Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
16 erthygl ar y dudalen hon
AT EIN GOHEBWYR. -
AT EIN GOHEBWYR. Ai.foner erbyn BuRED SAOWKN y fan bpll»f Pob a'chphion a thulrad&ii Yr UDGORW i'w haofon i'r tiOBUCHWYIJ WH, Pob gobebiaeth i'w eyfeirio- YB UDGORN OFFICK, PWLLHELI ByrJrl yn dda. geuym dder*'jr> eoiu-i- iantban oddiwrth o hubwyr ar fniei ioo ileal o ddyddordeh cyboeddus
NODION A HANESION.
NODION A HANESION. Ci Ffyddlon. Yr oedd Mr Rhodes, masnachwr o Blackburn, yn cadw ci < wylio'i siop yn ystod y nos. Y bore c'r blaen, pan a^orodd y siop, gwelai ddyn yn un o'r ystafelloedd yn ceisio agor y safe, a'r ci yn farw ar lawr wedi ei drywanu hefo LhyllelL Y r oedd yn amlwg y bu ymladdta ffyrnig rhwng y lleidr a'r ci. Yr oedd y dyn wedi ei frathu yn erchyll yn ei ddwylaw. Dyn "Marw" yn Dod i'r Golwg, Rai wythnosau'n ol cynhaliwyd trengholiad ar gorff dyn yn Whitehaven, yr hwn a dybid oedd un o'r enw Will- iam Craig, ag oedd ar goll er's wyth- nosau. Dywedai gwraig Craig ei bod hi ac yntau i ymddangos o flaen y llys an) greulondeb at eu plant, ond nid ym- ddangosodd ei gwr yn y llys, a'r noson gynt yr oedd wedi dweyd wrthi yr ai i le Has cai yr hedd^eidwaid afael arno. Dywedai y wraig ei bod yn sicr mai ei gwr oedd y trancedig, er nad yr un dillad oedd am dano. Yr oedd mam Craig hefyd yn y trengholiad yn tystio mai ei gorff ef ydoedd. Pasiwyd yn y treDgholiad mai Craig ydoedd. Hys- bysodd Arolygydd yr heddlu y clybuwyd fod Craig yn Lerpwl, ac; y gwelwyd ef hefyd yn Whitehaven, a'r dydd o'r blaen, er mawr syndod, daeth y tran- cedig i orsaf yr heddlu yn Whitehaven, yn fyw ac iach. Rhoi Fferm ar Dan. Yn y Dretnewydd, ddydd Iau di- weddaf, cafodd dyn ieuanc deunaw. oed, o'r enw Basil King, Coedpoeth, ei dra- ddodi i sefyll ei brawf yn y trawdlys ar y cyhuddiad o dori i Penrhyn Farm, Mochdre, a rhoi y ty a'r adeiladau ar dan. Dangosai y dystiolaeth i King fynd i mewn i'r ty pan oedd y teulu mewn eisteddfod, ac ar ol cymeryd tair sotren o'r blwch arian, rhoes y lie ar dan. Yr oedd y golled a achoswyd yn agos i dair mil o bunau. Bu King yn gweini yn y lie unwaith. Agerlong yn Taro'n Erbyn Pont Llundain. Achoswyd tipyn o gyftro nos lau di- weddat, yrrysg y rhai a groesent Bont Llundain wrth weled agerlong tawr yn taro yn erbyn y bont. Yr oedd yr ageriong yn symud oddiwrth y lanfa i wneud lie i un arall pan yn sydyn y torodd y rhaff ac aeth yr agerlong i ganlyn y Hi yn g) flym, a chyn y gallwyd gollwng yr angor tarawodd yn erbyn Pont Llundain, a gwnaed cryn niwed iddi. + Aderyn yn Rhoi Fferm ar Dan. Aeth fferm Mr John Edwards, Gwern- ygog, Llandrinio, ar dan, y dydd o'r blaen, a chafodd yr holl adeiladau eu llwyr dinystrio. Yr oedd Mr Edwards wedi rhoi lamp i hongia-i wrth y pared tra yr ai ef a gwair i'r beudy. Tarawyd y lamp i lawr gan aderyn, a dyna sut y dechreuodd y tan. Bu'r perchenog yn ceisio diffodd y fflnmau ei hun am beth amser, a bu agos iddo a methu dianc o'r adeilad yn ddianaf. Ei Ladd gan Gerbyd. Bu farw Mr John Jones, fcrdeston Manor, yn Ysb\ty Croesoswallt, ddydd Gwener, oddiwrth effaith niweidiau dderbyniodd drwy i gerbyd fynd ar ei draws nos Ftrcher. Pasiwyd rheith- farn o farwolaetli ddamweiniol yn y trengholiad gyuhaliwyd ar y coiff, ond sylwyd fod y gyriedydd, Eli Glover, ar tai na fuasai wedi cynyg cludo yr an- afus i'r yspyty, yn lie gyru ymaith ar ol y ddamwain fel y gwnaeth. Llifogydd yn Nghonvvy. Yr wythnos ddiweddaf, ar ol y gwlawogydd trymion a pharhaus llifodd yr aton Gonwy tros ei glanau gan orchuddie'r dolydd am tua pbymtheng milltir. Rhuthrai yr afon yn genllif i rhuadwy, gau gludo i'w ganlyn goed mawrion wedi eu dadwreiddio oddiar y g lanau, yn erbyn Hen Bont Llanrwst. Yr oedd show ceffylau bach wedi ei gosod i lawr ar gae yno, a rhywbryd yn y boreu deffrowyd un o'r dynion gan tiwn rhyferthwy'r dyfroedd. Gwelai fod dwr wedi gorchuddio'r tir am ffordd p ac fod y cetfylau bron at eu gydd- tall y Ili. Llwyddodd i fynd ar gefn vn o r ^ffy}au a chariodd y gweddill o'i .,11 Y "1 rodyl"i ddiogelwch. Bu raid i'r ceffyi,au noh drwy-'r afon i groesi i or kilvydir. Boddwyd llawer iawn o ddefaid gan y iHfddyfroedd. Gwnaed ditrod mawr heh a gan iifogydd yn Jy Deheudir. Marw Gweinldog. Ddydd Iau div eddaf, bu farw y Parch T. J. Morgan, Bow Street, ger Aber- ystwyth, yn 69 mlwydd oed. Yr oedd yn un o ddynion mwyaf blaenllaw y Cyfundeb Methodistaidd, ac efe oedd llywydd Cymdeithasfa y De s-iiih mlynedd yn ol. Ar agoriad Coleg Diwinyddol Aberystwyth gwnaed et yn gofrestrydd y coleg. ♦ Gwobrwyon gan Gwmni Rheil- ffordd y Cambrian. Y mae y gwobrwyon roddir bob blwyddyn gan Gwmni Rheilffordd y Cambrian am y stesion gedwiroreu ar eu rheilffordd. wedi eu dyfarnu v flvvyddyn hon fel a ,anl% n -Ani y 'stesion j^edwir oieu, — 1, Trefaldwyn I 2, Barmouth Junction 3, Pwllheli 4. Buttington a Llynclys yn gyfartal S. Pontdolgoch a Tylvvch yn gydradd. Am y caban sij'vnl yn cael ei gadw orCLI. i, Drefnewydd 2, Dvfi J unc- tion Talyllyn, Ellesmere Junction, Llanymynech a Pwl heli, yn gydradd. Diwygiad yn y I e. Y mae c\farfodydd diwy^iadol hrwd- fr,dig iawn yn cael eu cynal yn Aber- itawe. Y mae becligyn tua deuddeg a phedair ar Icle- oed vn p egethu yno i gynulleidfaoedd m. wrion gyda dylan- wad anghyffredin. Drama Gymrftig yn Lerpwl. Yr wythnos ddiweddaf, bu cvvmni o Fethesda yn perfformio'r chwareuawd Aelwyd Angharad," o uaith Dr Lloyd Williams a I-lew Tegid, yn Chwareudy David Lewis, Lerpwl. Yr oedd y chwareuad yn drwyadl Gymreig, a rhoddir ganmoliaeth ddigymysg i'r ddrama a'r chwareuwyr. + Cael ei Saethu mewn Modur. Bu dyn ieuanc o'r enw John Little farw mewn ysbyty yn Glasgow, ddydd Sadwrn, o dan amgylchiadau trychincb- us. Y noson flaenorol yr oedd wedi hurio cerbyd modur, a dywedodd wrth y gyriedydd am yru am y llythyrdy, tua thair milltir o bellder. Pan stopiodd y modur wrth y llythyrdy, ac yr ago odd y gyriedydd y drws, methai a chanfod y dyn ar y cyntaf, ond wedi chwilio canfu ef o dan y sedd. Gan feddwl ei fod yn wael cydiodd ynddo i'«v godi ond brawychwyd ef wrth weld gwaed yn llifo o archoll yn ochor ei ben. Yr I oedd llawddryll bychan hefyd ar la wr yn y modur. Cymerwyd Little i'r ysbyty ar unwaith, lie y bu farw cyn adfer ei ymwybyddiaeth. Effeithiau Diota. Yn heddlys Caer y dydd o'r blaen yr oedd dynes o'r enw Catherine Rose yn cael ei chyhuddo o eseuluo ei phum p entyn. Dywedai ei gwr ei fod ef yn enill cyflog da, ond gwariai ei wraig yr arian bob dimai am ddiod feddwol, nes y bu raid iddo brynu popeth i'r ty ei hun. Yr oedd JIA y ddynes a phlentyn yn cael byw mewn un ystafeH o'r ty, ac un diwrood pan oedd coiff ei blentyn marw ar y bwrdd dechreuodd ei wraig ymladd hefo dynes arall, a bu af.: os iddynt a thaflu'r corff i lawr oddiar y bwrdd. Yr oedd cyflwr y plant yn arswydus, medJid. Anfonwyd y ddiff- ynyddes i garchar am dÙdU fis, a rhoed cerydd llym i'w gwr. Cyhuddo Athraw o Ymosod ar Fachgen. Yn Nghaernarfon, ddydd Sadwrn, yr oedd Elizabeth Jones o Lanrug, ar ran ei bachgen Wiliiam Samuel Jones, ya cyhuddo E. Wheldon Hughes, athraw ysgol, o ymosodiad. Dywedid dros yr erlyniad fod y bachgen arall, a daeth y diffynydd ato gan ofn iddo daflu carreg oedd ganddo o'i law. Cychwynodd y bachgen redeg ymaith, ac wrth wneud hyny syrthiodd. Daeth y diffynydd ato a chiciodd ef pan oedd ar lawr. Bore dranoeth aeth y fam at y diffyn- ydd i'r ysgol a gofynodd yntau iddi faddeu iddo, ond yvvrthododd. Ar ran yr amddiffyniad d'achefn dywedwyd mai ymladd yr oedd a bachgen, ac yn lluchio cerrig, a phan aeth y diffynydd ato i ofyn iddo daflu'r cerrig i lawr o'i law, gwrthododd a chychwynodd redeg ymaith, ond syrthicdd i lawr. Aeth y diffynydd i geisio ei godi, ond ymra- faeliodd y bachgen gydag ef a gadaw- odd ef ar lawr. Gwadai y ditfynydd iddo ymosod arno, a ga'wyd amryw dystion i brofi h) ny, a gollyng-wyd ef hi 1 y o yn rhydd w- -t Rhodd arall i'r Llyfrgell Gym- reig. Y mae Mis J. Woolley Summers I weddw Mr J. Woolley Summers A S., o sif- Ftliiii, wedi addaw cyfranu pymtheg cant o bunau tuag at wneud stafell ddarllen yn y Llyfrgell Gened- laethol Gymreig, Aberystwyth. Cyf- Iwvnir y rhodd yan y foneddiges er cof A■in ei gwr, yr bwn oedd yn aelod o Lys y Llywodraethwyr. Si >111 i'r Lladron. \'n gynar fore Sadwrn torodd niter o laJ'on i ystordy mawr yn Sunderland, a chyda thrafferth fawr llusgasant y saft oddiyno i fuarth gytagos i'w agor. Wedi ei gael i'r buarth canfuasant nad oedd glo arno, ;.c na fuasai raid iddynt ei symud—ychw«neg na hyny, nid oedd dim dimai o arian j od.Jo. 1
Cymru Ddeng Mlynedd a Thrigain…
Cymru Ddeng Mlynedd a Thrigain yn 01. Y mae ysgrif ddyddorol iawn yn y Liverpool Daily Post and Mercury am ddydd Gwener diweddaf o dan y penawd uchod Dyfyna y gohebydd o adroddiad a gyhoeddwyd gan Thomas Jeffeison Hogg yn y flwyddyn 1838, ac y mae'r ysgrif yn rhoi goleuni ar gyflwr y llafurwyr amaethyddol yn Sir Gaernarfon yr adeg hono. Yn Nefyn, cyflog y llafurwr amaeth- yddol oedd o is 3c i is 6c y dydd a'i fwyd ei hun. neu 8c i is a bwyd Yn Nghriccieth cai hwsmon o 12P i 14P a byw)n nhy y fferm. Yn Mhwllheli j cyflog y gwas. fferm oedd deunaw cetning y dydd yn yr baf, neu wyth swiit yr wythnos, a'i fwyd ci hun. Tc-imlai y llafurwyr eu hunain yn dda allan os caent chue cheiniog i naw ceiniog y dydd a bwyd y fferm, a swllt y dydd yn ystod y c) nhauaf. Pan yr oedd y llafurwr yn ceisio caet y ddau pen llinyn ),ri-,h)-d ar naw swllt yr wythnos neu lai, yr oedd gan' y bonedd a'u lly wodraethai hefyd eu helbulon ynglyn a'u s-wyddi. Sonir am tidau L)II nNtit-William Glynn (itiffith, I'odcgroes, a'r Parch Thomas Roberts, Hfndre. Yr oedd yn anodd, meddai'r dii pru y wyr, cael dau ynad i gyfarfod, t;an nad oedd y boneddigion ar delerau da a 'u gilydd, ac yn gwrthod cyd- weithredu. Yr oedd eu boneddiges- 311 wedi cweryla o barthed i gymeriad morwyn ugain mlynedd yn ol." Cai y dirprwywyr hefyd mai nid anfynych y byddai cwestiynau yn cael eu setlo mewn ffordd hynod iawn yn y llyseedd. Dywedid yn ami wrth y dirprwywyr, meddent hwy, yr ai v ddedfryd bob amser i'r parti oedd yn darllaw y cwrw goreu. Rhoddai y partion ddiod i'r rheithwyr, a barnent hwythau o blaid y darllawr goreu Y cofnodydd yn Nefyn oedd David Wilson, ac nid oedd ganddo ond un cofnod yn ei goflyfr. Yr oedd hwnw yn dal perthynas ag achos am iawn am enllib. Catodd yr achwynydd haner coron o iawn-y swm i'w ranu mewn bara gwyn i'r tlodion. Yr oedd y cofnodiad yo dar.gos fod y bara wedi eu rhanu, ond ni ddywedid gan pwy. Un o'r enw William Jones oedd y cofnodydd yn Nghriccieth, a rhoddai ef air da i'r trigolion. Yr oedd yn y plwyf un cwnstabl, ac ystynd hwnw'n ddigon, gan fod y bobl yn hynod o daw el ac ymarweddus. Yr oedd yno dw 1 du," o;id HIS gwelodd y cofnod- ) dd ond un dyn meddw yn caet ei roi yr.o, yn vsiod haner can' mlynedd, a chalodd hwnw aros yn y twll nes y sobrodd.
A yw Pwilheliln Foddhaol?I…
A yw Pwilheliln Foddhaol? DATGANIAD GAN DDYNES Ol BWLLH ELI. Cyn y gellir derbyn datganiad yma rhaid iddo gael ei gefnogi gan dystiol- aeth leol-tystiolaeth rhywun yn byw yn Mhwllheli. Gall tystiolaeth pobl anadnabyddus o leoedd pell fod yn wir, ond nis gallwn ei brofi Dyma ddat- ganiad gan ddynes o Buliheli Roedd fy nghefn bob amser yn wan," medd Mrs M Glynn-Jones, o 31, North Street, Pwllheli, a chredaf y rhaid fod gwendid yn fy elvvlod. Cai yr anwyd lleiaf effaith arnaf, a chawn y tath boenau brathol wrth blygu fel mai prin y gallwn ymsythu drachefn. Ni chawn orphwysdra'r nos, a phan y codwn yn y boreu teimlwn yn ftin a hollol anaddas i wneud dim. Cawn gur mawr yn fy mhen, yr hyn a wnai imi deimlo'n druenus. Rhoddais brawf ar amryw feddyg- iniaethau, ond ni chefai s wellhad hyd nes y defnyddiais Doan's Backache Kidney Pills. Gallwn ddweyd ar ol yr ychydlg ddognau cyntaf fy mod wedi cael y fedJyginiaeth iawn ar gyfer fy anhw ylder, a pharheais gyda'r pilenau nes yr oedd pob arwydd. o'r Irwbl ar fy elwlod wedi clirio. Af ar unwaith am Doan's pills yn y dyfodol, os y teimlaf fed yr hen afiechyd yn ail ddechreu. (Arwyddwyd) (Mrs) M. Glynn-Jones Pris 2s. 9c. bocs, chwe' bocs am 13' gc gan bob siopwr, neu oddiwrth y Foster McClellan, Co., 8, Wells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am kidney pills, gofyn- wch yn eylur am Doan's Backache Kid- ney Pills, yr un math ag a gafodd Mrs Glynn-Jones.
.I Digwyddiad Trist yn Llan-…
Digwyddiad Trist yn Llan- beris. DYNES A I BABAN YN YR AFON. Foreu Mercher diweddaf lledaenwyd y newydd drwy ardal Llanberis fod g wraig ieuanc o'r lie o'r enw Lizzie Ann Davies, a'i phlentyn pum' mis oed, wedi eu hachub o'r afon a elwir Afon Goch. Gwelwyd hi ar y ffordd yn wyllt a chynhyrfus yr olwg ddynes oedd i n ddyiies oedd yn myned heibi6 ar pryd. Yn dd* | weddarach daeth ??r Roberts, Fron Oleu, heibio, a th?nwyd ei sylw at yr olwg anghyffredin oedd ami, a dHyn- odd hi i ?yteiriad yr afon. Wedi cyr- haedd yno canfu'r wraig a'r plentyn yn y dwfr, a chyda anhawsder mawr y gallodd eu dwyn i ddiogelwch. Aed a hwy am ymgeledd i dy cyfagos, a buont yno hyd y prydnawn, pryd y symud- wyd hwy gartref. Yn hwyr y nos ym- welodd y meddyg, a chanfu nad oedd j y wraig ieuanc yn cofio dim am y dig- wyddiad. Ymddengys fod y plentyn J yn dyfod ymlaen cystal ag y gellid disgwyl o dan yr amgylchiadau.
Eisteddfod Gwyr leuainc Nefyn.
Eisteddfod Gwyr leuainc Nefyn. Cynhaliwyd yr uchod nos Iau, a chefwyd cyfa f. d da. Yr oedd wyth yn ymgeisio am y gadair y Parch E T. Evans (A ), Morfa Nefyn, oedd y buddugol, yr hwn gadeiriwyd gyda'r rhwysg arferol. Eillion, o Dalysarn, oedd y buddugol ar y pilt adroddiad Eto, dan 18 oed, Betty Pratt Roberts, Pwllheli. Ysgrif, II Rhagoriacthau Nefyn," Mr Elias Hughes, Morfa Nelyn. Cyfieithu or Gymraeg i'r Saesneg, un o Gaerdydd. Chwareu offeryn. W. f. Lloyd, Nefyn. IJnawd Tenor, W. John Hughes Efailnewydd (Ryda chanmoliaeth). Unawd Bari- tone, Piydderch WilJiams, Mynytho, a W. Jones, Edeyrn, yn gjfartal. Un- awu Soprano, Gwenomvy Griffith, Nefyn (gyda chanmoliaeth uchel). Deuaxx,d,^Gwenoil%y Griffith a Prydd- erch Williams. Unawd i rai dan I Ó oed, M. Moreton, Caernarfon 21I, Glyn Pritchard, Nefyn Lor Plant, Caernarfon (gyda cl)aiiniili cldh uchel). Y brif gystadleuaeth, Cor Nefyn (yùa chanmoliaeth uchel). A. H. Wheeler, Ysw., oedd cadeirydd cyfarfod yr hwyr. Arvveinid gan Llew TegiJ Dr Yraughan Thomas, Abertawe, oedd y beirniad cerddorol, a Llew Tegid I teirniauai y rhyddiaeth.
IY Ciwrad a'r Rhingyll. I…
Y Ciwrad a'r Rhingyll. Y Ciwrad a'r Rhingyll Y RHEITHWYR YN ANGHYTUN. Y r wythnos ddiweddaf terfynwyd yr achos ddygwyd gerbron yr Arglwydd Brit Farnwr gan y Parch Thomas Ghent, ciwrad Eglwys St. Andrews, Stockwell, yn erbyn Mr Arthur Fitz- gerald, rhingyll heddgeidwadol o Clap- ham Yr oedd y rhingyil wedi cyhuddo Ghent o gamymddwyn gyda'i wraig, ac yr oedd y ciwrad yn erlyn am iawn am enllib honedig. Ar ol i'r barnwr fod am bedair awr yu dirwyn yr achos i fynu ymneillduodd yr rheithwyr, ac wedi bod yn ystyried y mater am tuag awr a haner anfonasaot at ei arglwyddiaeth i'w hysbysu eu bod yn methu cytuno, ac yn gofyn a fyddai i'r cyfreithwyr dderbyn dyfarniad y mwy afrif. Hysbyswyd nad oedd y partion yn foddlon ar hyny, a galwyd y rheith- wyr i'r llys. Gofynodd un o'r rheithwyr a fyddent yn foddlon ar fwyafrif mawr, os na fyddent byddai yn amhosibl cytuno Hysbyswyd fod y partion eisieu dyfarn- iad unol, ac yna aeth y rheithwyr i ystyried y mater drachefn, ond pan ddaethant i'l llys dywedodd y blaenor nad oedd modd cytuno. Ei Arglwyddiaeth Gwnaethoch eich goreu, ac yr wyf yn sicr nad yw o umhyw fudd eich cadw yn hwy. Mae'n ddrwg genyf eich bod wedi methu cytuno. Yr wyf yn eich rhyddau o wasanaeth pellach am bum'mlynedd" Yr oedd tyrfa fawr yn y llys ac o'r tuallan er's oriau yn disgwyl am y dyfarniad, ond pan ddeallwyd ei bod yn debyg nas gallai y rheithwyr gytuno yr oeddynt wedi gadael y lie yn finteioedd.
Llys Ynadol Pwllheli.
Llys Ynadol Pwllheli. Ddydd Mercher, Tachwedd igeg.- Gerbron J. G. Jones, Ysw (cadeirydd) yr Henaduriad W. Anthony, Maurice Jones, a G. Hughes Roberts Dr S. W. Griffith Dr R. Jones-Evans. Gwysio Gwerthwr Glo.-Cyhuddwyd David Roberts, Ty newydd. Llanael- haiarn, gan yr Arolygydd Vaughan Davies, o fod wedi ca. io glo i'w werthu ag oedd yn tyr o'r pwysau. Dywedai Mr Vaughan Davies iddo weled y di- ffynydd yn dod hefo gwagen a glo ynddi ar Dachwedd iaf, drwy Laoael-I haiarn. Gwelodd ef yn gwerthu un sachaid Pan waeddodd arno stopio aeth y diffynydd yn ei flaen, a bu raid iddo redeg ar ei ol. Pwysodd sacheid- iau, ac nid oeddynt i fynu a'r pwysan. -Haerai M r E. R. Davies, yr hwn a amddiffynai, nad oedd y diffynydd wedi troseddu gan nad oedd yn honi fod y sacheidiau o unrhyw bwysau arbenig, ac nad oedd chwaith yn cario'r glo i'w werthu. Taflwyd yr achos allan.- Wedi hyny cyhuddwyd Robert Roberts, Ty newydd, mab y diffynydd, o beidio cario clorian gyd .'j wagen yn yr hon yr oedd glo i'w werthu-Haerai Mr E. R. Davies nad oedd y glo i'w werthu, ond sylwodd Mr W. George y gwelodd yr Arolygydd un sachaid yn cael ei werthu.—Dywedodd y diffynydd fod y sachaid hwnw wedi ei bwyso, ond mai mynd a'r gweddill gartref yr oedd i'w ddefnyddio ei hun-Dirwywyd et 1 bunt gyda 24s. o gostau. Anifeiliuid ur Gwydr.—Dirwywyd Richard Jones, Plas Minffordd, Aber- daron, i 5s. ac 8s. 6c. o gostau am adael i'w anifeiliaid grwydro hyd y brit- ffordd. Ymosodiad.—Yr oedd Jane Murray, Llawr Gors, Pwllheli, yn cyhuddo Ann Jones. Abererch Road, o ymosod arni hefo bwced. Dywedai y ddiffynyddes mai ceisio amddiffyn ei hun yr oedd gan fod yr achwynyddes yn mynd i'w tharo hefo carreg.Dirwywyd y ddiffyn- yddes i 5s heb y costau. Cadw Ci Heb Drwydded.—Cafodd Evan Roberts, Mitre Terrace, ei ddir- wyo i 5s. a 1 os. o gostau am gadw ci heb drwydded. Cythryblus yn ei Ddyjd.—Cyhuddwyd Evan Griffiths, Felin newydd, Nanhor- on, gwas fferm, o fod wedi meddwi, a mynd i mewn i gapel Myny:ho pan mewn diod a chreu cythrwfl yno, a defnyddio iaith anweddus-Dirwywyd ef i 5s. a 7s. 6c. o gostati.
Damwain Ddifrifol i Mr W.…
Damwain Ddifrifol i Mr W. Thomas, Gerallt, Nefyn. TORI El DROED YMAITH. Cyfarfu Mr W. Thomas. U.H., Ger- allt Nefyn, a damwain ddifiifol iawn ddydd Mercher diweddaf. Yr oedd vn edrych ar g-riw y bywydfad yn c\ cli\yn allan i'r mor i ymai feryd, a rhywfodd I n v (,ilc,),op e aeth ei droed yn rbwym yn y wire rope oedd yn gollwng y had i'r mor. P,-An dynhaodd y rhaff ar blwc cipiwyd ei droed i ffwrdd yn sydyn i'w chanlyn Bu raid tori ei goes ychydig yn uwch i fyny drachefn gan y meddyg. Deallwn fod Mr Thomas cystal a'r disgwyliad ar ol v ddamwain dost. Teimlir cydymdeindad c\ffredino! a Mr Thomas trwv y wlad. Y mae yn ddvn siriol a chymeradwy iawn ac yn cymeryd dyddordeb mawt mewn golf, pysgota a saethu. Bu yn rheolwr ariandy ym Mangor am flynyddau, ond yr oedd vn awr wedi ymneillduo o fasnach. Y mae yn lab i'r diweddar Capt. J '1hn Thomas, U.H Nefyn o
Cymru a'r Iwerddon yn Ansigiedigr.i
Cymru a'r Iwerddon yn Ansigiedigr. Wrth siarad yn ulverston, nos Sad- wrn diweddaf, dywedai Mr Ellis J.! G;iffith, fod yn Lloegr, ac weithiau yn J yr Ystrotland, yr hyn a elwir yn ymsigl i y pendil, ond nad oedd y fath beth yn Nghymru na'r Iwerddon. Yr oedd yn dda ganddo weled fod yn Lloegr ddymuniad am i'r Iwerddon a Chymru gael chware teg. Yr oedd yr Eglwys. Sefydledig wedi ffaelu yn Nghymru a'r Ymneilltuwyr wedi llwyddo. A'r rheswm am hyny oedd, fod gallu'r sefydiiad yn nwylo'r ychydig ac nid yn nwylaw'r bob!; eihr yr oedd yr Ym- neilltuwyr yn cael dekkis eu gweinidog- ion eu hunain, a'r rhai oedd yn llywod- raethu eu heglwysi. Nis gallai'r Llyw- odraetb Ryddfrydol ddadwneud yr hyn oeddynt wedi ymrwymo i'w gyflawni. Yr oeddynt yn cefnogi Ymreolaeth i'r Iwerddon a Dadgysylltiad i'r Eglwys am eu bod wedi eu seilio ar hawliau cyfiawn a theg. --0--
Pwy Gorona'r Bremin ?j
Pwy Gorona'r Bremin ? Bu tro doniol y nos o'r blaen mewn pentref yn agos i Gaergybi yng nghyfarfod Gobeithlu yr Eglwys Sefydledig. Yr oedd nifer o blant o'r enwadau Ymneilltuol yn bresenol, ac yr oedd offeiriad o blwyf cyfagos wedi ei wahodd i holi'r plant. Pwy gorona'r Brenin, fy mhlant i?" gofynai, gyda gwen. | "Lloyd George, syr," atebai bachgen bychan ar unwaith. "0 nage, nage meddai'r offeiriad; synedig. "Dewch yn awr," meddai, "Pwy gorona'r Brenin?" Ac mewn amrantiad dyma grwtyn i bychan arall yn ateb yn groew, "Wei os na wnaiff Lloyd George, mi wna Ellis Griffith!" I
-i Creulonderau yn Ne Amerigo…
Creulonderau yn Ne Amerigo i DADLENIADAU DIFRIFOL. Y mae erchyllderau anhygoel yn cymeryd lie mewn rhanau o Ddeheudir yr Amerig, yn ol fel y dywedir. Y mae caethwasiaeth yn ffynu yno a dangosir creulondeb mawr tuag at y brodorion. Dywed Mr J. F. Woodroffe, yr hwn sydd wedi byw wyth mlynedd yn Neheudir America, ei fod am gyhoeddi llyfr i ddadlenu y creulonderau y bu ef yn llygad dyst o honynt. Yr oedd yn beth cyffredin, meddai ef, i enethod ieuainc gael eu hanfon allan i'r heolydd gan eu perchenogion i werthu bara, ac os y deuent yn ol heb werthu'r oil o'r bara caent eu chwipio. Pan oedd Mr Woodroffe ar fwrdd llong fechan gwelodd ddyn bychan brwnt yr olwg arno yn dod a dwy lodes fechan i'r llong i'w gwerthu. Yr oedd y genethod newydd eu dal yn y coed ychydig ddyddiau cyn hy,: Prynodd y capten hwy am bymtheg punt. Gwrthododd y lodesi a bwyta, ac yr oeddynt i'w gweld yn dihoeni bob dydd. Gwerthwyd hwy drachefn i ryw ddynes, a buont feirw yn fuan wedyn. Y mae prynu a gwerthu y brodorion yn beth cyffredin iawn yn y wlad, meddir, a'r fasnach anymunol yn cael y fath nawdd fel y mae yn berygl i neb ymyryd nac yngan dim ynghylch y peth yn y rhan hono o'r wlad.
Agerlonff Arall ar Dan. I
Agerlonff Arall ar Dan. GWAREDU 26 0 FYWYDAU. I Foreu Mercher diweddaf, aeth yr age: long Scotsdyke o Glasgow, ar dan yn y Sianel, ac ar ol ymladd yn galed a'r fflamau bu raid i'r criw adael iddi. Yn ffodus gwelwyd y tin ddeng milltir o ffordd gan y long ryfel Iron Duke a daeth yno ati ar unwaith, a llwyddodd i waredu y capten, ei wraig, dau deith- iwr, a'r oil o'r criw, er fod y mor yn donog iawn ar y pryd. --0--
lard Goed Fawr ar Dan. I
lard Goed Fawr ar Dan. I Torodd tan allan yn iard goed fawr yn Alexandra Docks, Grimsby, nos Sadwrn, a chyn pen ugain munud yr oedd tua phedair acer o goed yn llosgi'n goelcerth. Daeth y tAn-ddiffoddwyr gyda phob offer arall posibl yno ar un- waith, ond nid oedd modd mynd a'r peirianau i leoedd cyfleus am amser maith, ac yr oedd y tan erbyn hyny wedi cael gatael yn yr holl goed oedd yn yr iard. Gwnaed coiled i'r perchen- ogion o tua deng mil a thriugain i gan' mil o bunau.
(Bobebiaetbau.
(Bobebiaetbau. Nid ydym yn gyfrifol am synia.dau cio gohebwyr. -GOL. 0 BEN Y GARN. "Cato pawb Robin," gwaeddai Catsan, "RoeddwD i'n dweyd y buaset ti a meistr ya sicr o dynu eich hunain i drybini." A chan daflu Yr Udgorn at Robin, Weldi beth mae Rimolio"yn ddweyd am danat ti," meddai. Gwrandewais ar Robin yn darllen y llith. a dywedais ei bod yn dda mai dranoeth ar ol y ffair yr ymddangosodd y llythyr, neu na fuasai genyf na gwas na housekeeper. 44 Wyddoch chwi beth," meddai Robin, wyr o ddim am dani neu ni fuasai yn dweyd eich bod yn feistr brwnt a chaled. Ni fuaswll yn newid fy lie a "Rimolio" heddyw." "FuaswlI luau chwaith," meddai Catsan. Ond na hidiwch, feallai y daw 4 Rimolio i'n hadnabod yn well rhagllaw. Y mae y gwr hwn fodd bynag wedi taro'r hoelen ar ei plien gyda golwg ar un pwnc, sef nad oes le pwrpasol yn Mhwllheli i fechgyn ieuaine ym- gynull tuag at ddiwyllio eu hunain. Da genym fod 14 Rimoho" wedi gweled ein hamcan yn dwyn y pwnc hwn i'r golwg. Yn enw rheswm. paham na chaem lyfrell yn Mhwllheli, fel trefi eraill. Nsd oes yr un tret yn Ngogledd Cymru gymaint ar ol yc hyn a'r dref hon—ac odid ond ychydig o bentrefi. Credaf ar yr un pryd nad yw'r bobl ieuainc yn cymeryd mantais o'r hyn sydd gauddynt. Mae ganddynt lyfiau yn eu tai, ac y mae gan bob addoldy yn y dref lyfrgell at ei gwasanaeth. Ond pur ychydig—ie, ychydig iawn yn wir— sydd yn gofyn ain danynt. Yn awr, fechgvn, yn lie gwario eich holl oriau hamddenol a'ch penau yn y gwynt, fel y dywedir, treuliwch y rhan fwyaf o'ch amser i wneud rhywbeth tuag at ddyrchafu moes a chrefydd a'ch cymeriad cich hun. Rwyf yn ddigon parod i addef nad wyf yr hyn ddylwn fod o lawer, ond mae genyf syniad gweddol gywir am yr hyn sydd bur a dyrchafedig, a dyna sut yr wyf yn eich hanerch. Beth dybiai 44 Rimolio" tybed pe dywedwn mai nid yn y cerdded yn unig y mae'r drwg. ond fod yr oriau ofer dreulir a'r gwag. siarad sydd yn cymeryd lie, ymhell o fod yn adeiladol. Oni wyddoch chwi fod 44 Ymddidd- anion drwg yn llygru moesau da ? Nid ger y stesion yn unig ac ar hyd y cob y mae purdeb iaith yn colli, ond clywir ymadroddion isel a gwaradwyddus ar hyd ein heolydd yn barhaus. "A wado hyn aed a hi. a gwaded i'r haul godi." Einharwyddairfyddo Rhodiad gwedd- us a buchedd lan, gan bellhau oddiwrth bob halogrwydd iaith a moes, a chaiff ein baner wen chwilio uwchben ein tref am amser eto. Enill. wn enw da i ni ein hunain. a bydd ein hesiampl yn ddaioni i eraill.-GWYLIEDYDD. GWASANAETH Y MAER YN MHENMOUNT. Y mae yn dda genyf weled Maerod y deyrnas yn cydnabod y Gallu Mawr sydd lIwchlaw, trwy gael gwasanaeth crefyddol ar ddechreu tymor y swydd. Ond wedi'r profiad yn Mhenmount y noson o'r blaen y mae yn well, yn 01 fy meddwl i, heb wasanaeth os na cheir rhywun i edtych ar ei ol. Pa le yr oedd yr awdurdodau nos Lun? Paham na buasai rhywun yn rhwystro'r plant i redeg i'r galleries fel barbariaid. Yr oedd yr olygfa yn hollol anheilwng, ac yn adlewyrchu yn ddrwg ar rywun na buasai yno drefn berffaith. A'r cwes- tiwn a ofynid oedd,—I ba beth y mae swyddogion dda os nad ydynt i ofalu fod cyfarfodydd yn eu capeli yn cael eu dwyn yn mlaen yn weddaidd ? Nid oes unrhyw Eglwys Sefydledig yn y wlad y buasid yn gweled anrhefn fel hyn ynddi. A phaham mewn Eglwys Ym- neillduol ? Bu llythyrau yn yr UDGORN er's amser yn ol, ar yr hyfdra sydd i'w weled yn y capelau Ymneillduol,—pobl ieuaingc yn ysgafn a siaradus, a chell- weirus mewn cyfarfodydd crefyddol. Beth yw yr achos o hyn ? Ar bwy y mae y bai ? A yw yr arweinwyr yn gwneud yr hyn ddylent ? Yn' sicr nid ar y plant yn unig yr oedd y bai yn Mhenmouut, ond y bobl oedd heb drefnu, ac fe obeithiwn na welir byth y fath ymddygiad eto mewn addoldy. TREFWR. CYNGOR YR EGLWYSI RHYDD- ION A'R YSGOL SABBOTHOL-j Deallwn fod sylwadau wedi eu gwneud yn un o gyfarfCHlydd diweddat y Cyngor oedd yn ymddangos yn lied groes i'w gilydd,-fod un gwr ddylai | fod yn gwybod IUiv £ n cymaipt a neb am ryr Ysgol Sul wedi dweyd iHai dyma y sefydliad mwyaf llewyrchus^yn y tir,— fod y bobl ieuaingc yn dyfod iddi, ac mai dyma y lie i gacl-.afael arnynt. Ond deallwn fod gwr arall wedi dweyd fod yr Ysgtil Sul yn fethiant. Ni chlywsom fod un math o reswm wedi ei roddi dros yr haeriad. Y peth am tarawodd i pan glywais oedd hyn, os yw yr Ysgol Sul yn fethiant, onid yw pregethu yn fethiant yn ogystal ? Onid yw yr Ysgol Sul yn gwneud cym- aint o wir waith crefyddol yn y dref a'r wlad heddyw ag yw y pwipud? Nid ydyw yn gwneud yr hyn y dymuna ei charedigion iddi wneud, ond dyma y sefydiiad mwyaf gwerinol a feddwn, a pheth tra pheryglus i swyddogion eglwysip: yw dweyd fod y sefydiiad crefyddol mwyaf gwerinol yn y wlad yn fethiant. Ni fynem ddweyd gair i iselu y pwlpud, y pregethu, a'r gweini- dogion, ond byddai yn ddoeth i lawer sydd yn siarad yh gyhoeddus bwyso eu syniadau cyn eu dweyd. Na, nid yw yr Ysgol Sul yn fethiant drwy drugar- edd, er ei holl ddiffygion, ac fe gredwn ddywediad y gwr arall, mai hi yw y sefydliad mwyaf graenus a llewyrchus, a'i bod felly am resymau ddeil oleuni a beirniadaeth ac nid ydym yn deall paham y mae rhai uior barod i ymosod arni.-UN O'R WERIN.
Ceryddu'r Gynulleidfa.
Ceryddu'r Gynulleidfa. Yn nghapel y Wesleyaid yn Nedd, y Sul diweddaf, rhoes y gweinidog ger- ydd llym i'r gynulleidfa, gan ei bod yn hwyr arnynt yn dod i'r capel, hwynthwy wedi aros allan i weled gorymdaith y maer yn mynd i'r eglwys Yr oedd yn foddlon terfynu'r gwasanaeth, meddai, os yr oeddynt mor awyddus a hyny am weld y maer neu'r gwasanaeth yn yr eglwys.