Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
ALWAYS USE > ? l-'  Mi'  \!?  '?' 't „ ALWAYS T ALWAYS FINEST VALUE. 1 £ ™#i?%>- h FULL WEIGHT.
Advertising
Peidiwch eyineryd Arswyd, CYMERWCH I" Bl?, IV It-L  n
BETH NESAF? . J. l' E 9 I…
BETH NESAF? J. l' E 9 Heclclyw (nawn Mawrth), y cyf- o rl cl (i y Senedd, a chyn diweddyr j wythnos, byddis mewn perffaith | sicrwydcl o fwriadau a chynlluniau v Llywodraeth am y tymor. Eglur yw fod cryn ddyfalu yn y7 Avlad vnghylch cam cyntaf y Weinydd-1 iaeth-beth yw eu cynllun I roddi ffurf ymarferol i lais y bobl ? Gan nad beth ydyw bwriad y Cvfrin- gynghor, nid ydyn.t yn brin o Gyng- g  -n?- h ol- ri -L C., n t n 'G. -rit-i 0 n g horwyr. Deil niferoedd nad ddylid ar unrhyw gyfrif anfon y Gyllideb i'r Arglwyddi heb yn gyntaf bender- fvnu unwaith Jam byth gwestiwn y Veto, Dyddorol dros ben ydyw datguddiadau'r Torial" d ar y mater. Dilys ddigon yw, oddiwrth eu har- eithiau a'u herthyglau eu bod mewn dirfawr bryder, os nad braw. Ni ddaeth i ddeall na dychymyg neb o honynt, na llvvyddiel i ddall- u'r Averin i'w llesiant uchaf. Gym- maint ydoedd eu liyder mewn bost, bir, a baidordd, nes teimlo'n ber- ffaith sicr fod y fuddugoliaeth yn eiddo iddynt. Ond siomwyd hwy yn aruthur. Erbyn hyn, dychryn- ant rhag canlyniadau beiddgarwch a haerllugrwydd y lordiaid. Maent yn angherddol awyddus am gael y Gyllideb drwyodd ymlaen pobeth. Ofnant gymaint am yr Arglwyddi, fel yr addefant yn rhwydd y pesir. hi, yn ddigon didwrw os y rhoddir iddi y flaenoriaeth, Siaradant yn dra diystyrllyd o'r bwriad o gys- twyo yr Arglwyddi. Taerant na fedd Mr Asquith ddi- gon o nerth wrth ei gefn i ddelio a'r Arglwyddi. Wrth gwrs, nid cyson a'u syniadau eang hwy am yr Ym- herodraeth ydyw cyfrif y Gwydd- elod, y Cymry, a'r Scotiaid, o gwbl. Gwir nad y Toriaid yn unig sy'n dadleu rhoi'r flaenoriaeth i'w gyff-' elyb. Dyma farn bendant nifer- oedd o Ryddfrydwyr aiddgar, oddi- ar resjT-mau tra gwahanol wrth gwrs. Eithr amhvg yw oddiwrth y Wasg, fod y lluaAvs mawr o Rydd frydwyr yn y wlad yn barnu fel arall. Dadleuent yn gadarn iawn dros ymosod ar yr Arglwyddi yn ddiymdroi. Teimlir tra bo'r Gyll- ideb heb ei phasio, ac angen am arian yn cynyddu, fod y sefyllfa yn fanteisiol i'r Prif-weinidog osod ei delerau i lawr. Credir fod y cyfle yn rhy dda i ollwng gafael o hono. Os y digwydd annhrefn oherwydd yr oediad ynglyn a'r trefniant cyll- idol am y flwyddyn, bwrir y cyfrif- oldeb am hyny ar yr Arglwyddi. Ac oni phlygant, purion peth idd- ynt ddioddef canlyniadau eu gwei- thred eu hunain, pan yn groes i bob arfer a rheswm y taflasant y Gyll- ideb allan. Tybed wedi'r cyfan nad cwestiwn o tactics ydyw hyn ? Cyttuna cyf- eillion cynnydd a rhyddid ar un peth. Maent oil yn unfryd y dylid diogelu hawliau Ty'r Cyffredin, a diddymu hawliau Ty'r Arglwyddi i wrthod mesurau yn gyfangwbl. Pa un ai y Veto, ynte'r Gyllideb a gymer y. Weinyddiaeth i fyny gyn- taf ? ynte'r ddau gyda'u gilydd- ac mae hyny yn berffaith bosibl- nid oes odid i Ryddfrydwr yn y wlad, nad yw yn gwbl argyhoedd- edig fod y Prif-weinidog o ddifrif pan lefarodd mor glir a chroew nad oddefa efe na'i blaid yn hwy draha'r Arglwyddi. Nid ar antur y dywedodd gwr o'i fath, a hynny ar goedd gwlad, na chymer swydd dan iy Goron, heb sicrwydd per- ffaith y diogelid ef a'i ,°!gyd-swydd ogion rhag dioddef diystyrwch a dirmyg cyffelyb i'r hyn dafhAyd. arnynt yn ystod y pedair blynedd diweddnf, Amlwg yw, ein bod ar fin brwydr nad ymladdwyd ei thebyg er ys blwyddi laweryn y Deyrnas hon. Nid oes eisiau proff- wyd. i ragweled, oni wynebir ar y gelyn yn feiddgar a: di-ildio, mae difrifol odiaeth fydd y canlyniadau. Mae- mwyafrif Seneddol yn un- fryd unfarn yn erbyn Tyr'r Ar- glwyddi. Gwir fod Plaid Llafur yn myn'd gam neu ddwy ymhellach na'r Rhyddfrydwyr; ac yn galw yn groew am ddiddymiant llwyr a hollol yr Ail Dy; tra nad ywy Blaid Ryddfrydig a'r Blaid Wyddelig yn gofyn am ragor ar hyn o bryd na diogelu uwchafiaeth ac awdurdod Ty'r Cyffredin. Ystyrir fod hyn yn gymmaint fyth ag a ellir ei gael yn bresenol, ac fe una mwyafrif y Ty gyda'u gilydd—heb neb yn tynu'n groes-i 'iT sicrhau. Mae gan y Blaid Lafur a'r Blaid Wyddelig fel mae'n hysbys i bawb eu dibynion neilltuol iddynt eu hunain mewn golwg, end mae buddiannau'r ddwy blaid ar hyn o bryd, yn gysylltiol ag eiddo y Llywodraeth. Ofer fydd ymdrech- ion y Blaid Lafur i sicrhau deddf- wriaeth wir fuddiol i weithwyr y wlad, oni threchir yr Arglwyddi. Mae hyny yn wir am y Blaid Wyddelig. Hyd nes ceir goruch- afiaeth arnynt, nid yw ond ynfvd- rwydd delio ag unrhyw dasg arall. Credwn fod eisieu i ambell un eto yn y wlad sylweddoli hyny. Ymddengys nad ellir disgwyl i Keir Hardie ddysgu y wers gan nad beth a wel ac a glyw. Pa ddyben iddo siarad yn flol, bost fawr, a bygythiol, tra y gwyr cystal a neb fod pobpeth yn dibynu ar goncro'r Arglwydi; ac nad dichon- adwy gwneud hyny ar wahan fr Blaid Ryddfrydol arwain yn y mater. Codir y cri unwaith eto am Blaid Gymreig Annibynol. Ni charem ddyweud gair yn erbyn y symudiad. Ond yn sicr ddigon nid dyma'r adeg i godi'r cwestiwn. Baldordd wirion ydyw son am gynhyrfu nefoedd a daear os na chaniateir gweinidog i Gymru gan y Llywodraeth hon. Eraill ysgrif- enant i'r newyddiaduron i hawlio fod Mesur Dadgysylltiad yn cael ei basio y tymhor hwn. Pa ddyben siarad 101 o'r fath. Nid oes ond un peth i gael sylw ar hyn o bryd- settlo'r Lords. Rhaid gosod o'r neilldu bob cwestiwn arall ond hwn. Ni raid i ni fel cenedl an- esmwytho ynghylch ein hawliau. Mae y gwron o Griccieth yn sicr o fod yn ffyddlon i ni. Prof odd tu- hwnt i amheuaeth yn ei Gyllideb nad anghofiodd gynni a gwasgfa y gweithiwr a'i deulu. Coeliwn y dengys hefyd ar ol dymchwelyd yr Arglwyddi ei fod yn fyw i iawn- derau ei genedl ei hun.
....———— Y Gydwybod Gymdeithasol.
.———— Y Gydwybod Gym- deithasol. Clywsom lawer flvnyddau yn ol am y Gydwybod Ymneillduol,' a diau fod llawer o ddarllenwyr y GWYLIEDYDD NEWYDD yn fwy cyn- efin o hono nag a'r Gydwybod Gymdeithasol. Ni olygwn fod gan ddynion ddwy gydwybod a bod yn rhaid colli'r naill mewn trefn i barchu'r llall. Defnyddir y ddau ansoddair i ddynodi agweddau gwahanol i weithrediad Cydwybod Wrth gwrs gall yr un gydwybod fod yn weithgar a llywodraethol mewn amrywiol agweddau, a hyny'n gyfamserol. Bod yn Ym- neillduwyr goleuedig a chryfion sydd gymwysder ni gredwn i wneud dineswyr da. Yr un pryd, gall fod ei llais yn ddistaw ym- neillduol, ac yn groew a grymus gymdeithasol. Fel mater o ffaith, y bywyd corphoredig, yn ddinesig, gwleidyddol, a chrefyddol sydd mewn amlygrwydd yn yr oes bres enol. Tybia hon argyhoeddiad a chyd- nabyddiaeth ymarferol o werth moesol dyn fel y cjrfryw. Ac un o'r dyfarniadau sylfaenol, ydyw, fod lies cymdeithas yn hawlio yrystyr- iaeth flaenaf ac felly fod bt, dd ianau personol neu ran o'r oil i'w haberthu er rnwvn mantais a dai- oni dynoliaeth. v Tybia i Gydwy- bod Gymdeithasol bresenoldeb eg- wyddorion cyffredinol, meddwl gyda syniadau teilwng am natur ein gwir rwymedigaethau yn foes- ol yn ogystal a gwleidyddol; ac mae'r pwrpas penaf mewn golwg yn cofleidio y corph cymdeithasol, yn nghysur, a llwyddiant, a dyrch- afiaeth bywyd pob adran a dos- barth ohono. Mae'n dilyn felly am bob Mesur Gwleidyddol sydd yn darparu moddion i ysgafnhau beichiau, a gwella cyflwr y bobl- ogaeth nas gall y Gydwybod hon ymatal rhag rhoddi iddo ei holl gefnogaeth I Wrth fwrw trem dros hanes yr Etholiad Seneddol diweddar, un o'i arweddion amlycaf gresyn meddwl, ydyw diffyg cydwybod onest, dirwystr a theyrngarol i'r deyrnas a'r wlad, yn ein materion pwysicaf a'n buddianau goreu! Yr oedd y brwdfrydedd yn tori all- an yn fynych mewn gorphwylledd, ar ymdrech i orchfygu yn ddiarbed o'r ddwy ochr. Ffaith gyfartal am- lwg ydyw na chododd ysbryd plaid erioed yn uwch, ac nad ymladdwyd brwydr etholiadol erioed gan fll- oedd o bobl ar level is Hwn oedd dydd eu hymweli-d fel gwerin, ond ni chafodd ei adnabod gan dyrfaoedd Yr oedd y cwestiynau mwyaf bywydol yn y glorian— megis, hawl-freintiauy bobl i lyw- odraethu eu hunain trwy barhau Awdurdod eu Cynrychiolwyr dros bwrs y Wlad,—trefniant y Gyllid- eb i wastadhau beichiau trethol y deyrnas trwy osod y gofynion trym- af ar yr ysgwyddau cryfaf-a thrwy y Mesur Tnvyddedol estyn ymwar- ed i'r wlad oddiwrth felldith y Fasnach Feddwol! Ond er yr oil, rhoddodd myrddiynau o bobl oedd a'u lies yn uniongyrchol mewn golwg, bwysau eu pleidleisiau i droi'r fantol yn eu herbyn! Er defnyddio yr ystyriaethau pwys- icaf, ar cymhellion teilyngaf i'w perswadio i bleidio hawliau y gweithwyr oedd yn cynyrchu y gyfoeth, a'r Mesurau ag yr oedd lies y mwyafrif mewn golwg trwy- ddynt, ystyriaethau personol, lleol, ac anianol a orfu gyda llaweroedd. Bradychwyd yr achosion goreu, aberthwyd dynion yn eu cyfleus- derau a'u rhagolygon gwleidyddol tecaf, a gwerthwyd y trysorau pen- af, mewn egwyddorion a buddian- au goreu dynoliaeth am saig o fwyd, ffafr, neu elw personol neu ddosbarthiadol Parthed hunan- gais a thrachwant yr etholwyr dat- ganodd ymgeisydd ei syniad y dydd o'r blaen. Yr oedd hwn wedi ymladd yn llwyddianus i gadw ei sedd, un o'r brwydrau caletaf gydag arfau glan, rhesym- au teg, ffigyrau a ffeithiau anateb adwy, a chyda meddwl agored ac ysbryd dyngarol. Dywedai fod absenoldeb ysbryd cyhoeddus, a gwanc wahanol ddosbarthiadau a groups o'r etholaeth am ryw fan- tais iddynt ei hunain yn anghred- adwy o'r bron ac yn gosod prawf llym ar yr ymgeiswyr sydd yn gyf- ystyr a'u llwyrwobrwyo er mwyn eu cefnogaeth, Penderfynir cym- hwysder yr ymgeisydd i eistedd yn Nhy y Cyffredin gan filoedd medd- ai, gan ei addewid i sicrhau i group pennodol fraint neu ffafr. Ffafrau sydd wedi rhoddi bodol- aeth i'r bendefigaeth, ac arnynt y dibyna parhad eu bodolaeth fel dosbarth. Eu hanes hwy ydyw pleidio deddfwriaeth i fantais dosbarth a phlaid neillduol. Ond fel yr oedd cwestiynau penaf yr Etholiad yn bygwth mor enbyd ganolfur y gwahaniaeth, trowyd i'r wyneb hen waelodion oedd vn llawn chwerwder a gelvn- j iaeth, a dangoswyd gwrthwyneb- iad mileinig i ollwng gafael o'r tameidiau lleiaf, yn ffafr mwy o degwch a chorph y boblogaeth, a graddau o godiad i ddosbarthiadau tylotaf a thruenusaf cymdeithas. Dieithr iawn iddynt ydyw y gyd- wybod gymdeithasol, ac anobeith- iol am fwy nag un genhedlaeth etto ydyw llwyddo i'w gosod yn mwyafrif duciaid ac arglwyddi y ddaear. Nid gwell ydoedd eg- wyddor ac ysbryd Esgobion a Chlerigwyr ac Egl wyswyr yn gyff- redinol, a gyfrifent Addysg En- wadol yn 3rr Ysgolion Dyddiol, cysylltiad yr Eglwys a'r Wladwr- iaeth, degymau a gwaddoliadau yn bv\y7sicach na materion oedd vn hanfodol i foesoldeb a phurdeb cymdeithasol, i lyddid achyfiawn- der a ffyniant y wlad yn dymhorol ac ysbrydol! Pa fodd y tywyllodd yr aur, ac y cyfeiliornocld yr ar- weinwyr mor drychinebus Rhes- ymol ydyw disgwyl fod pawb sydd yn-dysgu fod gwerth anghydmarol ac arosol mewn dyn, ei fod yn gyn- henid deilwng, ac fel deiliaid o'r deyrnas, yn meddu ar ei hawliau cyfartal, yn ogystal a'i ddyled- swyddau--rliesymol ydyw i'r cyf- ryvv feddu ar y gydwybod na fyn wrthod y tylawd mwy na'r cyf- oethog, y gweithiwr mwy- na'r meistr o'r cyfianwnder a'r breintiau dinesig, gwladol a pholiticaidd sydd yn ddydedus iddo. Gyda'r gydwybod sydd yn tvbio dynion yn aelodau o gymdeithas ag y mae eu perthynas a'u gilydd mor gyd-ddibynol a chyfluniol fel y mae'r unigol yn cael ei fywyd yn ei ystyr llawnaf a goreu trwy ei aberthu i fantais yr oil. Hyn a wna y bleidiais yn rhy gysegredig a phwysig i fargeinio am dani ac i chwareu gyda hi, fel pe byddai degan. Dyma rydd i ddynion ol- ygiadau eangach am eu rhwymed- igaethau, ac a'u gwnant yn alluog i ddefnyddio eu pleidlais dan ddy- lanwad yr ystyriaethau teilyngaf, ac a wna yr hyn sydd bwysicaf i wir les dynion yn benaf yn ein golwg, ac agosaf at ein calon. Y gydwybod hon ysywaeth oedd yn llawer rhy ddieithr a gwan yn yr Etholiad diweddar. Y broblem ydyw gwybod sut i'w chreu a'i di- wyllio yn nghorph mawr poblog- aeth ein gwlad.
— — - .. - j Adfywiad YSbryðOll
— — j Adfywiad LLU 0 DROEDIGAETHAU. GALLU GRAS DUW. PARHAU I FYN'D YMLAEN. Parhau i fyn'd ymlaen y mae'r Adfywriad. Byth er y Genhadaeth mae dychweliadau wedi dilyn oed- faon nos Sul. Y mae agwedd yr heolydd yng nghymydogaeth y Capel wedi newid. Mewn llawer engraifft achubwyd teuluoedd cyfain, tra mewn eraill y mae un neu ychwaneg wedi eu dwyn at y Gwaredwr. Y mae tua 100 o ddychweledigion mewn oed wedi ymuno ar Rhestrau-ac y mae 140 yn Rhestrau yr Ieuenctyd. Y goreu oil yw y cyfnewidiadau rhyfedd yn mywyd a chartrefi ugeiniau o bobl. Nid a y profiadau gwefreiddiol adroddwyd yng Nghariad Wledd Rhagfyr 12fed byth yn anghof. Ond y mae pethau mwy yn ein haros. Yr ydym yn gweddio, credu a gweithio am fwy o arwyddion o allu achub- ol Duw. Mae'r cynulleldfaoedd yn fwy nac y buont am lawer iawn o flynyddoedd. Bwriadwn gael y Capel wedi ei lanw cyn hir"— dyna fel y dywedir yn Adroddiad (Ionawr) Eglwys Holbeck Leeds lie mae ein cyd-wladwr y Parch. Owen Jones, (brawd y Parch. Evan Jones)—Owen Jones, Y Cenhadwr, fel yr adwaen ll-awer o honom ef. Adroddiad un Eglwys (y fwyaf yn y Gylchdaith yw yr hyn a ddifyn- wyTd) ond rhoddir adroddiadau am leoedd eraill yn y Gvlchclaith acv mae yr Adfywiad Yspiydol wedi eu cThaedcl oil. Cerdded ymilaen yw hanes y Nefol Dan wedi ei gymeu unwaith onide ymhob man ? -illie -?-rf-i l ,.o b -,I'Ian ? A chvfrif 37 Gv lchdai th v mae xua 250 o ddychweledigion ac nid yw penod yr Adfywiad wedi ei chau. Ceir troedigaethau yn wyLhnosol. Ychwanegir at nifer aelodau 3T Rhestrau o nos i nos. Parhau i fyn'd ymilaen y mae'r mudiad ddechreuodd yn yr Hydref ac ar- goelion ei fod yn gafael yn gryfach a elyfnach. Ameuthyn yw 3T hanes onide ? Onid yw fel dyfroedd oerion i en- aid sychedig' ? Sut Y bu ? Pa fodd y cafwyd yr Adfywiad ? Telais yTmweliad a Leeds ychydig ddyddiau yn ol. Deuais i gymyrddiad a rhai sydd wedi bob yn nghanol y rhy^feddod- au o'r cychwyn. Gweddi 33*11. cyfrif am d a,, a o ebai chwaer sy'n gweithio ai holl enaid i hvycldo yr achos yn y lie. A hyn cytunai ei phriod. Galwad i weddi oedd vr alwad gyntaf' medclai, a buom yn gweddio. Daeth dwysder a gafael i'n gweddiau wrth barhau i weddio.' Fe gaAvsoch Genhadaeth medd- wn. 'Do,' meddai am ddeng niwrnod Pwy oedd y Cenhad- wr ? A oedd ef yn un neillduol ? N a, doedd dim yn neillduol vn- ddo. Yn wir — yr oeddym yn siomedig vnddo. Y bore, piyd- nawn ar nos Sul cyntaf—yr oedd- wn bron ag anobeithio dan ei weinidogaeth. Fedrai'r dyn ddim pregethu. Doedd yna ddim yn ei bregethau na'i anerchiad y pryd- nawn. Rhyfedd i'r fath hAyddiant ddod gyda'r fath Genhadwr' ? "Ie, meddai, rhyf edd, ac nid rhyfedd ychwaith. GAvyddAvn y delai lhvyddiant. Pe byddai dyn pren ynypulpud, delai llwyddiant, -ni allai ein gweddlau fynd yn ofer. GAAyddAvn hyny, meddai, a dyma am daliai. Daeth un peth i'r amhvg yn y Cenhadvvr- meddai galon gynes-medrai ap elio at y bobl-medral fyn'd i'r afael a hwy, ac yr oedd ganddo rhyw berswad rhyfedd. Dyn y bobl ocdd. Ysgydwal law a hwy; siar- adai a hwy mor gartrefol; claeth- ant megis er eu gwaethaf i'w hoffi ac i gredu ynddo fel un o ddifrif am eu hiachawdwriaeth. Ond nid ei Avaith ef yw yr adfywiad, ond gwaith Ysbryd Duw yn gweithio trwy lu. Sut y dechreuodd ? gofynwn. Pa bryd y torodd yr argae. Gwelsom," meddai, fod vn rhaid myned at y bobl a'u cymhell hwy-eu gorfodi hwy i ddyfod i mewn. Trefnasom i fyned allan i oryTmdeithio (buasai yr hanes yn ddyddorol ped ysgrifenid ef) ac yna yr oedd nifer ohonom yn gofyn i rai uno—yn eu gwahodd yn ber- sonol-heb adael neb heb ei ofyn hyd y gallem. Rhaid eich bod wedi gwahodd yn effeithiol iawn, meddwn. Na, meddai, cyndyn ryfedd- ol oeddynt ar y cychwyn. Synent, ac ymgyndynent, ond ni ddangos- ant awydd i dd'od. Yr oedd noson yr orymdaith gyntaf yn noson oer a gwlyb iawn. Safai nifer o ddyn- ion gweddol ieuainc yn y gwlaw. Aethom attynt gan eu gwahodd, Na, ni ddeuant. Buom daer. Plediem oerfel a gwlybaniaeth yr hin. Oni ddeuant am ychydig? Caent gysgod a chynhesrwydd tra yn y moddion. Trwy daerineb a mawr bersAvad daethant gyd a ni i'r capel—lie na buont er pan yn (Parhad ar tudalen 5).