Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
11 PROHIBITION GYMRU. Galwad yr Amserau at Genedl y Cymry. MAE CYNGOR EGLWYSI RHYDDION CYMRU YN YM- DAFLU A'I HOLL EGNI I GEISIO ATAL GWASTRAFF. Y DDIOD YNG NGHYMRU, A THRWY HYNY GYNOR- THWYO I YSGAFNHAU CALEDI PLANT TLODION Y WLAD. YR UNIG FFORDD I HYN YDYW ATAL GWNEUTHUR- IAD A GWERTHIANT DIODYDD M E D D W 0 L YNG NGHYMRU, TRA PAROR RHYFEL AC AM CHWE' MIS AR OL HYNY. A GAIFF CYMRU EICH CYMORTH CHWI I GYMERYD Y BLAEN YN YR YMGYRCH HON? Drcs Gvngor Eglwysi Rhyddion Cymru, W. BEDDOE REES, Llywydd. JOHN ROBERTS, M.A., Ysgrifenydd Mygedol. D. MIALL EDWARDS, M.A Trefnwyr yr Ymgyrch GWILYM DAVIES, M.A., (Mygedol). AR WERTH "OOB SALE.—Several good Lurries, all i sizes and weighte, Bcrew brakes. Also eaoelient stroag Spring Cart, carry 1 ton, and OBEnglete good strong bet of Harness. Ftrti Porntfcure Tain ior Hire, Road or BaU.- J. Owen, Slate Quay, Carnarvon. to. WALLPAPERS from 41 p- roil. Any V' quantity, laige or smaB, supplied at WHOLESALE PXlbCES. Largest stock in Great Britain. Write for pofterns statiey cia- required (D«|»L 288*, BAIQQMW WALLPAPER CO., IJtÐ., MANCHESTER. SCRBWS-: 26b art; 2811x9, 7. Sd* <0 Wire* Cut and Wrought NtoLfa Staples, Tada, &▼«* Bbtta, and XaAfc eke., at Mn Wvcice. 25 to 28 nowlm- Wbofrwnip Pwiam.-c. W. iOagfet, SCiSmd Nail Wbrbi i6 to 28 B. Birvuofgbaa» B ARGAIN..S.-Tiovelv Finbroidered After- J3 noon tea doth; three duchess mats; two pilioTr cases; bolster. Will accept 5s 6d a- go paid. Frith, Wtot-gabe Arcade, I Bradford 57-Apt 7 **TYAU White Wyawkttee a White Leg- l honm, Oook a Cam strain at ddeori (batching). Stiings 4a., wedi 80 dethol o toa mil a ielr wedi bridio at ddodwy.—Mrs Jones, OigWir Poultry Farm, Rhoegadiaa. '6-May 34 ,T)BDVE to your prot t?at _ch hen can £ Uy an agp a week in Spriag on Kara- vtod Spbe (coefceiniog aroun d inaecto). Backets Sd., 6dL, 1& ftrtt chard, 33, Pool Street, Carnarvon. 57-A pi 21 DN SALE.-Flsb* ke", $ bms re" \? tered. wen found, mdy fm Bœ? at once to Pritchard, 1, High &sa&, Qarnarracu WERTH.—Bryn Dd Farm, Pen- !AL rhyndeudr&Ah, o byn i ddechreu mM Mai- Tir gwastad a chyttyrohiQI, gyda thy da cymwys i'w osod i ddieithriaid yn yr hat. ,%Be rhagorol o fewn militir i orsafoedd y Cambrian a Ffestiniog Pailway.-Pob man- sion IV cael gan Mr. Samuel Jooea, JSryn Dwyryd, Fanrbyndeudrafctlv SCOTCH OAIS—Mdstiy (firacfc rfom Scot- t land. SniW>l &w Good. VMtB??- A&Mdsnce, Pbtdœ, Regenerated fiotaito. Newmarket, V. taumkire QoH Fmder, Stand well, Barley. New Sacks Is 3c, Watt ] gadh "with order. Samples, E. B. Jones, & Oo.. i AbergeAe and IJesnrat- SBApi 12 DN 8 ALB—J3anpia. A. Cbvered S?pting ? (laA. Ad UAla or Iabr, or can awiV convertad Mto t nMrket c?? -???MB, 15, P001 Street. III&BLECLOTHv,t Lady offers three beau- tiful Irish Damask S"at>lecloiha nearly IMO yards •qnare, also six handsome serviette* —msoiied; perfect condition, accept 178 6d fcr lot worth double, approval willingly ftr- rOge^—^Write: A.X. 53, "Observer," Car- narron. SHORTHORN Calves for Rearing, from 0 record Cheshire Milkers and Pure Bved BulJa. Quotation at any station. No fanev prices. CorrestponCfene* a pleasure. FRANK DOBIE, Titteiton, Chester. "IBB.-An varieties for Breeding. U Most profitable, inexpensive and fas- J QMmtmg hobby known. Start now. Al- Cham- pion Songsters and odd Hena, Singin Mu?a. and British Finches. ReliaMe Parrot? Send lor List containing useful information free Self-acting Net Traps, catch all kinds 1.i-ds. 2s 2d; 2s 9d each, poet free.-IRudd, Special- í iat. NiDrwich. in. 22  ILL THAT INSECT, TOMMY.—Send j Kyour p" "out yonder" eome tina ct j waai, there's a big chance you'-ll have ¡ "companiona". A little Harrisons'a Pomade | kills every insect on hair OT body. jiabft J on having Harrisons'a Nursery Pomade, j "Tins of Comfort" at 4id and 8d. Sold by all Chemists-or by Post from Harrison. Chemist. Reading. — Carnarvon: R. Rö- b«*rts: TJang<)fni^ It. R. Jones; Bangor* J. Powen; Holyhead: R. H. WiUiaow-, POft. madoe: T. Jenkins; Bethesda: W. Morris • Oiocieth; E vle Hughes, and Co.; Pot Amlwr h R Ynneo y-groes: J. Elli« .Tnn„<: Amlwvh • R Jonen YN EISIEU BREAD. GROCERY, & PROVISIONS.— J) Assistants; bakers, and vanmen wanted Give full partiewters, stating wages required. E. B. Jones, & Co., Rhvl. 55-Aprl-15 i A- D.-Targe quantities of new-'aid j 'Y E>ffgs. Write offers and price required., and qnantibv yon have to offer. Cash on roceipt of Fc. gs. Hodgetts and Salisb uiry. GeH Street, Sheffield. f FURNTSHHD HWSE wanted for Aoi?uat. ) Send fnM particular to X.O. ()cø of j this paper. 60-Apt-20 ( YN EISIEU 1 XX71AJNTED.—A single-handed maid, age W t under 20, for a. small family. Good home, and liberal outings. Wages F.25 per annu=-Applv Mrs R. Elias, Troagol, Beech- wood Avenue, Finchloy, N.3. 61-Apl 7 DRSSSMAEENG.—Drymuna Mrs. Owen L (Bodrual.) hysbysu ei bod wedi symud o No. 2, Newborough Street, i No. 6, Segon- tium Terrace, lie y b%-riada gario yn mlaen ei busnes fel Dressmaker fel o'r blaen CO-Apl-24 T iAW-WanW oIa-k, knowledge of UDion JLJ and Rural District Oouncil work. Welsh necaBsary. Ineligible as soldier. State age, ex- pedience, salary required. Apply: Lex 59, Observer Office, Carnarvon. 59-Apl 16 YiN EISIHU—Dynes mewn oed i gadw ty JL gweithiwr yn y wlad. Lie ysgafn. Ym- ofyner am faoylion a RD.56, Genedl Office, Carnarvon. 56 CliYDD—Tn eiaieu ar unwaith, un abl i wneyd pdb math o drwsio. Lie da a gwaith cyson i ddyn sOOr. Ymofyner a R. H. Roberta. Meirion House, Liaagollen. YN EISIEU.—tile fel housekeeper gan .L ddynes barchua, ganol oed, erbyn Mai, mewn ffarm fechan neu dy prerifat. Ymofyner trwy Vthyr a B.C., Genedl Office, Carnarvon. I 59-Apl 12 YN EISIEU.—Gweinyddee brofiadol (cook general). Toulu o bedwar. Cynorthwyir gyda.'r gwaith. Cartref cysurus. Capel Oym- reig yn ymyl.—Ymofyner: 71, Teignmouth- road, Cridrlewood, London, N.W.2. 7-Apl 60 EX&TF,U-4)mm a gwmig (y" gwr f4 .1. Etaili-ff, a'r wraig yn alluog i drin liaetb ac ymenvn) erbyn Mai nesaf. Ymofyner trwy yr a Syr T. 'E. Roberto, Plasybryn, Caernarfon. 59-tc LADY TYPIST with knowledge of Short ?J hand required. Apply with full par- ticulars and salary required to "The Welsh Insurance Corporation, Ltd., 39, Bangor-St.. Carnarvon. 60-Apl 3 Y» BISd^EU. —Teuhi p?rdtoe i gadw Ty jL Oape< ?M.C,) Bwlan, Uandwrog, ac i ofalu am yr adeiladau. Y mofyner am y tel- earu gyda'r vsgrifenydd, J. Edmund Jones, Pengwern, Lianwnda. Y ceisiadau am y lie i Sod mewn llaw erbyn Ebrill 7fed (D.S.-Teulu bychan yn ddewiaol). 59-Apl 7 P- EN-Y-BRYN, CA:rofARVON,-Wantt->d. cook general LIS. Young houseanaid E15 (experience not necemary).-Apply Pierce, "Rookwood," Waterloo Park, Liverpool. 60-Apl-17 WANTED-A.Pprentices to the Millinery, VV R. J. George, Draper, Carnarvon 60-Apl 6 • AR OSOD. rno BE LET.—FumiAed 4-room Cottagb ?. in a most healthy pan of Carnarvon. Apply Pritcharfl, 1, Itigk Street, Carnar- von. i-Apil-W fTlY LAM OSOD.—Yn ngdwg y Fei«ai. tbw 1 Caemarfon a Ba. Cynhwysant 3 yatafoll wely, cegia, parlwr, a scultery, adeii- 1 adau cefn, gydfck garekl heVaelh. Am ragor o fanvlion ymofyner a A.O.56, Genedl Offiott, CeBhaarroa. eo fW) LET, PLASYMHENLLECH FARM, in jL the P"h of PENLLECH, CarnM?on, shire. Area of 423 aores, h«!uding 95 acres of Mountain La.nd. Vacant Michaslmaa 1917.-For particulars apply to- Georp Bovifl, Voelaa Bstate OtRce, Bettws- y-eow*. 55-te rliETT.—Two Commodious Houses p'ca.a- TO ant!y situated in Rock TITaoo. Por& madoc. Beautiful pea and mountain ?ews.— Apply to A.B.eO, Genedl Office, Carnarvon. 60-Apl 20 NN, RAN'TED. For two in family, a Maid VV for general work, in Brondesbury. London. Reply first instance to COB "Genedl" Office, Carnarvon, stating wages required, and what capabilities, alao reference. 5B-Mar.-<27 COLLWYD. COLLWYD—Dafad Gymreig. nod tori bLvn v dde a Ibwlch o dani, tori blaen y chwith, marc oooh ar v crwpar, a.c ar y gwegil. H. ar yr oehr chwit.h. Bvdda? yn ddi- olchgar am ei hanes,-Hup;h Roberts, C"ror- cribin, Fourcrosseis. Chwilog. S.O. 6O-A",1 14 C X)Iff.,Wy,,D-.o Station Caernarfon i ben Stryd Ll.yn. Muff Sable tywvll. bynag a'i dychweilo a wobrwyir gan el ber- jl chenog.—Ymofyner trwy lyihyr a C.60. Genedl Office, Carnarvon. 60-Apl 7 -z- AR WEHTHS ANT AU MESSRS. JOHN pRITCHARD AND CO., AUCTIONEERS AND VALUERS, BANGOR, FRIDAY, APRIL 13th, 1917. Parade and Judging 10-15 a.m. Sale (commencing with the females) 12 noon. OVER JBaO CASH PRIZES, 4 SILVER MEDALS, AND A CHALLENGE CUP. rpHE NORI-NH WALES EXHIBITION X and THIRD AJWUAL SALE of PEDIGREE WELSH BLACK CATTLE (held under the auspices of the Welsh Black Gattle Society, and promote by the princi- pal Breeders in North and Mid Wales). will be held at the MENIAI BRIDGE SMiTHFiELD, being the most convenient centre for North Wales Breeders MESSRS. JOHN PRITCHARD AND CO., Expert Auctioneers of Pedigree Welsh Black Gafctle, will be pleased to arrange keep for Vendors consigning Sw.ic by rail the day pievioua, and are arrangimg for special facili- ties on the Cfcumbrian, Great Western, and L. and N. W. Railways, for the conveyance of Stock for this Sale. Prize Schedules and Entry Forms forwarded dn application. Entries close March 31, 1917. BANK CHAMBERS. BANGOR. MESSRS. ROBERT pARRY AND SON, AUCTIONEERS AND VALUEk PWLLHELI PA NTYM OELI AID, PENCAENiKWYDD, 1. CHWILOG. Dan gyfarvvyddid tMr. Richard Roberts. DYDD IAU. EBRæLL 5ed, 1917. Y RHO iL L STOC, yn cynwys 3 o Fuchod, dwy ohonynt newydd ddod! a lloi, a'r Hall i ddbd a llo at Calanmai: Heffer ddwyflwydd dda; 2 Ddynewaid gwrryw ac un fanyw; Dynedaid Tarw Cym- reig campus, cymhwys i'w entro yn yv Herd Book; Llo magu; 17 o Ddefaid Cymreig yn nghyct a'u hwyn; Hwch ac 11 o Berchyll 7 wythnos oed; Chwahvr gvrair mown cynwr da. Hefyd, GOSODIR IA ACER 0 DIR i'w bori, gyda chyflawnder o ddwfr. YR AUCTION I DDECHREU AM UN O'R GOOCH. Coel gyda meaohiafcm boddhaol fel yr hYF-bysir ar y pryd neu discount am arian parod. FRYK, MEIRiTONYDD. LJ DYDD MERCHER. EBRILL 18fed, 191" (Diwrnod Pfa-ir Dyffryn), Gosodir odcfeutu 40 acer o dir vn COEDBACHAU. dan gyfarwyddyd Mrs. Lewis, ynghyd a thir PENTREMAWR. dan gyfarwyddyd Mr. J. R. Jones. Tir cynyrchiol wedi ei gau yn dcia gyda digonedd o ddwfr. Telerau arferol. Dechreu am 1 o'r gloch 5, iSALEM TERRACE. PWLLHELI. Mft. ROST. G. JONES, AUCTIONEER AND VALUER, CARNARVON. i — gMITHFIELD, CARNARVON (TO-MORROW). TUESDAY. Sale of Fat Bullocks, Cows, Heifers, Wethers, Shearlings, Lambs and 150 Couples. AT ONE O'CLOCK. BRYN HEULOG, OADNANT PARK, CONWAY. WEDNESDAY, APRIL 4th, 1917. Sale of FURNITURE at 11-30 a.m. BRYX EURAU, CLYNNOG. LAND LETTING SALE, (MONDAY, APRIL 16th, 1917. BR "L DWYRYD. PENBHYNTDEU- JD |g £ AECH. TUESDAY, APRIL 17, 1917. Important Sale, of the above Freehold tenc- r trtent, comprising :—^Modern House, Outbuild- ings and 18 acres, 1 rood, 19 perches of land. Situate within a mile of the station. Also, the whole of the Fanning Stock, including Colt risng two, 9. Cattle, Hay, Straw, "Biaickstone oil ngine, Implements, etc. To commence at 1 p.m. -The property will be offered at 2 p.m. For Further particulars apply to Mr Thomas Roberts, Solicitor, Portmadoc, or the Auctioneer, Brunswick Buildings, Carnarvon Mr. Richard Hughes, F.A.I., AUCTIONEER AND VALUER, CARNARVON. BRON CERIS, NORTH ROAD, CARNARVON. WEDNESDAY, APRIL 4th, 1917. Mr. Richard Hughes, FAt 'I has been instructed by the Executors of the late Mrs. Evans to Sell by Public Auction on the above premises, all the HOUSEHOLD FURNITURE, Comprising briefly as follows: Larg Walnut Sjdrooard with bevelled panels, Handsome Drawing Room Suite, Dining Room Suite; Several Mahogany Chairs (Mohair), Easy Chairs, Sette, Mahogany Bookcase, Telescopic I Dining Table. Engravings, Occasional Tables, Brass Fire Suites, Oil-paintings, Carpets, Rags, Mats, and several Curtains. Hall Stand, Barometer, Marble Clock, Grandfather's Clock in caae, Mahogany Bedsteads, Bedding. Pil- lows, Bolsters, etc., Bedroom Siit,, 2 Ma- hogaxy Dressing Drawers, 2 Chest of Drawers, Toilet Ware, 2 Massive Gilt Overmantels, 1 Wabiut, do., Copper Reading Lamp, Large Kitchen Cupboards, Mangle, Kitchen Utensils, etc. On View Morning of Sale. Sale to commence at 12-30 prompt". MESSRS. JJENRY pARRY AND SON6 AUCTIONEERS AND VALUTRS, CARNARVON. F E L I N T.HOMAS MORRIS, (neu Vavnol Mill), LLANRUG. Mae HENRY PARRY A'I FAB wedi eu cvfarw-yddo gnn Mrs. Morris (am ei bod wedi gwerthu -v F-t-lin) i v-etrthu ar Auction, ar v 11? DYDD GWENER, EBRILL 13, 1917, lMerlvn 8 oed. 13 udhd'er,—hwylus ymhob gwaith; Trol dda a fFram crvf: &et o Harness; Coleri. Ger blaen; Strodur,, a 11 u o lotiau 'bud'diol yn rhy luosog i'w henwi. Telerau: ARIAN PAROD. I Sale i ddechreu 2 o'r gloch. RHYBUPO CYHOEDDUS. MANCHESTER STOCK. EXaHANG. U-L NOTICE. MEMBERS OF THIS EXCHANGE ARE NOT ALLOWED TO ADVERTISE FOR BUSINESS PURPOSES, or to issue Oiroulacs tq persons other than their own prinOgsla. Outage Brokers or Shat tj Dealers and thooe who advertise are not in any way connected with this Exchange, nor under the control of the Committee. Commissions chafed by Members of t.,im Eacchaage are based on the Rule of the Associ- ation thcr. no Member may dferkfo commisaion with anyone. The Prevention of Corruption Act, 1906, makes the giving or receiving of an undisclosed commission a criminal offence. A List of Members of the Manchester Stock Exchange may be Obtained on application to the undersigned. JOHN N. CAIN, Secretary. Committee Rooms, Manchester Stock Exchange. PENiRHYNDEUDRAETH, M,ERII>NUI"H. fJlO BE SOLD, &odwad, fwiqg Uawperaaae X and Shop-qncet prominaat pcodwdu in High Street; containing Shop, Cadee-racca, Parkmr, very large Kitahen, four large hoA- aoems, etc. Suitable for any buatness. Splen- did opportunity for enterprising party in rising locality. For particulars, photo, etc., appty ^6 the Proprietor, Mr ibba Morris 50-Api 2t YSGOL SIR ABERMAW. (I Fechgyn a Merched). Pjeifathraw: Edmund D. Jones, M.A. (I) Ajiirawon Cynorthwyal: John Lloyd, SLX; W. A. Bedews, B.Se. W. B. VqslUam. GUSck Atheawesau CynorthwjDi: Miss IL M. M AdaciL M .A, Miss Jllajy Davies, B.A. Yn iignjuiag Athrajivesau profiadol mmewn CogfKiaetih a Ch erddori aeth. Telerau L4 10ii Qc. y flwyddyn, Pob manyjifti oddiwrth y Prifathraw, neu- R. LLEWELYN OWEN, TYSTEB Y PABOH. G. CEUHOG ROBERTS, LLANLI>YFNI. Cydnabyddwydl eisoes 70 15 4 Mr. Edwarc-Lt Jones, Maes Mawr Hall, C.aersw8. 2 2 0 Cyfaill (Lerrpwl) 1 0 0 P,cN-. J. Williams, Brynsicncyn 1 1. 0 Reiv. W. Hoblev, Waenfawr 1 0 0 Miss E. Parry, Compton, Llanllyfni 10 0 f'A Irs. Williams, Ty Mawr, Clynnog 0y 10 0 Miss M. A. Jones. Troodyrallt Council School, Pwllheli 0 5 0 Mr D T Williams, Maes, Llanllyfni 0 3 0 M. T. (wl) 0 2 6 J. J. Thomas, Ysw., Maer Kendal 0 10 6 J. Jones Morris, Ys., iCyfreithiwx, Porthmadbg 0 10 0 Rev. E. L'toyd Jones, Rhydlydan .030 Rev. R. M. Jones, Glasgoed, Arfon 0 5 0 Rev. R. W. Jones, M.A., Gerlan, Arfon 0 2 6 Rev. D. Peirry Jones (Rhyd-ddu) 0 2 6 Mr. Ellis Griffith, Pentwr, Bo n't- lyfni 0 4 0 Mr O. Owens, IMadryn Arms, Chwilog 0 5 0 Cynulleidfa Bwlan (M.C., AMon, 1 0 0 Derbynir y tanysgriafiadau yn ddiiolchgar gan Mr. O. W. Jones, Snowdion Street, Penygroes. BCr. J. B Darviea, Cbuncil School, Llanllyfni. PRIFYSGOL CYMRU. JL University of Wales. THE THIRTY-THIRD MATRICULATION rEXAUNATION will commence on MON- DAY, JUNE 25th, 1917. Particulars may be olbtainedl fr<m the Registrar, University Registry, Citliays Park, Cardiff, from whom forms of entry can be obtained. Application for Entry Forms must be made not later than Monday, May 28th. CARNARVONSHIRE EDUCATION COMMITTEE. THE Entrance Scholarship Examination will be held at the various County Schools on .Friday, April 27, 1917. Candidates should sand in th-eir names at once to the Clerks to the Local Governing Bodies. EVAN R. DAVIES. Secretary of Education Education Offices, Carnarvon, Ma^ch 27th, 1917.
AT EIN GOHEBWYR. j
AT EIN GOHEBWYR. YN EIN NESAF.—"Bwrdd Gwarch- eidwaid Dolgellau," a "Chyngor I Dinesig Dolgellau." I
-AIL-ADEILA D-U.I
AIL-ADEILA D-U. I Addefir ar bob llaw y bydd yn rhaid ail-adeiladu ein sefydliadau ac adolygu eia trefmadau ar ol y rhyfel. Dym- I chwelwyd ein gwareiddiad gan lif-ddyfr- oedd yr alanas; gwelsom nad oedd y gwrtbgloddiau a dybid mor gadarn yn safadwy, a bod yn rhaid cael rhywbeth cadarnach. a gwell i ddiogelu gwlad a chenedl yn y dyfodol. Disgyn llawer o'r gwaitli oll-bwysig hwn ar gefn y Senedd, a mater o'r pwys mwyaf i'r weriri ydyw ei bod yn cael ei chynrych- ioli a'i chynrychioli yn dda yn y Senedd jio-no. Yn Nhy'r Cyffredin ddydd Mercher, cynygiodd Mr. Asquith benderfyniad oedd, yn ymarferol, yn galw am ddiwyg- io'r ethol-restr ar unwaith ar linellau'r penderfyniad y daethpwyd iddynt gan gynhadledd o bob plaid ac o'r ddau Dy a alwyd gan y Llefarydd. Er syndod i lawer, Uwyddodd y gynhadledd hono i gytuno ar nifer o bwyntiau. Ffrwyth cyfaddawd rhwng pleidiau a buddianau ydyw llawer ohonynt, y mae'n wir, ond fel y rnaent ant gryn lawer ymhellacli na'r drefn anghyflawn (ac, yn ami, an- heg,) bresenol. Dyma brif bwyntiau'r penderfyniad a gynygiwyd gan Mr. Asquith :—(1) Dau beth yn unig sydd yn cymhwyso dyn i gael pleidlais, sef ei fod yn byw yn yr etholaeth, a'i fod yn rhentu adeilad at bwrpas busnes. Ar hyn o bryd y mae'n rhaid wrth flwyddyn I o amser cvn y caffo dyn bleidlais; cyn- ygir gostwng hyny i chwe* mis. (2) I' Nid ces yr un dyn i gael mwy na dwy bleidlais, ac y mae yr holl et.holiadau i'w cynal ar yr un dydd. Yn yrnarferol, ag eithrio mewn rhai manau, diddvrua hyn yr mnl-hleidlais, un o erfynau cryfaf y blaid wrth-werinol. (3) Telir costau trefnu'r ethol-restr a chostau'r "return- ing officer" o'r arian cyhoeddus. (4) Ail-defnu'r seddau ar sylfaen gyn- rvchioladol o 70,000, a threfnir rhyw fath o "proportional representation" i'r trefi. (5) Estynir pleidlais i ferched dros rhyw oed, i'w benderfynu eto. Yn un o'r areithiau goreu a draddod- | f odd er pan yn Brif Weinidog cefnogodd Mr. Lloyd George y cynygiad, a dywed- odd fod ym mwriad ddyfod a mesur i mewa ar yr un llinellau, ag eithrio gallern dybio "proportional representa- tion, "—cyfundrefn o bleidleisio sydd yn amcanu sicrhau rhyw gymaint o gyn- li-y,hiolae,th i'r lleiafrif, ond sydd serch hyny yn anodd ei ddeall a.c yn peryglu safle yr ymgeisydd nad oevS ganddo ddigonedd o arian neu ryw gyfundrefn gref yn gefn iddo. Arhoswn nes gweled y mesur a gyflwynir gan y Llywodraeth cyn trafod y pwyntiau ymhellach. Ond y mae o leiaf un peth ch wy ldro- adol yn y cynygion. Bwriedir rhoddi pleidlais i ferched, dan amodau neilltuol, ac y mae Mr. Asquith ei hun, gwrth- wynebydd cadarnaf y merched yn y, gorffenol, wedi ei argyhoeddi gan y rhyfel fod yn rhaid i'r ferch o'r diwedd gael ei rlian yn llywodraeth y wlad. Am gyfiawnder hyn nid ces amheuaeth i fod. Rhaid i ferched dalu trethi, ac y mae'n deg iddynt gael llais yn eu go&od. Heblaw hyny danghosodd y rhyfel fod gwasanaeth merched i'r wlad mor bwysig bron ag eiddo'r dynion. Nid oes neb a wyr beth fydd effaith a dylan- wad yr etholwyr newydd. Gellir dis- gwyl, beth bynag, iddynt fod o blaid hed-dweh a dirwest, ac, yn erbyn pob peth a wna fywyd y ferch a'r cartref yn anodd. Y mae'n sicr hefyd o,rwydd- hau ffordd mere-hed i'r gahvedigaethau sydd yn awr yng nghau iddynt, megis- gwahanol ranau'r gyfrait.h, a thrwy wneud y ferch yn fwy annibynol yn ar- ianol ac. yn llai dibynol ar briodi fel bywoliaeth, bydd yr effeithiau cymdeith- a-sol yn bwysig ac yn cyrhaedd vn bell.
I Y __FASNACH LECHI.-I
I Y FASNACH LECHI. I Yng Nghaernarfon ddydd Mercher bu dirprwyaeth yn cynrychioli gweithwyr a, pherchenogion yn dadleu hawl y fasnach lechi o flaen Mr. John Rowland, Prif Ddirprwywr y Gwasanaeth Cenedlaethol drcs Gymru. Gwnaed achos cryf 0 blaid y fasnach, ac y mae bellach le i hyderu yr ail ystyria yr awdurdodau eu penderfyniad nad yw'r fasnach ar hyn o bryd o bwysigrwydd cenedlaethol. Y mae ychydig bach o feddwl uwoh- ben y peth yn ddigon* i ddangos y trych- ineb a fuasai cau'r chwareli yn hollol trwy eu hainddifadu o weitliwyr. Y mae'r fasnach eisoes yn gweithio dan lawer o anhawsterau cherwydd cydym- gai", defnyddiau toi heblaw 1 lechi. Buasai cau'r chwareli yn golygu gadael y maes yn agored i'r teils, ac nid gormod dywedyd mai ofer fuasai meddwl am ei ad-enill ar ol y rhyfel. Unwaith y torir llinynau a chysylltiadau masnach anodd iawn ydyw eu cael at ei gilydd wedyn. Dysgodd effeithiau alaethus streio y Penrhyn hyny i bawb sydd ynglyn d chwareli Gogledd Cymru. Trychinebus i'r eithaf fuasai'r canlyn- iadau i'r gweithwyr hefyd. Heblaw fod llawer eto'n gweithio yn y chwareli nad ydynt yn gymhwys i wasanaeth milwrol, ac yn gyfryw, efallai, na bydd lie iddynl yn y gwasanaeth cenedlaethol, buasai cau'r chwareli yn golygu ansicrwydd os nad dyryswch hollol i ddyfodol y llu o chwarelwyr sydd wedi ymuno &'r fyddin. Rhaid i ni fyw ar ol y rhyfel, ac ynfyd- rwydd ydyw andwyo diwydianau y dis- gwylir am danynt y byddant yn cynal I miloedd o bobl' ac yn cynyrchu IlaweT o gyfoeth etc, os gellir osgoi hyny sut yn | y byd. Nid m.ater r chwarelwyr yn unig ydyw hwn. I raddau pell dibyna trefi a. phen- trefi mawr yn Sir Gaernarfon a Sir Feir- ionvdd ar v fasnach lechi. Y mae ioo)- der y fasnach hono eisoes wedi golygu colledion trymion i siopwyr a maenaoh- wyr ereill y lleoedd hyny; golygai aw- iad ami eu llwyr ddinystr. Dengya yr engraifft yma. wrth ein drysau beth mor beryglus ac anodd ydyw ymyryd Sg unrhyw ddiwydiant.
)=I 0 DDYDD I DDYDD r
) = I 0 DDYDD I DDYDD r !Dywed un papur Cymraeg fod y Prifathro Griffith-Jones, Bradford, wedi cyhoeddi lilfr ar Faith and Immorality." Tybed? Y fath wahaniaeth a wna, un llythyren! ft m m Owyno cyffredinol sydd ar Fesur newydd y Llywodraeth i orfodi y rhai a wrthodwyd gan y meddygon neu a ollyngwyd o'r fyddin oher- wydd afiechyd, i fyned dan archwiliad medd- ygol pellach. Yr oedd gan y dynion hyn hawl i'w hystyried eu hunain yn rhydd o'r fyddin, ac y maent wedi gwneud eu trefniad au masnachol a chartrefol yn wyneb hynny. Heblaw hyn, nid yw'r Llywodraeth yn dar paru dim ar gyfer y dyn a ollyngir o'r fyddin oherwydd afiechyd, os bydd lie i gredu fod yr afiechyd hwnnw arno cyn iddo ymuno. Rhaid iddo ymdaro goreu y gallo am fywol- iaeth, a'i iechyd, hwyrach, wedi ei andwyo. Y mae meddygon prysur y fyddin yn gwneud camgymeriad weithiau, ac yn pasio dyn sy'n dioddef oddiwrth y darfodedigaeth neu rhyw afiechyd cudd arall. Tyrr y dyn i lawr wedi ychydig amser yn y fyddin, a gollyngir ej,- heb bensiwn o gwbl. Dan y mesur newydd y mae achosioo fell1 yn debyg o ddigwydd yn llawer amlach. a pha les i'r fyddin nac i'r wlad fydd cael 11a- oedd o ddynion gwael ac afiach, sydd yn debyg o fod yn fwy o gost nag o gymhorth? Gwyddom fod yn bwysig iawn cadw rhif y fyddin i fyny, ond nid wrth gyfrif pennau 111 unig y mae gwneud hynny. » Rhyfedd fel y mae tref yn newid mewn ychydig flynyddoedd (medd gohebydd). Par. odd marwolaeth Mr. flssard Davies 3 Mr. Richard Thomas i mi feddwl fel y mae tref Caernarfon wedi gweddnewia mewn cyfnod fcymharol fyrr. Mewn deng mlynedd coll- wyd gwyr fel Mr. M. T. Morris, Mr. IJoyd Carter. Capten Jones W llham, r. 'Dan Rhvs, Mr. John Jones (yr Athraw), y Parch. Brv'niog Roberts, y Parch. Evan Jones, Mr. .D. P. Williams. Mr. John Menzies. Mr. R. B. E!))s. Mr. Price Humphreys, Mr. W. Far- B. Ellis, MGrr. iffith Rees, y Banc. Dr. Taylor Morgan, Mr. -Norman Davies, Mr. Edward Hughes, Mr. Thomas Hughes, y Bane, Mr. ilssard IDavies. Mr. J. Tryfan Jones. Mr. David Pierce. Mr. David Morris. Mr. R. R. f^tythe, Mr. W. A. Darbishire, Mr. Edward Roberts, H.M.T., Mr. T. 0.-Jones, Mr. Ro- bert Robert, fferyllvdd. Mr. W. J. Williams (Gwilym Alaw), Mr. William Griffith, Mr. (David Jones, Llys Arfon, Mr. John Henry Thomas. Mr. Morris Owen, Mr. Robert Wil- liams. iDinorwig 1St., Mr. James Evans. Mr. Joseph Roberts, Mr. George Williams, Mr. D. W. Davies Mr D. T. Edwards. Mr. Gri- ffith Roberts, Mr. R. D. Williams, Mr. David Roberts, ac amryw eraill. Nid oedd pob un ohonynt mor amlwg al giiydd (ychwanega ein gohebydd) ond yr oeddvnt yn fficyrau adnabyddus yn y drof. ac nid yw y lie yr un fath hebddynt. Y mae'r dref a adwnenwn ddeng mlynedd yn ol yn yrnarferol wedi myned, a phobl eraill yn ¡, llenwi'r lleoedd. Fel yna y mae pob ardal yn newid, ond aid wn ond am ychydig o le- oedd wedi newid eymaint mewn cyn lleied o amser âiCha-ernanon. m • Adgoffa'r holl son am weithio ar y Sul On am stori a glywsom am ddau ffarmwr odd hefyd yn digwydd bod yn flaenoriaid." Tasa hi heb fod yn ddydd Sul," ebe un, "buaswn yn gofyn i chi faint a gymerech chi am y bustych acw." Tasa hi heb fod yn ddydd Sul," meddai'r llall, "buaswn y "èweyd hyn-a-hyn." A phe buasai hi heb fod yn <ddydd Sul buasai wecti myned yn fargen rhyngddynt. Ym mhapurau dydd Mercher, er dirfawr syndod i bawb, hysbyswyd fod Cyngor One cieth yn unfiydol wedi pasio penderfyniad o blaid agor tai bwyta, trwyddedig ac fel arall, ar y Sul, ac befyd o blaid agor y siopau a masnachu ar y Sul. Agorodd y wlad ei Jlygaid a rhyfeddodd yn ddirfawr. Ond camgymeriad. oedd yr hysbysiad, fel y gellid Bieddwl. Pasio penerfyniad yn erbyn a wnaeth y Cyngor. "v Rhoddwch archeb sefydlog am y Gen- edl." Bwriada'r Llywodraeth wahardd an- ion papuraa allan ar gyfer y darllenydd ach- lysurol, ac yna nid all neb gael unrhyw bapur oni fo wedi ei archebu. Ymddiriedwn i'n darllenwyr ffyddlon ein cynorthwyo yn y cyf, wng hwn, pan y mae cyhoeddi papur newydd yn waith costu.9 ac anodd iawn. Bob bore daw rhyw "gyfarnvyddwr" o'r newydd, ac y mae lie i ofni y bydd cymaint p swyddogion ag o drigolion yn y wlad cyn bo hir iawn. Ond os cyfarwyddwyr, bydd- ai'n dda genym pe cyfarwyddent. Y mae rhyw ddrwg yn rhywle gyda'r bwyd, ae y mae llaweroedd o bobl yn methu cael tatws. Clywsom Am »r y dydd o'r blaen a gafodd ddwsin o datws yn anrheg, ac yr oedd cyn ialched ohonynt a phe cawsai ffortiwn bron. Aeth a hwy adrtef yn ei bocedi. Y dydd o'r blaen anfonwy d i ni gopi o bapur gyhddlr yn Pilgrim's Rest, y Transvaal. Papur bychan ydyw, mewn llythyren fras, a gwerthir ef am chwe' chein- log. Rhoddir haner colofn i hysbysu fod 'circus' yn bwriadu ymweled a'r lie, a dv- wedir fod disgwyliad mawr am dani gan fod tair blynedd er's pan fu un yno o'r blaen. Buaeem yn tybio mai peth rhyfedd ddigon fuasai circus yng Ngorffwysfa'r Pererinion. < » ■Ond elyw-rt-na fyneger hyn yn Gath- am gapel bach ar ochr y ffordd yn wel. yn rhywle yng Nghymru. Yr o'edd yn bryd- nawn Sul, a'r Y'sgol Sul yn cael ei chynal, ond gwyddal r frawdoliaeth fod y circus oedd yn y dref ddydd iSadwrn i ddyfod y ffordd honno, a gosodwyd brawd wrth y drws i wylio. lA phan welodd arwyddion dyna ef yn gwanu ei ben trvtv ddrws y capel ac yn gwaeddi, Dy ma. hi'n dwad!" A dyma pawb allan i gael golwg arni. Dyddorol iawn ydyw ysgrif Mr. Llewelyn Williams, A.S., yn y rhifyn hwn. Ddwy flynedd yn ol, adeg y Mesur Oedi, nid oedd Mr. Williams yn cytuno'n hollol &'r aelodau Cymreig ereill yn y cwrs a gymerasant y pryd hynny, ond yn awr y mae wedi gweled y perygl. Y mae'n debyg mai Mr. Williams yw'r ysgrifennwr goreu ymhlith yr aelodau .Cymreig; newyddiadurwr, a newyddiadurwr medrus, oedd cyn myned yn far-gyfreithiwr. Yn y "Faner" geilw Anthropoa sylw at air yn y Wawr," cylchgrawn Cymraeg Coleg y Brifvsgol, Aberystwyth. Dywed y golygydd, Yn rhad ac am ddim adolygir fiyfrau o 8afbwynt hollol newydd gan yr ef- rydwyr." A dyma a ddywed AnthropoB:- Y mae adolygu yn 'rhad ac am ddim' yn orchwyl eydd wedi ei wneud yn helaeth o'r blaen, ond yn y Wawr gwneir hynny *o safbwynt hollol newydd. Da iawn. Amser a ddengys beth ydyw hwnnw. Hwyrach mai y gair nesaf sydd yn ei 6s- boilio-"E,Pan yt rfrydwyr.' Nid yr ath- rawon, ond yr efrydwyr. Dyna beth new. ydd dan yr haul. Pa awdur Cymreig a anturia lyndo dan y driniaeth t A phwy a saf wedi ei adolygu o C safbwynt hollol newydd 'I
PROBLEM Y BWYD.
PROBLEM Y BWYD. TREFNIADAU'R LLYWODR- AETH. LLAl 0 GACENAU. Hysbyswyd dirprwyaeth a fu n disgwyl wrth Weinidog y Bwyd, ddydd Iau, gan Mr. Kennedy Jones, Cyfarwyddwr Trefnidedd y Bwyd, fod y 1/lywodraeth wedi penderfynu agar ceginau cyhoeddus yn Llundain. Y tebyg yw y sefydlir y cytryw mewn amryw bentreti a dinasoedd. iatyriwyd amryw gwestiynau ereill ynglyn a phroblein y bwyd. Parthed y siwgr, dy- wedodd Arglwydd Devonport yn Nhy'r Ar- glwyddi fod melusion costus yn ditlanu o'r farchnad, ond fod yn rhaid boddloni awoh y plentyn am fathau mwy syml o felusion. Dywedodd fod y milwyr yn bwyta llawer iawn o fehision. Hysoysoddi Rheolwr y Bwyd, hefyd, ei fwriad o osod safon i fathaa o gacenau a ganiateir i gonfectioners wneud, ar linellau fydd yn Ueihau eu rhif, ac Yw. llai atdyniadol. Y mae cyfarwyddwr y Gwasanaeth Cenedl- aethol wedi penderfynu nad yw y garddwyr sydd wedi cael eu rhyddhau o wasanaeth mdlwro] i gael eu galw i fyny ar gyfer Gwas- anaeth Cenedlaethol os ydynt yn cynhyrohu bwyd. Bydd i'r ceginau bwyd cyhoeddus roddi terfyn ar y llinellau hir o bobl, yn rhifo rhwng 200 a 300, sydd yn disgwyl am oriau am bytatwis o'r tu allan i fasnachdai y gwerthwyr ffrwythau yn ardaloedd y dos- barth gweit,hiol,.ac ychydig yn y diwedd o'r cyfryw b, ;gY!Uitw;ir. Gall masnaohdai mawr brynu pytatws ar raddfa eang, yn fynych oddiwrth y ffermwyr yn uaiongyrchol, ond rhaid i'r man-fasnachwyr brynu o ddydd t ddydd, a pha adeg bynag y bydd prinder, y mae yn effeithio arnyn. Parthed y melusion ac y cyfeiriodd Ar- glwydd Devonport atynt, dywedodd, os oedd rhai costus i'w oanfod mewn masnachdai yn y West End, Llundain, rhaid mai rhan ydynt o stoc oedd yn aros yno. Nid yw ei archeb waharddol ef yn dod i rym hyd JNlai 1, cyn belled ag y mae manwerthwyr yn y cwestiwn. Y mae gwneuthurwyr wedi eu hatal er Ohwef. 1. Uywedodd y gofynir yn fynyoli iddo pa- ham nad atalia wneud melusion yn gyfan- gwbl. Pe gwnai hyny, er y gallai wneud yn rhwydd gyd 't'i bensil, buasai yn dinistrio amgylchiadau canoedd a miloedd o bob!. Buasai yn cau i fynvtTatrlOedd mawr drwy hyny, ac yntaftu miloedd lawer allan o waith. Yr oedd y melusion hyn o werth i'r plant. Dywedwyd wrtho y dylai plant iach ym- awyddu am felusion, ac yr oedd yn sicr fod melusion yn angenrheidiol ac yn fantais i iechyd. Yr oedd SWIll mawr yn cael eu bwyta igan y dosbarth gweithiol, ond y mil- wyr oedd yn bwyta mwyaf.
RHYBUDDIO'R CAISAR
RHYBUDDIO'R CAISAR Y iSOSIALWYR GERMANAIDD. Ddydd Gwener, cyfeiriai Kolnische Vol- kzeitung at ddn gondemftiol sylwadau HeiT iNoske, Sosiilydd, yn y Senedd. Dywed:- Er ei fod yn an o'r rhai Cymedrol yn ei blaid, y mae Herr Nosike yn lied glir yn galw svlw yr Hohenzollern i sylwi ar dynged y Romanoffs, ac wedi dweyd wrth yr Ymher- aw dwr Germanaidd am ystyried ei safle yng ngnleuni profiad y Tsar. Ychwanega'r papur uchod Y mae BelT Noske a'r aelodau ar y chwith yn twyllo eu hunain. Pan ddaw y donn ddemocrataidd a ddisgwylir mewn gwirionedd ganddynt hwy. ni chura yn erbyn yr Orsedd. Y mae'r OT- sedd a Germani wedi cryfhau yn ystod y rhy- fel. iSafant fel craig anferth yn erbyn pob tonn ddemocrataidd." Bu cryn gytfro yn v Senedd ar rai adegau, a bu raid i'r Llywydd alw am drefn droion.