Gwyliedydd Newydd

KBYL Brunswick. Cynhaliwyd cyfarf«d pregethu capel Brunswick, Hvdref 6— 8. Pregethwyd y Sal gan y Parcfcn D. R. Thomas, Llanelwy, a Hugh Evans (Cynfor), a'r Llun gan y Parch D. Tecwyn Evans, B.A., a Mr Thomas. Cafwyd cynhutliadau rlaagorol, a chyf- arfod godidog. Llwyddiant Addysgol. Da gennym fod Trevor Evats, mab y Parch Hugh Evans (Oynfor), a David Evaas, mab Mr Owain Evang, Afallo-n, wedi pasio arholiad "Senior Central Welsh Board," a'r naiil a'r Hall wedi enriill dau distinc- tions. Liongyfarchwn hwy yn galon- nog. GOB.

TREHARRIS. Medi 9fed a'r lOfed, eawsom wyl bregefchu rhagorol. Gwasanaethwyd gan y Parchn W. J. Arter. Cynhull- iadau da, pregothu da, a chasgliadau da. Ar y 30 o Fedi cynhaliwyd ein Cyf- arfod Ysgol Chwarterol, a chyfarfoi campus ydoedd. Llywyddwyd gan Mr Thomas Lewis, a chymerwyd rhan gan Mrs Jones, Mri W. Atherfeon, Richard Owen, Hugh Evans, Misses Maggie Jones, Alice Sims, Irene Lewis, May, Ada, a Maggie Davies, Ceinwen Jen- kins, Masters James Hughes, David ac Ifor Evans, Dillvvyn Lewis, ac Edwin Jones. GOR.

Yn y cyfarfod chwarterol diwedd- af a gynhaliwyd yn Llanbrynmair cafwyd y ffigyrrau hyn am safle Annibyniaeth vm Maldwyn • Rhif yr eglwysi, 46 ysgoldai, 17; aeiod- au, 3,542 diaconiaid, 223. Rhif ar lyfrau yr Ysgol Sul, 2,872 athraw- on, 348. Ymunodd a'r fyddin yn ystod y ffwyddyn, 336. Derbyniad- au, £3,449 10s. Dc. Tal wyd o'r ddyled, ^214 6s. llc. Dvled yr eglwysi. _f 789 lls- 2c.-lleihad o -4-193 10s. Oc. ar y flwyddyn £ aen- orol. t

AR GOLL. COLLODD un o'r brodyr bar o. Spectacles yng N ghyfarfodl Cyllidol y Fflint. Os cododd ryw frawd y cyfryw, diolchir bs anfonir hwy i ofal Golygydd y Gwylied-. ydd. At ein Gohebwyr. Cyfeirier POB GOHEBIAETH- Y Golygydd, H Owyliedydd No wydd, Y acili, C@ed-y~Flint, Flint, Qogledd Cymru BWRDD Y GOL. J Allan o Ddiffyg G-ofod.-Cyfarfod, Chwarterol Cylchdeithiau Llan bedr, Merthyr Tydfil, Pwllheli, Caergybi, Dolgellau ac Aber- maw, Ruthin. Gweledigaethau Ab Iorwerth; Hanes Cyntefig y Creu; Llythyrauy Milwyr-Gib- >• raltar, ac Ystumtuen; Rhigos Treharris; Pwllheli; Tregaron; Dolgellau Rhiwlas Gwyddel- wern; Tregarth; Mynachlog Nedd. J. H. W.—Yr oedd adroddiad arall wedi ei osod pan y daeth yr eiddoch 1 law, Diolch lawerer feynny. ? Yn Ei,n Nesat-Cein Mawr Caer- wys; Amryw Lythyrau oddi- wrth y Milwyr Leader ar Bryn- iant gan Mr E. T. John, A.S. a Nodion ar Ddyfodol Addysg: Cymru gan Beriah.

GWAHARDDIAD. (Caa Plenydd.). ,1 Gwaharddiad, neu feallai mail difodiaeth neu ataliad f'ai oreu gwahardcl, peth mae arall yn gyf- rifol am dano a wneir. Ond difodi a gynnwys yr hyn mae a wnelom ni a g ef yn uniongyrchol ac at ein hewyllys. Heddyw gellir dweyd am wa- harddiad—li Aeth y byd ar ei 61 ef." Mae mellt yr argyfwng presennol yn dangos dibyn ymyfed" i wled ydd a chenhedloedd nes peri iddync atswydo ac atal eu camrau. Yr. unig wlad anyslyriol yw ein gwlad ni ein hunain,-gwlad y Beiblau,; ond Beiblau cauedig gan mwvaf, gwlad a'i synwyr moesol wedi ei bylu gan ddiod a buddiant a chydag achos sobrwydd ymddeng ys yn ddlffydd yn Nuw a dyn. Mae cannoeddi o'n harweinwyr mewn byd ac eglwys o dan gaeth i iwed ofn rhwystrau ymddangos iadol, ac nid yn ysu dros waredu eu gwlad, ac anwybyddu pob anhaws- terau deued a ddelo costied a gostio. Myn y rhai'n i ni beidio son am "waharddiad, gan fod y wane am y ddiod yn rhy gryf, ac mae "Hew ar y ffordd," mae yn ofnus yn wir, yn sicr, meddant hwy, y cwyd gweithwyr y tan belennau ac arfau ein milwriaeth wrthryfel os dileir eu diod. Libel gwaradwyddus ar gorff anrhyd. eddus ein gweithwyr yw hyn. Ni lefarwyd dim mor waradwyddus am danynt er amser Cecil, yr Ys grifennydd Cartrefol, yn nheyrnas- iad y Frenhines Elizabeth. Pa un ai cwrw i'r gwehilion ymhlith y gweithwyr ydyw y pwysicaf, ynte cael bwyd i'w gwragedd a'u plant i'w fwyta ? Tybed y goddef ein gweithwyr y sarhad hwn arnyat fel dosbarth ? Yr "un modd am y wlad ya gyffredinol, a yw tynged cenedl i grogi wrth daflod geneuau lleibiedig, a chylla hanner brauedig jeihyfwyr? Beth a olygir wrth wahardd iad" YD yr ystyr ddi westol. Dyma ydyw, atal gwneud a gwerthu diodydd cryfion drwy gyfraith fel diod gyffredin. Y Fasnach yw nod yr ymyriad, sef atal gwneud a gwerthu. Ni thybia yn union- gyrchol ymyryd a rhyddid y person unigol. Mae gwaharddiad yn seilied- ig ar ddwy ffaith fawr, y wyddonol, a'r gymdeithasol. Y wyddonol, am fod y ddiod feddwol fel diod gyfI. redin yn niweidiol i'r hil ddynol ymha wlad bynnag ei defnyddir. Ac yn gymdeithasol am fod mas nachu ynddi yn milwrio yn erbya daioni cyffredinol. Mae cryn lawer o ddwli wedi ei siarad a'i ysgrifen- nu yn ddiweddar er bychanu gwerth gwaharddiad yr hyn sydd yn arddangosiad un o ddau beth,— anwybodaeth o hanes gwaharddiad, neu ddibrisdod o gywirdeb ymadroddion. Nid amser i fanylu, ond cymerer ua faith neu ddwy. Mae: Talaith Kansas yn America a gwabarddiad ynddi er's 3(5 mlynedd Medd dros 1^500,000 o boblogaeth. Fel hyn yr ysgrifen- nodd ei Llywodraethwr Mr Cooper, o Topeka, y flwyddyn o'r blaen. Mae yn Kansas, meddai, 105 o siroedd. 81 o siroedd heb neb ar y plwyf. 35 o siroedd heb neb yn y carchar. 40 o siroedd heb anfon neb i ben ydfa (House of Correction). 14 o siroedd na alwyd rheithwyr i brofi troseddwyr ynddynt er's It1 mlynedd. 18 o garcharau ein dinasoedd a'n siroedd yn wag. 7t y fil yw ei marwolaethau. Ei dyled wladol wedi Ueihau yn gyflymach na'r un o'r Talaethau eraill, ac mae ei pholitics lawer yn burach am nad oes dafarnau i'wllygnl. Mae 500, wOO o blant ei hysgolion dyddiol na welsant dafarn erioed. Mae yn y Dalaith dros 700 o newyddiaduron, ac mae 686 na roddant hysbysiadau am y ddiod ar eu llenni, ar unrhyw gyfrif. Ffaith arall am wahardd iad yw,—yn 1906, tair o'r Taleith au oedd a gwaharddiad ganddynt Maine, Kansas a North Dakota. Heddyw mae yno 29 yn Dry, a rhai nier 'sych' ag 'asgwrn,' yn bone dry fel y dywed yr Americaniaid. Mae 60,000,000 o bobl yr America heddyw o dan ddeddf gwahardd- iad. Mae yr adnoddau a estvnnodd y Llywodraethwr i-na-or i Brydain bron yn ddihysbydd. Fel y dyw- edai Isaac Morris o Entyrch Isa gynt, wrth Moses Jones, y Dinas. Yr oedd hyn cyn bod, son am aur Sir Feirionydd na Goolgardi, a chyn bod swn morthwyl yn ystlys mynydd yr Eifl, cistia styffylog gei di weld Moses ydi'r hen fynydd- oedd yma i roi arian ymhoced y byd i fynd yn ei flacn, a hyrwyddo teyrnas Emanuel, a Prydain bia'r job honno weldi," a gwelwn hedd yw ddibyniad gwledydd y byd qrnom. Mae'r Stock Exchange yn Llundain yn cynnwys rhwym- ysgrifau, &c., yn cynrychioli eiddo gwerth 9 mil o filiwnan. Eto, mae Prydain gyfoethog bron y ddyfnaf ei thlodi ar y ddaear, mae yma I 5",000 o gartreft rhy dlawd i neb allu eu desgrifio bron-diad wrth wraidd y cyfan Allan o boblog- aeth o 38,000,000 yn Lloegr a Chymru mae yma dros filiwn o dlodion. Mae un o bob saith o'r boblogaeth yn meirw yn meirw un ai yn y tloty, neu yn y clafdy, neu y gwallgofdy bob blwyddyn. 3 o bob 4 o'r trueiniaid hyn felly oher- wydd diod. Mae 160,000 yn y carcharau, 9 o bob 10, medd y Prif Farnwr Alvers- ton, yno oherwydd diod 104,000 yn y gwallgofdai, 2 o bob 5 yn uniongyrchol oherwydd diod, ac Ow, y miliynnau punnoedd a i gadw y lleoedd hyn. Mae llu o amaethwyr ac eraill yn Lleyn ac Eifionydd yn llymeitian yn nhaf- arnau Pwllheli ar ffeiriau a march- nadoedd fel pe bai'n orchest gan- ddynt gael talu trethi, ac mae yn ein gwlad 700,000 mil o feddwon adnabyddus, y nef yn unig a wyr nifer y meddwon dirgel. Ow! olygfa, digon i dorri calon angel— 60,000 o feddwon bob blwyddyn yn llifo dros y geulan i'w tynged dragwyddol. Pallai yr amser ini edryeh i'r archollion wneir yng nghylchoedd moesoldeba chrefydd, y rhwystrau i'r cartref, yr Ysgol a'r JSgSlwys a rydd y ddiod felldigedig riun. Y cwestiwn heddyw yw,-a gaiS yr hudoles fyw? Ai onid oes feddau yn barod iddi ? Ai oni ddaeth dymchweliad Bab- ilon feddwol dan ddwrn lor anfeid- rol dinystriol i'r Hawr. Rhaid ei difodi yn llwyr, yn garnedd ar unwaith, ac am byth. Nid ei gwisgo mewn sidan a phorphor ac ysgarlad, nid addurno ei dodrefn a'i chwpannau ag arwyddlun y Brenin George, pethau or fath a'u cyffelyb a droant yn hudoliaeth ein heienctyd i ddifancoll. Mae arnom eisiau gwahardd- iad dros y rhyfel, a thros byth, ac i bob dyn. ] e, hyd yn od pebai raid talu am dano. Ond y pryd i dalu yw y cwestiwn dadleuol heddyw. Ni fynnem am hen un- iondeb amcanion cyfeillion sydd am dalu yn mlaenaf a difodi yn mhen 60 mlynedd, mwy neu lai. Ond myn y rhan fwyaf o Gymru, ni gredwn, mai difodi yn gyntaf yna talu costau'r angladd yn an- rhydeddus wedyn. Marhywbeth yo chwerthinllyd hefyd yn y synied mai parhau y fasnach a'i boneddigeiddio yw y ffordd debycaf i'w difodi. Darparu swyddogion mewn lifre i estyn y cwpan cyfeddach i'r yfwyr gan addurno ei magwyrydd a darlun- iau, ac yn ei mysg feallai ddarlun o'r Pab Gregory yn rhoi gorchym- ynion i Mellitus ac i Magad Awstin pan ar gychwyn y Genljadaeth i Brydain, ac hefyd amgylchiry tai a rhodfeydd rhwng dail by tholwyrdd, ond pob dydd sisial yn nghlust y fasnach, hyn sydd i'th ddinistrio byth bythoedd." Mae y cyfundeb au crefyddol yn eu cynadleddau yn Nghymru yn gryf hyd yma, a 150 o gyfrinfaoedd y gweithwyr o blaid gwaharddiad dros y rhyfel, a 5 o Gynghorau Sirol, a 2,500 o eglwysi yng Nghymru wedi pleid leisio yr un modd. Disgwylir dau beth arbennig os ceir ef o hyn, laf, gwlad lan a dihudoliaeth erbyn y dychwelai bechgyn annwyl o'r rhyfel druan, y demtasiwn wedi ei bolltio, hwythau yn cyrraedd gartref, ac yn gallu anwylo tadaua mamau,. gwragedd a phlant, a meddwl giir, a serch heb ei amharu. Peth arall a pheth pwysig iawn yr edrychwn am dano yw y byddai misoedd o lwvr waharddiad wedi dwyn gyda hwy y fath gyfnewidiau er gwell, yr hyn fyddai yn eli llygaid i'n gwlad fel na lwyr syrthid yn ol i'w gyflwr, ond y deffroid ein cydwyb- odolrwydd a'r dewrder i gerdded rhagom i hyrwyddo y ffordd i ddedwyddwch a llawnder, ac y bydd Ilawenydd a chan yn mhyrth merch Seion ar ddiddymiad gelyn pob rhinwedd a symbylydd pob pechod a gwarth. 0: ddedwydd ddydd, pa bryd y daw.