Gwyliedydd Newydd

ABERPENNAR. i GWYL DEWI.-Nos Fawrth, Mawrth y 3ydd, dathlwyd nos Gwyl Dewi gan Gym- deithas y Cymrodorion, mewn hafiaeth, gyda gwledd i'r dyn oddiallan ac oddi- mewn. Ein ymwelwyr y tro hwn oedd Mr Artemus Jones, Bar-gyfreithiwr, Llundain, ac Ab Hefin, y Bardd Cadeiriol, o dref Aberdar. Ein Llywydd, y Meddyg Arthur Jones, oedd ein Harweinydd y nos hon, ac nid oes ei well. Wedi ei fagu gan Ceridwen mewn un man, tarawodd 'gord' uchel yn ei sylwadau, ac wrth adolygu gwaith y tymhor gan y Gymdeithas a'r areithiau gwerthfawr oedd wedi eu traddodi gan wyr o fri fel y Parchn W. Davies. M.A., Rhys J. Hughes, Ab Hefin," a W. Davies, Soar, ac eraill; ond hedfunodd yn sydyn oddiwrth y rhai hyn at enwogion oedd ac y sydd mewn gwahanol gylchoedd wedi aberthu eu bywyd, a'u henwau yn perarogli sydd ac a fydd tra parhao Cymru. Twymodd, chwyscdd, a chynes- odd pawb. Wedi hyn cafwyd gair yn wladgarol gan Mrs Phillip Davies, Ysgol- feistr.es. Yna galwodd ar arwr y cwrdd, sef Mr Artemus Jones, a disgynodd yn hapus ar Dewi Sant Cymru," a chododd yn esmwyth o'r canrifoedd. Elfenodd ei fywyd yn Gymraeg a Saesneg. Bu yn rhoi ystyr y gair Patriot," ac yn chwareu yn hapus iawn ar dant y telynau Cymraeg sydd yn wasanaethgar ac yn chwareu eu rhan yn aeilwng ymhob man trwy y byd gwareiddiedig. Dywedodd fod y Welsh Stocks ar i fyny, ac ond iddi aros yn ffydd- Ion i'w Chrewr, yr oedd yn mentro proff- wydo, gyda'r manteision ysblenydd sydd yn agored o'i blaen, y bydd ei meibion a'i merched yn chwareu eu rhan yn fwy per- flaith yn hanes Cymru fydd (uchel cym- eradwyaeth a churo dwylaw). Un o feib Gwerin Gwalia o Ddinbych ydyw hwn, ac y mae Bwrdd-deisdrefi Merthyr ac Aberdar mewn cariad ag ef. Canwyd "Cartref" gan Mr T. Edmunds, Cyfreithiwr, yn swyn- ol rhyfeddol. Gall hwn enill ei fara heb grefft yn wir i chwi. Cododd y beirdd yn sydyn fel' petris,' ond fel y dywedwyd gan lawer Diliau Mel," y cyntaf ar y Maen Llog" oedd Myrddin Hicks, o'r Miscin, ar Delyn ein Gwlad," yn ardderchog. Gwyrosydd," gyda englyn i Artemus Jones nes siglo pawb, ac yna penillion swynol ar Gymru Wen" gan Hywel Nedd. Cododd Ab Hefin ,gan Hywel freichiau o farddoniaeth fyw oedd yn gog- lais ac yn llosgi, i'r Meddyg Arthur Jones, Ab Pedr Hir, Mrs Edwards, Llety Ifor; Parch J. Roger, y Rhos Miss John, Ysgol y Sir, a'r Trysorydd. Yr oedd fel pwmp y Pentre yn ei harllwys aHan. Cafwyd difyrwch mawr. Cafwyd penillion gan Cynfig," Mr Williams, Police y plant," a chanwyd y rhai hyn yn swynol gan Mr Phil. Davies. Pasiwyd penderfyniad ar gynygiad y Llywydd, ac eiliad yr Is-lywydd yn unfrydol, ein bod i ddeisyfu a deisebu i newid enw y lie uchod o Mountain Ash i Aberpennar. Wedi y diolchiadau arferol, terfynwyd cyfarfod ail penblwydd ein Cymdeithas, ac fe oddefwch i mi ddweyd ei fod yn un o'r cyfarfodydd goreu o'r natur yma sydd wedi ei gynal yn Nghwm Aberdar oddiar dyddiau Caradog a "Carw Coch." Canwyd "Hen Wlad fy Nhadau mewn yspryd ac mewn gwirion- edd. Eisteddodd oddeutu cant am y breis- ion, a chymerwyd tan gerch o'r newydd at ein gwlad y nosori hon. GWYL DEWI CAERDYDD.—Clywais fod y Parch Gwynfryn Jones wedi cael amser bendigedig pan yn pregethu yng nghapel mawr y Bedydtiwyr, ym mhrif ddinas Cymru, sef Caerdydd, nos Lun diweddaf. MAB GWALIA. I

EBENEZER, CYLCHDAITH TREGARTH. I MARWOLAETH Mr Henry Owen, Liverpool House.-—Drwg genym gofnodi marwolaeth y gwr uchod, yr hyn a gymerodd le boreu lau, y 4ydd o'r mis hwn. Efe ydoedd sef- ydlydd yr, achos yn Ebenezer ynghyda'i frodyr a'i dad a'i fam. Ymdrechodd yn galed er cael y capel cyntaf, ac ymhen deuddeng mlynedd, gweithiodd i gael capel newydd mewn man arall mwy cyf- addas, gwerth oddeutu [850, ac oherwydd gwendid yr achos, bu yn galed iawn arnynt; ond trwy ei ymdrech ef a'i gyf- eillion yn y lIe cafodd fyw i'w weled wedi dod yn rhydd oddiwrth ddvled. Gweith- redodd fel trysorydd am oes yr achos, sef 54 o flynyddoedd i'r mis diweddaf. Cof gennym am ei briodas, yn yr hon y gwas- anaethodd yr anfarwol Eglwysbach fel gwas ei briodas yn Eglwys Llandinorwig. Gwnaeth y ddau gryn lawer gyda'u gil- ydd, pa rai oeddynt yn gyfeillion mynwes- ol gyda'u gilydd. Brawd iddo ef oedd y diweddar Barch Hugh Owen, Llanfair- fechan, yn ddiweddaf. Cydymdeimlir yn fawr a'r ferch a'r meibion ynghyfraith, y Parch D. Darley Davies, Dinbych, a Mr W. E. Davies, Ysgolfeistr Minera. Claddwyd dydd Mawrth canlynol, I- EDMYGYDD. I

LLANFECHAIN. I YMGOMWEST —Dyma air o hanes Ym- gomwest hvyddianus gafwyd yn Ysgoldy y Wesleaid, Mawrth y 3ydd, i gyfarfod ol- ddyled sydd yn aros ar yr adeiJad uchod. Rhoddwyd y gwaith i gyd o gynllunio a chario allan y cynllun i ddynion ieuainc yr eglwys a'r gynulleidfa. Nid wyf yn cofio fod un hen lane yn eu plith, ond yr oedd yna ddefnydd o 12 i 20 o'r cyfryw os na chymerant yr awgrym naturiol i ddilyn eu rhieni ac ymgyplysu. Rhoddwyd y gwaith yn eu goial ynr brydlon. Ar y cyfan ym- gymerasant ag ef yn rhwydd, a chyflawn- asant ef i foddlonrwydd pawb. Y rheswm am hynny ydoedd, fod ganddynt galon i weithio. Arlwywyd y byrddau athalwyd am danynt gan y dynion ieuainc. Yroedd yno bob math o gacenau hardd a blasus :— Beef a Ham Sandwitches, &c:: Darllawyd y te gan y nesaf peth i hen laric. Cariwyd y te a'r bwydydd at y byrddau gan ddyn- ion ieuainc yn gwisgo ffedogau gwynion a glan. Llenwid y cwpanau gan ddyn ieu- anc wrth ben bob bwrdd o Tea Kettle pres gloèw. Buwyd wrthi yn brysur hyd 8 o'r gloch. Toe wedyn, dechreuwyd ar gyng- herdd barhaodd hyd ]'.15. Cafwyd hwyl mwy ha'r cvffredin. Arweiniwyd a chad- eiriwyd yn mhell uwchiaw y cyffrecjin gan Mr Hubert V s Llantyllin. Cyfeil- iwyd gan lis w ds, Bryncoch, Llan. fechain, yn c l icrthwyo gan Miss Edgerton, din Gwnaeth y ddwy eu gwaitf yn ga I JUS. Treuliwyd y gweddill o'r cyngherdd yn ddeuawdau ac uoawdau, lleisiau da gan amiyw ferched o bell ac agos. Gorchest oedd cael te a I chyngherdd mor llwyddianus, a gwneud o £ S i f 9 o elw, er nad oedd y tocynau ond 8c a 6c, ac heb fod gan y rhyw deg na bys na Haw ynddo, ac mae sibrwd eu bod hwythau am gael peth tebyg cyn y gauat fyned heibio. Diolchwyd yn galonog i bawb. LLWYD BACH. I

NODION 0 DDOLGELLAU. LLWYDDIANT UN 0 BLANTY DREF.-Llaw- enydd i ni fel tref oedd clywed am lwydd- iant Mr Willie Allen, R.C.M., Llundain, mab Mr Wm. Allen. New Shop, Dolgellau, vn enill y First Prize, am un o'r pedair Scholarships y College am ganu. Golyga hyn ei College am ddim am dair blynedd, a [40 bob blwyddyn at ei gynal. Yr oedd canoedd lawer trwy y deyrnas yn ymgeisio am y Scholarships hyn. Mae yn gerddor o'i goryn i'w draed, nid yn unig yn ganwr campus, ond yn chwareuwr rhagorol yn enwedig Organ. Efe ddaeth i lawr o Lun- dain i agor Organ newydd capel y Wesle- aid. Dymunwn o galon ei lwyddiant eto yn y dyfodol. Credwn y bydd yn fuan y Cymro mwyaf disglaer yn y oyd cerddorol. Cymro arall o Sir Fon gafodd yr ail prize am Scholarship. CYFARFOD CYSTADLEUOL PENDREF.—Nos Fercher, Mawrth 4ydd, cynhaliwyd yr uch- od o dan nawdd y Gymdeithas Lenyddol, dan lywyddiaeth y Parch Wm. Price, ac arweiniad, David Barnett. Cafwyd cyn- ulliad rhagorol, y lie yn llawn, a chafwyd cyfarfod hwyliog dros ben. Chwareuwyd yr Ofhryn gan Mr D. R. Meredith. Caf- wyd can gan Miss Maggie Williams a Miss Winnie Jones. Enillwyd am adrodd a Chanu ac amryw bethau eraill, gan Mri B. Hedd Owen, William Rowlands, Wm. David Roberts ar y traethawd, Mr R. Brown (ieu.); Misses Winnie Jones, Mamie Williams, Betty Maud Ellis, Laura Winnie Morgan. Ond prif atdyniad y cyfarfod oedd cystadleuaeth Corau Plant, pryd y daeth pedwar i'r ymdrech, ac enilliwyd gan y Cor dan arweiniad Miss Maggie Jones. Beirniadwyd y gwahanol bethau gan Mri Lewis Owen, Richard Barnett, Wm. Morris Roberts, D. R. Meredith, a Glan Wnion. Canwyd gan Gor Plant dan arweiniad Mr R. John Roberts yn swynol dros ben. Gobeithio y ceir cyfarfod tebyg yn fuan eto, yw dymuniad CYMRO. I

LLANRHAEADR-YM-MOCHNANT. I EISTEDDFOD FLYNYDDOL SteioN.—Cyn- haliwyd yr Eisteddfod hon dydd Gwener, Mawrth 6ed. Y mae yn myned yn fwy poblogaidd bob blwyddyn. Am y tro cyntaf cafwyd cyfarfod yn y prydnawn, ac yn yr hwyr. Yr oedd Ysgoldy Seion wedi ei gorlenwi. Cadeirydd y prydnawn ydoedd Mr Edwards, Cwm Cilan, Cymdu, ac yn yr hwyr Mr E. S. Morris, Tynewydd, Llansilan. Yr arweinydd ydoedd Mr D. Williams, Llanrhaeadr, a'r cyfeilyddesau oeddynt Mrs E. O. Evans a Miss Dilys Jones. Llanrhaeadr. Y beirniaid oeddynt Mr T. Armon Jones, R.A.M., Liverpool (cerddorol); Cadvan, y Parchn Egwys Jones, H. G. Roberts, R. Vaughan Owen, a D. R. Rogers, Mr E. D. Williams, Peny- bontfawr Mr D. Evans, Leeds House Mrs Edwards, Brynafon Isa Mrs Hughes, Bryn- tirion Mrs D. F. Jones, School House Mrs Vaughan, Rhiwlas Miss Evans, Brynhyf- ryd Mrs Jones, Henfache; Mrs Morris, Trewern Mrs Gwynne, Medical Hall Mr Edwards, Tynymaes Mr Humphreys, Maes-mochnant Issa, a Mr C. Hughes (junr),'Penybont, Trewern. Y buddugwyr yw y rhai a ganlyn Adroddiad i rai dan 10 oed, 1, Islwyn Jones 2, W. P. Jones 3, Mathew J. Roberts. Cwestiynau y Maes Llafur dan 16 oed, 1, R. Jones, Berllanhelig, Tregeiriog 2, Griffith John Owen, Feny- bontfawr. Unawd (dan 16 oed), 1, Mary M. Owen, Henfache Mill. Adroddiad (dan 18 oed), ], Idris Jones, School House. Deuawd (dan 12 oed), 1, Martha Hughes ac Islwyn Jones. Unawd Soprano." Cart ref fy Nghalon," cyfartai, Miss Catherine Owen, Moelfre, a Miss Mary M. Owen, Llanrhaeadr. Deuawd (dan 16 oed), Os wyt yn caru'th blant," 1, Lizzie Jones, Bridge Street, a Jennie Jones, Police Station. Maes Llafur (dan 8 oed), 1, Arthur Taliesin Jones, School House, 2, Irene Davies, Park Street. Maes Llafur (dan 10), cyfartai, Mathew Jones Roberts, a Islwyn Joses. Corau Plant. Dau gor ddaeth i gystadlu dan arweiniad Mr J. H. Davies a Mr E. Owen. Y cor buddugol ydoedd cor Mr J. H. Davies, Llanrhaeadr. Crotchet Tie, 1, Miss Rowlands, Llynclys 2, Miss Annie Hughes, Tynycelyn. Deu- awd (tenor a bass), 1, Meistri Owen, Moel- fre a J. T. Morris, Rhiwlas. Llythyr yn Desgrifio Pistyll Rhaeadr, 1, Mr Roberts, Caenant. Wythawd Maelor," 1, Mr J. E. Roberts, Caenant. Am y Ffon preu, Mr L. Morris, Pentrefelin, Llanrhaeadr. Unawd Baritone Arglwydd arwain trwy'r anialwch," Mr W. P. Jones, Llan- rhaeadr. Maes Llafur (dros 16 oed), cyf- artai, 1, Miss Jennie Roberts, Church Street, a Miss Annie Hughes, Tynycelyn. Unawd Tenor Y Gloch," Mr J. T. Owen, Moelfre. Hosanau cyfaddas i ddyn, Mrs Humphreys, Glandwr. Overall i ddynes, Miss Lettie Price, Plas, Llanfyllin. Canu Penillion, 1, Caradac Jones, School House, 2, Mair Lloyd, Gelli Hirnant. Englyn, Y Glorian," Mr W. Griffiths, Glyn Ceiriog. Barddoniaeth i Dr. Morgan," Mr E. Davies, Pentrefelin. Parti Cymysg, Hyfryd Ganaan," 1, Parti Seion, dan arweiniad Mr W. P. Jones. Crotchet Shawl, Miss M. L. Jones, Glanaber. Troed Pladur, Mr Lewis Morris, Pentrefelin. Ad- roddiad (agored), 1, Aneurin Jones, School House. Pedwarawd, Beth sy'n hardd," 1, Miss Maria Powell a'i pharti. Musical Dictation, Miss Dilys Jones, School House. Traethawd, Dyled Merch i Gristionog- aeth," Miss L. price, Llanfvllin. Ond prif gystadleuaeth y dydd ydoedd y cciuu mawr oedd yn cystadlu ar y darn rhagorol o eiddo Dr. Parry," YrArglwydd yw fy Mugail." Daeth tri cor i gystadlu, Peny- bontfawr, dan arweiniad Mr Evans Llan- rhaeadr, dan arweiniad Mr J. H. Davies a chor Llansilin dan arweiniad Mr D. Morgan. Y Cor buddugol ydoedd Peny- bontfawr. Mae Jlwyddiant yr Eisteddfod i'w briodoli yn benaf i waith difiino yr Ysgrifeaydd a'r Trysorydd, Mr J. H. Davies, Park Street, a Mr J. H. Vaughan, Wylfa. BERWYNFERCX. I

NODION 0 LEYN. Bu FARW.—Taflodd angau ei gysgodion tywyll y tro hwn ar ardal lonydd "y Rhiw, nes pen galar chwerw ymhob lie. Ti wy ei gyffyEdddad marwol, aeth enaid y chwaer ieuapc, Mary Griffith allan o aelwyd gynes f Bryn y Fran, byth i ddychwelyd mwy. Cymerodd hyn Ie nos Fercher, Mawrth 4ydd. Ber fu ei rhodiad. Torwyd tan- nau'r delyn wedi prin ei chyffwrdd, a syrthiodd i'w distaw fedd yn dair ar hug- ain oed. Gorchwyl galetaf oes ydyw marw yn ieuanc, ond ni ddywedodd ein gwrthrych air yn crbyn y drefn. Meddyl- iodd am gael byw ymhell tu hwnt i ddydd ei chynhebrwng. Yr oedd gobeithion am ddyfodol hir yn llanw ei chalon, ond ei siomi gafodd. Credwn na roddwyd cym- eriad glanach, a thlysach i orwedd mewn bedd erioed. Bywyd vdoedd losgodd ei hunain allan ar allor gwasanaeth, a dyna un rheswm, hwyrach iddi farw mor gynar. Ym mywyd distaw, tawel, cymmoedd a dyffrynoedd ein gwlad y gwelir gwir wroniaeth. Meddai ein chwaer ieuanc dalent i fod yn ddefnyddiol mewn byd ac eglwys, ac ni fu yn fyr o'i defnyddio. Anadlodd lawer o nefoedd i'w bywyd yn ei gwaith yn ceisio sirioli'r byd o'i chylch. Cerddodd lawer i wahanol gyfarfodydd i helpu a chynorthwyo eraill, er yn flinedig ei hunan, gan bwysau gorchwylion tym- horol. Cloddiwj/dei beddrod ym mynwent Nebo, ac nid yn hir yr anghofir dydd ei chynhebrwng, gan faint y dyrfa ddaeth ynghyd, a'r ymdeimlad o dristwch oedd wedi meddianu pob calon. Cymysgwyd graian ei beddrod a llawer o ddagrau chwerw y diwrnod hwn. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan Mr John Williams, Rhiw. Ymdaened aden Duw dros y teulu sydd wedi eu gadael i alaru colled mor ddwys. Nid dyma y tro cyntaf i angau ymweled a'r aelwyd a chymeryd rhai an- wyl ymaith. "Gorphwys, gymeriad hawdd- gar." Bydded tawel dy hun. Marw yn ieuanc fu dy hanes yma. Byw yn ieuanc fydd dy hanes o hyn allan, mewn gwlad nad yw ei phreswylwyr yn gwybod beth ydyw marw. TYDDYN.—Drwg genym i ni adael allan y rhai canlynol ynglyn a'r Cyfarfod Cys- tadleuol diweddaf. Enillwyd ar yr unawd i blant gan Master Ben Williams, Tan- 'rardd penillicn i'r Dyfodol Mr Ellis Roberts. Yntau hefyd ar y Limerick. Codi mwyaf o donau oddi ar fesur arbenig, John Williams, Rhiw. Cydradd ar yr unawd, Mri R. J. Griffiths, Bod Gaeaf, a John Roberts, Tyn 'Ryn. W. Y GYMDEITHAS LENYDDOL.—Nos Lun, yn Ysgol y Cyngor, cynhaliwyd yr uchod dan lywyddiaeth y Parch John Williams, pryd y cafwyd anerchiad ar Ben Bowen, gan Mr W. Jones (Glyn Llyfnwy), a datganiad gan barti Miss J. E. Jones, Terfyn. YSG. I

TALYSARN. I GOBEITHLU. Mawrth 5ed, cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus ein Band of Hope yng nghapel Moriah, pryd y cymerwyd y gad- air gan y Parch W. J. Jones, Penygroes, ac efe hefyd oedd yn beirniadu yr adrodd Mr D. Thomas, Council School, yn beirniadu y dadleuon a Mr Walter Williams, Taly- sarn, yn beirniadu y canu. Cyfeiliwyd Can Miss Priscilla A. Ellis., Cafwyd cys tadleuaethau fel y canlyn:—Canu i rai dan 12 oed, 1, Jennie Jones, Penygroes; 2, Megan Jones, Ta'lysarn. Adrodd i rai dan 12 oed, 1, Christmas Evans, Penygroes 2, Myfanwy Owens, Talysarn. Canu gyda'r Tanau i rai dan 12 oed, I, Megan Jones, Talysarn. Unawd i rai dan 14 oed, Lizzie C. Evans, Talysarn, a Jennie Jones, Peny- groes, yn gyfartal gyntaf 2, Esther A. Jones, Talysarn Adroddiad i bob oed, 1, John Lewis, Talysarn. Unawd i bob oed, 1, Gwladys Roberts, Talysarn. Cystad- leuaeth y Corau heb fod o dan ddeg mewn nifer. Daeth wyth parti yn mlaen, a chanasant yn deilwng iawn o wobr hob un; ond barnodd y beirniad fod eiddo Cefncoed, @ dan arweiniad Mr Eben- ezer Williams, yn rhagori ychydig ar eu cyd ymgeiswyr. -Felly dyfarnwyd hwy yn oreu, a ctiyflwynwyd y wobr, ynghyd a ffon hardd i'r Arweinydd, gan Mrs H. J'ones, trysoryddes y cyfarfod, a Mr John M. Hughes, ysgrifenydd. Cyflwynwyd y di- olchiadau gan Mri D. Thomas a John M. Jones. Da gennym ddweyd na fu cyfarfod o'i gyffelyb yn nghapel Moriah erioed, pob congl wedi eu llanw, a llawer allan. A.C.

TREGARTH. GYMDEITHAS LENYDDOL. — Mawrth 6ed, cymerodd etholiad Seneddol le ynglyn a'r Gymdeithas pdiwylliadoi. Yi oedd yna dri o ymgeiswyr awi y sedd. Yr ymgeis- ydd Toriaidd oedd Mr John R. Jones, Braich Rhyddfrydol, Mr Griffith Hughes, a'r ymgeisydd Llafur, Mr Owen R. Jones, Tanrhiw Road. Cafwyd areithiau tan- llyd iawn gan y tri brawd, a phob un ohonynt yn troi'r dwr at felin ei hun yn ddeheuig dros ben. Y cyntaf i esgyn i'r platform oedd yr ymgeisydd Toriaidd, a phe buasem yn gwybod i sicrwydd y buas- ai y boneddwr yma yn cadw at ei addew- idion, buasai yn sicr o dalu i ni foe; yn Doriaid i gyd. Y nesaf oedd y Rhydd- frydwr, yr oedd ganddo yntau pwyntiau rhagorol, ac yn areithiwr penigamp. Yr ymgeisydd Llafur oedd yr olaf i fyned i fyny, a chafodd dderbyniad gwresog. Yr oedd ei araeth yn llawn tan o'r dechreu i'r diwedd, a chafcdd y gynulleidfa yn hollol yn ei law. Dymarcanlyniad Llafur, 40 Tori, 18; a Rhyddfrydwr, 6. Felly yr Aelod Seneddo! in cynrychioli ni fel Cym deithas yw Mr O. R. Jones. H. HUGHES. I

MANCHESTER. MANCHESTER. -1 11 GWYL BREGETHU Dewi Sant, tiardman Street.-CynhJJi wyd cychwyl flynyddol y He uchod nos Sadwrn a'r Sabboth, y "fed a'r 8fed cyfisol,. Y pregethwr ddewiswyd i'n gwasanaethu eleni ydoedd y Parch E. Davies, Blaenau Ffestiniog. Dyma y tro cyntaf iddo dalu ymweliad a ni yma ar ol gadael y Coleg. Ond cawsom gymamt o fwynhad ac adeiladaeth o dan ei weinid- ogaeth, fel na byddwn yn hir iawn cyn rhoddi gwahoddiad iddo i eldoni ynia eto. Traddododd dair o bregethau coeth mewn ysbryd dymunoh ac o dan arddeliad di- amwys. Yn y prydnawn cafwyd gwasan- anaeth gerddoroL Camvyd darnau cyseg- redig gan gyfeiilion i'r achos o gapel Hey- wood St (M.C.), o dan arweiniad Mr R. M. Jones, a chynorthwywyd hwy gan Mr R. O. Evans,- Eccles, a Miss Enid Biackwell, getiqtti ieuanc sydd yn enill edmygedd pawb, ar gyfrif y gaflu uwchraddol a ''•doa fel Elocutionist. Llywydfiwyd y cyf- rod gan un o ragorolion y Gylchdaith, yn inherson Mr William JQnes, Horeb, a gwnaeth yn deilwng o honno ei hun. Y GYMDEITHAS.-Nos lau, y 5ed cyfisol, I ydoedd adeg dirwyn tymhor y Gymdeith- as i fyny, ac er mwyn gosod marc teiiwng o'i bodolaeth, rhaid oead cael ymgomwest, ac nid oes neb yn gwybod ystyr hynny yn well na Chymry y ddinas hon. Rhaid dechreu a diweddu pobpeth o amgylch bord wedi ei arlwyo yn chwaethus, a cheir hwyl gyda phobpeth yr adegau hyn I Cawsom gyfarfod da iawn. Diolchwyd i'r Parch J. Roger Jones, B.A., am ei ddarlith- iau a'i arweiniad yn ystod y tymhor, ac i Mr David Owen, Ysgrifenydd y Gymdeith- as, am ei ymdrech diflin, a'r diddordeb di hafal gymerodd gyda'r Gymdeithas ar hyd y tymhor. Dywedwn yn ddiweiniaeth fod ei lafur yn ddifesur, ac yn deilwng o bob cefnogaeth. TREAT Y PLANT.—Nos Wener dilynol, daeth tro y plant i gael treat,' a deallwn idclynt gael amser nodedig o dda. Daeth yr holl blant ac amrai berthynasau i fwyn- hau gwledd oedd wedi ei ddarparu gan Miss Gwen Jones, Prestwich. Y mae y chwaer hon yn cymeryd diddordeb mawr yn yr achos, ac yn arbenig yn y plant a'r bobl ieuainc. CawsAnt gyfarfod difyr ac adeiladol.

BETHEL, ABERDYFI. I Pa un ai Aelwyd ai Cymdeithion yw y dylanwad cryfaf yn ffurfiad c\^meriad ? Dyna oedd testun y ddadl gaed yn Gym- deithas yr eglwys uchod nos Lun diwedd- af. Agorwyd y ddadl trwy i'r Parch J. E. Thomas ddarllen papur Mr J. Idris 'Davies, yr hwn oedd wedi ei analluogi i fed yn bresenol, ar yr Aelwyd, a chefnogwyd ef gan Miss M. A. Roberts. Agorwyd yr ochr arall gan Mr J. T. Owen yn caelei gefnogi gan Miss Lysie Thomas, Siaradwyd ym- hellach yn ffafriol i'r Aelwyd gan Mr H. Lewis, Mrs E. H. Edwards, Misses Morgan a Griffiths, ac i Gymdeithion gan Mrs E. H. Edwards, Llewelyn Edwards a Miss Jonas, Wedi pleidleisio caed fod y rhif yn wastad o bob ochr. Pasiwyd pleidlais o ddielchgarwch i'r rhai ddarllenasant y papurau yn y ffordd arferol. Llywyddai y Parch J. E. Thomas.

MAENTWROG. I Y GYMDEITHAS DDIWYLLIADOL.—Cyn haliodd y Gymdeithas uchod ei chyfarfod, nos Wener, y 6ed cyfisol. Y Llywydd ydoedd Mr Roberts, Shop Isaf. Aed trwy y rhaglen a ganlyn Ton Gynulleidfaol 0 Arglwydd Dduw Rhagluniaeth." Anerqhiad gan y Llywydd. Gwnaeth Mr Roberts sylwadau rhagorol. Canu gydag offerynau gan Mri R. E. Hughes, Glandwr, a W. Richard Jones, Old School House. Bu rhaid iddynt ail ganu. Darllen papur ar Enwogion Plwyf Maentwrog gan Mr J. R. Jones (Gerallt). Cyfynodd ei hun i ddau o'r enwogion sef dau enillasant enwogrwydd Cenedlaethol, yr Archddiacon Edmund prys a Morgan Llwyd o Wvnedd. Cafodd wrandawiad astud, a diolchwyd iddo gan y parch H. Ellis a Mr Thomas Jones, penlan, a'r Cad- eirydd. Canu penillion, gan Mr R. E. Hughes Glandwr. Talu y diolchiadau gan y Mri J. R. Roberts, The Gardens, a W. Pierce, Home Farm. Pedwarawd gan Barti y Maen yn wir swynol. Cyfeiliwyd gan Miss G. E. Roberts, Bronywern. Cafwyd cyfarfod dyddorol a chynulliad da.

Y WYDDGRUG. I EISTEDDFOD PENDREF. Cynhaliwyd Eisteddfod llwyddianus iawn yma yn y Neuadd Drefol y mis diweddaf. Llywydd, Mr Thomas Roberts, Ty Brith. Arweinydd, Cynfor. Cyfeiliwyd gan Miss Blodwen Morris. Beirniad y canu oedd Mr Tom Carrington (Pencerdd Gwynfryn) bardd- oniaeth, Cadfan traethawd, Parch G. O. Roberts (Morfin); adroddiadau, Mr W. J. Roberts, B.A., Ysgol y Sir. Yr oedd yma lu o gystadleuwyr ar y gwahanol bethau. Dyma enwau y Wesleaid fu'n llwyddianus. Adroddiad, Dilys Evans unawd i enethod dan 16 oed, Nancy Evans traethawd, Gwersi oddi wrtk fywyd a gw aith yr Apostol Paul," Mrs D. Evans Jones eng- lyn. Cleddyf yr Yspryd," Ab Hefin anthem, Concwest Calfari (Tom Car- rington) oedd testyn y gystadleuaeth gor- awl. Enillwyd y wobr gan gor Mr John Drury. Yr oedd y Neuadd yn Ilawn, a chafwyd Eisteddfod ragorol iawn. Mr J. E. Thomas, Rhydygoleu, oedd yr Ysgrif- enydd, a gwnaeth ei waith yn odidog. CYFARFOD AMRYWIAETHOL. Ddiwedd Chwefror, cynhaliwyd wythnos o Gyfar- fodydd Adfywiadol yng Nghapel Pendref. Nos Lun, pregethwyd gan y Parch G. O. Roberts, nos Fawrth gan y parch Hugh Evans, nos Fercher gan y Parch W. O. Luke, a nos lau gan y Parch Hugh Evans. Cafwyd cyfres o odfeuon cryfion a chyn- ulliadau rhagorol. Profodd y cyfarfodydd yn fendithiol iawn a gwelwyd ffrwyth iddynt mewn dychweliadau. Disgwyliwn weled rhagor eto. Aeth ein pobl o gwm pas y tai gyda Handbills i wahodd rhai i'r odfeuon, a llwyddodd eu gwaith. CYFARFOD CYSTADLEUOL. Nos Lun, Mawrth 2il, cynhaliwyd Cyfarfod Cystad- leuol cartrefol ynglyn a'r Gymdeithas Ddiwylliadol ym Mhendref, amcan y cyfarfod oedd datblygutalentau yr eglwys, yn enwedig y rhai ieuainc. Cafwyd cys- tadleuaethau mewn canu, adrodd; darllen, ac areithio, &c. Cafwyd nifer dda iawn i gystadlu, a chafwyd cyfarfod diddorol dros ben. Llywyddwyd yn fedrus iawn gan Mr R. Hanley Williams. Gwasanaethwyd fel Beirniaid gan Mri J. O. Williams, Edwin Royle, a Chynfor. Beirniad y canu oedd Mr J. Foulkes. Trefflwyd y cyfarfod gan y brodyr ieuainc, Mri J. E. Thomas, Bertie Jones, Ted Hughes ac Ivor Thomas. GOR. [

I NODION O'R ABERMAW. PREGETHWR DIEITIIR.—Y Sul o'r blaen bu y Parch P. Jones Roberts, Ysgrifenydd y Dalaeth, ar ymweliad a'i hen gartref. Cafwyd ganddo roddi pregeth yn oedfa olaf y dydd. Traddododd yr hen hen hanes gyda grym ac arddeliad mawr. Teimlwyd ysbryd y peth byw yn agos iawn atom. Un o feibion dewr Glan-y- Fawddach yw Mr Roberts. Ein dymun- iad yw brysied yma eto. » GWYL DE A (DHYFARFOD TERFYNOL.— Dydd Mercher, y 4ydd cyfisol, cyrihaliwyd gwyl De flynyddol Ysgol Sul Ebenezer. Fel y mae yn hysbys i ddarllenwyr y G.N., mae yr wyl hon yn hen sefydliad (xi-el dros ddeg-ar-hugain oed). Llanwyd y byrddau gyda phob peth ellir ddymuno fel arfer, ac erbyn 3 o'r gloch yr oedd pob plentyn yn eu lleoedd wrth y byrddau, a gwnaethant yn rhagorol. Yna daeth y plant mawr a chawsant bob un ei ddig- oni. Teimlir yn hynod ddiolchgar i Mrs Owen, plascanol, a Mr a Mrs O. W. Morris, Glanglasfor, am eu caredigrwvdd eleni eto yn rhoddi treat' yn ol eu harfer. Diolch- wn am fod yn ein heglwys rai yn caru y Gwaredwr a'i achos, fel nad oes dim yn ormod fganddynt ei wneud er llwydd- iant yr achos. Derbyniwch. ein diolchgar- wch cywiraf am eich caredigrwydd arferol eleni eto, a chyda Haw, Mr Gal, er fod Mr Morris wedi ei amddifadu o foddion y ty er's l]awer o fisoedd bellach, eto mae ei gydymdeimlad a'r Eglwys a'r oll o'r cys- ylltiadau yn agos iawn at ei galon. Dym- unwn hir oes iddo ef a'i briod hawddgar i wasanaethu y Gwr a'i carodd. Dymunol iawn hefyd oedd gweled William Jones wrthi a'i holl egni yn rhanu yr aurafalau i'r plant er nad yw eto ond 5 mlwydd oed. Aed yn mlaen fel y byddo yn addurn i'r teulu am lawer o flynyddoedd, fel y bu y taid, ac fel y mae y Rhiant y byddo y plant Gwasanaeth wyd gan chwiorydd caredig yr eglwys. Am saith yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod terfynol y Barad of Hope dan lywyddiaeth Owen parry, Ysw., Kimberley House, a gwnaeth ei waith yn ganmoladwy. Yn ddios mae yn Mr parry ragoriaethau yn y rhan hon. Ryw fodd mae pobpeth yn cydgyfarfod ynddo i wneud cadeirydd llwyddianus. Gwyr yn dda pa bryd i dewi, hefyd pe bai angen mae yn barod ac yn alluog i chwyddo y cyllid. Gwnaeth yr oil o'r plant eu gwaith yn dda mewn adiodd, dadlu, canu, &c., dan arweiniad y parch Meirion Davies. Chwareuwyd ar y berdoneg gan Miss A. Ll. Williams yn absenoldeb Miss A. C. Owen (oedd yn analluog o herwydd afiechyd). Gwnaeth y parch Meirion Davies, a Miss Owen ac eraill fu yn cyn- orthwyo wasanaeth arbenig yn ystod v misoedd aeth heibio. Derbyniwch ein diolch am eich gwasanaeth cariad. Dym- unwn o galon i Miss Owen lwyr adferiad i'w chynefinol iechyd. GREXAT.

CYLCHDAITH CEFN MAWR. Cymdeithas Ddiwylliadol, Rhos, Stryt Isa, a Johnstown.—Ya Johnstown nos Wener diweddaf talwyd ymweliad a'r Gymdeithas uchod gan y Parch W. Wyre Lewis, gweinidog Eglwys y Bedyddwyr Penuel, Rhos. Traddododd Mr Lewis anerchiad ar Count Leo Tolstoy," yr hoa a gynwysai ran helaeth o'i ddarlith bobl- ogaidd ar y testyn hwn. Yr oedd cynull- iad da yn bresennol a theimlai pawb eu bod wedi cael gwledd anghyffredin wrth wrandaw annerchiad mor gyfoethog ac uwchraddol. Nid rhyfedd fod amrvw Yil. dymuno gweled y ddarlith hon yn argraff- edig, er rhoddi mantais i eraill i'w darilea. Diolchwyd yn gynes ar raa y Gymdeithas i Mr Lewis am ei barodrwydd i ddod i'n, hannerch gan y Parch J. W, Davies. Gobeithio y bydd i Mr Lewis gydsynio a'r dymuniad iddo dalu ymweliad a ni fel Cymdeithas eto y tymhor nesaf, os caiff fywyd ac iechyd. Yr oedd yn bresenol yn y cyfarfod, ddau gvfafill i Mr Lewis—v Parch Powell Griffiths,$.A., a'i dad. Siaradodd y ddau ychydig eiriau pwrpas- ol iawn ar gynwys yr anerchiad.

TREORCHY. Y GYMDEITHAs.-Nos Fercher, Chwefror 25ain, o dan nawdd y Gymdeithas Ddi- wylliadol, darllenwvcl papur da iawn gan y Parch E. G. Turner, Penygraig, ar Ddylanwadau allanol Crefydd." Daeth cynuileidfa dda ynghyd, a chafwyd c\<far- fod rhagorol. Llywyddwyd gan eia gweinidog,»y Parch Evan Isaac. Ar ol y diolchiadau arferol terfynwyd trwy weddi gan y L Jy wydd. GWYL DEWI. Nos Fercher, Mawrth y 3ydd, cafwyd cyfarfod adloniadol i ddathlu dydd Gwyl Dewi. Llywyddwyd yn ddeheuig fel arfer gan ein gweinidog, ac aed trwy y program canlynolanerch- iadau gan y beirdd. Aeth cymaint ac wyth o feirdd ymlaen, a'r oil vn cant vn swyncl iawn i Dewi Sant; adrodtdiad gan Aliss Maggie Howeils can gan Miss Lizzie A. Parry adrodd stori gan Mr A. O. Mor- gan cam gan Mr William Evans (Gwilyrn Ystwyth) anerchiad gan y Llywydd ar "Dewi Sant"; can gan Mr ErosBrowft Thomas adrodd penilIion gan Mr Thom- as Parry can gan Mr Albert Owen ad- roddiad gan Mr Arthur Morgan cystad- leuaeth darllen Post Card Eifionydd. Yr oedd hon yn gystadleuaeth galed iawn, as ar ol eu pwyso a'u mesur gan y Llywydd, cafwyd Llinos Orchwy yn deilwng o haner y wobr. Y peth olaf oedd canu penillion. gan Mr Ed. Morris (Ap Maidwyn) o'i waith ei hun ar yr hen alaw, "Ar byd y nos." Treuliwyd noson ddifyr iawn, pawfc yn llawn o'r hen hwy] Gymreig, tra yn cadw Gwyl Cofla yr hen Sant. Hyderwn y bydd i'r cyfarfod hwn fod yn foddion iennvn- mwy o gariad yn yr leuenctyd at yr hen iaeth, ac i efelychu yr hen GYITlry yn feirdd, lienorion c'nerddorion, a. vmcrvdnab- yddu mwy achymwynaswyreingwiad. Wedi talu diolchgarwch i'r Llywydd, ter- fynwyd trwy ganu "Hen Wlad fy Nhad- au. M. M.

M.C. yw Aelod yn eglwys y!1;- ud yn Prion yw Mr John Wiiu.-ir oa".eirydd y Pwyllgor a gyflwynodd y au'eiseb i'r Prifweinidog.