Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
CAMBRIAN RAILWAYS. WALES: The British Riviera. THE WINTER & EARLY SPRJNG TEMPERATURE OF ABERYSWYTH, ABERDOVEY, BARMOUTH, BORTH, CRICCIETH, HARLECH, TOWYN, PORTMADOC, PWLLHELI, &c. is as mild as Torquay, Bournemouth, &c. Excellent Golf Links at Aberdovey, Harlech, Criccieth, Towyn, Borth, and other Seaside Resorts. Through Carriages daily from London, Birmingham, Liverpool, Manchester, &c. CHEAP FARES AT ALL SEASONS. Lantern Slides, with reading matter, lent free to persons arranging to give lantern lectures on Wales. Official Guides, Time Books, and all par- ticulars on application to :— C. S. DENNISS, General Manager. Oswestry: January, 1910. Quluior 0 bwys i Ysgrifenyddion, WjIWCl ■ Pwyllgorau, &c. GWNEIR POB MATH 0 ARGRAFFWAITH, Megis HYSBYSLENI, o unrhyw faintioli, TOCYNAU DARLITH, CYNGHERDD, CYFARFOD TE, BAZAAR, RHAGLENI CYMDEITHASAU LLENYDDOL, TAFLENI SOL-FFA, &c., &c., Ar fyr rybudd, Yn y modd mwyaf destlus, Ac am brisiau rhesymol, GAN Evan Thomas, HIGH STREET, BANGOR. Telir sylw prydlon i bob Archeb dderbynir gyda'r Post. t RHY dd HAD | ODDIWRTH I BESWCH MEWN B PUM MUNYD 13id. sa, 2/9. Gyda'l' Post 3c. yn chwanegol. Ni raid i neb ofni canlyniadau Anwyd a Pheswch ond gofalu fod potelaid o Davies's Cough Mixture yn y ty. Bydd pob dyn yn feddyg i'w deulu at holl anhwylderau y Gwddf a'r Frest. os bydd Davies's Cough Mixture wrth law, Rhyddha y Phlegm. Cynhesa y Frest Clirla yr Anwyd gan bob Druggist, HUGH DAYIES, Chemist, L MACHYNLLETH. n i "SARZINE" BLOOD — B L U MIXTURE Croen lach a Gwaed Pur. Dyna yr hyn y mae y Sarzine Blood Mixture" yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn honi gwella pob peth, ond os blinir chwi gan groen afiach, ysfa, pim- ples, toriad allan, scurvy, dolu- riau, penddynod, &c., yn tarddu o waed drwg ac amrahur, myn- wch botelaid o Sarzine Blood Mixture," gan y Druggist nesaf atoch, l/H a 2/9 y botel, neu gyda 3c. at y cludiad yn chwanegol. Anffaelediz at Buro y Gwaed, a Chlirio y Croen oddi wrth bob Toriad Allan, Llygaid Clwyfus, Doluriau ar y Cymmalau, &c. Perchenogy SARZINE" Patent:- HUGH DAVIES, Chemist, MACHYNLLETH. Popular Central London Hotels. Opposite the BRITISH MUSEUM. THACKERAY HOTEL Great Russell Street, London. Near the BRITISH MUSEUM KINGSLEY HOTEL Hart St., Bloomsbury Sq., London THESE Large and Well-appointed TEMPER- ANCE HOTELS have Passenger Lifts. Bath- rooms on every Floor, Lounges and spac- ious Dining, Drawing, Writing, Reading, Billiard and Smoking Rooms. Fireproof Floors. Perfect Sanitation, Telephones, Night Porters. Room Attendance, and Table d'Hote Breakfast, Single from 5/6 to 8/ Full Tariff and Testimonials on application. Inclusive Charge for Bed- room, Attendance, Table d'Hote Breakfast and Dinner, from 8/6 to 10/6 per day. TELEGRAPHIC ADDRESSES: Kingsley Hotel: "Bookcraft, London." Thackeray Hotel: "Thackeray, London." Cymro o'r Wlad ar Ymweliad a Liundaln, Gan TALFARDD. Pris Ceiniog. Anfonir dwsin am 8 geiniog (Blaendal) yn post free. Archebion i'w hanfon i MR. ELLIS PUGH, (TALFARDD), ABERDOVEY. neu MR. LEWIS DAVIES, GLYNDWR PRINTING WORKS, BLAENAU FESTINIOG. "Cartref oddi Cartref" i Ymwelwyr a Glanau y Mor. Mr. J. J. EDWARDS, Gwalia Temperance, High Street, Pwllheli. TELERAU RHESYMOL. At Brynwyr Ffrwythau o bob math Wholesale Anonwch am brisiau at y ffirm fawr TOWNSHEND, Direct Shippers QUEEN SQUARE, LIVERPOOL. Cynyrchiolydd dros Ogledd a Chanolbarth Cymru ED. GRIFFITH. Pan yn pryim Ymenyn gofynwch am y goreu- hy;: CLEEVES Palethorpes. Royal Cambridge Sausages. Y mae yn bwysig Prynu y rhai Goreu. TEIFL BOVRI L INFLUENZA DRAW. Eisteddfod Gerddorol Leigh, LANCS. CYNHELIR yr uchod yn y Co-operative U Hall, Leigh, Sadwrn, Ebrill 9, 1910. Rhagolygon Campus. Tros fil o Gystadleu- wyr yn cynwys 25 o gorau. Gwyl ardder- chog i'r Cymru mewn estron wlad. Dech- reuir 1.30 a 5.30. Yr elw tuag at Eglwys Wesleyaid Cymreig Orchard Lane, Leigh. AT EIN DOSBARTHWYR. f?? T JL '1E1')T1.M 1? I??M?f?.i?. jL 1. 1 w? I. &e Pob archeb a phob taliad i'w hanfon i'r— RHEOLWR, GWYLIEDYDD NEWYDD, Aberdovey, Meirioneth. All Advertisements, P. Orders, and Cheques to be sent to- THE MANAGER, "NEW WATCHMAN, Aberdovey, Merioneth. I IRON BUILDINGS OF EVERY DESCRIPTION. Skating Rinks Plans and Estimates Churches. and Aeroplane Free on Application. k Sheds — Chapels. S E-t Chapels. |\ a pecaall Y" Write Jornhistrattd Catalogue. Mission i Furniture made to Halls. j r | | fflRr any Design. Builders of the Bungalows. Southend Rink. Schools. Hospitals. Offices. tTelephone:- I e  I  LI c<. "or. F. m I k0 CARPENTER'S ROAD, STRATFORD, E. PLEASE MENTION PAPER.
[No title]
'Wyliedydd Newydd, aros ar y mur, Ac edrych allan am yr iawn a'r pur, Gwas'naetha grefydd,—seinia ar ein clyw Os gelyn feiddia gyffwrdd Ddinas Duw.' TALFARDD.
Y FASNACH A'R FAINC.I
Y FASNACH A'R FAINC. Ychydig ddyddiau yn ol bu Dir- prwyaeth Frenhinol yn eistedd yn Scotland House, Westminster, i edrych i mewn i'r modd o ddewis Ynadon. Arglwydd James o Henffordd oedd Cadeirydd y Ddirprwyaeth. Ym mhlith y tyst- ion fu ger bron y Ddirprwyaeth yr oedd un Henadur o Lundain yn siarad o blaid y Fasnach Feddwol, acyndangos mawr ofal calon" am fuddiannau y Fasnach. Mae'r Henadur hwn yn Faer Lambeth, ac yn Gadeirydd Cymdeithas i amddiffyn buddiannau Bragwyr, Distyllwyr a Thafarnwyr y Brif ddinas. Chwi dybiech oddi wrth ei siarad fod y Fasnach Feddwol yn anhepgor gwlad, ac fod ganddi hawl foesol yn ogystal a chyfreith- iol i fodoli, ac y dylai gael ei dwyn ym mlaen yn annibynnol ar ymyriad oddi allan. Dylai y rhai sy'n siarad fel hyn o blaid y Fas- nach gofio mai trwy oddefiad cyf- reithiol gwlad mae'r Fasnach yn bodoli-" legalised temptations" yw tai y Fasnach. Dywedai yr Henadur hwn na ddylai neb sy'n teimlo yn elyn iaethus at y Fasnach Feddwol eis- tedd ar y Fainc mewn llys trwy- ddedol, ac na ddylai neb sy'n awyddus i leihau ymyfed wneud hynny ychwaith. Ni ddylai neb sy'n cyfrannu at unrhyw Gym- deithas Ddirwestol weithredu yn nglyn a gweinyddu y deddfau trwyddedol. Nis gall unrhyw Fragwr, na Distyllwr, na neb sydd yn meddu vested interest" yn y Fasnach eis- tedd ar y Fainc pan yn caniatau trwyddedau newyddion, neu ad- newyddu hen drwyddedau; a thybir oherwydd hynny na ddylai unrhyw Ynad Dirwestol eistedd ar y Fainc Ynadol ar achlysur o'r fath. Condemniai gwr y Fasnach Ynad- on Dirwestol oherwydd fod gan- ddynt ragfarn yn erbyn y Fasnach, ebai ef. Onid oes ihyw haerllug- rwydd a digywilydd-dra eithafol yn perthyn i wyr y Fasnach Fedd- wol ? Pebai unrhyw Ynad yn cyfrannu at Gyngrair Dirwestol y Deyrnas Gyfunol, neu at unrhyw Gymdeith- as Ddirwestol er Cynorthwyo achos sobrwydd neu pe digwyddai iddo fod yn aelod o'r Gynhadledd Wesleyaidd, a'r Gynhadledd hono yn pasio penderfyniad o blaid Dir- west, ni ddylai yr Ynad hwnw fod ar .y Fainc drwyddedol. Y fath ffiloreg Daioni dyn yn annghym wyster ynddo pan yn ceisio lleihau drygau a thrueni! Llefarai gwr y Fasnach fel pe llefarai un o'r yn- fydion Os na ddylai Ynad dir- westol eistedd ar y Fainc drwydd- edol, ni ddylai Ynad sy'n gym- edrolwr ychwaith eistedd ami—a phwy felly geid i weinyddu y Deddfau trwyddedol ? Dylasai y tyst hwn gofio geirau pwysig Arglwydd Esher yn nglyn a'r Farnham Case yn 1903. Cvn pasio Deddf Drwyddeddol 1904 penderfynnodd yr Ynadon yn Farn- ham gau rhai tafarnau nad oedd angen am danynt yn ol eu barn hwy. Apeliodd gwyr y Fasnach at lys uwch, a chadarnhaodd y llys hwnw ddyfarniad yr Ynadon. Dy- wedai gwyr y Fasnach yn yr adeg hono na ddylai Ynadon godi gwrthwynebiad i drwyddedau ac na ddylent eistedd ar y Fainc pan yn gwrthwynebu ac na ddylent chwilio am wvbodaeth flaenorol yn nghylch tafarnau. A glybu erioed ddyfnach ynfydrwydd ? os nad all Ynadon arfer eu gwybod- aeth a'u rheswm ynglyn a'r trwy- ddedau, byddai cael dynion pren ar y fainc lawn cystal, a gwneud pob Ynad yn dummy. Dywedodd Arglwydd Esher mai ymddiriedol- wyr i'r cyhoedd ac nid i'r tafarnwr yw yr Ynadon yn y llys trwydded- ol. Mater o fusnes yw gweinyddu y deddfau trwyddedol—penderfynnu pa sawl ty, a pha fath dai i werthu diodydd meddwol sydd i fod mewn rhanbarth. Mae gwybodaeth leol, a llygad i weled trueni meddwdod, ac yspryd llawn o gydymdeimlad a sobrwydd, yn anhepgor i bender- fynnu y cwestiwn. Dywedodd Arglwydd Watson yn y Dover Case mai gwarchod buddiannau y cyhoedd yw gwaith yr Ynadon. Mae yn Nhy yr Arglwyddi nifer o Fragwyr, a nifer fawr o rai yn gyfran-ddalwyr mewn bragdai a thafarnau, ac y mae yn sicr nad oedd gan y tyst hwn fu yn siarad gerborn y Ddirprwyaeth ddim gwrthwynebiad i'r Arglwyddi un- ochrog hyn eistedd mewn barn at Fesur trwyddedol 1908, a chyflawn- i'r gyflafan foesol honno yn Lansdowne House. A dyma'r gwr sy'n siarad yn erbyn Ynadon dir- westol. Onid oes gan y Gydwybod ddirwestol hawl i siarad ar y Fainc Ynadol? Mae'n arnlwg iawn, yn ol y tyst hwn, fod ar wyr y Fasnach ofn i'r werin gael gallu yn ei llaw ei hun i reoli'r Fasnach. Safedneu syrth- ied y Fasnach o flaen y farn gyh- oeddus! Os yw hi yn un deg a da ni raid iddo ofni syrthio; ond os dywed gwerin gwlad y dylid llei- hau y tafarnau pan na chaif llais y bobl fod ynoruchaf ? "Vox populi, vox Dei," llais y bobl, llais Duw yn yr achos yma. Nid oes dim yn Nghyfraith Pryd- ain yn gwahardd ynadon sydd yn awyddus i leihau ymyfed i eistedd ar y Fainc yn y llysoedd trwydded- ol ac er gwaethaf ymgais y Fas- nach credwn na bydd ar Reithlyfr Prydain ddim gwaharddiad felly byth. Y Fainc, dros y eyhoedd, sydd i reoli'r Fasnach, ac nid y Fasnach i reoli'r Fainc.
Y DIWEDDAR BAM. THOMAS MANUELo
Y DIWEDDAR BAM. THOMAS MANUELo YSGRIFENYDD TALAETH Y DE. I Y Parch Thomas Manuel wedi marw," dyna'r newydd trist a phruddaidd a dderbyniasom foreu Llun diweddaf. Anhawdd vcloecld sylweddoli y ffaith fod y Gwein- idog da hwn wedi ein gadael, a' hynny mor sydyn ac anisgwyliad- wy. Ar ol cystudd byr am ychydig o ddyddiau hunodd yn yr angau foreu Sadwrn, Ebrill yr 2il, am 8 o'r gloch y boreu. Dydd Mawrth blaenorol yr oedd yn cyfiawni ei waith fel arfer, a phrydnawn y dydd hwnw bu 3m llywyddu yng nghyfarfod Chwarter ei Gylch- daith. Cymerwyd ef yn glaf prydnawn Mercher tua 5 o'r gloch, ac o hyny hyd y diwedd dioddefodd ar adeg au gryn boenau. Ni freuddwyd- iodd ef, na'i briod hofi fod y di- wedd mor agos. Yr oedd yn holl- 01 ymwybodol trwy ei gystudd, ac I hyd y funud yr anadlodd ei anad- had olaf. Tebyg yw, fod ei boen wedi effeithio ar ei galon, ac mai gwendid y galon fu'n achos ei far- wolaeth. Y mddiddanai vn dawel fel arfer gyda'i briod yn ystod or- iau olaf ei fywyd, ac amlygodd ei ddymuniad yr hoffai pe byddai ei ferched anwjd gartref. Yr oedd i'w deulu bach le dwfnyn ei galon fawr. Do, bu y brawd anwyl, y Gweinidog da, a'r Arweinydd medrus farw pan nad oedd ond wyth blwydd dros banner cant oed a chladdwyd ei weddillion dydd Mercher diweddaf yn Mynwent Llethr Ddu, yng Nghwm Rhon- dda, dan gawod o ddagrau Eglwys a Chenedl. Cydymdeimlir yn fawr gyda'r teulu yn eu trallod nawdd y Nef fydclo drostynt yn y dydd blin. Mae Talaeth y De wedi cael colled, anrhaethol yn ei symudiad. Syrth- iodd "tywysog a gwr mawr yn Israel Duw." Cyn ein bod fel Tal- aeth wedi sychu ein dagrau ar ol y diweddai J. D. Jones, wele ni eto mewn dyfroedd dyfnion, a chyda calonau dry lliog yn gorfod dyweyd fod ffyrdcl yr Arglwydd yn y mor a'i lwybrau yn y dyfroedd dyfn- ion." Collwyd ef o'n plith pan y safai y Dalaeth mewn mwyaf o angen am dano. Os bu angen er- ioed am ei gyfarwyddid, ei gyngh- or a'i arweiniad, mae felly yn awr yn ddibetrus yn hanes ein Talaeth fechan. Yn ystod yr ugain mlyn- edd diweddaf, yr ym wedi colli cynifer ag un-a'r-bymtheg o weis- ion y Goruchaf on plith. Y tad- au pa le y maent "? Yn ofer hedd- yw yr edrychwn am John Evans, y seraph bregethwr a swynai y mil oedd a'i ddoniau mel John Griffiths anwyl a didwyll ei gYln- eriad Henry Pritchard y pregeth- wr diragrith, a'r prophwyd gwrol; John M. Owen ffyddlon a gweith- gar Father Rees a'i brofiad cyf- oethog; William Morgan a'i ddawn melus Robertus y bugail gofalus a'r Arolygwr trefnus. Collwyd rhai wedi iddynt aros yn hir yn rhosydcl Moab,—Dr Thomas Jones yn 88 mlwydd oed; John Rees yn 88 Joseph Jones yn 78 Henry Parry yn 79; Thomas Mor- gan yn 74; William Morgan yn 84. Collwyd eraill yn ieuangc iawn—Thomas Philips yn 56; John Griffiths yn 47; Henry Pritchard yn 53 John Evans yn 57 J. M. Owen yn 51; John Rowlands yn 41 J. D. Jones yn 46, ac yn olaf Thomas Manuel yn 58. Pan yn gweddio uwch bedd J. D. Jones yn Mynwent Aberdar mis Rhagfyr di- weddaf, 37chydig feddyliai neb oedd yn bresenol mai Mr. Manuel oedd yn gweddio mor afaelgar yr adeg honno fyddai y cyntaf o'r Weinidogaeth a gawsai ei alw adref. Ganwvd y Parch T. Manuel yn Cnwch Coch, Cylchdaith Ystum- tuen. Yn yr ardal brydferth dawel hon yn Sir Aberteifl y ganwyd y Parchn Isaac Jones, Dr John Hughes, Glanystwyth," R. Rowl- ands a John Rowlands. Erbyn hyn, yn marwolaeth Mr Manuel maent oil wedi eu galw oddiwrth eu gwaith at eu gwobr. Bendith Duw fyddo ar Eglwys fechan y Cnwch am godi dynion mor enwog ac athrylithgar yn hanes ein gwlad. Cafodd ein brawd addysg dda yn moreu ei oes. Nodweddid ei ddyddiau boreuol gan lawer o fywiogrwydd a direidi diniwed. Llawer awr ddifyr a dreuliodd pan yn hogyn gartref i hela a dilyn y cwn ar hyd y dyffrynoedd a thros gymoecld ei ardal enedigol. Mawr oedd ei ddyled i hen flaenoriaid y Capel bach yn y pentref. Bu dylanwad yr hen saint syml a gwerinol yn fawr ar ei fywyd. Derbyniwyd ef i'r Weinidogaeth yn 1878, ac o hyny hyd y diwedd bu yn teithio am 32ain o fiynydd- au yng Nghylchdeithiau Talaeth y De. Yn rnhob lie gadawodd ar ei ol nifer o gyfeillion calon, a bu yn hynod o lwyddianus mewn llawer cyfeiriad. Llanwodd 1 swydd bViysig o Ysgrifenydd ei Dalaeth am lawer blwyddyn, ac fel y dywedai y Cadeirydd ddydd ei angladd gwnaeth ei waith yn raenus. ld i-i a f ei Fl?ll- Cafodd anrhydedd uchaf ei En- wad yn Nghymru trwy ei etholiad yn Llywydd y Gymanfa Wesley- aidd yn 1904. Efe oedd Llyw3rdd Cymanfa Coedpoeth, a thraddod- odd Anerchiad grymus ar Genad- wri yr Eglwys Rycld." Y flwyddyn ganlynol yng Nghymanfa Caer- narfon, traddododd siars werth- fawr i'r Gweiniddgion ieuangc yIlg nghyfarfod Ordeinio y G3^manfa- Testyn y siars oedd Cymhwyster a Gwaith," a chafodd amser nod- edig o hapus i'w thraddodi. Bl1 yn Llywydd doeth ac urddasol-