Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
PURO'R GYMRAEG. I
PURO'R GYMRAEG. I Dyma ni heddyw yn nghymor puro'r ymraeg, ac yr oedd ei wir eisiau ar yr laith, canys hi a ddug yn ei chorff ei DUll arwyddion amlwg marwolaeth, gyfnod can mlynedd. Bu farw llu o eiriau mirain cyfareddol o eisiau eu harieru aeth naddu brawddeg hylithr phersain yn ddawn goll, collodd id- tornau'r iaith, a'i chystrawen edwinodd. Gwadoèld yr orgraff y ffos y'i cloddiwyd ohoni, a ehymerth ddelw mympwyon a'r llall. Ni phetrusai nemor i leiaor a oedd wrth riwliad gramadeg a'i Peidio, ac o'r braidd y trwsiai neb ei en yng ngwisg y clasuron. I)her?'hyn imi'r awr hon fanwl  pe mc1rwn, am ddirywiad y G?im?ilrIteg, ond effaith y Saesneg ami yw y rheswm penna. Y mae Cymru fel e^ai yn harffed Lloegr, a llenyddia?b yY, llfo beunydd ic^i, a ninnau'n cYfieithu gan 9urno'n hymadroddion yn o] n Y Saeson. Pa beth arall ellsid e1 ^aeson- Pa beth arall ellsid ei Y yn ystod y ganrif ddiwedd- ?fn 1 r iairh ddod yn bwnc o astud- jae \y b f  ?  ? ein Colegau, a chyn i ne b ofyn i'ji n? en°r^on a'n gwyr cyhoeddus ddysgu e1 Q""a 1 b. ei g'a aO' Yn ystod y deng mlyn- 6Ü 1 ,"), l,dd '?'?'? ?iweddaf, bu rhai o llraWOIl l' l' 1 ^br^ aw °? a'?sgyblion ein colegau yn dyg h"Vllioll L, a.wduron, ac yn prif -wduron, ac yp- ,,Yot at wreiddiau'r iaith. L l e"r genedl heddyw ydyw bod yn esgud i wrando ar eu lleferydd hwynt, canys pwy gymhwysach i lefaru ar bwnc yr iaith ac yn enw pob doethineb peidied edlychod anwybodus a thaeru'r du yn wyn dan belydr y goleuni newydd. Cred amryw hyd heddyw, ac ni fyn- nant yn amgen y dylsid bwrw o'r Gymraeg i'w phuro, bob gair estronol ae anghyfiaith. Cashant eiriau fel ffansi, spweier. lwc, pardwn, etc., ac nis defnyddiant, am y gwyddant eu dyfod o'r Saesneg. Buasai raid alltudio gras, plas, festiffol, sidan, rhaff a llawer eraill o'r iaith pe gwybuasent mai o'r Saesneg y daethant. Ond odid nad ymaith a gwydr, ffenestr, eybydd, plwyf, pwys, a channoedd tebyg o eiriau Lladin, ond gwybod. Nid puro peth fel hyn, ond tlodi. Y mae pob iaith fyw yn benthyca geiriau o ieithoedd eraill. Buom ni'r Cymry yn benthyca ar hyd y cenhed- laethau oddiar y Rhufeiniaid, Daniaid, Normaniaid a'r Saeson, a phaham y rhaid cau'r pyrth heddyw rhag i ychwaneg o eiriau benthyg ddyfod i mewn. Bu drysau'r iaith yn agored drwy'r oesoedd, a phe caeid hwynt heddyw collasai un o nodweddion goreu ei chymeriad, peidiasai a bod yn wir Gymraeg. Nid oes fawr o rym mewn dal nad oes eisiau gair arnom os oes gennym un wna'r tro, oblegyd goreu po fwya. Nid oes lenor leinw'r enw nad wyr werth geiriau cyfystyr, oherwydd beth sydd mor ddrygsain ac afrwydd mewn ysgrif neu araith nag iwsio yr un geiriau droiau ? Ond ni thai mo'r geiriau hynny sydd eto heb angori yn yr iaith, ychwaith, fel yr "instinct" hwnnw oedd mewn cyfansoddiad di- weddar. Gellir cyfri gair anghyfiaith darddiad yn un cyfiaeth pan fo yn ddealladwy i'r Cymro uniaith, ac ar arfer cyffredinol. Er engraifft dyna beisicl," er nad yw wedi hir drigo yn ein hymadroddion, gallwn bellach ed- rych arno gyda pharch fel darn o'n hiaith, a'i ddefnyddio-petai alw am enw'r ddwy olwyn-yng nghlasuron y dyfodol. Ein busnes wrth geisio puro'r Gym- raeg ydyw chwynnu idiomau a chyst- rawen y Saesneg ohoni, ac nid dad- wreiddio geiriau, Dyma rai idiomau o iaith tras Hengist sydd i'n gadael:— "mewn trefn i" sef yw hynny "in order to air am air ar y cyfan sef on the whole trwodd a thrwodd sef "through and through," drosodd a throsodd drachefn sef over and over again pron'n llwyddiant sef prove a success." Y ffordd oreu i wybod beth i'w chwynnu ydyw gwrando ar y neb a wyr, ac astudio gwaith awduron Cymru cyn i'r cyfieithwyr diraen ym- yraeth a'n gramadeg. Dylem hefyd atgyfodi a dechreu defnyddio eto ambell i hen air gafodd fedd cynamserol. Ym mlynyddoedd y dirywiad, a chodi'r rhwd oddiar idiom- au annwyl ein hynafiaid, megys nid allaf aros," yn Saesneg I cannot bear." At hynny dylai rhyw gyngor o wyr cyf- arwydd, tebyg i Urdd Graddolion, Prifysgol Cymru, fathu geiriau newydd ini, gogyfer a changhennau newydd gwybodaeth a'u taenu dros y wlad, a ninnau oil ymostwng a'i harfer, rhag i Gymro o Sir Fon fod a thermau gwa- hanol i'w gymrawd o Sir Fynwy. Yn y byd sydd arni hi, aiff pob prentis i naddu term, a chan mai go brin y caiff un o'r termau hynny ei draed dano gan eu hamled, defnyddir y Saesneg. Os na cheir diwygiad buan yn hyn o beth, bydd y Gymraeg foddi yn llifddyfroedd yr iaith fain. Un peth eto, rhaid wrth orgraff gyson a chyffredinol unol a deddfau a theithi'r iaith. Y mae orgraff frycheulyd, ang- hyson yn friw llygad i'r sawl fo'n berchen chwaeth dda. Y rhai fu'n olrhain ei gwraidd a'i thwrf wyr ym mha Ie i osod cymalau'r geiriau wrth eu gilydd ar bapur, ac ni wyr ond a wrandarwo. Y mae'r Gymraeg i'r Cymro yn werth ei chadw'n fyw a'i phuro. Ffrwyth meddwl ac anianawd y Cymro ydyw hi. Efe ei hun a'i ffurfiodd i'w bwrpas ei hun. Y mae ol ei waed ar hyd-ddi, a swn ei helyntion drwyddi. Ynddi ceir seiniau ei lawenydd a dolef ei gwyn. Y mae delw mynyddoedd, bryniau a chymoedd ein tir arni. Nid oes iaith all gynwys teimlad a meddwl y Cymro cystal a hi. Trwyddi hi yn ddiau y gall fynegu oreu yr hyn sydd ynddo a pho lawna y mynegir syniadau, cryfa yn y byd yr aiff y meddwl. Fe ddadblyga'r Cymro ei ddealltwriaeth yn well drwy'r Gymraeg na thrwy unrhyw iaith arall. Gan hyny m.eithrinwn ein hiaith ac eiddunwn iddi oes y byd. Penn111chno. Habei Edwards, II Penmachno. I
Advertising
EVERY BOX OF I ENGLAND'S GLORY MATCHES I USED Means MORE WORK for British Workpeople. MoreSandl, Gloyeester*
I-FY ADGOFION.-
I FY ADGOFION. I (Gan EGWEST.) I V. Yr oedd rhai t'regethv^r eraill yr wyf yn eu cofio yn dod i bregethu i Benegos, sef Mri Thomas Rees, Penal, Ed. Roberts, Nailor, a John Rees, Watchmaker. Yr oedd T. Rees yn fardd gwych, a byddai yn defnyddio y ffugenw Rhys Mairion. Yr oedd efe dros ddwy lath o daldra, a'r olwg arno yn hynod o ddeniadol a boneddig- aidd. Yr oedd yn ddyn hynod o anhyblyg a phenderfynol, ac nid ai byth yn groes i'w gydwybod pe buasai hyny yn costio Ilawer iddo. Byddaf yn meddwl yn ami y byddai y byd yn llawer gwell pe byddai pawb yn ffyddlon i ddilyn hargyhoeddiad- au, fel Thomas Rees. Yr oeddyn bregeth- wr da, a gallasai wneyd mwy yn y cyfeir- iad hwn a chyfeiriadau eraill, oni bae ei fod yn rhy benderfynol ei ffordd. Nis gwn o ba le y daeth Edwart Roberts i Machyn- lleth, nac i ba le yr aeth oddiyno, ond clywais ef lawer gwaith pan mewn hwyl wrth biegethu yn herio y gelyn diafol i wneyd ei waethaf iddo, ei fod yn hollol ddiogel yn llaw ei Dduw. Un arall hefyd wyf yn ei gofio, oedd Mr Lewis Williams. Cofrestrydd genedigaethau, a marwolaeth- au oedd ef. Yr oedd ef yn wr o gynghor, ac arbedodd lawer o gostau i wahanol bersonau trwy ei gynghorion doeth iddynt. Yr oedd yn bregethwr galluog ac efengyl- aidd. Gwnaeth lawer o ddaioni yn y cyf- eiriad hwn i achos Crist mewn gwahanol fanau trwy ei oes faith. Ond un arall hefyd wyf yn ei gofio, Mr. Jenkins y tanner. Yr oedd ef mewn amgylchiadau cysurus. Yr oedd ei wyneb ef yn llawn o ddiddanwch a sirioldeb, a byddai wrth ei fodd pan yn cyhoeddi Crist yn Waredwr i bawb. Nid i rai, ond rhoddai bwyslais .hynod o gryf a nerthol ar y gair Patch, a byddai yn ei glenshio hyd adref cyn y gad- awai ef. Ond y mae un arall hefyd yn deilwng o le yn yr adgofion," ac er mai efe fydd yr olaf ar hyn o bryd, nid efe yw v lleiaf, sef Mr E. Rees, Ynad Heddwch. Fferyllydd wrth ei alwedigaeth, ac wedi byw yn Machynlleth ar hyd ei oes. Y mae ef yn fawr ei barch gan fyd ac Eglwys, o bob enwad, a thrwy ei ddiwydrwydd y mae wedi esgyn yn uchel iawn, os nad yw wedi cyraedd Pinacl Anrhydedd. Nis gwn am yr un dyn sydd wedi gwneyd cymmaint o ddaioni yn mhob ystyr i Wesleyaid Mach- ynlleth, yn y deugain mlynedd diweddaf, ac a wnaed gan Mr Rees. Yn yr ystyr yma y mae yn sefyll yn hollol ar ei ben ei hun. A gwell na'r oil yw, ei fod yn cyf- lawni ei waith yn ddistaw a didwrw. Y mae ei ffyddlondeb i'r Eglwys hon wedi bod ddiail mewn pob gweithred o ddaioni, a diau y bydd bwlch mor fawr yn yr Eglwys hon yn cael ei wneyd yn ymad awiad Mr Rees, nas gellir yn hawdd ei lanw. Y mae efe bob amlser, ac yn mhob lie yn dderbyniol iawn fel pregethwr, a thraddoda y genadwri am y groes gyda nerth a dylanwad mawr. Wrth adael yr hen ardal am ychydig, y mae yn chwith i feddwl am y personau a nodwyd eu bod oil o fewn rhyw un neu ddau wedi myned i'r byd ysbrydol i fwyn- hau y wobr a ddarparwyd iddynt gan yr Hwn y buont yn ffyddlon fel aelodau o'i eglwys ar y ddaear. Bellach y mae yn rhaid myned dros yr hen fryn, sef Bryn-wg i fyned i Abercegir. Yr wyf wedi methu a chael hyd i'r achos paham y galwyd y bryn hwn wrth yr enw Bryn-wg. Y mae bryniau eraill yn ymyl y gellir rhoi goleu- ni ar eu henwau, sef Bryn-crogwrn yn ymyl Llan Darawain. Yn yr hen amser- oedd pan y byddai yr hen Gymry yn rhy- fela a'u gilydd, neu y Saeson yn rhyfela a'r Cymry yn y cylchoedd hyn, byddai y rhai a enillent y fuddugoliaeth yn crogi rha a en-I eu carcharorion ar y bryn hwn, ac am hyny y galwyd y bryn yn Fryn Crogi sydd er ys llawer o flynyddoedd wedi cael ei alw yn Bryn Crogwrn. Y mae amaethdy yn ymyl Talywern a elwir Esgirgadwyth, a'r rheswm paham ei gahvyd felly yn ol rhai hen ysgrif lyfrau a llafar gwlad, yw fod wyth o'r carcharorion wedi cael cyfle i ffoi, ac ymguddio yn yr esgir hono o afael eu gelynion, ac felly gadw eu byw- ydau. Ar ol i mi ymadael a'r hen Factory grot a phump ceiniog y dydd, cyfiogodd fy nhad fi i fyn'd i Factory Cwmllymi, Abercegir, am fy mwyd a dillad. Yr oedd hon ar y pryd hwnw yn cael ei gweithio gan John Rowlands, oedd yn fiaenor ffyddlawn yn y lie. Pan ddaeth yr amser i mi fyned yno, daeth William fy haner- brawd i'm danfon, a thros yr hen Fryn-wg yr aethom. Yr oedd yno ddwy ffarm fechan ar y Bryn, sef fel y byddem yn eu galw yn Bryn-wg Jac a Bryn-wg Ned. Yr oedd y cyntaf o olwg y byd yn hollol, ond yr oedd y teulu yn cael bvwoliaeth gysur- us yno serch hyny, a deuent yn gyson i'r moddion lie yr oeddynt yn aelodau gyda'r Annibynwyr trwy bob t3"W3~dd. Wedi gadael hon, yr oeddym a'n gwynebau tua Bryn-wg Ned. Wedi pasio yr hen bwll mawn, oedd yn nodedig cyn hyny am y Jac-y lantern a phethau cyffelyb. yr oeddym yn dod i olwg Abercegir, mewn pantie dwfn, yn cael ei gau o'r golwg gan y bryniau oesol o bob tu. Derbynia r pentref ei enw oddiwrth afonig "fechan a elwir Cegir. yr hon sydd yn aberu i afon Gwydol, yn ymyl Glanrhych, sef Aber- cegir. Ac os dilynir' afon Gwydol i lawr i afon Dyfi, ceir amaethdy hardd Aber- gwydol. Enwir y lie felly am fod afon Gwydol yn aberu i afon Efyfi. Yn y lie hwn yr ydym yn cael bwlch, neu fynedfa a wnaed yn ddiameu, pan ddefnyddiodd Duw ei nerthol weithrediad i godi y sych- dir sydd yn awr allan o'r dyfnderau vr ADEG hono gan adael bwlch cul rhwng y bryniau i fod at wasanaeth dyn mewn AMSER i fyned trwyddo, gan ei ddechreu wrth Abergwydol, a dilyn y ffordd trwy Abercegir, a Thalywern, a thros Fwlch Glynmynydd. Cartref y lladron a'r ys- beilwyr gynt, nes cyraedd Llanbrynmair.
[No title]
ADOLYGIAD Y WINLLAN." Mri. Golygwyr, Yn fy atebiad i "Sylwedydd" yn eich rhifyn diweddaf, gadawyd yr acen hir allan oddiar rai geiriau. Pair hynny i un rhan o'm hatebiad fod yn gwbl ddiystyr. Dyma ail gynnyg. Yr hyn a ddywedais oedd, y dylid ysgrifennu hyn (this) ond "hyn" (older)- gwn (I know, neu gwn) ond gwn (gown). Cymharer g-yn (white) ond gwyn" (lust,-gii-el C-olcs. iii. 5); glan" (shore) ond glan (clean) glyn (glen) ond Glyn (cleaves to); ber (short) ond ber (benyw o per "'). D. T. E. I CASGLIADAU SUL DIRWEST. Mri. Gol.- Diolchaf am ofod i alw sylw at yr uchod. Mae rhai Cylchdeithiau wedi anfon ell casgliadau i mi, ac eraill i Mr J. Cartv Hughes, Stafford House, Abergele. Teim- lwn yn ddiolchgar i'r Cylchdeithiau sydd heb wneyd, os byddant mor garedig a gwneyd cyn neu yn ystod y Cyfarfod Tal- aethol. Bydd hyn yn hwylusdod i'r Trysorydd, i anfon rhan o'r swm dderbynir i Drvsorwyr y gwahanol Gymanfaoedd o fewn cylcii v Dalaeth, yn ol penderfyniad Cyfarfod Cyllidol Llangefni. Yr eiddoch yn bur, LLOYD DAVIES. MARWOLAETH A CHLADDEDIG- AETH Y PARCH THOMAS MANUEL. GAIR oddivtrth Y TEULU. Dymuna Mrs. Manuel a'r teulu gyd- nabocl yn ddiolchgar iawn drwy gyfrwng y Gwyliedydd' bawb ddangosoddgydym- deimlad a hwy yn ei profedigaeth fawr o golli priod hoff, a thad gofalus, mor hynod o sydyn ac anisgwyliadwy. Mae y llythyrau dderbyniwyd mor lluosog, a'n trallod mor fawr, fel y mae yn anmhosibl eu hateb bob yn un ac un, felly dymunant am i bawb dderbyn eu diolch- garweh mwyaf cywir drwy y cyfnvng hwn. Ar ran y teulu. Daniel H. Miles Penygraig.
l ! GWiLf YN PREGETHU YR !…
GWiLf YN PREGETHU YR EFENGYL. Dyma fel y dywed v SEREN Y mae Gwili vvecli alltudio pob rhagfarn o feddyl- iau canoedd o grefyddwyr wrth bregethu mor efengy-laidd ac effeithiol yn y Porth. Nid yvv wedi gwadu vr hen efengyl eto."
GLYN WRTH DDARLLEN.
GLYN WRTH DDARLLEN. MEURIG MALDWYN." Give attendance to reading," yn ol y cyfieithiad Saesneg. Credaf fod y Cymraeg yn tra rhagori-Glyn wrth ddarllen. Dal ati peidio ymollwng— glynu fel y gele. Gwyddoch am y gele, wnaiff hi ddim gollwng ei gafael nes ymlenwi, Iloes, moes, yw ei lief hi, a chredaf mai cyffelyb ystyr sydd i fraw- ddeg y testyn. Peth peryglus meddir ydyw ychydig wyhodaeth, A little learning is a dangerous thing. Drink deep (Yfwch yn drwm) or touch not the Pienau spring." Cynghor hen wTr i ddyn ieuanc ydywy frawddeg uchod, a hen wr oedd wedi darllen llawer iawn ei hun,—hen student, un a ddangosodd ar fwy nag un aehlysur ei fod yn gyfarwydd yn llen- yddiaeth glasurol Groeg, felly yr oedd hwn yn gwybod am beth yr oedd yn siarad, a gwerth yr hyn yr oedd yn ei gymhell ar ei disgybl ieuanc. Y mae nifer y rhai sydd yn barod i roddi cynghor yn llawer Iluosocach nag y rhai sydd yn gymwys i hynny, Fel rheol y mae pofel yn barotach i roddi help llaw mewn ffordd o gynghor nag odid i un ffordd arall. Beth sydd yn cyfrif am y parodrwydd hwn nis gwn, os nad ei rad- lonrwydd. Er y dywed y gwr doeth mai y neb a wrandawo ar gynghor sydd gall, nid yw hyny yn golygu y dylid dilyn pob cynghor, nay mae yn ofynol profi y cynghorion, oblegid y mae gau gynghor- wyr, yn ogystal a gau brophwydi wedi myned allan i'r byd. Iwsia dy gomon sens, ddyn os oes gena ti gomon sens medde Wil Bryan wrth Rhys Lewis, pan dan y gawod gynghorion hono, pan ar ddechre pregethu. Er nad yw pob cynghor, unryw gyn- ghor ni raid petruso am foment uwch- ben addasrwydd y cynghor hwn i wr ieuanc fel Timotheus ac y mae mor briodol heddyw i ieuenctyd ein gwlad ag ydoedd yr adeg y rhoddwyd ef, ac yn gynghor y dylid pwysleisio yn drwm arno yn nghlyw y to presenol. Credaf pe buasai yr Apostol yn ysgrif- enu at wr ieuanc y dyddiau hyn y buas- ai yn ychwanegu at y cynghor byr hwn ychydig gyfarwyddiadau o berthynas i'r petha mwyaf priodol a chymwys eu ddarllen. Pan roddwyd yr anogaeth hon i Timotheus nid oedd y peiriant argraphu wedi ei ddyfeisio,—nid oedd y wasg wedi ei geni. Er y sonia yr Apostol loan unwaith neu ddwy am bapyr ac inc, nid oedd ganddo y naill na'r llall fel y mae gyda ni y dyddiau hyn. Welodd Timotheus erioed yn ei fywyd y fath beth a Daily News, a Daily Mail, nac hyd yn oed Weekly News na Monthly Magazine, na Tit Bit, na Home Chat, na Football News. Yr adeg yr ysgrifenwyd yr Epistolau at Timotheus nid oedd Llyfrgelloedd wedi ei sefydlu ynglyn a'r eglwysi fel y mae yn bresenol, nid oedd Bookroom Wes- leyaidd, na Llyfrfa y Cyfundeb Metho- distaidd o fewn yr holl wlad. Y tebyg- olrwydd yw mai Ysgrythyrau yr Hen Destament oedd yr unig ysgrifeniadau yn nghyraedd. Timotheus ieuanc, a hyn oedd y rheswm goelia i dros i'r Apostol roddi cynghor mor benagored. Perygl ni yn yr oes hon, ac yn ar- benig ieuenctyd ein gwlad ydyw esgeul- uso y llyfr yma. Yn nghanol cynifer o lyfrau a chyhoeddiadau,—yn gyfnodol- ion, chwarterolion, misolion, wythnos- olion, a dyddolion bethau,llyfrau o bob lliw a llun, yn deg i'r olwg, os nad i gyd yn ddymunol i beri deall,—ein per- ygl ni meddaf yn eu canol ydyw tyfu i fynu yn farbariaid i Air Duw, a cheisio codi mwy o awydd yn yr ieuenctid, canys atynt hwy yn benaf y mae fy nghenadwri, i ymgydnabyddu yn hel- aethach a chynwys y Llyfr Dwyfol hwn fydd amcan ychydig o sylwadau pellach. Bu adeg yn hanes Cymru pan yr oedd copiau o'r llyfr hwn yn brin a drudfawr. Gair Duw oedd werthfawr yn y dyddiau hyny. Yr ydych yn gyn- efin a hanes Mary Jones a'i thaith i'r Bala i ymofyn am Feibl. Ychydig cyn hyny un Beibl oedd ymhob plwy, oddi- gerth yn mhalas ambell bendefig, a'r un hwnw wrth gad wyn yn eglwys y Beibl plwy. Gair Duw wrth chain fel drwg- weithredwr! Yr oedd pethau wedi gwella tipyn erbyn dyddiau Ficer Pritchard, a gall- wn dybied bod yr hen Ficer dduwiol, rasol reswm," yn credu bod yr oes eur- aidd wedi gwawrio, a'i bod hi yn hufen byd ar werin bobl Cymru pan y canodd y llinellau canlynol,— Mae'r Beibl Bach yn awr yn gyson, Yn iaith dy fam i'w gael er coron, Gwerth dy grys cyn bod heb hwnw, Mae'n well na tliref dy clad i'th gadw. Erbyn heddyw nid oes achos i neb werthu ei grys, na gwario coron, oblegid gellir prynu copi o Air. Duw am ychydig geiniogau, ac am ei fod mor rhad, ac yn llyfr mor gyffredinol y mae perygl iddo gael ei esgeuluso, a'i anghofio, Y mae geiriau y testyn yn briodol iaiin, hedd- yw,—Glyn wrth ddarllen Gair Duw. Y mae y Beibl yn llyfr sydd yn ffitio pawb, mae yn hwn rywbeth i'r hen ac i'r ieu- anc, i'r coeth a'r anghoeth, i'r bardd a'r Ilenor, ac hyd yn oed i chwi sydd a'ch penau beunydd yn y Novelettes a'r Short Stories. Pa le y ceir Short Stories i'w cydmaru a Short Stories y Beibl ? Hanes Joseph, Daniel, y tri llanc—ffau y llewod a'r ffwrn dan. Canmolir ambell i nofel am fod y plot wedi ei weithio yn grand iawn ynddi. Yr ydw i wedi darllen llawer ohonynt, ond welais i eto yn yr un plot dal i'w gydmaru a'r plot sydd yn hanes Moses. Pharoah yn talu i'w fam am fagu ei phlentyn ei hun rhoi addysg ore yr Aipht iddo i'w gymhwyso i fod yn waredwr y genedl oedd ganddo ef mewn caethiwed, ac yntau ei hun yn dwyn y gost, ie yn boddi yn y diwedd wrth erlid ar ei ol i' r Mor Coch! Sonir am droion smart! Arglwydd ein Hior ni fedr wneud troion smart Son yr oeddwn am short stories, pa le y mae short stories ddeil gydmariaeth a stori y Mab Afradlon, a damegion eraill tlysion yr Arglwydd lesu ? Dydw i yn gwybod am yr un llyfr ond y Beibl a rhywbeth yanddo i ffitio pawb. Mae ynddo at bob angen, pob rhyw, a gradd, ac oedran. Am bob llyfr arall gellir yn briodol dweyd am dano, fel y dywedir am ymarfer corphorol,—i ychydig y maent yn fuddiol. Traethodau duwin- ddol Dr. Edwards, ac eraill, i ychydig y maent yn fuddiol. Coll gwynfa," Milton, ac Emanuel," Gwilym Hir- aethog, a Golwg ar Deyrnas Crist," Pantycelyn, i ychydig y maent yn fudd- iol, ac felly i raddau y gellir dweyd am bob llyfr dynol arall. Dichon mai Taith y Pererin sydd yn dod agosaf iddo yn yr ystyr yma o bob llyfr, ac y mae hyny i'w briodoli yn benaf i'r ffaith mai o'r llyfr hwn y benthyciodd John Bunyan ei ddarluniau a bod ei wirion- eddau yn seiliedig ar gynwys y llyfr yma. Ydi yn wir mae'r Beibl i bawb. Bydd gennyf air ar y pwnc y tro nesaf eto Mr. Gol. os caniatewch.
CYBYDD-DRA CREFYDDOL.
CYBYDD-DRA CREFYDDOL. Wrth lywyddu festri'r Pasg yn lby!, ddydd Gwener cldiweddaf, cwynai'r Arch- ddiacon Thos. Lloyd mor grintach oedd crefyddwyr, se y bobl a ddeuant i addoii, ebent hwy—ond nid i gyfrahu. Cyfanswm cyfraniadan pedair eglwys wladol y Rhyl am y flwy" ddy" n ydoedcl £ "1,549 1-S. 5c.
:POBL LLYDAN PWLLHELI.
POBL LLYDAN PWLLHELI. Pasiodd Cyngor Trefol fod y Maer a'r Clerc i ymweled a Phrifathraw yr Ysgol Sir er ei ddarbwyllo i beidio rhwy-stro 3r plant sydd dan ei addysg i fyned i'r Skating Rink v nos. Credai cynygyclà v penderfyniad fod yn well i'r plant fyned i'r Rink na bod ar hyd y stryd. Tybed nad yw y "Rink" yn ddigon o I craze yn y wlad heb help Cynghor Trefol Pv.'llheli. Ffei arnynt; ond dyna, cant ddiolch y shareholders. i
CYRHAEDD Y LLUAWS.
ordinhadau yr Eglwys ydyw y syn- iad nad yw yn anghenrheidiol dod i'r addoldy ond unwaith ar y Sul. Ceir miloedd yn perthyn i'r dos- barth hwn; ac o'r rhain fel rheol y gwneir i fyny y rhai mae dod un- waith wedi mynd yn ormod o dasg ganddynt. Yn awr, y cwestiwn mawr i'r eglwys ydyw ceisio cyrhaedd y rhaini, y mae ein cyfrifoldeb yn y mater yn enbyd, canys y mae can- oedd, yn wir filoedd o Wesleyaid wedi suddo yn ddwfn i'r gors hon. Ceir rhai mewn cysylltiad a bron bob capel fydd genym drwy'r wlad. Gwelaf y cafodd y mater hwn sylw dwys, Cyngor mawr yr Eglwysi Rhyddion yn Hull ychyd- ig amser yn ol. Cymhellwyd dau beth yn arbenig fel meddyginiaeth. Yn gyntaf Pregethu allan." Ofnwn ein bod wedi pregethu rhai or dosbarth yma allan o'n Heg- lwysi. Tybed nad oes modd eu pregethu i ninau eto ? Gwaith an- hawdd iawn mi dybiaf ydyw preg- ethu allan yn yr awyr agored, llawer anhawddach na phregethu i mewn yn y capel. Tybia rhai y gall rhywun selog sefyll i fynu ar gongl yr heol i bregethu, ac y mae llawer un digon anfedrus wedi bod yn ceisio ar y gwaith. Ychydig o fantais gafodd yr Efengyl ac ychydig o barchedig ofn gafodd y gwrandawr. Os ydym am gyr- haedd y lluaws drwy bregethu yn y prif ffyrdd a'r Caeau, rhaid i'n pregethwyr goreu fynd allan. Mawr yw'r gwaith a wnaed yn y cyfeiriad hwn, ond trwy brif bregethwyr y cenhedloedd ei gwnaed. Rhaid i Wesley, a Whitefield fyn'd allan os ydyw gwerin Lloegr i gael eu dwyn i Dy yr Arglwydd. Rhaid clywed lleisiau John Elias, a'r Eg- lwysbach, ar gonglau yr heolydd os ydyw gwerin Cymru i gael eu hachub, ac os ydyw anturiaeth a difaterwch i gael eu hymlid o'r wlad. Credwn mai nid amharodrwydd meddwl sydd yn lluddias llawer o'n gweinidogion rhag mynd allan ond rhyw fath o wyleidd-dra. Nid oes neb yn cychwyn, ac yna mae pawb yn aros. Nid gyda ni yn unig y mae hyn, ond gyda phob enwad yr un ffunud. Wrth gwrs nid yw hyn yn ymarferol ym mhob man, ac mewn cysylltiad a phob Eglwys, ond y mae eglwysi ac ardaloedd bron ym mhob Cylchdaith y byddai pregethu allan yn debyg iawn o brofi yn effeithiol. Beth pe byddai i'r Cyfarfodydd Talaethol roddi cefnogaeth i'r symudiad eleni, ac i ni gael drwy y tair Talaeth ymgyrch yn yr awyr agored yn erbyn y byd, y cnawd, a satan yn ystod misoedd yr Haf ? Yr ydym wedi cael ym- gyrchoedd arianol pwysig a llwyddianus yn ystod y blynydd- oedd diweddaf, a diolch i'r Arg- lwydd am dahynt. Tybed mewn difrif nad ellir cael ymgyrch ar ol eneidiau colledig gyda'r un llwydd- iant ond i ni fynd allan yn enw Arglwydd Dduw Elias, heb ofn, na braw ? Yr oeddwn wedi meddwl galw sylw at fater arall mewn trefn o gyrhaedd y Iluaws, ond gwelaf fod hyn yn ddigon y tro hwn. Ty- Wallted yr Arglwydd ei ysbryd arnom o'r ucheldir i'n cyfarwyddo, a'n cynorthwyo i fynd ag Efengyl ei Anwyl Fab at y rhai sycld yn rhy ddifater ac esgeulus i ddod i chwilio am dani.