Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
CONGL YR AWEN.I
CONGL YR AWEN. I DEIGRYN ATGOF I Am ydiweddar Mr John Hughes, Elwy House, Vale Road, Rhyl, yr hwn a hun- odd yng Nghrist, Tachwedd 5ed, 1915, yn 80 mlwydd oed. 0 angau ymerawdwr pob dychryn, A theyrn ofnadwyaeth pob gwlad, Ni feddi 'run radd o dosturi, Mae'th gleddyf yn wridog gan waed Nid effro un tf-i,nlad a'th fynwes, 'Does dagra a gynhyrfa dy fron, Mewn bar y rhwysg redi d'erch lwybrau, Gylch d'orsedd Ilif gwaeau'n ddu don. Fy nghyfaill, drywenaist yn sydyn,— Cyd-deithiem ar lwybrau hen 6ed, Cymeriad a garai fy nghaloh, A'i berson edmygwn erioed Gwr llawn o wybodaeth a phrofiad, Llawn doniau yng nghrefydd y Groes, Er hael gyfoethogi pawb dynion Yn ddiwyd tra parodd ei oes. 'Roedd iddo graff feddwl ystyrgar, Syniadau oedd eang a chlir, Nid byrbwyll derbyniai 'r un syniad Ond parod anwylai y Gwir; Ei €"nau a'i wenau a roddai Bob amser a chyngor erlles, Ei grefydd a'i foesau addurnol A ddygai bob bywyd a gwres. Hawdd gweled dwfn grefydd gyfoethog Feunyddiol y'mherson ein brawd, 'Doedd achos na chyfleu neb amheu Fod iddo rhyw gredo dylawd Gwr tawel, ac addfwyn, diduchan, Llawn myfyr yn neddfau y Groes, A'r unpeth yn set fawr ei Soar Fu 'i nefol hyawdledd hir oes. Y saint a hael wyliai 'i wefusau Gorseddau'r GWIRIONEDD a'r PUR, Yn eirias y llosgai 'i fawr enaid Mewn gweddi er pechod a chur Doi rhagddb y Cariad Tragwyddol I'r bobl yn ddistaw a swyn, Ai pawb i gyfrinion y nefoedd At Un fedr wrandaw pob cwyn. Bu iddo ddwfn hael argyhoeddiad. Ca'dd wers o ddidwylledd gan Dduw, A cherddodd groes lwybrau rhyw ddyn- ion, Ei fawredd i'r rheiny fu'r. friw Ei wyneb llawn gwir fu agored Oedd weithiau yn dramgwydd i rai, Ni fynai'r rhai hyn y gwirionedd, Eu hoff beth beunyddiol oedd bai. Bu gloewder a nerth ei gymeriad Yn gwario daioni ar lu, Mawr d'wysog yn nawn ei ddefosiwn Hir iawn fu ar loriau ei dy Ei gariad oedd fawr a dylifog, Ni ddettai gwag Ragrith i'w wydd, I Falchdet ni- roddai dderbyniad Na Hunan i'w ysbryd un llwydd. Rhyw orig o hedd a dyddanwch Oedd gwylio 'i fynediad i'r nef, Atgofto wnai a'rcheb ei wyneb m fachedd a'i weddi fu gref 'Roedd dwyster a nerth ei weddiau Ya ffyniant pob gras gyda Duw, Byw ddoniau diail argyfeoeddiad Delweddau ei gariad mewn byw. Pelydrau haelioni ei enaid Wasgarai dywyllwch y glyn, Galeuni ddu gefnffordd marwolaeth A ffydd ei gymeriad oedd wyn Gorffwyso wna heddyw 'rol dydd gwaith Tan golofn rhinweddau ya gam, Pan gyfyd i law y Trag'wyddol Sai'n ddigryn yng ngoleu y Farn. Tach. 1G, 1915. TREBOR MOK. HEN GAPEL BACH Y WLAD. Hen gapel bach y wlad, Fe fu dy rwysg yn fawr A chanwaith gwelwyd Ilu Yn'llanw seddau'th lawr Fel Ilanw'r mor, ond heddyw trai Sydd wedi dod pa Ie mae'r bai ? O'r dwyrain, gogledd, de, Fe welwvd, oni do, Yn dyfod atat ti I acidoli tan dy do, Rhyw luoedd gynt, ond llawer Uai Sydd erbyn hyn, pa le mae'r bai ? Hen gapel bach y wlad, Mae'r hen alawon mwyn, Adseinia'th furiau teg Oil wedi colli ei swyn Llawn blodau fuost megys Mai, Maent heddyw'n wyw, pa le mae'r bai? Hen gapel bach y wlad, Mae'th urddas bron ar ben Er iti unwaith fod Yn orsedd gras y nen Mae rhif dy geraint heddyw'n liai A'th nerth yn colli, p'le mae'r bai. Hen gapel bach y wlad, 'Roedd iti fwy o fri Na holl balasau'r wlad, Pan gyntaf gwelais di; Ond erbyn hyn mae'th fri ya llai Nag ydoedd gynt, pa le mae'r bai ? Ffarwelio raid cyn hir A chapel bach y wlad; Mae'r Cymru bron i gyd Yn cefnu ar eu stad Bob blwyddvn myned maent yn llai, Ai swyn y ddinas ydyw'r bai ? Hen gapel bach y wlad, Cofgolofn wyt er hyn, 1 filoedd gynt a fu Cydrhwng dy furiau gwyn, Yn plygu eu gliniau ar dy lawr Nes tynu sylw'r nefoedd fawr. Hen gapel bach y wlad, Os crymu mae dy ben, Cadd llu trwy gil dy ddor Wel'd pelydr nefoedd wen Daeth afradloniaid at eu Tad Trwy borth hen gapel bach y wad. Rio Wi-s., T. E. WILLIAMS.
BYD CREFYDDOL.I
BYD CREFYDDOL. I Dyma air o'r Cymro ynghylch Coleg- au yr M.C. Feallai y bydd dau Goleg Diwinyddol y Methodistiaid Caifinaidd yn cael ea huno dan nenfwd y colegdy yn y Bala. Dichon na bydd gan fagnelau mawr y Gogledd,-na'f pop guns sydd yn eu dilyn,—wrthwynebiad i hyn. Os daw I y trefniad i ben bydd rhai o'r athrawon, hefyd, yn symud, oblegid nid yr un ddawn roed i bob athro, a rhaid i'r De gyflawni diffyg y Gogtedd." Wel, y mae'n amlwg felly fod gan yr hen gorff, fel pob enwad arall eu pop guns. Mae Mr Arthur jayne wedi gadael Swyddfa y Feibi Gymdeithas, ac wedi myrid yn Gonsul i Norway-gwlad enedig- Olei briod. Bu Mr Jayne yn swyddog yn Nhy y Beiblau am 8 mlynedd. Mab yw i Esgob Caer. Y mae tri o ymgeiswyr am Gaclair Gym- raeg Coleg Tyddewi, Llanbedr, yr hon sydd yn wag mewn canlyniad i ym-, neill- tuad y Parch E. Lorimer Thomas. Eu henwau ydynt,—Parch R. H. Richarson, M.A. (Oxon.), darlithydd diwinyddol Coleg Tyddewi. Llanbedr; Parch J. W. James, M.A. (Durham), curad Llangynwyd; a-r Parch W. H. Harris B.A. (Llanbedr), B.Litt. B.A. (Oxon), curad Ystradgynlais. Gofynna gohebydd yn y Goleuad" paham y mae'r geiriad ar sel y Cyfundeb, fel y'i gwelir ar y Goleuad a manmau ereill yn Saesneg ? Ac fel hyn yr etyb y Gol.: Ni wyddom ni, ac ni welsom neb arall a fedrai ddadrys y dirgelwch. Feall- ai mai yr un rheswm sydd am y peth ac eal m y Welsh Calvinistic Methodist chap- el sydd ar dalcen capel mewn ardal hollol Gymreig yng Ngogledd Cymru. Dirgeledigaethau yw y pethau hyn. Y mae Esgob Llundain mewn llythyr yn gwneud apel daer at ddeiliaid y deyrnas ynghylck cynildeb cenedlaethol, ac ya arbennig i leihau y swm dirfawr wneir ar ddiod Cyfeiria at y ffaith fod ^"88,0#4,06i wedi eta gwario ar y ddiad ya ystod clawe mis cyntaf 1915', ar gyfer ^80,154,508 y citwe mis cyferbyniol yn 1S14. Apelia Dr. lagram at bob un i wneud penderfyaiad ar gyfer y llwyddyn newydd i ymatal ya llwyr oddiwrth gwlybyroedd meddwal, a se-illtuo yr arian arbedid drwy hynny i gyaortblwyo trueiniaid Serbia ac Armenia, neia yate eu buddsoddi yaa Menthyg y Rkyfel. Wrth son am gasgliad y Genhadaeth Dramor Enwad y Bedyddwyr, dywed y Parch Charles Davies, Caerdydd, air fel hyn yn Seren Cymru Deallaf fod un Gymdeithas Genhadol bwysig mewn an- hawster i gynnal ei cbenhadon, ar hyn o bryd, ac mewn mawr berygl o orfod gad- ael rai o'i meysydd heb un ymgeledd ys- brydol. Gresyn mawr a fyddai hynny, a gobeithiwn na bydd raid galw yr mn o'r cenhadon oddiwrth ei waith yn herwydd diffyg cefnogaeth yr eglwysi yn y wlad hon. Trwy diriondeb trugaredd ein Duw, 'nid yw ein Cymdeithas Genhadol ni fel enwad wedi bod dan orfod i wneud hyn hyd yma; a'n gweddi yw na byddo dan y fath orfodaeth byth, doed a ddelo." Ymhlith y marchogion newydd ^ceir enw'r Parch G. Adam Smith, D.D, Ll.D., Litt. D., Prif-athraw Prifysgol Aberdeen, a Llywvdd Eglwys Rydd Unedig Ysgot- land am y flwyddyn hon. Y mae efe'n bregethwr gwych, ac yn un o'r prif awd- urdodau ar feirniadaeth yr Hen Des- tament. Teithiodd lawer yn yr Aifft ac ya Syria, ac un o'i lyfrau mwy- af ppblogaidd ydyw Daearyddiaeth Hanesyddol y Wlad Sanctaidd." Nid yn ami y gwneir gweinidogion yn farchogion, ond y mae rhai eithriadau. Efallai y gwelwn ychwaneg eto. Yr Archddiacon Wrilberforce, yn St. John's Westminster, y Sul o'r blaen, a ddymunai i'r gynulleidfa weddio dros y gelyn. Pan weddiom dros yr Almaen, meddai, nid ydym yn gweddio am iddynt beidio cael eu llwyr-orchfygu, nac am iddynt gael peidio dioddef oherwydd eu camweddau echrys. Y mae dynoliaeth oil yn un. Os gwyddom rywbeth am y tosturi Dwyfol, gallwn weddio am i'r Almaen, gwedi medi ohoni yr hyn a hau- odd, ddyfod eto ati ei hun. Gallwn weddio am iddi gael ei rhyddhau oddiwrth fell- dith Prussianism, ac am iddi allu bwrw ymaith lyfatheiriau militariaeth greulawn gorthrwm. Nid yw materolaeth yn gol- ygu popeth. Y mae y rhyfel wedi di- ddymu yr hud honno. Cerwch eich gel, I ynion a gweddiwch dros y rhai a! wnel niwed i chwi ac a'ch erlidiant."
Advertising
"Y Tri lesnl" Bydd llyfryn bychan, yn dwyn y teitl uchod, allan o law yr Argraff- ydd ar fyrder, a rha ,r i neb gael siomiant, gofaler am ei ARCHEBU AR UNWAITH. Dinoethir ynddo Gyfeiliornadau Diwinyddol pwysig-" Important Theological Errors Exposed," GAN "Disgybl," W. R. (Pregethwr), Birmingham. Croesaw iti ym mhob plwy', 'Rwyt yn finiog Syn na bai dy bris yn fwy Na DWY GEINIOG! Y CYHWYSIAD I.-lesu y Dynolwyr.^ II.-le-su y Cyfyngwyr Meidrol. III.—Yr lesu, Duw mewn Cnawd. IV.—Undeb y Dwyfol a Chorff Dynol. V.—Yr lesu yrr egluro ei Hun yn naturiol a chynhyddol. Anfoner archebion am dano at y Cyhoeddwr— W. Richards, Digbeth Institute, Birmingham Neu at yr Argraffydd— Mr Lewis Davies, Gwyliedydd Newydd Office, Blaenau Ffestiniog. ARGttAFFU! ARGRAFFU!! ARGRAFFYDD Y NEWYDD," • Y mae y Swyddfa yn cynwys y Peirianau a'r Llythyrenau diwedd- arai—a i oil yn new/dd. Dymuna ddiolch am yr Archeb- ioa y mae wedi ei gael drwy y Pest1 pa rai a. roddodd lwyr fodd- onrwydd yn ol y tystiolaethau a dderbyniodd. Argreffir Adroddiadau Eglwysig, Llyfrau Solfa, Balance Sheets, Posters-unrhyw faintioli, Tocynau Darlithoedd, Cyngherddau, &c Ymofyner am Estimates a LEWIS DAVIES, "Gwyliedydd Newydd" Office, Blaenau Ffestiniog, Mr. J. W. LEWIS, A. T.S.C., Organydd Bryn Seion, Mountain Ash. Arweinydd Cymanfaoedd, Beirniad, &c. CYFEIRIAD— PENRHIWCEIBER, GLAM RHIWMATIC AC ANHWYLDEB Y KIDNEY. Y mae rhiwmatic yn ganlyniad uric acid crystals yn y llywethau a'r cymmalau, effaith gormod o uric acid yn y cyfansodd- iad, a'r acid hwn ydyw'r achos penaf o boen yn y cefn, lumbago, sciatica, gowt, annhrefn y dwfr, carreg, grafel, diabetes, a Bright's disease. Y mae Tabledi Estora yn driniaeth effeithiol a llwyddiannus ar gyfer hyn, ac wedi gwella llu o achosion wedi i feddyginiaethau eraill fethu, yr hyn a gyfrif am y ffaith eu bod yn cyflym gymeryd lie meddyginiaethau ar ol yr oes"—ydynt yn ami allan o gyrraedd pawb ond y cyfoethog. Y mae nifer cyfyngedig o focses o Dabledi Estora yn cael eu cynnyg yn rhad er profi eu bod yn Ilawn warantu eu- disgrifiad- meddyginiaeth onest at y Kidney am bris gonest, Is lie y bocs o 40 o dableli. neu 6 bocs am 6s. Cyfl- enwir hwy gan y rhan fwyaf o fferyllwyr. Y mae y cynnyg hwn o un bocs Hawn yn parhau mewn grym i ddarllenwyr y Gwyliedydd Newydd am ddeng niwr- nod o'r dyddiad hwn, ac ar yr amod fod y rhybudd hwn yn cael ei dorri all an a'k anfon gyda 3c mewn stamps, onid e, fe- anwybyddir y ceisiadau a'r amcan ydyw, diogelu rhag rhai nad oes arnynt angeii am y cynnyg. Cyfeiriad—Estora Co., 132, Charing Cross Road, London, W.C. Hugh Jones, Medical Hall, Blaenau Ffestiniog, Agent. EVERY BOX OF ENGLAND'S GLORY MATCHES USED Means MORE WORK for British Workpeople. Moreland, Gloucester M-. t RHAN I. J If. ¡ t != I Cainc y Delyn Deuddeg o hen Alawon Cymrelg wedi eu trefnu at wasanaettt chwareuwyr a datganwyr pen- illion (ylt y ddau Nodiant) GAN P H. LEWIS, .F.T.S.C., a D. ROBERTS (Telynor Maw- ddwy). I —— Cynhwysa y Rhan 1. yr Alawon a ganlyn Llwyn Ohn—Swynion y Gwanwyn gan E. G. Davies, Abertridwr Mocfa Rhuddlan—Gwenllian ferch Gruff- ydd gan Llew Tegid, Bangor Syr Harri Ddu—Mwynder y Cyrnro gan Bryfdir, Blaeoau Ffestiniog Nos Galan-Gadael cartref gan Evan- Roberts, Croesoswallt Gwenynen Gwent—Meib y Mynydd gan Gwilym Cciriog, Llangollen Pen Rhaw-IVlinion Menai gan Llyfni Hughes. Penygroes Cainc y Dadgeiniaid-Plentyn Gwalia gan' Madog Mon, Llanover Llanover—Can y Cryd gan J. J. WilliamSi. Treforris Serch Hudol—Y Friog gan Llew Tegidp" Bangor Sweet Richard—Aberoedd Cymru gan, Isfoel, Cilie Y Bardd yn ei Awen-Beirdd Cymru ganc Isfoel, Cilie Codiad yr Ehedydd-Can a thant gan- Cenech, Cilcenin. PRIS SWLL T (Drwy'r llytbyrdy, Is. ic.). Cyhoeddedig gan TELYNOR MAWDDWY, BARMOUTH,