Yr Udgorn

AT EIN GOHEBWYR. Afoflr frbyn ROREU SAt'WRJS y fan llftf Fob ch^binn a Lh.ili4liall am Yr TDGORN t'w banfon i'r (JORUCHWYLIWK, 74. Ui^h Street, Pwllheli Po', .,ok,ebiseth i'w -yfeirio- YR UDGORN OFFTCF, PWM-HKM. liydti yn ilda ger ym d ler> yri golieh- i ..tb,u odJiwrtb úhd)w)r ar f"tJ¡ioll ileol o -idyddordeb cyhoeddiia

NODION A HANESION. Cael CorfT Dynes ar y Ffordd. Ddydd Iau diweddaf cafwyd corff dynes, tua deugain rrhvydd oed, o'r enw Annie McCormick, ar y brif ffordd yn Werneth Low. Yr oedd y dran- cedig wedi ei gosod fel pe yn eistedd a'i chefn yn gorlf%)-s ar y cia wdd. Y r oedd archoliion dyfnion ar ei phen, ac olion y cymerodd ymdrech galed le ar y ffordd. Dydd Gwener dygwyd un o'r enw William Smith o flaen y llys at amheuaeth ei fod yn euog o achosi marvvolaeth y ddynes trivy guro ei phen yn erbyn y mur. Gwadai y cyhuddedig ei fod yn euog, a gohiriwyd yr achos hyd ddydd Llun i aros hyd nes y cymer- ai y trengholiad le. Masnach yn Dal i Wella. Yn o! adroddiadau Bwrdd Masnach am lis Ionavvr y niae masnach y wlad j yn dal i wella. Yr oedd cynydd bron ymhob cangen hyd yn nod ar ffigyrau eithriadol y flwyddyn ddiweddaf, yn arbenig felly mewu coltwm a gwlan. ir Crogi c'i Hun yn y Carchar. Yr o Id William Barclay, arwerthwr o Notti brham, yn y carchar yn arcs ei brawt a amryw o gyhuddiadau, a dydd lati diw ddaf crogodd ei hun yn ei gell helo i fr-sus. Yr oedd wedi ysgrifenu ar y p: red y geiriau a g;iiii)-n :I Y benyd v edi ei thalu dim angen tyst- ion." I Roedd Barclay yn lleidr medrus. YmfakHCli yn y flfaith y bu fyw am ugain p. ynedd yn hollol ar arian wedi eu cael trwy dwyll. Hunar iaddiad Genet h Ieuanc Ddyc d Mawrth diwr idaf cyflavvnodd geneth ieuanc hun hddiad. trwy saethu J hun, yn un o heolydd Uun- dain. y ferch ieu;.nc oedd Marie Kilpingion Prescind, a gwasanaethai fel vsgrifenyddes yn swyddfa ei thud, William Thomas Presshtnd, peirianvdd. V r oedd y drancedig yn eneth barchus ac o deulu da, ac nis gvvyddis beth a In i r achos c'r trychineb. Dihaiigfa Gyfyng Efrydwyr. Vn ntjvvestta'r merched yn Ngboleg y HI ifysgol, Bangor, to-odd tan allan yn un o'r ystafelloedd a ddelid gan ddwy o'r efrydwyr. Llwyddndd y merched 1 ddiffodd y Itlamau wedi ymdrech tuwr. ond nid cyn y dinystr- iwyd amryw ddilladau a rhan o'r dod- retn. Catodd un o'r merched ei llosgi'n dost yn ei dwvlo a'i breichiau. Danivvain Fawr nievvn G ofa. Diguvddodd dam wain dditrifol lawn mewn glofa yn Rainwoah. ger Don- caster, trwy i beiriant codi (Lq gael ei or-ddirwyn a myn'd allan o reol. Cafodd tri-ar-ddeg eu lladd ac anafwyd pump eraill yn ddifrifol. Gael Cor If ar Draoth Colvv/n. Brydnawn Gwcner diweddat caed dillad dynes ar draeth Ban Colwyn, a hcfyd lythyr yn pel thyn i ddvnes o Landudno o'r enw Rliz dx-lh *Mafrec Oangosai y Jhlhyr y bw, iadaj y ddynes wneud diwedd ar In uyd. Yn gynar foreu Sadwrn daeth corlt i'r Ian, ac adnabyddwyd I:f fd yr eiddo Mrs Magee, 4j nilwydd oed, gwraig i Lewis Magee, !la/ur\n. Pruspct Place, Llall- dudno. Gwelwyd hi yn fyw ddiwedd««f gan ei gwr tua ch wech wythnos yn ol, pan y gadawodd ef. Medal am Waredu Ci. y mae'r Gymdcitli is Genedlaethol er AmddifVyn fun uedi penderlynu cytlwyuo ei medal ariai- i John Jones ac Owen Edwards, Llaiu iilno, y rhai er perygl mawr i'w bvwydau a achubasant gi oedd vscdi myud i le peryglus ar greigiau Pen Dinds. ♦ Hunanladdiad yn Nhre/Tynon. Cynhaliwyd trengholiad ddydd SaJ- wrn, yn Pvvllclai, ger Treffynon, ar goity John Smith, plastrwr. Dywed-i wyd y bu y trancedig yn dioddcf oddi- wrth g-rydcyrnalau yr hyn a achosodd l,icio "()Ili ei peth an^er uvdi mynd yn bur isel ei feddwl. Nos Wener cafodd wasgfa ac aeth ei wr..i g al an i chwilio am gynorthwy. Pan ddacth yn ol canfu ei gwr yn gor- wedd a'i wyneb yn isaf ar y JlofiFt, ac I archoll ddofu yn ei wddw, a'i anadl olaf yn e adael. Wrth ei ochr yr oedd ra"?! wedi ti gnrclvjddij .t o-v acd. Priodi ar Wely Angau. Yr oedd dyn n dynes ieuane ar fin priodi yn Ys^otland, pan y gorfu i'r darpar wr tynd i'r ysbytty o dan \veith- red law-feddygol. Dywedwyd wrtho yno led ei aiiechyd yn anfeddyg-iniaeth- ol, ac nad oedd g.mddo ond ychydi ddyddiau i tyw. Yr oedd y llanc ieuanc yn dymuno cael gwneud ei anwylyd yn wraig iddo cyn ei farw, a chan ei bod hitlviu yn cydsynio a'i ewvllvs priodwyd hwy. Bu farw y gwr ymhen pum' di wrnod. ? Lynsio Dau Negro. Hysbysir o Houston, yr Ame-ig, fod torf wedi "lynsio" Negro I-)rN-diiaxx-li Sadwrn, ar dybia-lh mai efe lofrudd- iodd ddynes wen a gaed yn larw yn ei thy nos Iau. Yr oeddynt wedi lladd un arall brydnawn Gwener ar yr un dybiaeth, ond gan y cawsant fodrwy a dybid oedd yn eiddo i'r ddynes yn meddiant y llall, b irnent fod hyny yn ddigoii o dystiolaeth tros ei ladd yntau. Cymerwyd y truan a ddaliwyd ddydd Sadwrn i'r ys^ war, a rhwymwyd et wrth ystanc. Tyw alltwj-d llond piser o tar drosto, ac 1)1 rhoed tanwydd o'i amgylch. Gad;I\\ d ef i siatad am ychydig, ac wedi hyny taniwyd y coed gan Irawd y ddynes lofruddiwjd. Daeth tad y ddynes yno a rhoes y truan allan o'i bocnau trwy ei saethu yn larw

Dat& /sylltu'r Erlwys. PASIO'R TRYDYDD DARLLEX- IAD. IJdyJd A ercher ar y cynygiad tros drydydd da; feniad Mesur Padgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwy yn N ghym- ru, cynygiv yd gan Mr. A. Lyttelton fod y mesur yn cael ei wrthod. Siaradwyd tros y trydydd darlleniad gan Mr. Lloyd George, M Dillon, Mr. L. T. John, Mr. McKei :a, ac eraill 'mranodd y Ty ar gyn) iad Mr. Lytt jon ttos i'r mesur gae! .i wrthod, a | ..leidleisiw yd fel a ganly. :— Tros rthod y Mesur 240 Yi) ci .[) 347 Mwyaft y Llywodraet f07 Derbyni d y ffigyraug (1a bon lief 0 gymeradw> eth gan y K-yddfrydwyr a'r Cenedl; tholwyr, amruv o honynt yn neidio ;.r eu traed gan chwifio eu cadachau.

At diad Pwllheli. Pa un yd v y pra wf crytaf—ychydig eiriati odd] ith un yn by v.- yn Mhwll- heli-yr hw a adnabyddii ic a berchir genym, yni cyfrolau oddiwrth ddieith- riaid mewr refi peli ? Nis gall fod ond un atebiad. Y mae A!r. G. Jones, Arley House, West End Parade, Pwllheli, yn adna- byddusiaw a pharchus. Dywed ef:- Yniosodiv y arnaf beth amser yn ol gan boen yn fy diefn, a thy food yn raddol yn waeth n, o'r diwedd yr oedd wedi fy nyblu o'- )roti, ac nis gillwn fyned o amgylch iieb gymhorth ffon. Yr oedd y boer mor drwm nes gwnaeth h edrych fel ii 1 ddyn. Rhoddais brawf ar amryvv g ilciriau yn y gobaith o gael fy iachau, nd nid oedd Jim yn ym- ddangos I- abl i wneud unrhyw les i mi. "Wrth f -ywed cymaint o son am Doan's Backache Kidney Pills, pender- fynais rodd. prawf arnynt Cyn i mi gymeryd ur blychiad yr oeddwn wedi cael esmwyi )ad parheais i gymeryd y feddyginiaein, ac yn raddo! gada wodd y boen fi \'r wyf yn awr cystal ag y bum' erioed. Gallaf gerdded yn syth, a gwneud fy ngwaith heb unrhyw boen nac anhawsder. Bydd yn bleser bob amser genyf gymer.tdwyo Doan's Back- ache Kidne) Pills (Arwyddwyd) Griffith Jones. Pris 2s. 9c. bocs, chwe' bocs am 13s. gc.; gaii bob siopwr, i-eu oddiwrth y Foster McClellan, Co. 8, Wells Street, Ox-)i-d Street, I ondon, W. Peidiwch gL:yn am kidney )ills, gofyn- wch yn cytur am Doan's Ba. kache Kid- ney Pills, yr un math ag a gafodd Mr. Jones.

Llefrit-h Ami-isr, Yn Nghyngor Sir Ca • nai fon yr wythnos ddiweddaf bysby; ívyd tod yr arbrawfioii wnaeth y D Jansoddydd Sirol yn proli fod ilawer o lefrith a werthid yn amhur. Yn ystc y chwarter diweddat cafwyd 1 hwech o amplau yn cyowys amhuredd, a dau honynt yn hollol anghynuvys i'w vfed Yr oedd y f,]" I illl Saill p i ddau samp! hyny, y rhai ddeuent o Landudno, yn liawn budrc^ i. Sylwyd gan am: yw o'r cynghorwy y dy lid ym- ddwyn yn II wdrwm a'r tr( pan y gellid pre. eu bod yn euc Yr oedd rhai yn co demnio jr ai huredd fel peth peryg! s iawn, ac etc ian ddeuai troseddwyr 'ub!acntu, p; eisteddent at fainc yr) iadon. yinddy^ nt yn dyner iawntuag a- y tios^ddwyr yny.

Y Suffra -ettes a'r Y ;grythyr (rallodd ) SuHra^t'ttes (\d i mew n i ncuadd dr, ol Ne wcastle-o vTyne, lie y r (, e (I d M Biireil 1 anen i, a chyda plii iati i ^a. I\n meu 1 lie amlwg yn j r adeilad Pleidiai i Fetched," t Mene, meiic, teke lIphorin li bwyswyd yn y gloti; ac a gaec yn brin." Gad,satiL eti It >!au bot d o baent, brws, a ph. ad o driagl. Y mae yn d(ilr,,elwch I mewn.

— — o —— Arddangosfa Amaethyddol i Lleyn ac Eifionydd. Cynhaii wyd cyfarfod gohiriedig o bwyllgor yr uchod yn y Neuadd Drelol, Pxvllliel;, nawn Mercher diweddaf, er ystyiied y priodoldeb o gynal ai ddang- osfa eleni Yn absenoldeb y I'vwydd, j Cyrnol 0, Lloyd J Evans, U. H., Broom Hall, cymerwyd y gadair gan Mr. 0. G. Jones, Tyddyn Llewelyn. Yr oedd cynuJliaJ liuosog yn bresen, I, yr hyn a brawf fod gan y ffermwyr afael mawr yn yr arddangosfa Cyuwynodd Mr. D. H. Parry, yr ysgrifenydd, adroddiad o weithrediadau y cyfarfod diweddat, a danghosodd yn mha safle yr oedd yr arddangosfa ynddi yn arianol. Y chydig- Ilynyddau yn ol yr oedd y ddyied i'r bane tros i-op., ond erbyn hyn yr oedd wedi ei thynu i lawr i yn agos i -op., ar 01 derbyn i fewn arian ag oedd yn ddyledus. Cynygiodd ,\11'. Griffith Jones, Bodfel, yn herwydd fod yr Arddangosfa Gened- laethol i'w chynal yn Mhorthmadog eleni, eu bod yn rhoddi yr Arddangosfa heibio am y flwyddyn hon. Ei iwyd ef gan Mr. Harry Griffith, Meilkeyrn. Cynygiwyd fel gwelliant gan Ylr. D. 1- f L ) ?iv i es, H. Davies, 'Rorsedd, fed Arddangosfa i'xx- cli%-ii-ii fcl irferol. Dywedot'd os y rhoddid i fyny am llvvyddyn mai an- hawcld fuasai creu ,I' un djddordeb ynddi dracheln Eiliwydh^n ^;an Mr. Lewis Jones, Rhosfavvr. Si radwyd vmhellach yn ffafr cael Arde; ngosfa gan y Mri J. H. Parr) Penllv /n R. O. Roberts, Bronmiod Robert Evans, Tyddyn Cae Robert Williams, Vyddyn Gwyn"; W. Frochas J ones, Bot l-an, ac eraill. Rhoed y cwesti wn i b! Jlais a chaed mvvyafrif mawr dros y g • Pliant. Penodwyd y dydd Gwener C) taf yn Medi fel dyddiad yr Arddan;; sfa, ac etholwyd Arthen O. Owen, Plas Heulog, yn llywydd, a'r Mri J Hywel Roberts, Gwnhingar, a David IV: Parry, Gvvynfrvn, yn is-'ywyddion Penodwyd pwyilgor i fyned tr y restr y gwobrwyon a chostau yr Arddangosfa er ceisio tynu y cyfiyw law r.

Ysgwner yr 3udd?. I \.J — I PEDWAR WEDI B 0 D 1, 1. lroreu Gwener diweddat sud.'odd y ar ei mordaith o Dover i Abertawe. a bu l'oddi pedwar o'r criw —■- y capi n yn unig a "afodd ei waredu, ac yr i-edd ef i ddJolch am ei fywyd i'r ffaitb i fad yn noliwr rhagorol. Bu yn ni.io am dros awr cyn y cafodd ei godi 1 fynu. Tybir mai yr achos o'r trychinti- oedd i'r llong gael ei hysigo gan y siorm ac iddi roddi ftordd o dan y llwyth tiwm o huiarn oedd ynddi.

Llys Trwyddedol Pwllheli. Dydd Mercher, Chwef. ied.Ger- bron J. G. Jones, Ysw., yn y gadair Cyrnol Alan (i )u-h yr Henaduriaid Maurice Jones, Wm. Anthony, a G. Hughes Roberts, C. Lloyd Edwards, Vsw., C. H. Lloyd Ysw., a J. R. Jones, Ysw. Yn ei adroddiad blynyddol dywed- odJ yr Arolygydd Owen fod 46 o dai trwyddedol yn y dosbarth, un ar gyfer pob 442 o drfgolion, o id yr oedd 14 o bhvyfi, gan gynwys Vnys Enlli, heb dy trwyddedol ynddynt. Yr oedd 47 o bersonau wedi eu gwysio am teddwdod yn ystod y flwyddyn, mwy o 13 na'r flwyddyn 1911. Cafodd 38 eu cosbi. Cyfartaledd y rhai gosbwyd oedd un ar gyfer pob 813 o'r trigolion. Ni chosb- wyd yr un trwyddedydd yn ystod y flwyddyn Yr oedd y tai trwyddedol yn y dosbarth wedi lleihau 27 er y flwyddyn 1892. Dywedodd Mr Wm George, yr hwn a ymddangosai ar ran y Gymdeithas Ddirwestol, y rhoed rhybudd o wrth- wynebiad i adnewyddiad trwyddedau New Inn, Llanengan, White Horse, | Llanengan, a Penboncyn, Rhiw. Cymerwyd achos White Horse, Llan- engan, yn gyntaf, Yr oedd dau daf.u n- dy yn Llanengan. meddai Mr George, sef y White Horse a'r Sun, Buasai un yn ddigon ar gyfer hyny o drigolion oedd yn y lie. Bu y dosharth yn fvvy poblog o lawer nag y mae yn awr — Cyflwynodd Mr Abel Williams, Aber- soch, ddeiseb yn erbyn adne\\vddu'r drwydded, yr hon oedd wedi ei har- wyddo gan Ymneillduwyr yr yrdal. Dywedodd Mr Williams, mewn ateb i gvvestiwn o eiddo Cyrnol Gough, fod y rheithor yn foddlon arwyddo'r ddeiseb o'i ran ei hun, ond na hoflai ddigio'r trwyddedydd. Tystiwyd gan wr y White Horse fod y dafarn yn gwneud busnes da, ond nis gallai ddvvey pa sawl casgen o gwrw werthid y yr wythnos — Pasiwyd fod i'r drwy led gael ei diddymu a'i chyflwyno ilw Awdurdod yr Iawn-dal. PENBONCYN, RHIW.—Dywedodd Mr George ei fod wedi edrych i mew i'r mater hwn er y pryd y rhoed rhy .dd o wrthwynebiad gan y Blaid Ddirv st- ol. Ar y cyfan, yn arbenig gan tad oedd trwydded y White Horse lidi ei hadnevvyddu, credai nad oedc yr achos hwn y;. un ag y dylid gofy, ar hyn o bryd i'r Fainc wrthod cani tau yr adnewyddiad. CaniataoJd y Fame adnewyddiad y drwydded. NEW LW, LLANENGAN.— Dywedodd Mr NVm. George y gwneid apel y d wr- nod hwnw am drosglwyddiad y drw dd- ed hon oddiwrth Mrs Jane Ann J. nes i Wm. Jones, ei brawd. Gwrthwynr bid [ yr apel ar y tir nad oedd yn gyn vys fel lie y clylid caniatau trwydded i ;do. Yr oedd y ty wedi ei gau fel tafarndy er yr 2il o Fedi, a gwastraff fuasai ad- newyddu y drwydded ac nid darpa ar gyfer anghenion y dosbarth Yr (i.- d cl y ty mewn cyflwr truenus—yn prvsur ddadteilio. Tysti wyd gan yr Arct yg- y(d Owen a'r Heddwas Owen i gythvr anfoddhaol yr adeilad. Nid oedd yno chwaith ystablau na darpariaeth ar gyfer trafaelwyr yn y lie.— Tystiwyd gan amryw nad oedd angen y drwydded. -Dywedodd yr apelydd, Wm. Jor.es, Valley, Sir Fon, y bwriAdai fynd i t yw i New Inn, ac adgyweirio'r ty. Yr oedd ar hyn o bryd yn cadw siop yn Sir Fon. Nis gwyddai pan: na adgy- weiriai ei chwaer y ty. Rhoes ef y ty iddi am rent isel.—Apeliai Mr Gordon Roberts, ar ran Wm. jenes, am i'r drwydded gael ei hadnewyddu, pe na bae ond am flwyddyn i'r apelydd ad- gyweirio'r lie. Credai ef fed angen am y dafarn er onvyn y llafurvvyr oedd yn yr zirdal.Dywedodd Mrs Jane Jones, 1 chwaer yr apelydd, nad oedd yn f..dd- Ion i'r drwydded gael ei throsghvjddo t'w brawd, ond yr oedd arni eisieu ad- newyddiad o'r drwydded ei hun. —Pen- derfynodd y Fainc ohirio'r mater am dair wythnos. I GWRTHOD—Gwnai Mr J. R. Anthony apel, ar ran Miss Rowe, am drwy/led fanwerthol i'r siop yn Station Sqi, re. Meddai drwydded gyfanwerthol, ,:nd gofynai am bawl i weithu diodydc i'w hyfeli ar y lie.—Gwrthododd y Fine yr apel. -()

Lloyd George a'i Feirnte id. Yn y Senedd, ddydd Gwener, go!yn- wyd cwestiynau i Ganghellor y Trj or- lys (Mr. Lloyd George) ynglyn a afle anfoddhaol y meddygon o dan y Dc, 1dt Yswiriant, honid fod rhai niedd on yn cael gormod o waith ac nad oeu y personau yswiriedig yn cael chw. eu teg. Mcwn atebiad dywedodd Mr. L vd George mai y cyfartaledd yn Llun iin oedd un meddyg ar gyfer pob 1,1. > o ?- f er pob i,i, o bersonau yswiriedig, yr hyn, ag ystj. ed y gwragedd a'r plant, a olygai un meddyg ar gyfer 2,500 o berso, u. Yr oedd hyn yn llawer gwell na set fa pethau gynt yn y dosbarthiadau gWf. h- faol, a rhai rhanau o Lundain, Ik vr oedd pedair a phum' mil o bersonr o dan ofal un meddyg. Yr oedd yr s- wiriant wedi cychvvyn yn rhyfedds o Iwyddianus, yn llawer iawn rnwy 1 ly nag a dybiai rhai o'r Wrthblaid y gu i. Gyda golwg- ar gwyn y meddygoi n nglyn a'r panels, eu cynllun hwy en n- ain ydoedd. Nid oedd yn y mesur y cyntaf. Rhoes ef y cynllun i me 1 i foddhau y meddygon, nc yn ;1\\ oeddynt yn ei feio ef am dano r- gyheeddwyd ef ganddynt mai a oedd oreu. Cymerwyd iddynt rai w t nosau i'w wneud, ond yr oedd;. nt y 7 diwedd wedi ei argyhoeddi mor 11 r fel nas gallai weld ei ffordd i'w ne\id drachefn.

Rhai ffeithiau ynglyn a doohreuad yr achos Methodistlidd yn nhref Pwllheli a'r Cylch. [Papur a ddarllenwyd mewn cyfarfod ym M henlan, yn rhoddi hanes dech- reuad Ymneillduaeth ym Mhwllheli j a'r Cylch, gan y Parch. T. Williams, The Elms, Pwllheli J. Dechreua banes y Methodistiaid yn y rhanbarthau hyn gyda dyfodiad y Parch Howell Harris i'r Sir yn y flwyddyn 1 74 1. Y lie cyntaf a gafodd yr anrhyd- edd o groesawu y gwron hwn cedd Glasfryn Fawr, ger Pencaenewydd, lie y preswyliai y duwiol a'r etnvog Wiiliam Prichard, yr likt-n oedd yn aelod ffydd- lawn yn eg I wys Penlan. Yr oedd yro hefyd un o'r enw Jenkin Morgan o Sir Gaerfyrddin yn cadw ysgol ac yn pre- gethu yn achlysurol. Gwnaeth Mr. Harris ymgais i bregethu yno, ond rhwystrwyd ef gan dorf o erlidwyr oedd wedi dod i aflonyddu arno, gyda Pher- son y plwyf yn arweinydd arnynt. Ymadawodd oddiyno ar nos Sadwrn, a daeth i Bwllheli Dranoeth, sef boreu Sabboth, gwnaeth ymholiad yn mha le yr oedd y pregethwr goreu yn y gym- )-do-aeth. Hysbyswyd ef mai yn Eglwys Llannor, sef y Canghellor Owen o'r Goetref Pan gyrhaeddodd Mr. Harris Eglwys Llannor yr oedd y Person ar ganol pregethu. Ei destyn oedd yr Heretic oedd yn y wlad. Desgrifiai ef fel cenad Satan a gelyn Duw a dyn. Cyhuddai ef o fod yn dwyllwr a gau brophvvyd, ac o fod yn waeth na'r diafol, a chyfarwyddai ei wrandawyr pa todd i ymddwyn tuag ato os y deuai byth i'r gymydogaeth. Ar derfyn y moddion aeth Mr. Harris at y pregethwr i ym- ddiddan ag ef ynghylch y bregeth, ac ynglych codi ysgolion Cymreig yn y wlad. Trwy yr ymddiddan hwn daeth y gynulleidfa i ddeal! mai efe oeJd y dyhiryn oedd yn cael ei ddarlunio yn y bregeth. a dechreuasant ymosod arno yn ddidrugaredd yn ol cyfarwyddid y Person. Ond llwyddodd i ddianc ym- aith o dan gawod o geryg. 0 Lannor aeth i Ty'nllan, Llanfihan- gel, ger Rhydyclafdy, lie yr oedd torf o bobl yn ei ddisgwyl. Yn y dorf yr oedd un boneddwr wedi dod yno gyda'r owr- iad o'i saethu, ond blinodd yn disgwyl, ac aeth adref am ei giniaw. Pregethodd Mr. Harris ar gareg farch gerllaw'r fynwent. Ei destyn oedd "Deled dy deyrnas," a chafodd oedfa rymus. Yr oedd yno ddynion cryfion yn wylo ac yn lletain am eu bywyd. Hon oedd y bre- geth Fethodistaidd gyntat a draddod- wyJ yn Sir Gaernarfon. Y mae y gareg y safai Mr. Harris arni pan yn traddodi ei bregeth o flaen capel Rhydyclafdy yn awr. Yr ydym yn gadael Howell Harris yn y fan hon gan ei fod yn myned allan j o'n cylch, gan ddychwelyd yn ol i'r dref hon. Fe fu Pwllheli am 25aiii mlynedd heb yr un setydliad Methodistaidd ar ol dytodiad Howell Harris y tro cyntaf i'r wlad. Awgrymir fel un rheswm am hyn y ffaith fod gan yr Annibynwyr j achos yn y dref, a gwr duwiol o'r enw John Tho,iias yn liaturio yn eu plith. Bu pregethu, mae'n wir, gan y Method- istiaid gerllaw y dref am lawer o flyn- yddau cyn adeiladu yr un capel perthynol i'r enwad. Dywed y diweddar Bai-ch J. Jones, Woodcrcft, yn ei Gofiant i'r diweddar Barch. Michael Roberts fod pregethu wedi bod yn Pentafig am flwyddyn, yn Ty'ntwll am ddwy flynedd, yn y Ddwyryd am rhyw gytnod, ac yn Capel Deugorn am ddeng mlynedd. Dywedir hefyd fod pregethu wedi bod yn Capel Cam ac Ysgol Sul wedi bod yn Pendalar. Mae y lleoedd hyn i gyd yn mhIwyf Deneio, rhai o honynt ger Haw y Llan, ac nid yw y rhai pellaf ond I ychydig gydag ergyd careg i'r lie Cof- nodir tystiolaeth hen wr fu yn gwrando ar rai o'r hen dadau yn pregethu mewn rhai o'r lleoedd hyn yn Methodistiaeth Cymru" gan y Parch J. Hughes (hynaf), Lerpwl. Mae yr hen wr hwnw wedi marw er's dros 6oain mlynedd, ac yr oedd mewn tair blwydd i gant pan y bu farw. Yn Pentafig, yn ol ei dystiolaeth ef, y traddodwyd y bregeth gyntaf gan y Methodistiaid yn y gymydogaeth hon. Nid oedd yn gwybod enw y pregetllwr, ond yn cofio tod rhyw rai yn dweyd ar y pryd ei fod yn fab i Daniel y Gof o Rhoshirwaen, Yr oedd ar y pryd yn athrofa Iarlles Huntington yn Nhre- fecca, ac yn rhoddi pregeth wrth fyned heibio i edrych am ei deulu. (Yr oedd un o'r enw Daniel Roberts y Gof yn bregethwr yn Lleyn. Dichon mai ef oedd tad y gwr fu yn pregethu yn Pen- tafig). Eflfeithiodd y bregeth gymaint ar yr hanesydd, ac ar y rhan fwyaf o'r gwrandawyr, fel y methasant a myned yn mlaen gyda'u eh warcuon dros wedd- ill y Sabboth hwnw. Yn yr un cae ag yr oedd y pregethwr yn pregethu yr oedd llawer yn eh wareu tenis ar hyd yr amser, ac yr oedd yno hen wraig yn nrws ei thy yn nyddu gyda throell bach tra y pregethai. Wedi gorphen y bre- geth, dywedai yr hen wraig Druan oedd ei galon o; y mae yn gwybod wmbredcl. Ewch bellach i chwareu tenis, da chwi bobol." Dyma oedd sef- yllta grefyddol Pwllheli oddeutu cant a haner o fiynyddau yn ol. Y mben rhyw dair neu bedair blynedd ar ol bod yn pregethu yn Pentafig, y Ddwyryd, Tv'ntwll, &c., dechreuwyd pregethu yn Capel Deugorn. Bu yr hen wr y cyfeiriwyd ato eisoes yn gwrando ar amryw o hen bregethwyr a chyngor- wyr Lleyn yn pregethu yn y lie hwn. Ty anedd ydoedd, a gelwid ef mewn gwawd yn Gapel Deugorn. Un o'r liai y bu yr hen wr yn gwrando arno oedd Hugh Tl lomab o Aberdaron, yr hen ddyruwr, fel y gelwid ef. Y mae haaes dyddorol i Hugh Thomas. Pan y cym- erwyd Morgan Gruffydd ac eraill, ei gyd-lafurwyr, yn garcharorion, fFodd Hugh Thomas am ddiogelwch i Cw-m Glas, amaethdy yn Llanberis, yr hyn fu yn ofid calon iddo ar hyd ei oes oher- wydd ei Iwfdra. Bu amrai weithiau mewn ogof yn y Wyd I fa yn ymguddio, a'r bugail yn myned a bwyd iddo wrth fyned at y defaid. Ymhen amser gorch- fygwyd ef gan hiraeth am weled ei briod a phenderfynodd fyned gartref. Cych- vvynodd yn min yr hwyr fel y gallai gyraedd gartref cyn y dydd dranoeth, rhag ofn i neb ei weled ac achwyn arno. Er mvvyn diogelwch arosodd yn ei wely dranoeth hyd yr hwyr, pryd y daeth cyfaill iddo i'w gynorthvvyo i wneud bwthyn mewn clawdd pridd, eithinog, yn agos i'w dy. Gwasanaethai yr eithin fel drws arno i'w guddio. Yn yr am- gueddfa hon byddai yn gwau rh\ l.U bychain at wasanaeth teuluaidd, a'i wraig yn myned oddi amgylch i'w gwerthu er mwyn cael moddion cynhal- iaeth. » (I'w barhau).

Y Rhyfel. Yn ol yr adroddiadau sydd wedi cyraedd y wlad hon y mae y Tyrciaid yn cael y gwaethaf o hyd, ac y maent mewn penbleth gan nas gwyddant beth yw bwriadau y gelynion. Dywedir fod y Tyrciaid wedi gwrthwynebu y Bwl- gariaid o flaen Bulair, ac y cymerodd ymladdfa ffyrnig le. Gorchfygwyd y Tyrciaid a gyrwyd hwy ar ffo i gaer- feydd Bulair. Dywedai y carcharorior. Tyrcaidd y bu chwe adran o'u byddin hwy yn cymeryd rhan yn y trwydr, ac y dangoswyd dewrder mawr gan y Bwl- gariaid. Y mae y byddinoedd unedig yn par- hau i danbelenu Adrianople, a hysbysir tod y trigolion yn ffoi o'r naill ran o'r dref i'r llall i geisio nodded rhag y ffrwydr-belenau. Os cyll y Tyrciaid Gallipoli, yr hon sy'n gwarchae y Dardanelles, bydd eu prifddinas at drugaredd eu gelynion, ac :)is gallant anfon adranau o'r fyddin sy'n gwarchae Ychataldja, gan y rhydd hyny le i'r gelyn symud ymlaen fel y bwriadasant ar y cyntaf, a chymeryd y caerfeydd, ac yna bydd Caercystenyn at eu trugaredd. BRWYDR GER SCUTARI. Ddiwedd yr wythnos bu brwydro ger Scutari. Yr oedd Brenin Montenegro yn sefyll ar fryn amlwg- yn gwylio y frwydr. Yr oedd y Tyrciaid wedi cymeryd eu safle ar fryniau Kuselim, ac yn fuan gwnaeth y gelyn eu gynau ar y bryniau yn ddieffaith, tra yr oedd y Serfiaid yn tan belenu Scutari yn effeithiol iawn. Yn fuan rhuthrodd meirchfilwyr y Montenegriaid ar y Tyrciaid oedd ar fryniau Kuselim a meddianwyd y caerfeydd.

-o Difrod y Dymestl. Gwnaed difrod mawr mewn lIawer man gan y ddrycin drom yn ystod nos Wener a boreu Sadwrn diweddaf, yn neillduol yn Lerpwl a'r cyffiniau, lie bu'r dymestl ffyrnicaf yn nghof neb er's amser maith. Collodd un-ar-ddeg o ddynion eu bywydau trwy suddiad un o'r hoppers ar yr afon Dafwys. Un yn unig o'r c i w a achubwyd. Chwyth- wyd tai i lawr, maluriwyd ffenestri amryw o siopau, ysgubwyd toau ymaith a gwnaed difrod mawr ar eiddo. Yr oedd y gwynt ar brydiau yn chwythu yn ol pedwar ugain milltir yr awr. Cyrhaeddodd y Mauretania i New York ddydd Sadwrn wedi'r storom fwyaf enbyd a gafodd eto. Gallasai dam wain ddifrifol fod wedi digwydd ar y i-liellffordd yn agos i Bury onibae i un o'r enw Mr T. H. Ratcliffe ganfod y perygl mewn pryd. Aeth Mr Ratcliffe allan gyda llusern yn hwyr y nos i weld a oedd y storm wedi gwneud difrod i eiddo oedd ganddo ger y rheil- ffordd, a chanfu fod y ddrycin wedi chwythu potyn mawr ar draws y rheil- iau. Ceisiodd ei symud ymaith, ond methodd, ac yn fuan clywai y tren yn dynesu. Tynodd gadach coch o'i boced, daliodd et uwch y llusern oedd ganddo a rhedodd i gwrdd y tren, a llwyddodd 1 atal y tren mewn pryd. Damwain gyfyng hefyd gafodd Mr Tom Davies, yr hwn oedd yn gyru y tren Uythyrau o Gaergybi. Pan yn gwylio am y rhybuddion aeth ei ben yn era) n gwifrau teligraff oedd wedi eu chwythu i lawr, ac anafwyd ef yn dditrifol yn Ei ben a'i wddf. Aeth tren rhwng Welshpool a Llan- fair yn erbyn coeden fawr oedd wedi cael ei thaflu gan y gwynt ar draws y rheilffordd, ond ni chafodd r.eb ei anafu.

Dau Fodur mewr Gwrth- daïaWhc Aeth modur a yrrid g gyda'r hon yr oedd ei ma Wilki nson, i wrthdarawiad a inou. arall rhwng Dolgellau a'r Bermo, dydd Sadwrn diweddaf. Cafodd Mr Wilk- inson ei niweidio'n ddifrifol.- torwyd ei ddwy goes, a thorwyd tri o fysedd Mrs Allaway. Cafodd ei mab hefyd ei anafu'n ddifrifol yn ei ysgwydd.

U Stesion ar Dan. Aeth stesion Penshaw. ar reilffordd North Eastern, ar dan nos Sadwrn "í r oedd yr adeiladau oil o goed, i 1,1an fod y gwynt yn chwythu'n grf .r y pryd lIosgwyd hwy yn ilwyri'r i-awr yn bur fuan. Yr unig ystiell arbedwyd oedd eiddo'r porter.