet-h yn angemheidiol ar yr eg- Iwysi, sef gweledigaeth 1., Ar gyfoeth yr Efengyl, II. Ar angen y byd paganaidd, ac III. Ar gyfrifoldeb yr Eglwys. Dydd Iau, cynhaliwyd cynadleddau yn Salem am 10.30 a 2 o'r gloch, o dan lywydd- iaeth y Parch T. Morgan, Wyddgrug, Oad- eirydd y Gymanfa. Arweiniv.yd mewn gweddi gan y Parch H. Rees, Dolgellau. Ar ol cyf- archiad y Cadeirydd, darllenWyd cofnodion y | Cyfarfod Blynyddol, gan yr Ysgiifefnydd^ y Parch. W. Rowlands, :Mcs, Wrexham, a chadarnhawyd hwy. Ar sail llythyrau goH- yngdod ixldiwrth Gymanfaoeoo eireill derbyn- iwyd y rhai canlynol yn aelodau o'r Gyman- fa: Y Parchn. T. Morris, Llanelian; S. F. 1 Robei-ts, Rhiiddian; Iorwerth Hughes, Glyn- dyfrdwy. Caniatawyd hefyd lythyrau goll- yngdod i'r Parch Peter Jones, Colwyin Bay i Gymanfa Gorllewin Morganwg; y Paixii R. Lloyd, Seacombe, i Gymanfa Ddwyreiniol Morganwg a'r Parch H. H. Wil'Liams, Gym- anfa Adon. Rhoddwyd derbyniad cynnes i'r Parch W. Rowe, gwoini.dog newydd Rhuthin. Rhoddodd y Trysorydd, Mr. Owen owlen, L'erpwl, ei fynegiad blynyddol yn dangos fod mewn Raw, wedi talu yr holl dreuaau, y lswm o 16p. Penderfynwyd, ar gymeradwyaeth y Pwyllgor Arianol, fod dwy 'bunt yn cael eu cyflwyno i d'alu am weiithi-edoedd capel LhvVn- gwril, ac fod punt yn ychwrTiegot at y SWIrl arferol yn cael ei roddi i Eglwys y Bala yng- lyn a'i- cwrddl haner blynyddol. Rhoddodd y Parch Henry Rees, Dolgellaii, fvnegiad Pwyll- gOT vr Ysbytai ac hysbysodd fod y &wm o 17p 17s 7Jc wedi eu casglu gan eglHvysi y Gymanfa at Y sbytai Lerpwl a'u bod wedi eu I dosparthu gan Bwyllgoor Cymreig 14wpwll fel y canlyn Royal Southern 4p 4s; Royal In- firmarv, 3p 3s Eve and Ear Infirmary, 3p I 3s: Ysb* N-t-v v Merched, 2p 2s., etc. Cvflwvn- odd Mr" John Williams, Brymbo, adroddiad Pwyllgor y Chenhadaeth Gartrefol, yr hwn a dderbyniwyd. Datganwyd dioxli i'r brawd o'r Deheudir sydd wedi addo lOOp y flwydd- 'I yn at gynorthwyo y weinidogaeth yn eglwysi gweiniaid y Gymanfa, a threfnwyd pedwar o .gylchoedd i osod gweinidogion sefydlog am- yrrt heb oedi. Hysbyswyd fod brawd yn y Gymanfa N-n barod i roddi 10p y flwyddyn MM dair blvnedd, i'r un diben, os ceir dau ereill i wneud yr un peth. Enwyd y Parch W. B. Jones, Penycae, am is-gadair y :Gymanfa, ac efe yn unig. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimJad a tlueum v diweddar Barch Evari Davies, LlanfylJin, cyn gadeirydd ac 'aelod anrhydeddus' yn y Gymanfa. Rhoddwyd mynegiadau am y casgl-iad at y PTysorfa Gynorthwyol, gAn 7 'Parch Evan WaJl3;ams, Froncysyllte, droa Undeb Glannau y Ddyfrdwy lie y mae dros 3COp wedi eu casglu gan y Parch Edwm Jones, Abermaw, dros sir Feirionydd. Hys- bysodd fod eglwys Dolgellan yn unig yn rhoddi. dros 130p; gan y Parch E. T. Davies, Rhyl, dros sir Ffllint a DyfTryn Clwyd gan y Parch E. O. Parry, Llansilln, dros D dyff- ryn Ceiriog a IMyllon. Di:>gwylir dros on- swKt-ar-ddeg yr aekx1 o Ddyfhyn Cediriog- Atebodd Mr. G. Rowley Rhoe, dtros Undfib DyfTryn Maelor: Mr. Owen Owens dros Un- deb Lerpwl, yr hwn daywedodd fod 177p eis- oes wedi eu talii yn v cyLch. Hysbysw'Vd foclMr. R. Wynne Wiillia,ms, U.H., DoIgelJ- ati, wedi tahi ei addewid o JOOp. Ar ol hyn anerchwyd y .gynhadledd gan y Parch J. Va- vies, Birkenliead. Arolygydd casgliad1 y Gron- fa ynghyk'h y Gymanfa. Disgwylir, medd ef, 3,600p oddiwrth eglwysi y cylcin. Galvrai heifyd am gyfrif Hawn erbyn y cyfar-fod blyn- yddol. Erbyn hyn y mae yr nddewidion trwy G-mru dros 20,000p. Daw 5,000p oddiwrth yr Undeb Selqnig pan gyrhaedd Cymru, 25.000-u, yr hyn a wna 30,000p. Pa?iwyd penderfyniadau fel y oanlyn: 1- Yn condemnio cened?etholi y fasnach feddw- cl. ac yn galw am, ei llwyr waharddiad; 2, Yn datgan dymuniad am heddwch buan a yn mhrisoedd teithio ar y rheilffyrdd oherwydd y rhwystr ar ffordd cyfarfodj'dd crefydaol; 4, yn Hongyfarch y Gwir Anrhydeddus D. Uoyd George ar ei benodiad yn Brif-Weinidbg; 5, vn cyfarch Mr. Richard Lloyd, Criccieth, yn !!awen ar iidferiad ei iechyd, ae ar ltwyddiiasit ei nai, Mr. Lloyd Gcorgo; 6, yn datgan cyd- ymdeimlad a theuiuoedid: yn- ein heghvysi sydd wedi colli perthynasau yn y rhyfel oreulon prescnol 7, yn gwrthdyetio yn erbYll y cyn- Tiyg a wneir i gymeryd rheolaeth Prifysgpl Cymru a'u <iholegau o ddwylo y wlad,, a'i goflod yn nwylo y Goron, ac 8, yn appwyntio v Parohn. H. Cernyw Wili-iams, D.D., Cor- wen: E. K. Jlones, Cefnmawr; a D. Wv-re Lewis, Rhos, i roddi tystiol-aeth o flaen y Ddirprwyaeih Frenliinol ar y mudiadl i osod eadeiriau di.winyddol: ynghoiegau Prif-vsgol Cymru yn 9, yn diolch i eglwys y Bala am ei chroeso cynnes a helaeth i'r Gymanfa. Yn yr hwyr pregethwyd yn Salem gan y Parchn. W. Rowe, RIluthin. ac II. Rees, Dol- gellau. Er fod y costau twithio u^vch a'r rhvfel1 wedi dweudf ar y tynulliadau, eto i gyd ceid nifer dda yn bresenot.

I I Rhwng 1811 0 1814, collodd byddinoedd I Due Wetlin?s?n 81 y cant o'u swyddogion trwy archollion. trwy areholl,.on.

CYFARFOD CHWAR- < TEROL MALDWYN. ( Cynhaliwyd yn Pend'ref, Llanfyllin, ar y dyddiau lau a Uwener, Ionawr 18 a'r 19. Nos Iau pregethwyd yn Pendref gan y Parchn. W. Thomas, Aberhosan, ar "Awdur- dod Cydwybod," pwnc y Gynhadledd, a W. Evans, Llanidloes. Yn Soar, pregesChwyd gan y 'Parchn. W. Thomas, Llanfair, ac R. C. Evans, Sammah; yn Siloh, gan y Paaeh E. Wnion Evans, Derwenlas. Am ddeg bore drantoeth, cynhaliwyd y gyn- hadlbdd; o dan lywyddiaeth y Parch T. Wynne Wiilliams, Penybont Fawr. Daeth nifer hel- aeth o'r brodyr yn y wteinidoga^th drwy y sir ynghyd, yn nghyda nifer dda o leygwyr. Dar- ilenodd yr ypgrife-nydd, y Parch E. Wnion EVane, y cofrrodion a'r gohebiaethau, ac yn mysg: pethau era-ill: piW:di:- 1. Fod t Cyfarfod Chwartenol nesaf i'w yna.l yn figlwysbach, GIandyn, yn Ebrill; ac fod y Parohn. R. C. Evans, Sammah, a G. Mon HugheSi, Llanrhaiadr, i bregethu ar y pynciau. 2. Rhoddwyd derbyniad croerawgar i Ir Parch Mon Hughes i fod yn aelod- o'r Cyfun- deh, ar ei ordeiniad yn weinidog yn Uan- rhaiadr a'r cyloh. 3. Ynglyn a'r mater sefydTu adran ddi- winyddol ynglyn a'r CoJegau Cenedlaethol, pasiwyd fod y Parchn. Evans, Sammah; Wil- liams, B.A., Machynlleth; Thomas, Merflod Morgans. TraIIwrn, a'r ypgrifenydd, i ffurfio yn bwyllgor, a dod ag adroddiad i'r Cyfarfod nesaf. 4. Rhoddodd y tryforvdd,, Mr. Toooeph Jones adroddiad o sefyllfa arianol Trysorfa yr Achosion Gweiniaid, a'r rheswm pam nad oedd yr adroddiad allan o'r wasg. 5. Cafwyd adroddiad y Pwyllgor Cenhad- ol gan y Parch T. Wells Jones, Ci-oesoswallt, ac anerchiad1 rha-gorol gan y Parch Robert Griffith, Cenhadwr o Madagascar. Dangos- wyd l'lawenydd o'i weled yn y cyfarfod, a chaed awgrymiadau amserol a phnodbl gan- ddo ynglyn a'r Genhadaoth Dramor. 6. Enwyd yn unfrydol y Parch H. M. Hughes, B.A., Caerdydd, fod yr is-gadeirytld yr Undeb Gynulleidfaol, yn ol y rheolau new- yddion o dan nawdd yr undeb. 7. Cafwyd ymdrafodaeth fuddial ynglyn a'r Ysgol Sul, yn y Cyfundeb,g).da hyder aan Iwyddiant a dylanwad crvfach i'r dyfodol. 7. Pasiwyd penderfyniad crvf o bla-id gwa- harddiad llwyr y Fasnach Feddwl, ac fod Hythyr o longyfarchiad i'w ddanfbn i Mr. D. Lloyd George ar ei apwyntiad yn Brif Weini- dog Prydain Fawr. Hefyd, fod llythyr i gyd- nabod gwerthfawrogiad Hafuf y cyn-Brif Wein- idog i'w ddanfon iddo yntau. sef Mr. Asquith, 8. Pasiwyd i ddanfon llythyrau o gydym- deimlad a chyfeillion yn eu galar a'u prof- edigaethau yn y cyfwng pre&enoli, ac hefyd ynglyn a'r rhai' fydd mewn prydercn yng- hyl-ch eu bechgyn vn v rhyfel. Am ddau o'r gloch, cynhaliwyd Cyfarfod i Cenhadol, pryd yr anerchwyd y gynulleidfa gan y Parch. Robert Griffith. Am chwech, pregethwyd gan y Parchn. G. Mon Hughes, Llanrhaiadr; a H. Williams, B.A., (Machyn- E'eith, ar bwnc yr eglwys, sef "Dyledswydd Eg'.iwys yn wyneb yr argyfwng preseiiol. Y.n yetod y CTfarfod hwn, cafwyd unawd "Every Valley shall be exalit-ed," gan y cerdd- or medrus, Mr. R. A. Bryan. Cafwyd cyfarfod' rhagorol drwyddo, a char- edigrwydd mawr gan Eghws Pendref a'r gweinidog, y Parch J. H. Richards, yr hwn sydd yn llwyddianus yn ei waith, ac yn barchus yn p dTef a'r cyleh.

PWYLLGOR HEDDLU ARFON. CLEFYD AR ANIFEILIAID, I Bu cyfa-rfod arbennig o Bwyllgor Heddlu Arfon ddydld Iau, yng Nghaernarfon, o dan lywyddiaeth Mr. R. Muir. Wrth gyflwyno adroddiad' y Pwyllgor Ar ianol, galwodd Mr. Iseard Davies sylw at swm o 49p a wariwyd) ynglyn a'r gw *t'l o glirio ymaiith glefyd ar andfeiliaid yn L'n. Dywedai fod hyny i'w briodol i eegeulusdra ar ran ffermwr pan ddigwyddodd yr achos cyn- taf o'r clefyd ("anthrax"), gyda'r canljniad i arrfryw o achosiion dorri allan. Pe y bUBS, ai tiefniadau priodol wedi eu gwneud ar y dechreu, mae'n bosibl, meddai, y buasid wedi achub tua deg ar hugaiin 0 wartheg. I LLEIHAD MEWN TROSEDD. Yn ei adroddiad, dywedodd y Prif Gwn- stabl fod nifer y toroseddau yn y air yn ystod y deng mlynedd diweddaf wedi Ibeihau gryn lawer. Yn 1907, y cyfanrif oedd. 206, a'r flwyddyn ddiweddaf 171, tra yr oedd, nifer y Iman-aúhosion wedi gostwng o 1514 i 1197. Cospwyd pedwar o dafainwyr yn yetod y chwarter diweddaf. Yn vstod. y flwyddyn ddiweddaf bu lleihad mawr mewn meddwdod yn y sir. Cospwyd 104 o bei-ff)nau ar gyfer 477 yn 1913. Bwriedid gwrthwynebu adnew- yddiad pedair o drwyddedau yn y Llysoedd Trwyddedol nesaf oherwydd na oeddynt. wedi eu ca.rio ymlatn yn briodoii Da. oedd gandcto hyabysu hefyd fod lleihad mewn d&m- weiniau ar yr heolydd, ac yr oedd hynny yn foddhaol pan ystyrid y gwaherddid goleuo yr heolydd. Ere dechreu y rhyfel yr oodd pump ar hugain o blismyn y iiit wedi ymuno a'r Fyddin. Yr oedd un wedi nnm o'i glwyfau, un wedi ei ladd, un wedi ei giiwyfo ac yn garcharor, un ar gpll, ao amryw wedi eu clwyfo. I CYFLOG Y (PRIF GWNSTABL. Yngwyneb y dyleds^yddau ychwanegol a roed arno. gofyn a i y Prif Gwnstabl (Mir. J. Griffith-)., i'r Pwyllgor ystyried cwestiwn ei gyflog. Yr oedd wedi gwasanaethu yn theddlu y sir ers 31 m'ynedd. Telid Hai o gyflog iddo nag mewn tair siT arall yn N ogledd Cymru. —Cyflwynwyd y mater i bwyllgor.

I RHIWMATIC AC ANHWYLDEB Y KIDNEY Y mae Rhiwmatic yn ganlyniad uric acid crystals yn y hywethau a'r cymalam, effaith gormod o uric yn y eyfansoftad y meth- odd yr elwlod (kidneys) ei symud fel y bwT- iadodd natui gyda hyn y cytuna pob medd- yg gradded?g. A'r acid hwn yw'r achos 0 boen yn y oefn, lumbago, sciatica, gout, an- ten Id?Z y dwr, cam-eg, grafel & dropsy. Mae Ilwyddiant Tabledi Estora at drin Rhiwma'j'c a ffurfiau eraill o anhrwyideb yr elwlod i'w briodoli i'r ffaith eu bod yn ad- feru yr (awlod i wiethredu'n natunot, a thrwy hyny eymudir achos yr anhwyld, yr hyn o a?Wn ?Yleidrtwydd a eymuda'r eS?i?hia.u d3"wg & ddeLUia ohono, ac wedi iachau achoe- ion dirifedi gwedi methiant meddyginiaethau ereill, yr hyn sy'n cyfrif am daoynt yn pry- sur gymeryd Ce'r meddygimiaetlhau hen ffas- iwn a werth ir am bri aian sydd allan o gyr- raedd pawb ond y cyfoethog. Mae Tabledi Estora yn llawn deilyng-a y desgrifiad obonvnt-meddvginiaeth onest am bris gonest-Is 3c v blwch o 40 dabledi, neu chwe' bLvchiad am 6s 9c. Ar werth gan fferyllwyr vtihob man, n~*u'n rhad drwy'r post, am y pnrsiau hyn, oddiwrth Estora Co., 132, Charing Cross Road, London, W.C.

j TEITLAU NEWYDDION Mao'r bonedcligion, y rhai a ddyrchafwyd -,ve d dewis t?u yn ddiweddar 1 r Bendefi^aeth, wedi dewis eu teitiau fel y can 1 pi:— (Mr. Ltwis; Harcourt (aelod yn y Weinydd- iaeth ddiweddaf)--Argwydd Nunc.h3IDl ac Is- Iarll Harcourt. Mr. Charltes B. Stuart-Wortley—Axglwydd Stuart o Woi-tlcy. Svr W. Mayvell' Aitien—Arglwydd Bea- verbi'ook. Mr. J. If. Pease (acJbd yn y Womyddiaeth ddiweddaf)—Arglwydd' Grimford o Headllam. Mae Arghvyidd Sandhurst a ddyrchafwyd im Is-Irall wedi cymeryd y teitJ' o Is-Iaall SandhurfiiU )

2L WARNING has been lamed by the Local Government Bcsnl agminat the on of Baking Powders containing matter injurious to health. The attention of onr leaders rs therefore called to the fact thatBORWiCK'S BAKING POWDBR i8 recognised as the Btanti.ird of baking powders, owinc to its excellence, nr<. ;!h and purity. It is made only from the best and ingredients, no aubstitatea of any description ¡"ug used, and is entirely free from all deteterinH' ni)- stanoea. Avoid all cheap balky packets ami vVm't tins, Imin On haTingBonwlcK,B, wbichut:.( IA, ;11- r_" 'i-O{, I Poen Arswydus Ar ol Bwyta. Gwraig a wellhawydar oS 12 mlynedd o ddyodde; gan Anhwyldeb yr ystumog Nid yw Meddyginiaeth Gyffredin o unrhyw fudd Yn awr Mewn lechyd Rhagorol drwy gymeryd OR. CASS ELL9 S TABLETS. Dywed Mrs. Hutchinson, 204, Brunswick- street, Nelson, Lancashire: 'Arwyad cyiitsaf o aheohyd oedd poen ar oi bwyd. Aeth hyn yn waeth yn gyflym hyd nes yr aetli bron yn ani- oddefol. Yr oodd o aingyleh fy nghorff, ac yn fy ochr hefyd. Mae yn debyg mai gwynfc oedd, gan yr effeithiai ar fy nghaion, nes ei gyru i guro fel aderyn. Pan y ceisiwn gerdded byddai y curiad ar y gaicn mor eithafol fel y byddai raid i mi sefyll a gorphwyso nis gallwn gael fy anaal ganddo. Ond y j poenau arteith'ol yn i fy nghorff oedd y mwvaf anioddiefol i mi. Poonent fi ddydd a nos. Yr unig es- mwythhad oedd oVwy pouMce a photeii dwfr poeth. liyddwn yn arfer Ilanw y potel; hyn & dwfr berwedig a'u dodi yn syth ar fy nghnawd noeth. Bvddwu mewn cymaint o boen na theimlwn ddtm oddiwrth y gwres. Wrth gwrs, yelvdig iawn allwn gysgu. (Hyd yn oed pa-n na byddai y boen yn fawr iawn, ni gadhvri gysgu. Am fWJ'd,-PTlll y I bwytawn ddim ohono, dim ond tamaid bychan ar y tro, ae, yn naturiol, yr oedd- wti yn djarfod; nee yr oeddwn fel cysgod. "Am ddeuddeng mlynedd bum fel hyn er i mi gael pentyrai* o boteli ffysig- Rhcddais brawf ar pob peth oedd yn bosibl y darllenwa ajn cfano; ond yr oedd yr oil yn hollol ddifudd. Anogwyd ft i ysbyty dan weith- red iaw-feddygot, ond' ni wnawn hynv. O'r diwedd, daeth llr. Ütssell's Tablets a:r feddyginiaeth y bum vn /-}l i am dani am gynaadnt ¡> ;un.ser. Ymlieii ychydig iawn a, ainser darfyddodd y boeai. a medrwn fwyta, heb ddyodcJef poen. Galiwii gysgm hefyd, ite yn fuaai daeth fy nerth \n 01. Yr wyf "llawr mewn iechyd I rhagprol, ac wedi adennill y pwysau a gollaie. Dr. Cassell's Tablets. ANFONWCH AM aWCH RHAD Anfonwcb eich enw a'ch cyfeiriad a dan stamp ceinrog at j I cludiad, etc., i Dr. Casse ll's Co. Qyf., Box F.F.9, Chester-road, Manchester, a chewoh I flwoh i'w dreio. _——— I h_ Mae Tablets Dr. Cassell yn Pa<-thlon, Adferol. yn Weithioi. Gwrth-Ddir<l.vnol a'r fela d g Li d i w-,e d daT. at:- Gwrth-Ddirdvnol; gartiv-fof ddiweddar WEND ID NERFOL CAMDREULIAD PARLYS NERFOL AMIIEFN YR YSTUMOQ GWENDID Y MEINOEFN, DIFF'nG MAETH PARLYS PLANT AFIWHYDOX DARFOD- NEURASTHENIA EDIG, DIFFYG CWSG, CURIAD Y GALON < DIFFYG GWAED GWENDID NERFOL, { AFIECHYD YR ELWLOD COLIll ?<TE.RTH. Yn neiliduol o werthiawr i Fajnau yrTti magn plant ac yn ygtcwi Cyfnodau Pwys-ig Bjwyi. Ar werth gan Fieryllrwyr ac Ystorokni yjn mhob rhan o'r Byd, yn qynwys y Prif Fferyllwyr yn Awatralia, New Zealand, Canada, Africa, ac -India. Prisiau :-ls., Is 3c,-a 3E y botel, —y bote! 3s yw y fwyaf darboda9, f.

>- PWYLLGOR ADDYSG 1 MEIRION. I Cynhaliwyd yr uchod ddydd) Mercher, yn y I I Baln., o dan I'j'wyxMSa.eftfli Dr. John Joii€W, U.H., Dolg;eiLlaiu. I GYDYMDEIMLAD. I Ar gynygiad y Cadeirydd, pasiwyd pleid- lais o gydymdeimlad a liheulu y diweddar Mr. John Davies, Gl&Timorfa, Dyffryn, yr hwn a fu yn aelod diefnyddiol o'r Pwyllgor, ac yn ddi- weddar yn swyddotg o data, Bwyllgpr Addysg Abermaw. Yr oedd yr ymadawedig wedi I gwneyd gwrasanaetth maiwr 3-n y sw. I I LtLONKxYFARCH. I I Hef'ydl, ar gynyglad y C?ad?o?dd', pasiwyd I 1 pei)&?-fy?iad yn 1kmgyf M"ch ein cyd-wladwr, Mr. LI?yd George ar ei d?yreha?ad yn Brif I w eini yn d!ymum hir oes a phob  In,? d% ddwyn y ?wtMUt mawr y m?e I j wedi ymgyme?d! ag of i ben da. I YSGOLION EGLWYSIG. I Pasiwyd i ddeihyn. ymddiewyddiad Mr. J. M. Wilson, Prif AtJhraw Ysgol liglwysig Corris hefyd, yr athrawes Miss May Griffith. Argyrnhellai 'y "Pwy'ligor Ariandl, er mwyn ax- fer oynikfob yn y trethi, hefyd yn wyneb y ffaith fod digon o lie yn Ysgol y Cyngor i bl&nt yr ysgd. uchod, fod y Pwyllgor Addysg yn Thoi i fyny dalu at gadHvuiaetrh yr ysgol ar 01 Mai 31. y flwyddyn hon, am eu bod o'r fam nad oee ei hanger., ac fod y Cterc i hys- bysu hyn i reolwyr yr pgor, ac hefyd i'r Bwrdd Addysg). Pasiwyd i dderbyn yr argymeUiad, ac hefyd a anfon rhybudd i reolwyr aiddysg Yagol Gen- edlaethol Glyndyfrdwy, na bydd y phylilgor yn cj-dnabod yr ysgol, nac yn talu at ei chadwr- aeth wedi y dydd olaf o fis MaJ. I SWYDDOG GORFODOL. Ajifonodd Mr. Moees E. Jones, Penrhyri- d*eudrneth. ei virnddiswyddiad fel swyddog gor- fod,wol i IMositoartb. G-wledfig Ffestiaiiog, a phaseu-j-d i hysbysu am olVnydd, yn y "Gen- edl" a ph-ipuiatl emill, yn ol y cyflog o 70p yn fl.\Tiyddol.—Mr. J. Humphreys a awgrym- odd fod rheol yn cael ei rhoddi fod y saswi a bernodir i fyw im y Penrhyn, ga.n ei fod y Me mwvaf hwylus a. chajt?Hg { wn?yd y gwaith. —Air. G. G. D?-Me? ? dybdai mai Ma?ntwro?, fuasai y !!e mwya? hwyluw i fyned i Traws- fynydd.- -Mr. Joseph Humphreys: R.h?d i I chwi gof;o fod y Penrihj}"n yn lie pwysig lawn yn ft NVT. Cactoiftydd :Lle perygliu^ a awn yn- te (chw«rthiii).—Air ejynygiad Mr. G. G. JLhh- 'vi", I)z,-iwyd i gyfiw-yno y mater i ystyr- iaeth Pwyllgor Addysg Ffeetiniog. I PENODIADAU. I Penodwyd Mr. J. Llewelyn, Jones, (iderf4, yn ibriif athraw i Yegol y Cyngor Llartdrillo, yn lie Mr. Iouan R. Jones. sydd wedi ei benodi yn brif-athraw i Y sgol Cor- wen h^fyd, Miss Wini&'ed Roberts yn brif athnvwes dros dymor i Ysgol Cwrntirmynach, yn IIp Mr. Lewis David. syddi wedi yrnuno i a*T fyddin; a »Misb Mwy Davies, Fennal, yn brif athrawes ii Ysgol' y CjTigor, Tyn y berth. —Ar crynygiad Mr. Robert EvanS, a Mr. E. L. Rowlands yn cefxiogi, pasiwyd i ohino y cwestiwn o besnodi prif athraw i'r ysgol uchod, yn He Mr. Wm. Hugihee- sydd wedi vmadael i Llandderfel, hyd nes caeL ibarn y Rheolwyr Addysg ar barhau yr ysgol. I COG INI AETH. Cyfl wynwvd adroddiad y pwyllgor I-) Ijerth- ( SUM i se^vdlu dosbarth canolog mewn cogin- iaeth yn Ysgol y Dvffiyn, a chjmeradwyid hyny yn fawr. Dywedbdd y Cynlhi-nydd, Mr .Howard Jones, iddo ym weled a'r ysgol, ag y gellid yn hawdd1 t-refnu i roi y peiriant, etc., ac n-. chostiai fWJ na 12p.—Pasiwyd hyny.— Mr. Martin Williams » hy^b^'socfd fod Mr. I f James Dangerfield. Corsygpdjol, yn barod i ?yflwvno rhodd o lOp tua?t gael' y pethau an- j gemheidio! ?t y gwaith (cymera.dwya?th).—'Mr j Jf?oph Humnhi-eys: Beth am un i addysg;a? -Y Clerc: Y m?e gnym um yn bai?oct, ?? j Miss Rowlands, P?nn?. j I Y MEDDYG 1ECHYDOL. I Hysbygodd y Cberc i fod wedi derbyn I Uyt-hyr oddiwrth Feddyg Swyddogol y S-ir (i-h* R. T. Edwards) ei fod' yn yrnddi^wyddo fell swyddog, ac hefyd o'r swyddi ereill sydd gan- j ddo yn y sir, a'i fod Yll ysgrifenu hefyd i r ) un {>erwyl i Mr. Breese; CJèrc y Cyngor Sir. Pemfdwyd y rhai canlVnol yn bwyllgor i gyf- arfod a Phwyllgor Iechvdo<l' y i>ir,—Hemuiur Rt. Evans, Syr Henry Robertson, Mri. Tho- < mas Jones, R. T. Vaughan, a E. L- RowLandte. [ Pa-hwd i ofyn i Dr. Edwavdts i -eit?hredui | ac i YmgYlery( a darparu yr adroddLad blyn- yddol, ae i brofi golygon y plant a argyimeilir < gan y dirprwv feddygon am aTchwiIi?d ar- J benig.—O berthynas i garnddea-ntwria?th < ynglvn a cho?teu teithio y meddyg, paMwyd i dalu 7p, i wneud i fyny y top. MEDDYG YR YSGOLION. I Penodwyd Dr. O. Lioyd Owen, Criccieth, yni Ddirprwy-Feddyg i jwralgyu y»golion yn nos- barth DeudraetJ).—Egiurodd y Clerc fod Dx. J. R. Jones wedi ei enwi i ofyn iddo ymgym- eryd a.'r gwaith. oi>d :d<k> dderbyn ltythyr oddiwyth L.'ioyd Owen. gan ei fod wedi vmgymeryd a. gwaith Dr. Edwards, Meddyg y Sir, dyla.i gael e.i benodi yn feddyg i aTOlygQt yr ysgolion yn y dosbarth.—Dywedodd) y; Cadeirydd iod y pwyll-gor yn cael ar ddeall fod Dr. Lloyd Owen yn cynyg ed wasmnaeti* i'r Fyddil1 y pl-yd hyny, ond ah awr yr oedd wedi ei hyabysn ei fod wedi ei wrthoi.—Mr.: Joseph Humphreys a ddy wedod.d nad ot-dd 1-ir Jones wedi caei unrhyw hysbysrwydd ar J mater, ond yr 00 ddyn hoHoI gydtw?led a eb?n- L ygiad y p-yllg- y dylai Dr. Owen gael al I benodi.—Y Clerc a. e,Iiy-odd idd"o beidio an- fon &t Dr. Jone? yn wyneb nythyr Dr. Ow??. L CYF.LOGAU'R ATHRAWON. I Cyilwynodd Mr. Thomas Jones, B. To- 1 wyn, adroddiad1 y pwyllgor "benodwyd i r:rt.yr- ied cais yr athrawon am yoha-auiogial yn ett oyflogau mewn ffordd "wax bonus.Dyw- edodd y Clore (Mr. ltd. Baj-nett) fod 246 O athrawon yn derbyn In na lOOp y flwyddyn, 37 yn llai na loOp. a 7 dros 150p yn gwneyd cyfamsm-m, y cyflogau yn 17,981p.—Wedii ys- tyried y ffeithiau, argvmcllai y pmyllgor i ganiatau war bonus 0 -!A- y cant i rai vn byn lOOp a than hynny, 5 y cant i m yi> I derhyn LM na 150p, a 2l y cant i rai yn der- byn 150p a thros hyny. Hefyd 5p yr un ya flvnyddol i't, swvddogion gorfodol ac i'r ddaa f glerc yn y Biif Swyddfa yn Towyn; yn gwn- I eyd y cyfanswm o 1,221p 7s, yr hyn a olygai dreth o geiniog a ffyrling y hunt.-Pod yr athrawon sydd yn derbyn yr yehwanegiad i symud o un ysgol i'r Hall, os byddai in id* oherwydd lleihad yn nifer yr athrawon.-Wrlh gynyg derbyn vr admddiiid, dywedodd My. ThomM Jortes ei fod yn disgwyl y byddai i'r pwyllgor ei dderbyn gyda chydymdeimlad it Ilifa yr athrawon pa rai oedd yn sicr yn di- oddef oddiwrth effei-thiau y rhyfel. Yn anffod- us y dyddiau hyn nid oeddynt yn gallu oaei y dosbaa-th cymwysaf -il. .g' w:a ith Igail fod: cy- maint o wvthanol swyddi eraiill vn cymell eu [ hunain, tra y dylai y swydd o athraw atdyna hufen y wlad. Yr oedd dyfodol y genedl yn Haw yr athrawon.—Cefnogodd yr HenadUu Robert Evane, a phasiwyd yn unfrydoL- Mewn atebiad i amjyw gwe.sitiy?ia»a dywedodft Mr. Jones fod y pwyllgor -wedi ystyried poh achos ar ei deilyngdod, ac hefyd achoston ath- rawon oedd yn gwmeyd ihyw waith arall lieb- law addysgu hefyd pan oedd gwraig yr ysgol- feistr yn eynoirfchwyo frf athraw, ac ysityrienti eu gw'asan<]-eth y;n, werthiawr iawn yn heipu y pwyllgor mewrj adeg ag y mae cymaint prin- der o athrawrni.—.pendei'fynwyd yn mhellach fod y cynllxin h^fvd i'w gymrwvso i'r athrawon sydd .gyda'r fyddin. Ar gynvgiacf Mr. Martim WilLiame. pasiwyd i apelio at y Lh^-vodraeth i frqniatau Vhoddtrvn arbennig i gvnorthwvo v pwyllgor i gyfarfrxj a chei^iadau teg yr athra-w.on.

ANRHYDEDD I FEDDYG ADNABYDDUS. Y dydd o'r blaen <"yhoeddfwyd rhestr o fonoddigion a anrhytfeddwyd gan y Brenin ar gyfrif eu gwasanaeth arbenig yngilvn a'r rhy- fel. Mae nifer o fed.dygpn yn cael lie amhvg yn y rhestr, ac ymy«g y rhai sydd wedi der- byn yr anrliydedd "Commander of 'the Rath, y mao y Cyrnol Robeit Jones, F.R.C.S., v. meddyg adinabyddue o Lerpwl, yr hwn t"ydd yn Gvimro..Vla-f w"tvdi cyflawiti gv, assjiaeitfc itrdderchog eT,p -ida'r gwa- lianof vsbytai ? tdwyr. a dixt yn ol anrfonodd y Ll^vodra^thi Up. Jones ar genhadfwytjt ar- benig i'r Yswisdir i offrych i mewn i'r anrod- au dan ba l'al y mae vin carcb.a;r'(}rionT'h:}"1e l yn byw. Mae'r meddyg enwog hwn yn awp vn fflanw swydd yn y iSwyddfs. RyW- Yn iidiweddai' ymtweh'*id V Brenin Manua l ag Ys, byty filwrol yn Lerpwl, a'r adeg hyny, ar. hosai gyda Dr. Robert Jon-ef.

"SARZIE" BLOOD MIXTURE. Yr hyn y mae "Sarxine" Blood Mixture yn ei sicrhau, a dim arall:—Nid yw yn honi gwella pob peth, fel YT Yankee Patent Medi- cines; ond, os blinir ebwi gan groen af/ach, ysfa, pomle, torriad; allan, sciurvy, <Iolurian, p<nddynod, etc.. yn tarddu o waed drwg a.c amhur, mynweh bote:aid o "Sarzine Blood Mixture" gan Y nesaf atoch. Is lie a 2s 90 v botel. neu gyda 3c at. y cludiad yn vehwanegol, oddiwrtn HUGH DAVIES, CHEMIST, iMACUYNLLETH.

Bwyty y Ffra-ucwyr 3^0 pwys o fara y pen bob blwj'dtiyn.