Gwyliedydd Newydd

"Y Gwyliedydd Newydd." SCALE OF CHARGES FOR Small" Prepaid Advertisements IN GWYLIEDYDD NEWYDD." Situations Vacant or Wanted. Apart- ments to Let or Wanted, Miscellaneous Wants and Sales, Houses, Shops, Business, etc., to be Sold, Let, or Wanted, Partner- ships Wa-nted or Offered, &-c. One Three Six 13 week. weeks, weeks, weeks s. d. s. d. s. d. s. d. 18 words 10 20 39 70 30 „ 1 6 3 0 5 9 11 0 40 „ 2 0 4 0 7 9 15 0 50 „ 2 6 5 0 9 9 IS 0 63 „ 2 9 5 6 10 6 20 0 In future all small advts. sent for inser- tion must be prepaid. The inconven- ience of booking small amounts, and the subsequent expense of collecting the same, renders it necessary that this rule should be strictly observed, otherwise insertion cannot be guaranteed. Prices for larger spaces on application. ALL ORDERS, ADVERTISEMENTS, P. ORDERS AND CHEQUES TO BE SENT TO- The Manager, "The New Watchman," aelli, Flint Mountain, Flint, North Wales. AT EIN DOSBARTHWYR. Anfonir un copi am dri mis trwy y Llyth yrdy am flaen-ddl o 1/8; dau gopi 3/3 o dri i fyny i 6 copi, Ceiniog yr un; chwe' copi ac uwchlaw hyny, 10c. y dwsin. Pan anfonir i Wledydd Tramor, bydd y prisiau uchod yn uwch, yn ol fel y byddo y tal am y cludiad. ANFONER POB ARCHEBION ERBYN BOREU SAPWHN YMHOB WYTHNOS I'R- Rheolwr, "Gwyliedydd Newydd," Y Oelil, Goed-y-Flint, Flint, Gogledd Cymru. lS"Ni ellir gwneud gostyngiad ar gyfrif copiau heb eu gwerthu, ac erfyrfir am i'r dosbarthwyr ohehu yn ddioedi a'r Rbe- olwr pan y bo'nt yn derbyn mwy o gopiau nag y gellir eu gwerihu. Disgwylir tal ar derfyn pob chwarter, ac oddigerth mewn amgylchiadau eithriad- 01 iawn, ni ellir rhagllaw anfon y papur am fwy na mis ar ol terfyn y chwarter i unrhyw ddosbarthwr a fo heb dalu ei gyfrif. l TO OUR AGENTS. TERMS. One copy of Gwyliedydd Newydd for One Quarter with Postage Prepaid—1/8; Two Copies of Gwyliedydd Newydd" for One Quarter with Postage Prepaid— 3/3; Three, and up to 6 Copies, will be sent at the rate of One Penny per Copy Upwards of 6 Copies—lOd. per Dozen. No allowance can be made for returns and the Agent is earnestly requested to communicate with the Manager when he A is in receipt of more copies than he Can sell. When copies are sent to Foreign Countries, the above prices will vary according to postal charges. SSf^No Parcels will be sent to any Agent whose Account is more than One Month overdue. ALL ORDERS TO BE SENT FOR SATURDAY MORNING EACH WEEK TO— The Manager, "New Watchman," Flint Mountain, Flint, North Wales. AT EIN GOHEBWYR. CYFEIRIER POB GOHEBIAETH— Y Golygydd, "QwyJiedydd Newydd," ■■■ y Gelli, Coed=y-Flint, Flint, Qogledd Cymru. Anfoner Newyddion erbyn boreu lau neu byddant yn rhy hwyr. Ysgrifener ar un wyneb i'r ddalen bob am- ser, a phob item ar ddalen wahanol. Rhodder I'rWa sg neu Press News ar yr amlen. Os yn anfon gair cyfrinachol rhoddwch stamp ceiniog. Os na wneir hyn rhaid ini dalu yn ddwbl. haid i bob Gohebydd—hen yn ogystal a newydd-anfon ei enw a'i gyfeiriad bob tro.

NODIADAU WITHNOSOL. Dyma rifyn olaf y Pen y chwarter, a dlolch- Chwarter. wn yn gynnes i'n darllenwyr os cof- iant am eu dyled i'r Dosbarthwyr sydd yn garedig yn ymdrafferthu gyda'r G. N. trosom. Carem gael y cyfrifon wedi eu setio yn gynar. Diolchwn am air erbyn bore Gwener fan bellaf ynglyn ag un- rhyw gyfnewidiad yn y rhif fydd gan ein dosbarthwyr ei eisieu. Apeliwn at Arolygwyr yr Ysgol Sul am fod garediced a gfosod achos y Gwyliedydd New- ydd o fiaen yr ysgolorion a'u lianog ilw dderbyn.

<—ty —————— Dyma fel y llefarai Y Parch y Parch John Owen, John Owen, Cried eth, yn y' Gol- Crlccleth, etaad' ynglyn a'r a'r Wesleaid. Wesleaid ag Undeb Crefyddol:- "Teimlaf awydd i ysgrifenu unwaith etoar y penawd uchod, pe ond barch i deimladan y brodyr Wesleyaid. Yn fy llythyr blaenorol, dywedais Tybiwn y byddai y Wesleyaid hwyrach yn barod i ymuno ag Eglwys, Loegr." Gwelaf oddiwrth lythyrau a thrwy ym- ddiddan ag amryw o'r çyfeillion fod rhai o honynt beth bynag yn ymvvrfhod a'r syniad os nad yn tueddu i ddigio wrthyf am ei awgrymu. Teg a mi yw dweyd mai yr hyn oedd yn fy meddwl oedd y posiblrwydd i'r blatd efengylaidd yn eglwys Loegr weled y byddai enill y Wesleyaid yn gryfhad rnawr iawn i'r Eglwys Wladol yn Lloegr a Chymru. Tybir fod y Wesleyaid Esgobyddol—yr enwad cryfaf yn yr Unol Dalaethau—yn cychwyn undeb yno gydag Eglwys Loegr, oni ddylanwadai hyny i ddangos y posiblrwydd a'r fantais o undeb rhyng- ddynt yn y wlati hon ? Nid yw Esgob- ion Llanelwy a Thyddewi o gwbi yn cynrychioli yr ysbryd goreu sydd yn y blaid Efengylaidd o'r eglwys. Ceir ynddi hi ddynion yn gweled ymheli a'u gwelediad yn eang, ac yn gwybod mai nid aur ac arian yw teyrnas Ddtiw. Pe rhyddheid yr Eglwys, darfyddai am alwediga.eth bedleraidd y ddau esgob. Mesurant eu hunain gerbron y byd trwy hela a mean little bill." Pan welir eu culni, eu trahausder, eu rhaib am arian, a'u digywilydd-dra, yn haeru pethau di- sail, bydd gan y genhedlaeth hon wrth- ddrych wers (object lesson) o ddauinean little iiien-os nad o rywbeth mwy dir- mygus fyth. Pe ceid ynte yn Eglwys Loegr ddynion o olygiadau eang, rhydd oddiwrth ffwlbri yr olyniaeth, ac yn meddu graddau o ysbryd y Meistr, ai nid yw yn bosibl y gailent wahodd y Wesleyaid sydd mor gryfion yn Lloegr, ac ar y cyfan wedi bod yn glaiar yn achos rhyddliad crefydd, i ymuno a hwynt." Mae Mr Owen yn honi yn y darn hwrt ei fod yn datgan ei feddwl yn eglurach. Gobeithiwnei fod ond yn ein byw y gallwn weled hynny. Os mae Undeb yng Nghym^u ydyw y pwnc, paham y mae vn rhaid son am Loegr. Gall Mr Owen fod yn dawel ei feddwl fod y Wesleaid Cymreig heddyw llawn mor boeth ac ymdrechgar ymhlaid Rhyddid Crefydd ag ydyw y Methodistiaid Calfinaidd. i in-

Dyma air gan y Cyngor yr Parch John Owen, Eglwysi Criccieth, ar derfyn Rhyddlon a ysgrif yn y Gol- merchedgwvnio euad am Gyng- rhair yr Eglwysi Rhyddion. "I derfyn llythyr rhy faith eisoes. dymunaf ddweyd nad wyf yn c, edu mwy yn ngallu Cyng- rair yr Eglwysi Rhyddion i ddwyn undeb i ben, nag fmewn dosbarth b chwiorydd yn dod ynghyd i wnio. Yn awr a geir Cynhadledd yn Llandrindodyr haf nesaf, o'r ped- I war enwad os gellir. A wnaiff y Cyngrair sydd i'w gynal yn Nin- bych yn fuan drefnu hyn, a sicrhau I presenoldeb nifer sylweddol o'r pedwar en wad." Os yw ffydc-I Mr Owen mor fac/: yn y Cyngrhair paham yr apelia ati i drefnu y Gynhadledd yn Llandriridod? Wrth fwrw golwg dros hanes Cyng- rhair yr Eglwysi Rhyddion a gyn- haliwyd yr wythnos hon yn Ninbvch, gwelaf yno enwau goieu- gwyr yr enwadau Cymreig-pobl llawn mor alluog a neb a ddaw ynghyd i unrhyw gynhadledd gan nad pa le y cynhelir, a chan nad I pwy a'i geilw ynghyd. ————— frfri

Gwelsom y paragraff a Deiseh arall ganlyn yn y Faner," a dvmunHn ei gyf- lwyno i sylw e* i aarllenwyr, ac erfyn ar i bawt^ pe rthyn iddynt ofalu hyd y mdlrant na cha yr Eglwyswyr a'u Lvyll, a'u cames- boniadau gamarvvain y diniwed y tro hwn. Nid oe. ball wedi bod ar eu dichellion y tr > o'r blaen, gwyl- iwn hwynt y tro yma :—"Gwyr ein darllenwyr ddarfod i hyrwyddwyr y protest Ymneulldflol (?) yn erbyn adranau neillduol o Fesur Dad- waddoliad yr Eglwys Wladol yn Nghymru wneud camgymmeriad trwy anfon y protest i'r Prifwein- idog yn lie i Dy y Cyffredin. Pa un ai yn fwriadol neu yn anfwriadol y Igwnaedy camgymeriad, nis gallwn ddweyd. Ond gwyddom nas gellir gwneud ymchwiliad i ddilysrwydd yr enwau ar y protest neu y petisiwn, os na fydd wedi ei anf .-a Dy y Cvffred- in.. Pa fodd bynag, yr ydym yn deall fod ail brotest neu ddeiseb yn cael ei chymmeryd o gwmpas i'w harwyddo yn yr, esgobaeth hon. Bydd i hon gael ei hanfon i Dy Y Cyffredin, fel deiseb oddi wrth yr Ymneillduwyr yn erbyn Dadwadd- oliad. Bydded i'n darllenwyr, gan hynny, gymeryd gofal 1 beidio arwyddo unrhyw ddeiseb, oni, byddont yn dealt, ac yn cydsynio a hi. Dylai pawb ddarllen y dcleiseb cyn ei harwyddo a deall yn drwy= adl beth y mae yn ei feddwi." ——— —

Mae cryn lawer o helynt ilelynty wedi bod yr wythnos Fyddin. hon ynglyn a phwnc yr Iwerddon a'r Fyddin. Ofnid, ofnai llawer o Ryddfryd- wyr pybyr fod y Llywodraeth wedi ein bradychu, ac wedi goddef i nifer o Doriaid milwrol arglwydd= iaethu trosom, ond erbyn hyn y mae y cwinwl i fesur mawr wedi chwalu. Yn fyr, dyma fel y bu :-Pan dderbyniwyd llythyr oddi wrth y Cadfridog yn dyweyd fod nifer o swyddogion milwrol yn ymddis- wyddo yn Ulster, daeth y mater ger bron y Weinyddiaeth, a thyn- wyd mynegiad allan yn egluro dyledswyddau milwyr i ufuddhau gorchymynion cyfreithiol. Pan oedd hyn yn myned yn mlaen, yr oedd o Milwriad Seely wedi ei alw at y Brenin i Balas Buckingham. Pan ddaeth yn ol yr oedd y Wein- yddiaeth yn codi, a phan welodd y dadganiad, barnai nad oedd yn gyf- lawn, a chwdne-Iodd ddau bara- graph ato, un o ba rai oedd i'r perwyl nad oedd gan y Llywod- raeth unrhyw fwriad i gymmeryd mantais o'i gallu i ddefnyddio galluoedd y Goron at wasgu i lawr unrhyw wrthwynebiad gwl- eidyddol i egwyddor Ymreolaeth. Cafodd y ddau baragraph eu chwanegu heb gydsyniad na gwy- bodaeth y Weinyddiaeth na'r Prif- weinidog, a datganodd y Milwriad beely ei ofid dros hyn, gan wneud ymddiheurad i'r Ty. Dywedai mai efe ei hun oedd i'w feio ond gofynai i'r Ty gredu iddo weith. redu gyda'r amcan goreu. Yr oedd wedi cyflwyno ei yrnddiswyddiad i'r Prifweinidog. s Gwnaed mynegiad gan Mr As- quith. Pan ddangoswyd iddo gopi o'r dadganiad anfonwyd allan gan y Milwriad Seely, sylwodd ar y ddau baragraph chwanegol, a gofynoddam eglurhad y Milwriad Seely. Yr oedd y 'sicrwydd' a gynhwysid yny dadganiad 1 gael ei ddileu. Cyhyd ag y byddont hwy yn gyfrifol am lywodraeth y wlad, beth bynag allai y canlyn- iadau fod ni byddai iddynt gydsnln- io i unrhyw ddosbarth o bobl yn ngwasanaeth y Goron i hawlio gan y Llywodraeth yn mlaen llaw 'sicrwydd' o berthynas i'r hyn fyddai yn angenrheidiol iddynt wneud mewn amgylchiadau oidd- ynthebgymerydlle. Yroeddhwn yn hawliad newydd, ac os rhoddid i fewn iddo, byddai yn rhoddi y Llywodraeth a Thy y Cyffredin, ar ba un yr oedd y Llywodraeth yn dibynu, at drugaredd y filwriaeth a'r galluoedd llyngesol. Rhoed derbyniad brwdfrydig i fynegiad y Prifweinidog, ac y mae hyn wedi clirio yr awyr i raddau mawr. Pan ofynwyd i'r Prifweinog a oedd ymddiswyddiad y Milwriad Seely wedi ei dderbyn, attebodd Nag ydyw.' Dengys hyn fod y Llywodraeth wedi dyfod trwy yr argyfwng mewn modd canmoladwy, a phrofa fod y prifweinidog a'r Weinyddiaeth yn abl i ddelio a'r amgylchiadau mewn modd de- heuig a phendant. Y mae cyn- llwyn y Toriaid i wneud defnydd a'r fyddin at eu pwrpas.er ceisio dymchwelyd y Llywodraeth, a'i hattal yn ei gweijthrediad wedi troi yn fethiant. Yn fuan ar ol i Col. Y Rhcolau See!y gynnyg ei ym- Newydd ddiswyddiad gwnaed yr un peth gan y Mil- wriaid French ac Ewart, y rhai, ar ran y Cynghor Milwrol, a arwydd- asant gyda'r Col. Seely y paragratf- au y cwyna y Senedd a'r wlad o'u plegid. Arwyddodd y ddau hyn y llyti^r o dan y gred onest ei fod wedi ei ystyried a'i awdurdodi gan y Cabinet ei hun, ac am nad oedd, teimlant nad oes dim wedi ei adael iddynt i'w wneud ond ymddi- swyddo. Ni dderbyniwyd eu hym- ddiswyddiad, ond gwasgwyd ar- nynt barhau mewn awdurdod. Addawsant oedi eu hymddiswvdd- iad hyd ar ol i Mr Asquith draethu ei len ar y mater yn Nhy y Cyffred in. Gwnaeth Mr Asquiih hynny neithiwr, a chyn y byddo y llinell- au hyn tan lygad y darllenydd, y mae yn dra sicr y bydd y Milwr- iaid galluog wedi setlo y mater yn y naill ffordd neu y liall. Y mae y ddau yn wyr galluog, ac yn ol geiriau Mr Asquith neithiwr, nid oes dim gwahamaeth barn cyd- rhyngddynt a'r Llvwodraeth. I ddadwneud y warant a roddwyd mewn amryfusedd gan Col. Seely i'r Milwriad Gough, darllenodd Mr Asquith rheolau newydd y rhai sydd i gael eu hychwanegu at eifldo y Fyddin. Ystyr y rheolau newydd ydyw, na chaniateir i'r un swyddog milwrol rhagllaw i ymholi a'r swyddog a fo uwch ei ben, nac a neb o swyddogion y Llywodraeth. ynghylch y rhan y disgwylir iddo ef ac eraill ei gymeryd ynglyn a phethau a allant ddigwydd rhag- ilaw. Theirs not tj reason why, Theirs but to do and die." Heblaw datod yr amryfasedd a wnaed, y mae y rheolau newydd yn gwneud amryfusedd cyffelyb yn y dyfodol yn amhosibl. Dywedir y bydd y rheolau new- yddion hyn yn sicr o gyffroi y Mil- wriad Gough a thros dri ugain o rai eraill i ymddiswyddo; ond llawen ydyw deall'nad" yw y Lly- wodraeth am ysgogi cam oddiar ei llwybr. Dywedodd Mr lllingworth, y Chwip, pe yr ymddiswyddai yr holl swyddogion, nad yw y Lly- wodraeth am ildio drwch y blew- yn. Da iawn, y mae pob gwerinwr yn mawr obeithio y cedwir yr addewid hon. Beth ydyw ystyr yr Ystyr y cwbJ holl firi yma ynghylch y fyddin Ulster,. meddir. Nage, iilwaeth nid yw y cwbl ond rhan o brotest yr Aristo- cracy yn erbyn y werin. Mae yr amddiffyniad oedd ganddynt yn Nhy yr Arglwyddi wedi ei ddifodi, ac y maent yn awr yn ceisio codi clawdd arall yn erbyn llanw Di- wygiad. Ond melus ydyw gweled fod y wlad wedi gweled eu cyn- llwyn, ac yn penderfynu ei wrth- sefyll. Y werin a orfyddodd ynglyn a Thy yr Arglwyddi, a'r werin a orfydd yn y fan hon etc. Pe bydd- ai raid, heblaw trechu mewn dadl, a thrwy foddianau cyfansoddiadol, gallai y werin hefyd orchfygu gyda'r gwn a'r bidog. Un ofnadwy fyddai byddin o werinwyr yn ym- ladd nid am ychydig o dal, ond am eu rhyddid a'u hawliau byddin V- felly oedd byddin Cromwell. Pe bae angen gellir cael byddin felly eto. V Un o ffrwythau y Y Ffrwythau. miri yma yn y Fydd- in fydd Diwygiad a wna y Fyddin ei hun yn fwy gwer- inol. Mae yn wir fod Mr Glad- stone wedi difodi "purcas" yn y Fyddin, serch hynny, etifeddiaeth- au arbenig y mawrion cyfoethog ydyw swyddau uchel yn y Fyddin a'r Llynges. Oddigerth yn hanes y dynion sydd wedi dangos medr a gwroldeb dihafal mewn adeg o ryfel, mae'r ffordd i swydd yn y Fyddin trwy yr ysgolion," ac mae v y talion, y fees yn y cyfryw, y fath nad all gwerinwr a gweithiwr cyffredin eu talu, a diau eu bod felly o bwrpas, eu hamcan ydyw eu h a mcan N'dyw gwneud y swyadfevdd bras yn i special preserve hogiau y palasau. Daeth Ty yr Arglwyddi a dinistr disymwth arno ei hun trwy wrth- od cyllideb fawr Mr Lloyd George,. ac mae'r Swanks yn y Fyddin eto wedi dwyn dinistr arnynt eu hun- ain, trwy geisio troi y Fyddin— Byddin y mae yr holl wlad yn talu am dani, yn gaerfa braint a gorth- rwm. Y cri vn Nr ethollad nesaf- tua Mehefin medciir-fydd Y tir a'r fyddin i'r bob. -territory and territorials.

Yr wythnos ddiwedd- Yr af cynhaliwyd Cyng- Eglwysi rhair Eglwysi Rhydd- Rhyddion. ion Gogledd Cymru, yn nhref Dinbych, Cafwyd anerchiadau cryfion gan y Parch Puleston Jones, a'r Parch W. O. Evans, Lerpwl, ar y pynciau o gyd-ddeall ac o undeb gwell cyd- rhwng yr enwadau. Ar gynygiad y Parch Peter Jones Roberts, pasiwyd penderfyniad yn datgan fod yr amser wedi gwawrio pan y dylid cael undeb agosach a gwell cydrhwng yr enwadau Cym- reig, ac yn galw ar Bwyllgor rGeiwge, ithiol y Cyngrhair i drefnu gyda'r enwadau i gynal cynhad- ledd gyd-enwadol i ystyried y sef- yllfa. Dyiiia gam yn yr iawn gyf- eiriad. Llywydd y Cynghrair am y flwyddyn nesaf ydyw y Parch Thomas Hughes, Llandudno, Cad- ( eirydd Ail Dalaeth Gogledd Cymru. ^longyfarchwn Mr Hughes ar ei benodiad. Traddodwyd anerchiadau cryfiort yn ystod y cyfarfodydd gan y Lly- wydd, y Parch O. L. Roberts, Ler- pwl, a'r Prif Athro Thomas Rees,. Bangor., Caed cyfarfodydd graen- us a chryf.