Y Genedl

CWRSY RHYFEL ADOLYGIAD YR WYTHNOS METHIANT Y MOR 1 OFRUDDION. DIFA BYDDINOEDD GERMANI. EIN LLYNGES A'l GrWATTH. PA BRYD Y DAW Y DIWEDD. Ychydig mewn cymhariaeth a fu y brwydro yr wythnos ddiweddaf; ac, ag eithrio ffrynt glann.au r Somnie yn I' frainc, ychydig a fydd dylanwad y brwydro hyny ar Gwrs y Rhyfel. Mae a fynno'r tywydd i raddau pell a hyn. Ax ol y rhew diweddaf mae y ddaear wedi myned yn rhy feddal i ddwyn baich symud byddinoedd, mae y ffyrdd mewn llawer man yn anrhamwyadwy gan laid a dwfr. Dengys hyn bwysigrwydd y gwaith y eoniodd Mr. Lloyd George am dano yn ei afaetSi yng Nghaernarfon, sef gwneud rheilffyrdd at was- unaeth y Fyddin yn Ffrainc. Mae adran ar- bennig o Fyddin Prydain yn gwneud dim ond gosod rheilffyrdd newvdd i lawr yn Ffrainc. Gosodwyd yr Hydref diweddaf rhyw dn chan r milltir ar ei hyd o brif linell rheilffordd. Teb- I yg fod hon yn- rhedeg y tu ol i'a Byddin ni yn Ffrainc. Ond heblaw honno gwnaed canoedd lawer o reilffyrdd yn canghennu o'r rheilffordd fawr hon i gyfeiriad ffrynt y brwydro. Yn wir gosodir rheiliau i lawr drachefn o'r cang- hennau hyn i'r gwarchffosydd eu hunain. Nod periteithi-wydd' a fyddai cue] rheilffordd i was- anaethu pob adran o r Fyddin, a phob cyf- undrefn o warchffosydd, a, medrai estyn y rheilffordd ymlaen i, ac ar. bob tir newydd a enillir gan ein Byddin. Mac cannoedd o chwarelwyr Cymra yn codi cerri g o chwarel- au Ffrainc at wneud y ffyrdd a'r rheilffyrdd angenrheidiol hyn. Mae gwaith i'r ffiib a'r rhaw yn ogyetal ag i'r cledd, a'r fidog, a'r fagnel. mew n ennill buddugoli&eth ar y gelyn yn y Rhyfel hwn. Mae adran arall o'r Fyddin. a honno fel y Hall yn cynwys llu o fechgyn Cymru wedi bod wrthi ers dros 'flwyddyn, ya gwneud rheil- ffyrdd i'r un pwrpas yn yr AlfTt. ar Ian y Mor Coch, yn Anialwch Sin. ar hyd ffordd yr anialwch." ac y maent heddyw yn brysur yn ,gwnend rheilffordd ar hyd ffordd y Philstiaid" tua Gwlad Canaan. METHIANT Y MOR LOFRtTDDION I Ond os cymharol dawel a fu yr wythnos I ar y tir bu yn ddigon prysur ar y mor. Dyma, fis cyfan bellach o vmosodiad didrugaredd sudd-longau Germani ar bob Hong o eiddo pob gwlad a feiddiil gerdded llwybrau y moroedd. Profodd yr wythnos ddiweddaf gywirdeb y rhagfynegiad a wnaed yn yr ysgrifa.u yn y "Genedl," v rhwymid Satan ar y mor fel ax y tir. Dechreuoddl yr ymosodiad gyda rhwysg a llwyddiant, udgenid o'i flaen, apllawenych- ai'r gelyn am ei lwyddiant. Eithr byrr a fu parhad y llwyddiant hwnnw. Eglurwyd yma yr wythnos ddiweddaf rai o'r moddau a gym- erir i dynnu colyn sarff wenwynig y sudd- iongau hyn. Hyspyswyd yn Nhy'r Cyffred- in fod deugain o frwydrau wedi cymeryd lie ar y mor rhwng llongau Pryd-ain a iudd-long- au newydd Germani yn y deunaw niwrnod cyntaf ym mis hwefror eleni. Ni hyspyswyd pa nifer o honynt a ddinystriwyd—nid ydym am i'r gelyn gael gwybod; ca aros yn ei bry- dpr a'i dihr;ngo! ni colledig yw pob snddlong a ddaw allan o'i borthladdoedd. Effeithia hyny ar ei nyrfs yn fuan, a phan welir ddydd ar ol dydd, ac wythnos ar ol wythnos yn myn- ed heibio Alp, bl,ONCAU HBB DDYCH- ^ELYD. bydd llai o barodrwydd i yrru er- aill allan. a lIai o barodrwydd gan forwyr Germani i waanaethu ar y sudd-longaa. Ond mae nifer y llongau a suddir gan y gelyn yn dal i fyned yn lai o wythnos i wyth- nos. Pasiodd fwy nag un dydd yr wythnos ddiweddaf pan na suddwyd ond un neu ddwy o longau bychain yn unig. ac un dydd pan na suddwyd cymaint a chwch pysgota. AMERICA A GERMANI. I Mae tair Hong o'r Unol baleithiau a dwy o Brazil, ar y mor ar eu ffordd tuag yma fel nerr i'r gelyn eu suddo. Pe y'i suddid cym- erasai y gwledydd a nodwyd hynny yn gytys- tyr a thyhoeddi rhyfel gan Uermani i'w her- hyn. Mae yn bosibl fod Germani yn awyddus hyd yn oed ar y funud olaf, i beidio tynnu rhagor o elynion i'r maes i'w herbyn, a boa y Caisar felly wedi rhoi gorchymyn i hici n. 10 ymosod ar longau gwledydd amhleidgar, ac y geill hynny gyfrif am fod nifer y llongau a suddir ganddyut yn llai. Ond gan nad beth am hynny mae SlCitW Y DO fod' "nifer boddlhaol" o sudd-longau Germani wedi cael eu d'al neu eu dinistrio o fewn y pythefnoa di- weddaf. Mae yr Arlywydd Wilson wedi gyrru at Lywodraeth Awstria i ofyn am fynegiad clir ganddi o'i bwriad hithau ynglyn a'r sudd- longau. Os dywed ei bod am ymosod yn ddi- rybudd a diachos ar bob llong, fel y dywed- odd Germani y gwnai hi, yna torrir cysyll- tiad diplomyddol rhwng yr Unol Daleithiau ac Awstria. Mae yn wir yn bosibl y bydd hyny wedi cael ei wneud cyn y cyhoeddir yr ysgrif bresenol. EIN LLYNGES A'I GWAITH. I Yn awr y mae'r wlad yn dechrcu sylwedd- oli maint ei dyled i Lynges Prydain. lddi hi, yn fwy o lawer nag i'r Fyddin, y rhaid i ni ddiolch na oresgynwyd ein gwlad ni, ac na wnaed Lloegr a Ohymru yn sathrfa i fwyst- lilod Germani fel y gwnaed Belgium a Ffrainc. Yn wir i'r Llynges y rhaid i'r Fyddin ddi- olch am ei bywyd ei hun. Y ML) DIB YNA iiOiW)LAKTH EIN BYDDIN AK WAITH Y LL\ G E»S. (Mae yn bryd i'n Seneddwyr gOi eu lief yn erbyn yr adran hotmo o'r Wasg ?lan,? ac y? erbyn y cyfryw ym.hlit yr d, dau milwrol sydd vn dal i waeddi am rhagor 0 ?gyn i'r Fyddin." NID YN Y ???,'?YMA.E YR ANGEN MWYAF ,A_M DDYMO-N yn awr. Mae gan y Fydd- in el'???*3 fwv c ddynion nag y medr hi roi gwalth ridynt Mae angen ein Llynges, em 1 Jynges Rhyfel a n Llynges Masnach, am ddymon yn fwy nag yw eiddo'r Fyddin hedd- yw. Ar y ddwy adran o r Llynges,'—adran Rhyfel ac adran Masnach—Y DIBYIsNA YN BENNAF EIN GALLU I OP-CIIFYGUR GELYN. Oni bae am y ddwy adran yma o'n Llynees (a) Buasem ni sydd gartref yn new, eisiau bwyd; (b) Buasai y Germaniaid wedi goresgyn ein gwlad-a chyflawnir ynddi vveithredoedd gwaeth nag a wnaeth yn Belgium. (c), Buasai ein Byddin ni yn Ffrainc WEDa GAEL EI GORCHFYGU. Y FYDDIN A'R LLYNGES. Ma.e (a) a (b) uchod o bosibl yn ddigon am. lwg heb imi egluro ymhellach. Ond mae dl- byniaeth y Fyddin ar y Llynges efailal yn gofyn sail- o eglurhad. I'r neb sydd wedi meistroli A.B.C.. rhyfol nid oes angen dweyd mai gofal cyntaf o phen. af maeslvwydd yw diogelu ";wlenydd" ei Fyddin, hyny yw y ddwy ochr allan. de ac aswy y Fyddin. Os hydd "aden" ("wing" neu "flank") y Fyddin yn agorecf i ymosod- iad gan y ge!yn, peryglir yr boll Fyddin. Di- ogelir corff a c-hnnol byddin gan y ddwv aden. Yn awr edrycher ar linell Byddin Prydain yn Ffrainc. Gorffwys ei haden apwy ar lan y Sianel; mae ei hnden ddeheu yn cysylltu a aden aswy Byddin y Ffrancod' ger Per- onne ar lannau'r Somme, ac mae aden dde- heu Byddin Fframc drachefn yn cyffwrdd eyffiniau yr Yswisdir. Yr unijr ffordd felly v geill y gelyn ymosod ar ystlys nini aden ein Byddin ni yn Ffrainc yw o'r Hianel. neu ar aden Byddin Ffrainc. drwy'r Yswisdir. Yr' "'af dybid oedd ym mryd y Caisar i'w wneud pan ga-sglodd y Fyddin fawr newydd ar gyff-j Iniau yr Yswisdir yn ddiweddar. Y bliona,f i ——— 1 oed.d bwriad, a nod, ac amcan holl ymdrech. ion Byddin Germani yn Hydref, 1914. ,Y pryd hwnnw aeth yn rhedegfa rhwng Byddin Ger- ¡ rmAB>;ddm Prvdain pa un ?r-ddwy fedrai fyned heibio i "aden" y Hall a chyrhaedd y tu ol i'w Byddin. Tonnau'r Sianel roddodd derfyn ar y rhedegfa. Ombai j™ v Sianel ealliai Byddin Germam y pryd hwnnw fod w^nr myned o'r tu ol i'n Byddin ni, ac wedi gwneud diwedd arni. Os. a phan, yr ymes- yd Germani eto ar Fyddin Prydain, yr un fydd yr amcan—cyrraedd glan y mor fel y niedro dorri cysylltiad ein Byddin a Phryd- ain. Gwyliadwriaeth diflino ein Llynges yn unig a. rwystrodd hynny hyd yn hyn; gwyl- iadwriaeth effeithiol a diflino ein Llvnizes YN UNIG a all rwystro'r gelyn i wneud hyn eto. I CYNLLWYN Y SUDDLONGAU. I uyna oedd un o amcanion mawr yrrigyrch gorffwyllog barbaraidd sudd-longaoi Germani y mis yma (Chwefror). Prin, efallai, y dis- gwyliai'r gelyn y medrai'r sudd-longau ys- gubo'r Sianel eu hunain. Np., yr oedd y cyn- lIun yn ymestyn ymhellach na hynny. Cynilun y Caisar oedd gyrru'r sudd-longau i For y Werydd, yn y gobaith y tynnai felly nifer o longau rhyfel Prydain sydd vn awr yn gwylio Mor y Gledd. draw i'r Wer- ydd i erlid y sudd-longau. Gwanheid felly y wyhadwl'laeth ar For y :Gog^dd, ac ar allj Tlvn Pry dam yno. Y DB galla.sai Llynges Germani ■ fentro allan eto i'r mor, a naill a'i gwne:ld rhuthr ? Sianel, gan beryglu aden Byddm Prydain yn Fframc. neu ynte lanio oyadm gref o Germaniaid ar draethau Lloegr. Yn Wlr fhwareuodd rhai yn y wlad hon yn i'w ddwylaw. gan alw ar yr awdur- dodau i yrru adran o Lynges Prydain allan i'r Werydd i ddal y mor lofruddion haerllug. Boddlon iawn a fuasai'r Caisar i golli pob sudd-long a feddai pe. trwy hynny, y gallai ddenu Llynges Prydain i lacio ei gwyliadwr- iaeth neu i leihau ei gallu ym Mor y Gogledd ddigon iddo ef allu mentro gyrru Llynges Germani allan. i Ond, fel y gwelwyd, cafwyd moddion eraill i gyfarfod yn dra effeithiol a pherygl y sudd- longau ym Mor y Werydd. Nid yw hyn yn J golygu na suddir llongau masnach ganddynt I yno eto; eithr gplyga mai methiant sicr a fydd yr byn oedd gan y Caisar mewn golwg fel yr eRlurwyd uchod. Gwelir felly mor hanfodol yw cadw i fyny nerth cyflawn ein Llynges Rhyfel a'n Llynges I Ma?na?h, ac mor anhebgorol angeniheidiol i ¡ hyny yw cadw nid yn uni? ddigon 0 griwian j i'r ddwv aden. ond DTOON 0 WEITHWYR N'ITYTOR nfWYDIANT sy'n cyflenwi angen- rheidiau pob adran o'r Llynges. DIFA NERTH BYDDINOEDD GERMANI. Soniwyd o dro i dro yn yr erthy^iau hyn fod nerfch milwrol Germani yn pallu. Metha rhai o ddarllenwyr y "Genedl" ddeall paham a pha fodd felly y mae Byddinoedd Germani yn dal mor lliosog, ac yn alluog i ymosod fel y parha hyd yma i wneud. Ceisiaf egluro trwy gyffelybiaeth. LLYN Y FELIN. Lie na bo cyflenwad dihysbydd o ddwfr rhedegog bob amser wrth law i droi rhod y felin, cronnir "Llyn y Felin," fel y ceir, pan fo gttlw, digon o ddwfr i droi y rhod dros gyn- ifer o oriau ag y bo angen. Weithiau cyflen- wir dyfroedd y Llyn gan nant fechan, neu weithiau ddwy neu dair, ac mae darpariaeth drwy yr hwn y gollyngir i droi rhod y felin y dwfr sydd eisieu, tra y gadewir i'r hyn nad oes ei nngen i redeg ymaith i'r afon. Deil y j Llyn ddigon o ddwfr at alwad cyffredin rhod y felin. Ond pe bae dwy felin yn ymddibynu ar yr un Hyn rhaid fyddai i'r naill neu'r llall ddioddef os na ellid chwyddo y cyflenwad dwfr yn v Llyn. Pe bae tair neu bedair melin, a phob tin a'i rhod yn galw am ddwfr yr un pryd rihaid fyddai cael un o ddau beth -naill a'i Llyn llawer mwy o faint, neu ynte ddarganfod rhyw ffordd i gael mwy o ddwfr i redeg yn barhaus i'r Llyn. Pe amgen, sych- ai'r Llyn yn y man-a rhaid a fyddai i rod pob melin sefyll. Pvna'r ddameg. Wele'r esponiad eto:— Llyn y Felin yw Byddin Germani, y Mel- inydd yw y Caisar. Rhod y Felin yw Ffrynt y Brwydro. Amcan y Melinydd oedd malu Ffrainc a Rwsia, ac yna os byddai ganddo ddwfr dros ben, malu Prydain wedyn. Tuagat hyn bu am flynyddoedd yn cronni dyfroedd Llyn y Felin, yn ychwanegu beun- ydd at rifedi ei filwyr. Yr oedd ganddo ddig- on o ddwfr wedi cronni i gadw'r ddwy rod, un yn Rwsia a'r llall yn Ffrainc.—yn troi am I chwe mis. Credai y bnasai wedi gorffen malu ymhen y chwe mis. Camgymerodd yn ddy- bryd. Daeth Prydain i'r maes, ac yn lIe dwy I ^d yr oedd tair. Gwelai'r Melinydd y rhed- ai holl gynnwys y Llyn allan os na chai rhag- or o ddwfr i'r Llyn. Cloddiodd ffos i ddwy afon arall-Twrei a Bwlgaria. Rhedodd dyf- roedd y rhai hynny i Lyn Germani. Ond cod- wyd rhodau newydd dachefn, un yn yr Eidal a'r HaJl yn y Balkans, a'r ddwy hyn yn galw am ddwfr fel y ileill. Yna codwyd rhod ar- all yn Rumania fel yr oedd chwech rhod yn galw am d<fwfr, ac yntau y Melinydd wedi darparu am ddim ond anghenion dwy. Ac eto mae r chwech rhod yn dal i droi o hyd. Pa fodd? Trwy dreisio rhyddid eraill. Rhaid oedd cael rhagor o ddwfr i'r Llyn, gan fod ffrydiau Bwlgaria a Thwrci yn dechreu sychu. Yr oedd ganddo yn aros dair 'ffyn- honell cvflenwad eto, sef- 1. Yr hen filwyr dros yr oed milwrol ar- ferol, a'r bechgyn ieuainc a ddeuant pan yn 18 oed yn naturiol i'r Llyn 2. Y dynion a arferid eu hesgusodi rhag bod yn y Fyddin—megys gweithwyr, siop- wyr, ysgolfeistri, etc. 3. Y dynion yn y gwledydd a oresgyn- wyd ganddo. Ni waeth gan y Caisar o ba le na pha sut—cael dynion i'r Fyddin oedd ei unig nod ef. Edrvcher ynte pa fodd v cloddiodd y Caisar y tair ffos yma er mwyn cadw digon o ddwr yn y Llyn i barhau i droi v chwech rhod. 1. Dechreuodd alw ers dros flwyddyn a. banner yn ol ar yr hen filwyr dros yr oed milwrol. Llynedd galwodd y bechgyn 17 mlwydd oed i'r Fyddin. Eleni mae wedi ?"? Y bechgyn 16 mlwydd oed i'r rheng- oedd. Drwy y moddion hyn en fodd dros filiwn yn rhagor llynedd ca eleni o bosibl dnchwarter miliwn. Ond svlwer mai BENT IT YC A ()'R DYFODOL Y MAE. 2 Rhaid oedd iddo wrth weithwvr er- aill i gymeryd lie y gweithwyr a yrrid i r Fyddin. Felly mae pob merch a gwraig yn I Germani yn agored i gael eu gorfodi i wneuthur gwaith dyn, modd y gall y dvn fyn'd i'r Fyddin. Am yr un rheswm y caethgludwyd y miloedd o Ffrainc a Bel- gium i Gemiani i weithio. ac y gorfodwyd carcharorion rhyfel i weithio yn lie y dyn- ion a alwyd i'r Fyddin. Ond danghosir mor brin yw y cyflenwad erbyn hyn gan y ffaith fod milwyr a glwyfwyd yn y brwydro llynedd. ac a gollasant glnn neu fraich, neu ^veithin.u v ddwv plun, YN OL YN Y FYDDIN HEDDYW yn gweithio y Mach- ine Guns—yr hyn a allant wneud ar eu heis- tedd. 3. Gorfodir y Pwyliaid (dvnion Poland) i yniuno a'r Fyddin. Ca'r Caisar dros fil- iwn a,rall oddiyno. L Ond erbyn hyn mae'r ffrydiau newydd hyh

 Y SAITH BARNWR. Y S.A.ITH BARNWR, Ddydd Gwener. yr oedd yr Arfflwydd Brif I Farnwr, a'r Barnwyr Darling, Avory. Row- I latt, BaiHiache, Atkin, a Sankey. yn eistedd mewn Llys Arbennig yn Adran Maine y Bren- in, i wrando pwynt arbennig yn achos Doyle ac O'Donovan, y rhai a gondemniwyd i farw gan Lys Milwrol. ynglyn a'r terfysg yn Nub- lin, a dedfryd a gyfnewidiwyd yn ddiweddar- acli i garchar. Y mae'r dynion yn apelio yn erbyn eu ded- fryd ar y tir nad yw'r tmseddau ag y ey- huddid hwy ohonynt yn dod o fewn terfynau Deddf Amddiffyniad y Goron.

t Prynodd dyn gath am 2s, ac yn ddilynol t daeth a ffortiwn fawr idab. Gwerthwyd y I cathod bach am 50p yr un Gwrthododd 200p am un o'r cathod, enillodd lawer o wobra.u.

DATGANIAD Y PRIF WEINIDOG, GALW AM RAGOR 0 I ABERTH. ILLEIHAUIR -DAD,FORION. I IE, COFFI, A COCOA. 1 CANMOL Y %NEWYDDIAD- URON. EU G WAS AN AETH I'R WLAD. I jjdyuVi Gwener, gwna-eth y Prii W einidog j oatgaiiia.Q hir-dd.sgwyjiedig ynglyn a r cyi- ynguuiau parttied y dadforion, Yr oedd ei brit bwyntiau fel y canlyn: i ma J1 wydcAa-it y -Galluoedd Cjingrheir- 101 yn 4ibynu ar tin anedr i gyfarfod a phrob- itm anodd y dadforion. Yr oedd dros dllwn t o duncii, i yn y cyfeiriad hwn wedi cael ei gyiyngu i Fframc yn gyfangzb) Am gryn umaer yr oadd prinder yn y cvieiriad hwn ar I gyfer angiienion ■cyiffredinoi y geneai, iic hyd yn oed ar gyfer anghenion pwysig y Fyddin. Yr oedd y sefyllfa yn galw oni y mesurau. liyntaf. ■Os 3 cymerent fesi-ii-att llym galient gyfarfod a'r perygl. Os na wuaent hyn golygai dry- cliineb. Yr oedd angen am aberth aruthi-ol ar ran y boblogaeth, a lhoddir prawf ar y Lljywodraeth Genedlaethol gan yr ateb a rodd- ir. Gobeithiai'r Llywodraeth y gallent daro ar gynllun i dolelio'n effeithiol a'r badau- tanforaiwl, ond bydidant yn euog o diosedd ffol os yr ymorffwysent ar y dybiavili y gall- ant sylweddoli'r gobaith yna. Nid oedd- moddion diogel i sicrhau buddug- oliaetth heb vmlld, y badau-tanforawl o'r djyfn- der. BwViedir ar hyn obryd wneud i ffwixw A phopeth nad oedd yn hc)llchl, angeixrheidiol, ac a, ddygid yma o wledydd ereill, er mwyn cyfarfod, a'r bi-obieni' o gael digon o longau i glucJo'r pethau angenrheidiol. Rhaid oedd ymosod ar y coed yng ngihyntaf. Gellir cyn- hilo'n flylweddol iawn yn y cyfeiriad hwu. Gdiir qj'nihilo llaw-er wrth gedsiio gwneud Ffrainc a Phiydain Fawr yn hunan-gynhaliol gyda. choed. Yr oedd digon o gocd yn y wlad hon i oroesi'r rhyfel, pe y caent y llafur ar gyfer hynny. Awgrymai'r priodoldeb o gyflogi 'coedwyr a ehoediwigwyr ar gyfer y gwaith hwn, ac i gael cynorthwy dynion heb fod yn grefftwyr. Hfhaid cael llongau i gludo mwn haearn am unrhyw goat. Yr oedd digon o'r mwn yn v wlad hon, ond yr oedd o fath gwa-hanol. l'oir y mwnau hyn yn <S\vytld Lincoln, Cumber- land, a lleoxld ereill, end yr oedd eisieu crlfft- wyr. Ar hyn obryd yr oeod y stociau bwyd yn llawer is nag y buont o fewn cut neb sy'n fyw, a phriodolid hyn yn benaf gvnhaeaf drwg. Er mwyn iachawdwrfat-tii y genedl, rhaid oedd gwneud pob ymdrech gynhyddu cvnnyrcH y flwyddyn hon. Bu,asai yn llawer haws gwneyd y gwaith pe buasai we,di cael ei wneud ers amser maith yn ol. (Cym). Gofynai am gydymdeLmlad i WeIll; idogion fel Mr Protheroo, yr hwn oedd yn gweithio o dan anhawsterau mawr (Cym uchel), ac wedi gwneud gwaith mewn chwecn wythnos dclylasai fod wedi cael ei wneud ers dwy flynodd yn ol. Rhaid oedd denu'r fferm- wyr i ychwanegu at y tir diwylliedig. Yr aradr yw ein gobaith. Nidi oedd yn cytuno yr ai'r iprisiau i lawr ar 01 y rhiyfel. Byddai Germani yn prynu mwy nag erioed. Yr unig ffordol i sicrhau gweith- rediad buan oedd sicrhau isaf-bris am gvfnod penodbi i r ffermwyr. Bwnedid rhodidi is- rif cyflog o 25s i lahrwyr amaethyddol. Rhodd- ir sicrwydd aim yr is-rif cyiflog i bob dtyn oym- wys l-liwng yr oedraiia-Li a gynhwysir ynv; liighynllun (Mr 'Chamberlain. Rhoddir si< r- wyd,d aan y cyflog di-wy'r cyfnod ag y rhoddir sicrwydd am y prisiau. Rhoddir awdurdod i FwrdJd Amaethydd- iaeth i orfodi diwyllio'r tir. Bwriedir rhoddi I sicrwiydd am isaf-bris o 60s y chwarter am y gwenith y flwyddyn hon. Yn 1918-19 byddai y pris yn 55s, ac yn 1920-21-22 byddai pl 45s. Y na. ùleuai i dierfyn. Bydd ceirch yn 58s 6r y flwyddyn hon, 32s yn 1918-19, a 24s am v tair blwyddyn nesaf. Ni roddir sicrwydd ond am 6p y dunell am y pyttatws, yn ystcd y flwyddyn nesaf. Yr oedd eisiau rhagor o gyf leusterau i gludo ar y mor, ac yr oedd? Itali a Ffrainc yn eitfyn am ragor o longau. Aeth Mr Lloyd George vml-)4 n a cby'eir- iodd at y papyr. IIY mae PaDv:! I reddai. "yu trethu llawer ar ein Ilori, t-; apyr ar gyfer newyddiaduron a phapyr ar fcyter pacio. 1 Nid wyf yn sicr pa un ai fel nioet^au. eys-ur, etimwlant, ynte angenrhaid bywyd y dyl- wn ddielio a'r newyd'diaduron (Chw.) Nid wyf yn gwybod pa un a ddew sii oyii p: agai raid iddo ddewis rhwng ei free was', uju ei Ilewyddiaùlur. Ond nid oes ),Mh, iiet:j nad yw'r holl newyddiaduron wedi »od gv nor- thwy aruthi-ol i ni i ddwyn v rhyfe! ymilaen yu effeithiol (Cym) Nid oes .orawf gwell o hyn na'r llwyddiant a gyrh'ie Idwyd gan Gaiighijllor y Tiysorlys gjda r Ben^hycia.d Riiyfel diweddar (CjTn.) Yr wyf yn sicr mai ef iyddai'r cyntaf i gydnabod fod y llwyddiant hwn i'w briodoli i fesur mawr i'r gefnoc"a»th wladgarol a roed iddo gan lie wy ddiad uion y wlad. IOnd rhaid cyfyngu ar dudalenau y newyddiaduron. Yn Ffrainc y mae'/ new- yddia/duron yn ymarferol wedi cael eau torrl i lawr i ddwy ddalen, ac yr wyf y;n canfod eu bod, yn ymarferol wedi gwneud y r un peth yn Itali, ac yr ydym wedi dod i/r casgliad fod yn rhaid lleihau y papur defnyddiau papur a gludir i'r wlad hon. Yri 1914, dvg- wyd 1,800,000 o dunelli i'r wlad on. Lleiha- vvyd hyn i 1,200,000 gan Mr Ruriciman. Bwr- iMiwn hanneru hyn, a lleihau' y daotforion blynyddol i 640,000 o dunelli, f a'r cyfryw i gael eu rhanu'n gyfartal rhwng y masnachal, argraffu a phacdo. Qydnabydciwn fod hyn yn galedi mawr, ond y mae airbed 640,000 o dunalli yn ychwanegiad pwysiij tuag at ein sicrwydd cenedlaethol, a theimliaf fod hyn vn I orfodoJ. < jJaw yr hon fwydydd angenrheidiol ar v rnestr rydd, ond cyfyngir ar beijhau nad j-dyn yn hollol angenrheidiol. "Yn'an iawn f oddog iawn yr ydym wedi dod i'r casgliad fod vn rhaid i nl gyfyngu ar afalau, bananas, grapes, al- I ra p es, al- Aiiondis, a oiinau. Rhaad cyfyr ign 25 y cant ar gyflenwad 1915. Lleiheir y tyniau salmon 60 y cant. Rhaid lleihau te t,ramor yn gy-fai gwbl, ac i raddau neilltuol 'jryfvngir ar y te Jndiaidd. Rhaid atal y coiffi hefYd. Y mae stoc fawr o hwn yn y wlad hi-,in, yr hwn mewn amseroedd cyffredin a fuasad'n myned dros- odd i Germani (Chw.) Rhaid «ita'l oocoa hefyd" Aeth Mr Lloyd George ym laten a dywedodd -"Y mae cyflenwad .bwyd wlad hon yn llawer is nag y bu erioed o 'r blaen, ae 11;0 a Iwn gyfiawnhau gwneyd dajfnydd o sn-miiii mawr o ddefmyddiau bwyd wneud aim ar wahan i fwydo'r genedl. Vn 1914. ewneirf 36,000,000 o farilau ogwrw, ryn 1916, 26,b00. 000, ac yn awr yr ydmni we.di dod i lawr i l8,0c0,000. Y 9n dd-11 Wig nad oes neb I stocio t)wy<tydtt i r o godi'r prisiau. Ni addefir hvnyna. Yn yr achos- ion hynbydd gan Reolwr y Bwyd reolaeth lawn ar y prisiau." 1 Ar y diwedd dywedodd"Os y gwnawn yr holl ?bet-h?u hyn, yna. gfjll-wn yn onest wyr-- ebu'r gwaethaf ail y ge' wneud (Cym uchel). Y gwaethaf! ac. ar gyfer hynyna y dylem barotoi."

GWAELEDI* TIRFEDD-I IANWR. Y mae'r Anrhyd. T,\ G. Wynn, Glynllifon, a Bodvean, sir Gaeranrf0n, yn ddifrifol wael < yn ei breswvlfod Y' fl Bodfean. ger Pwllheli, j Cafodd pneumonia ychydig ddyddiau'n ol, a j dywedir ei fod me" m cyflwr peryglus. Mabi ydy"1 i'r diweddar Arglwydd Newborough.

MARWOLAETH IY PARCH. Df.NiEL ROWLAHDS, M.A., I BANCOR. Fore heddyw. daeth y newydd trist i Gaer- najfon, iod yr hybarch Daniel Rowlands, M. A., wedi yinadael a r fuchedd hon, fore: ddydd Sadwrn. yn 90 mlwydd oed. Bu ar y dalar am ddiwi'nod iiia It-li. a thynodd gwys uniawn i'i' pen. Efe erbyn hyn oedd y gwein- idog ordeiniedig hynaf a berthynai i Gyiundeb  y Methodistiaid Calfinaidd yag gogJedd ? Cymru ordeiniesid ef yM 1857, ac ni bu bwlch yn ei wasanaeth o hyny hyd ei farwolaeth. Gwr urddasol ac anwy] ydoedd, glan ei bryd, pur ei foes, a diargyhoedd ei ymarweddiad.— "Israeliad yn wir. Treuliodd oes lafurus, llawn yni ac ymroddiad. Llanwodd gylclioedd uchaf y Cyfundeb gydag urddas a pharch. Efe oedd Llywydd Cymdeitha«fa'r Gogledd yn 1881. a'r Gymanfa Gyffredinol yn 1890. Bu yn Brif-athro Coleg Xormalaidd Bangor o ]867 hyd 1890 a gwasanaethodd fel golvg- vdd i'r "Traethiodydd" o 1865 hyd 1891. Yr oedd ts ysgrifenwr gofalus a chwaethus, a chynyrchodd doraeth o ysgrifau igwerthfawr fel a.dolygiadau ac erthyglau. Palla amser i ni fanylu heddyw ceir cyfle eto i ymhelaethu. Er y gellir dweyd ei fod o ran ei oedran mawr megys "tywysen lawn, yn addfed jwn i'i- iie." chwith fydd gan filoedd glvwed am ei ymad- awiad. Cleddir ddydd Mercher. G wasan- aeth yn y ty am 1.30. ac yn nghapel Twrgwyn am 2 o'r gloch.

I SYR OWEN THOMAS. I DIOLCH I -AIR. DAVIES. A.S. I Derbyniodd Mr. Ellis Davies, A.S., yr Œnvn a alwodd sylw Ty'r Cyffredin at adroddiad v I pwyligor sydd yn delio gydag achos Syr Owen Thomas, y llythyr a ganlyn oddiwrth y Marchog:— larch()g "Cartlon House, Regent Street. Llundain. S.W. Chwef. 21, 1917. "Fy anwyl Mr. Ellis Daviesr,—Diolch yn fawr i chwi am eich safiad dewr ar fy rhan. Yr wyf yn hollol fodlon ar y datganiad a wnaed gan Mr. MacPherson yn y Ty neith- iwr, a phe na buasech cliiii wedi dangos ys- bryd ymladd gwirioneddol ac hefyd wedi par- otoi eich hunan ar gyfer dadl. ni fuasai'r dat- ganiad wedi ei wneud byth. "Y mae Syr Herbert Roberts a Mr. Haydn I Jones wedi cymervd dyddordeb yn fy achos, ond v mae y weithred hon o'ch eiddo chwi ym mvnu cael tynu'n ol y gwarthrudd anghvfiawn j hwn ar fy enw da. yn goron ar yr hon waitii da sydd wedi cael ei wneud mor gsredig er fy mwyn. fy "Os gwelwch yn dda derbyniweh fy niolch- garweh goreu am vr oil- ydveh wedi ei wneud drosof. ^—Yr eiddoch. OWEN THOMAS." I

Y MILWR GOR- I PHWYLLOG. CONDEMNS) G W A R CHE 1D W A ID. Pasiwyd penderfyniad cryf mewn cyfarfod a fu gan lilaid Lafur Leeds, nos lau. yn er- byn gwaith Bwrdd Gwarcheidwaid Bramley, yn hawlio 8s, allan o 26s o arian wythnosol gwraig i fiIwr, gwr yr hon oedd yn y gwall- gofdy. Dywedwyd yn v cyfarfod fod Pte. E. E. Dickinson. Armley, wedi yniuno a Chat-rawd y West Yorkshires, ac wedi derbvn y nwvon gwenwynllyd ar faes y frwydr dair gwaith. Ar ol v trydydd tro tiossilwyddwyd pf n Ys- byty i Wallgofdy West Riding, ym Menston. Caniateid 26s i'w wraig a phedwar plentyn, ac o'r swm hwn hawliai Gwarcheidwaid Bramley. 8s yr wythnos tuag at gvnnal y gwr. Dywedodd'Mr. T. Rushton. aelod o War- cheidwaid Leeds, nad allai feddwl am unrhyw Fwrdd mor ofnadwy o greulon. ac mor fyrr o Rynwyr cyffredin t Dywedodd 3.1r. J. Macrae fod y parti wedi c.ael barn bargyfreithiwr ar achos blaenoro! a ddvgwyd' yn erbyn v Bwrdd. ac wedi cael en sicrhau nad allai;r Gwarcheidwaid hawlio dim oddiar y ddynes tuagat gynnal ei gwr, Dywedodd Mr. A. Grant, clt-rc "Bwrdd Gwarcheidwaid Bramlev. m^i awdurdod v pensiynau ac nid y Bwrdd oedd yn -n hyn.. Nid oedd y Gwarcheidwaid wedi der- byn yr un ddimai o'r -triir. ,ncl, yr oedd o fewn eu gallu i fyned y tn hwnt i'r hnwl a gwVth-gwneud eu dyfarniad.

» DYRYSUR FFERM I WYR. PROTEST MEWN TRIBüXLYS. I Gwnaed protest gref yn Nhribunlys Apel Shropshire, yn erbyn gwaith yr awdurdodau milwroA yn galw i fyny ddynion oedd wedi cael rhyddhad, cyn rhoddi rhai cymwys yn eu ll'j. Wrth apelio dros ei fab dywedodd Mr E. P. Lewis, fod y bachgen wedi cael f: alw i f^ny dair gwaith, a'i anfon adref ddwy waitn oherwydd nad oedd ei eisiau. id;! 1bÏr ffermwyr ddwyn en gwaith ymlaen hyd nes y rhoddid terfyn ar v dyrysuch hwn. Cefnog- wvd y brotest gan yr Ilenadur Lander, dros Fwrdd Amaethyddiaeth.

APEL AT HDLL EGLWYSI AC YSGOLION SUL CY-M, RU. :¡ mae v llyfryn bychan hwn, sydd mor dlws ei wedd, yn dangos rban o ing y rhyfeJ orchyll hwn. Nid yw ond rhan fechan o'r gyflafan, ond mala iddo berthynaa agos a ni fel eglwysi Protestanaidd. Cyn y rhyfel yr oedd ymdreeh ddiflino mewn llawer rihanharth yn Ffrainc i ddwyn y bobl at y Testament Newydd, at Grist. Ac erbyn hyn y mae yr oddiaith wedi mjyned; dros lawer o'u capeli a.'u hysgoldai, a channaedd o'u cartrcfi. Yr mae y cynulleidfaoedd bychain, athrawon 1 icxjs- gyblion, ar wasgar; a lliaws o'r rhai ffydd- lonaf na ddeffroir mo honynt mwy hyd nes nt.gorn Dxiw eu galw ynghyd. Ond y mac yrio eto wroldeb yn aros yng nghalonau gAvyr a gwragedd da. Cadwant y lamp i losgi yn loytnder ncs, gan ddisgwyl am y wawr. Apel yw hon am gymori-h i gynnal y gwaith ar ixyd y tymor cyfyng na welir ei derfyn eto. ac i 3,il adeiladu'r cvsegr mewn llawer llan a thref pan ddaw heddweh. Dyina waith Cristionogol y gall pob calon hnwddigar a da gyfrannu ato. "Dygwch goed, a.c adeiledwcn y ty; mi a ymfod,dilonaf ynrldo, ac y'm o- I go neddir, medd yr Arglwydd." Dymuncm i'r Ystrol Sul yn arbennig ei chymorth drwy Gymru oil, ac yn y cylch- oeda1 Oymreig tu all an i Gymru. Yn Lloogr crymerir rhan flaonllaw gan Gynulliadau'r 'Brodvr (Brotherhoods) a chan fad yr Ysgol Sul Gymrnig, mewn rhyw yst.yr, yn oyfate>b i'r rhia.i hyn, c-vmered ei lie wrth en hœ1¡r hwy, 0111 iiid, ydys am gyfynsu yr vm- di-ech i'r sgolion Sul; gwnaed1 yr holl eg ■ IA-vsi eu rbin hyd- v galbnt. Wrth gynhovth- wyo yn y gymwvnas hon, gwneir g", itit n erys yn hir ar ol i'r rhyfel ddarfod claw a ni i ",gym(hH.h1 dioddtefirdau" ein C' d-ere1- yddwyr. a bydd yn ddblen euraidd i gryfnau I nnrteb Eglwys Crist. t

DIFLANTAD MERCH FFERMWR. Y mae cryn gvffro wedi cael ei achosi vn y Drefnewydd ohprwydn d?nnlad Mi? M??- gie EVans. '? oed, Cefnllvdan. mei-th i ffen- 11 wr adnabyddus. Yr oedd ym marchnnd y Drefnewydd. a phrynodd nwyddan am yr i wythnos. yna rhoddodd liwy vn°g T-^herbyd ei thad yn nghowrt yr hotel. 'Tundau o'r eloch giwelwvd hi yn cerdded i gyfeiriad ei chartref, a byth er hyny ni chlywvd dim o'i hanes. Dechreuodd v teulu anesm\^ytho, a hvsbys- wyd y plismvn, y rhai yn ddiweddarach a chwihasant vr Hafen, yr hon sydd yn llifo dros ei glanau. Nos Ian. canfnwyd gwlawlen boneddiges ar Jan yr afon. ac ofnir fod Miss Evans wedi boddi.

I LLAI 0 BYTATWS. f 1"1: ACHOS A'R FE'D-DYG IN IAETH. l?- TA Y?Ti. "Yr unig ffordd i ddelio a phrinder v py- tetwa ydyw i'r prviiwyr ymhobman tuvnu nanner yr hyn arferent wneud," maddai Mr Thomas Major, o'r Great Northern Potatoe Market, Llundain, dayoH Gwener "Yn iioi- beaoli, Swydd Linooln, un o'r gorsafau lie y llwythii- rnwy.af o bytatws, nid oedd ond digonto dryciau yno ddydd LIun i O,udo gwt"- ddili y .pytatws üedd yn ar'.s eJ ddydd Sad- wrn, a dydd Ma,wrth nid oedu yno ond pump o dryciau ellid 1 wyUio. Y mae hyn yn nod- weiddiadol o'r hyn w syd3 yn dlgrwvdd ar hvd a Ued y wlad. Os v gweHha'r t-vw-ydd, v mae'n fwy na thebyg y bydd y cyflenwa<iau'n lLai nag ydynt ar hyn o bryd, ¡gal] y bydd y fferm- wyr yn brysur gyda'r tir ar gyfer y ci-op nesaf. FoliN-, i- mae'r feddyginiaeth yn gor- weoid mewn deinyddio llai o 50 Y Cdnt, o ivy c?t!il G Ln, t-atws." Yr oedd y prii>&ar i'w ganfod yn amlwg yn yr holl .farchnadioedd yr wythnos ddiw- eddaf. Ym Mirminghaim. yr oedd y prinder yn fiawr iawn, ac y mae r,a¡ sydd yngly-n a'r fasnaeh yn awgrynra y dylai'r Llywodraeth feoldianu'r holl stoc. a'i rhanu rhwng.y fyddjn a.'r trigiQlion. Ni chaed cyflenwad o gwbl i Abertawe yr wythnos ddiweddaf. Y mae cvf- ttuwerthwyr allan o stoe, a'r cyflenwadau yn 4 L tncaii,?y t i? i fi.d iia d isel gan fan-werthwyr. Amcangyfrifid nad oedd end pum' tunell yn y dref i gyd. Y mae nifer o siopau pygod wedi eu cau. ac Inid ellir cael pytatws ar gvfer Ysbx'tai'r Grcms Goch.

LLADRATA SIWGR. I ARWEINWTYR CYMDEITHASOL. Gan weitiLredu ar eu hawdurtLod o dan Ddeddf Amddiffyniad y Goron, cymerodd pliamyTi Dublin, a'r Cwnsta.bliaid Brenhinoi Gwyddeliig, aanryw bersonau i'r ddalfa, mewn gwahanol ranau o'r Iwerddon, nos Fircher a bore dau. Ymliiith y rhai a gymerwyd i'r ddalfa yn Dublin yr oedd y rhai a g,-tiiiyn:- Darnel Figgis, awdwr Gwyd'dielig adira- bytidus, yr hwn a gymerwyd i'r ddalfa yn ei gartref yn Achill, Swydd Mayo, ar ol gwrth- ryfel y Pasg, yr hwn a anfonwyd i Loegr, ac a rjyddhawyd yn ddilynol. Sean T. O Kelly, aelod o Gorfforaeth Dub. lin, a'r hwn a garcharwyd yn Lloegr ar ol y gwrthryfel, ac a ry ddh a wyd ddau fis yn ol. J. J. O 'Kelly, awdwr adnabydokis, goiyg- ydd cyhoeddiad Pabyddol, ynghiyda Heiibert Mellowes* J. J. Rooney, Michael OFoghud3, Joseph Doherty, William Pedlai-, a l?'rank McCabe. Cymerwyd amryw i'r ddalfa yn Galwaj, Limerick, &c., ac yn eu plitb yr oedd George B. NiiehoUis, tWITR, a chrwner West Gal way; Patrick Thornton, athraw; Dr. Patrick Mc Curtan, meddyg yn Gortin, Tyrone. Dywcdir fod deuddag ar hugain wedi en cymervd i'r ddalfa.

DAL TERFYSGWYR GWYDDELIG. GWERTH JE150. Y"m Mrawdiys Llundain, ddydd Iau, cy- huddwyd cerbyxJwr pedair ar ddeg ar ^gain oed, o'r enw Reuben Harris, o ladrata 4iJ c- fagiau o siwgr, gwerth 150p. Ionawr g, an- fonwyd y carcharor i'r IVest India Docks i gasglu llwyth o siwgr. Ni w.elwyd y siwgr o gwbl, a thU!a deg diwrnod yn ddiweddarach, canfuwydy ceffylau a'r van wedi eu ga.(bel -i-n East Dulwich. Cymerwyd v carcharor i'r ddalfa yo Ler p\\1( ac awgrwnodd v pryd hyn fod wedi gadael y siwgr yn Commercial-road, a': fod wecii ei ladrata tra'r oedd ef ymaith. "Gwyddwn y buaswn yn cael fy nghybuddo o'i ladrata," medlcKai, "ac felly aethun: i LerpwI. Yn ddiweddarach cyflwynwyd ef drosodd i'r Cudd-Swydd'ogion Beard a Lacy, Llundain, a phan rood ef mewn gefynau i'r swy^Rdog olaf neidiodd yn gyffroli-, a jiwacdd- odd,—"Pe buasai yna chwech, ohonoch, a'r rhai'n (y gefynau) heb fod am fy nwylo, ni fuaisch yn fy nghyrrberyd." Caied y carcharor yn euog, a phrofwyd cy- huddiadu blaenorol yn ei erbyn. Bwriwyd ef i dair blynedd o benyd-wasanaeth. "Diolch yn fawr iawn, ] chwi, meddai r carcharor yn llawen. pan yn myned i lawT grisiau y gelL

TERFYSG MEWN MARCHNAD. YMOSOD AR FFERMWYR. Gwelwyd golygfeydd cynhyrfus iawn yn Lurgan, Swydd Armagh, ddydd Iau diwedd- af Ymgynhullodd torf fawr i'r farchnad, gan rybuddio'r ffermwyr ynglyn a'r pris a hawlid ganddynt am bytatws. Gwrthododd y ffermwyr eu gwerthu o dan 9s. y cant, yr byn a gythruddodd y dorf, a'r canlyniad fu iddynt ysbeilio'r cerbydau, a chludo'r pytatws oddiyno. Methodd y plismyn wneud dim i'r ymosod- wvr, a llanwyd y strydoedd gan dorf afreo!- us. gyffrous, a dig. Yn Dungannon, Swydd Tyronne, nid oedd ond deg llwyth o bytatws yn y farchnad, ddydd Iau, pryd yr oedd cyfartaledd o 70 0 lwvthi yno'n wythnosol er's dros bedair blyn- edd. Cymerodd y plismyn feddiant wo'r farchnad, a mynnasant gael gan y ffermwyr I lyrnu wrth bris y Llywodraeth. Gwrthododd y ffermwyr werthu, ac aed a'r llwythi yn 01.

r CYNHILDEB A GWAS- TRAFF. Ym Mwrdd Gwarcheidwaid Wrecsam, galw- odd .Mr. Tysilio Jones sylw at gofnodion aif- graffedig y Bwrdd, o safbwynt cynhilo papur, a chynhildeb arianol. Awgrvmodd y gelbd rhoddi ei gynwys yn hanner y He gymerir ar hyn o bryd. Yr oeddynt oil yn siarad am gynhildeb ar hyn o bryd, ac yma yr oedd- ynt yn gwastraffu papur. Dywedwyd fod ganddynt gytundeb ynglyn a'r argraffu, a dywedodd y cadeirydd hwyr- ach y gallai'r clerc drefnu gyda'r argraffwyr. Svlwodd Mr. John Roberts, tra'r oedd y Gwarcheidwaid yn cynhilo. yr oedd y Cyngor Sir yn hawlio treth ychwanegol o saith gein- iog. Yr oedd pob dyn a dynes yn rhesymol, ond yn sicr nid oedd i*ies w'in mewn Cyngor vn rhoi'r fath feichiau ar y trethdalwyr.

MARW CERDDOR ABNABYDDUS. Y DIWEDDAR MR. W. T. SAMUEL. Bu farw Mr. W. T. 'Samuel, G. a L.T.SC-, Caerdydd. o dan amgylchiadau trvchinebus iawn nos Wener, me-vn C,Ti:1]]f;, Gerdd^ro) ynglyn a'r Y'sgol Sul yni y cylch. Cynhelid yr wyl i ddathlu Gwyl Dewi. ^Tr oedd y plant, o dan arweiniad Mr. Samuel, ncwydd ro ldi datganiad rhagorol o "Teithio'r ydym tua Seion." pryd v gwelwyd ef yn gwegian ac yn syrthio oddiar v llwyfan. Yr oedd grand piano yn union o dano. ac oddiarni y eodwyd ef i fyny ac y clu-dyvd ef i'r ystafelT o'r npiitu. Bu farw'n fii-iii. Ni wvddai neo ei fod wedi marw. a hvsbysodd v cadeirydd! ep. bod wedi penderfynu myned ynJnen gvdag arv, inydd ara ll.— Y ng nehapel Caersaiem, Caernarfon, nes Sul (neithiwr) canwvd emyn p, rof am dano. a'r jreiriau o waith Mr. John Itees (loan Rhys).

-4 PLA LLYGOB. Y mae Aberdeen yn diocldef oddiwrth bla; o lygod, ac y maent mor ll:;o?og feI v mae. pob math o fusnes o'r bron vn dioddef collcfaion arianol trymion. Mewn cyfarfod a fn gan y prif vTneHthurwyi>. a'r D)'if fasnachwvr. ;>.p- wyntiwyd pwvllgor cryf i geisio dod i ddeall- twriaeih ar gynllun iproddi terfyn arnynt.

OLL TN SYCln" » MYNED YNLLA11 MAE'R DWFR YN Y LLYN. Tra pery y ¡I chwech rhod i alw am ddwfr i'w troi, rhaid fydd i ddyfroedd cronedig y Llyn ballu cyn hir„ PA BRYD Y DAW Y DIWEDD? Cwestiwn yngenau pawb yw, "Pa bryd y gwelir diwedd ar y Rbyfel?" Amhosibl i neb roi ateb pendant. Y cwbl a ellir ddweyd gyda sicrwydd yw fod Y DIWEDD YN Y GOLWG—eithr ai agos ai pell hyny pwy fedr ddweyd? Weithiau ymddengys y mynydd- oedd draw yn agos atom; bryd arall ym- ddanghosent ymhell oddiwrthym gwelwn y mynyddoedd, maent yn y golwg, eithr pa mor agos neu pa mor bell anhawdd yw dweyd. Felly hefyd gyda diwedd y Rliyfel. Yr wythnos ddiweddaf cafwyd dau neu dri o fynegiadau pwysfawr gan dd-ynion a ddyl- ent wybod. Dywedodd Syr Douglas Haig ei fod ef YN GW iBOD YN lCH. y medr Bydd- in Prydain dorri trwy Fyddin Germani mewn amryw fannau pryd y mynno. » Dywedodd Mr. Henderson, un o'r pump ar Gabinet y Rhyfel, y byddai'r Rhyfel drosodd cyn pen chwe mis. Dywedodd Mr. Neville Chamberlain yr en- illwn y fuddugoliaeth fawr olaf ar y gelyn cyn diwedd yr haf eleni os v gwna pawb yn y wlad yma ei ran fel y gwna ein milwyr yn y ffrynt. Ar y Haw arall mae awdurdodau milwrol y wlad hon a gwledydd eraill yn gwneud trefn- iadau i barhau y Rhyfel, os bydd rhaid', am ddwy flynedd eto. ACHOS SYR OWEN. THOMAS. Teimla Cymru benbaladr ddyddordeb yn I achos y Cadfridog Cymreig poblogaidd e. ddi- oddefodd y fath gam oddiar law awdurdodau milwrol ar y rhai y dylanwadwyd yn ormodol gan bersonau o'r tu allan i'r Fyddin, ac nad oedd ganddynt gariad at Gymru, Cymro, na Chymraeg. O'r diwedd gwnaethpwyd ef yn Farchog, ymgymerodd y Llywodraeth a thalu y treuliau yr aeth iddynt i amddiffyn ei enw da (1,200p, meddir), a thvnnwyd vn ol vn  gyhoeddus yn Nhy'r CySredin gan Ís-Y sg11f j | enydd Rhyfel yr ensyniadau anheilwng a di- sail a daflwyd arno llynedd gan Mr. Tennant I a Mr. Forster pan godwyd ei achos o'r blaen 1 yn y Ty. Am y peth olaf hwn, sef tynnu y j cyhuddiadau disail yn erbyn ei gymeriad gal- wedigaethol, diolcha Syr Owen Thomas yn f gynnes mewn llythyr at Mr. Ellis Davies, A. S., yr hwn, yngwyneb llawer o wrthwyneb- iad, a fvnnodd wasgu'r mater ymlaen. Ceir I lyn yr holl ymdrafodaeth wers bwysig i Gym- ru a'i Haelodau Seneddol. Dengys yn glir y ) Cymru FYNNU cael cyfiawnder a j chware teg pan ymgymera yr Aelodau Sen- i eddol o ddifrif a'u dyledswyddau. » AIL GODI BYDDIN CYMRU. Hyspysir yn awr fod ymryd y Llywod- raeth ail godi Byddin Cymru. Sefydlir yn Kinmel Park o dan reolaeth y Milwriad If or Bowen, fataliwn o fechgyn ieuainc 18 mlwydd oed a font yn Gymry, ac yn arfer siarad Cym- raeg. Addewir iddynt y cant Gymry fo'n medru Cymraeg yn swyddogion arnynt, ac y perchir eu cenedlaetholdeb. Dyna yn bollol yr hyn a addawyd gan Arglwydd Kitchener i Syr Owen Thomas. Torrwyd yr addewid hwnnw—nid gan Arglwydd Kitchener, ond gan eraill, ac ni unionwyd y cam hyd y dydd heddyw. A gedwir yr addewid newydd i Ifor Bowen sydd gwestiwn arall. Dichon y bydd y wers a gafodd yr awdurdodau milwrol yn nchos Owen Thomas yn rhyw gymorth iddynt i barchu addewidion yn well. BYRION Y RHYFEE. I Credai y Germaniaid y suddent filiwn o I dunelli o lwyth llongau masnach Prydain bob mis o dan yr oruchwyliaeth newydd. Gwnaeth- i ant yn ol y cyfartaledd hynv am y deng niwr- ] nod cyntaf yn Chwefror. Wedi hyny metha yn druenus a wnaethant. I, Dywed Llywodraeth Germani nad oes yr un o'i suddlongau newydd wedi cael ei cholli er j dechreu yr ymgyrch newydd. Celwydd noeth. Mae mwy nag un wedi cael ei dal, I a'u criwiau yn garcharorion gennym, ac am- ryw eraill wedi eu suddo y mis hwn. I fyny hyd ddiwedd mis Hydref diweddaf yr oedd Llynges Prydain wedi cludo dros y mor i neu o faes y Rhyfel- I Wyth miliwn (8,000,000) o filwyr; Naw miliwn a hanner (9,500,000) o dun- eHi o shels a chyfarpar rhyfel. Miliwn (1,000,000) o gleifion a chlwyfed- lgion MiJiwll (1,000,000) o geffylau a mulod i'r Fyddin. Yn ystod y deunaw diwrnod cyntaf yn, Chwefror, 1917, suddodd y gelyn .134 o long-. au masnach—ond yn yr un cyfnod da-eth 6.076 o longau (uwchlaw can tunell yr un) j dros y mor i borthladdoedd Prydain yn unig, a hwyliodd 5,873 o longau dros y mor o borth- laddoedd Prydain. Dyna gyfanrif o yn agoa i ddeuddeg mil o longau ar y mor-ac ni sudd- wvd ond 134 ohonynt. Mae dros dair mil (5,000) o longau masnach ar y mor yn v Ilwvbr a wylir gan sudd-longau Germani, BOB AWR o'R DYDD A'R NOS-ac yn ami a. diwrnod cyfan heibio heb golli un o honynt. I Dywedir fod can' mil (100,000) o Yspiwyr I Germanaidd yn America. Gorchymyna'r awdurdodau milwrol yn Ys- gotland nad oes yr un CREFFTWR i gael ei gadw gyda'r Infantry os bydd angen crefftwr o'i fath yn rhywle arall yn y Fyddin. Ond i ynt; X h ymru tynnir cre'fftwvr cyfarwydd o'r I Royal Engineers a gyrrir hwynt i'r gwarch- ffosydd lie na fwriedid erioed iddynt fod.