Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

AGOR Y SENEDD.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

AGOR Y SENEDD. Ail-agorv. yd y Scuodl ddydd Mercher. Dym¡J:r tryJydd ^en^d-dymor a agor- wyd er dechreu Y Kliyfel. Cafwyd Gweinyddiaeth nevvydd yrnhob un o'r tri. Agon\'3'd ftjenedd-dymor 1 '.J I-:7 0 dan Weinyddiaeth Ryddfrydol Mr. As- quitli; agorwyd un 1916 o dan Wein- yddiaeth Gymysg yr un Prif Weinidog; agonvyd un 1917 o dan Wemyddiaeth Gymysg Mr. lioyd George. Gwahan- iaetha pob un o'r tri agoriad, fel y gwahaniaetha pob un o'r tair Gweinydcf- iaetli, oddi\vrt.h y lie-lil; ac y mrve pob un o'r tri agonad, a phob un or tair Gweinyddiaetli, yn gareg filltir amlwg iawn yn hanes y Rhyfcl. Nodweddwyd yr agoriad ddydd ■ Mercher dlaleddaf gan ddau ddigwyddiad nodedig, a pbwysig. Y cyntai oedd absenoldeb y Prif Weinidog ei hun. Nidoedd Mr. Lloyd George yn bresenol o g\vbl yn,agoriad C3intaf y Senedd ar 01 ei ddyrchafiad i'r sedd uchaf ynddi. Beirniedid ef yn llym gan rai am hyny. Cyhuddasant ef o sarhau y Senedd i'r hon y mae eie yn ben, ac ar ewyllys da.. yr hony dibyna ei einioes fel Prif Wein- idog. Honeht na bu cyffelyb both erioed o'r blaen yn hane-3 Senedd Prydain a, a. bod y Prif Weinidog yn wirfoddol yn absenoli ei hun o agoriad y Senedd. Ond mae'r sawl sy'n beirnxadu Mr. Lloyd George yn anghofio dau beth tra phwysig. < Yn y lie cyntaf mae y_ Senedd yn byw o dan oruchwyliaeth newydd. Yr lien bethau a aethanfe heiblo; wde g^vnaetlipwyd po}>et-h o'r nev-'vd'd- 1 11 o'r peihau newydd yw mai arall yw y Prif Weinidog, ac arall yw Arweinydd. Xy'r '-i, Tra- ddodiad y Soiled rn, ac a fu erioed, fod.- y Prif Weinidog yn Arwemycld. y Ty- y mae efe yn aelod ohono. Os tnai yn Nhy'r Arglwyddi y byvkl, yna efe sy'n cymervd y blacn ar bav. b yno ar rati jy Llywodraeth; oa mai yn Nhy'r Cyff- redin y bydd, yna efe yw Arweinydd y Ty hwnw. Ond pan ffurfiodd Mr. Lloyd George ei, Weinyddiaeth, ymddi- osgcdd ei fantell fel Arweinydd Ty'r Cyffredin, a gosododd hi ar ysgwyddau Mr. Bonar Law. Dyna ran Mr. Bonar Law o'r yspail wrth ddiorseddu Mr. Asquifch. Lleinw Mr. Bonar Law fellv yn y Senedd bresenol, rnor bell ag y mae a fyno ag "arwain" Ty'r Cyffredin, y I swydd a lenwid gynfc gan y Prif Wein- idcg-mewn cyffelybiaet-h Mr. Bonar I Law "blaenor" sv'n "arwain So;at," yr Aelcxlau Seneddol, gan ndael y "gweinidog" Mr. liloyd George i gyfl nvni gwasana.eth y pwlpud yn unig. A dug hyn. ni. at yr ail beth pwysig a anghofir gan feirniaid Mr. Lloyd George —sef y geill fod. hyd yn oed gan Brif Weinidog rhyw waith pwy^icacli i'w gyllawni 11a phresenoli ei hun yn y seiat, rhyw famies rheltiacli i edrvch ar lei ol na gwrawlo ar boh Iclvn fvn'siarad yn Nhy'r CM'l'rcdin. Teimla cyfeillion Mr. Lloyd. George yn berffaitli liyderus ei fod wrth ryw orchwyl pwysicach nag arfer, pa.n absenolodd ei hun o'r "seiat," a chan fod y "blaenor" Mr. Bonar Law yno yn ei le ac wrth ei waith, ni raid cwyno. Ar yr un. pryd rhaid cYcJlJabod fod Tyr Cyffredin, a hyny yn bricdol iawn, yn. dra eiddigeddus o'l hawliau a'l ur.ddas.. Rhaid cydnabod hefvd fod tuedd ymhoh Gweinydcfiaeth a welwyd er cychwvn y Rliyfel, il anwvbyddu fwy- Iwy fyth a^durdod a gorucliwyliaeth arferol y Senedd, ac; yn enwedig avvdurdocl a hawliau Ty'r Cyffredin. Cymerodd Cabinet cyntaf Mr. Asuuith I twy o awdurdod-i'w ddwylaw ei hun 11 ag a wnaeth unrhyw Cabinet 0'1 flaen crs dall can' nilynedd. Gorfaelodd ail I Cabinet Mr. Asquitlr awdurdod mwy fyth, gan weitliredu hawliau ac a\\dur- dod dros y wlad a'i deilinid na oddefasai Ty'r Cyffredin gynt i neb ond y Senedd ei hun eu barter. Mae gwaith'Mr. lilovd George yn .cyfansoddi Cabinet, o ddim end pnmpo Aelodan, a dan o'r pump hyny yii. Aelodau o Dy'r Ar- gKvyddi yn cyfyngn yn fwy nag erioed ar hawliau a gallu troddodiadol Ty'r Cyffredin. 'v 1) l iwv?,i,, ari l l Y di?vyddiad n<?d?)g a phwvsig arall a nodwedd:u Agoriad y Senedd eleni, oedd araeth y Cyn-Brif Weinidog, Mr. Asquith. Eiteddi Mr. Asquit'li sedd Arweinydd yr Wrthblaid. Gwaith arferol a rheolaidd Gwrthblaid yw beirn- iadu a gwrthwvnebu y Til Nr",c,(It-.aeth. Dyna amenn hodolaeth Gwrthblaid vn y Senedd. Ana ml yr agorir virior na bydd Arweinydd yr Wrihbltid yn beirniadu yn llym rwvhoth yn Anerch- iad y Brenin. pisgwvli:u anil un y buasai chwerwder vsbryd naturiol Mr. Asquith yn ei fr-'tuell i wneud vmosodiad os nad ar ei ddisodlvdd o Itiaf ar v Weinvddiaeth ne-wvdd. Yn lie hyny rhoddodd Mr. Asquith bob eefnoeaoth i Mr. Lloyd George. Amlvgodd yn groew a digainsynioT tia fyddai iddc ef