Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
??y-f? LL7THYRAU Y MILWYK*…
 ??y-f? LL7THYRAU Y MILWYK* I LLYTHYR DYDDOROL 0 ITALI I (Gan POWELL ROBERTS, gynt o I Liverpool House, Penmachno). D/241 Bdg, R.F.A., Italian Ex. Force, Italy, Chwefror 3, 1918. Annwyl Dad a Mam, Yr ydym yn cael amser da iawn yma, tywydd rhagorol, cawn am- bell i ddiwrnod niwliog, mae yn bur oer yr adeg honno, ond dim byd yn debyg i dywydd oervna, a& eithrio y rhai hyn tywydd sych a theg ydyw bydd yn werth bod yma yn yr haf. Gwlad wastad ydyw, end mae rhes o fynyddoedd yn rhedeg drwyddi, ac o gwmpas y rhai hyn y mae y brwydro. Yr ydym ni rai militiroedd o odreu y rhai hyn. Bum yn nhop un o'r mynyddoedd hyn unwaith mewii Motor Lory cawsom ein cario bob cam i'r top, ffordd yn myned igam ogam ydoedd, yn cyrneryd y mynydd bob yn step wrth gwrs, 'roeddym mewn eira ar y top. Gwlad amaethyddol ydyw hon, mor bell ag yr wyf fi wedi ei gwel. ed, a Grapes mae pawb yn ei dyfu bron, ynghydag Indian Corn. Y mae y bobl yn eithaf caredig, ond nid oes ganddynt ddim i'w roi; bywiant ar yr hyn a gynvrchant; ac y mae ymhob ty farilau ar faril- au o win, wedi ei wneud o'r Grapes, a dyna ydyw eu prif ddiod; ni wyddant beth ydyw te na cocoa, cantryw fymryn o goffi rwan ac yn y man. Y mae ganddynt y bara rhyfeddaf, a phobydd ymhob pen- tref bron nid oes ganddynt dyniau crasu, ond torth hirgrwn gwaelod pobty, tua naw modfedd o hyd a thair o led. Yn y pobty cyhoeddus y mae yr holl gyrnydogaeth yn cael ei bara hwyrach ei bod yn wah- anol yn y trefi. Y mae yn perthyn i bob ty hefyd bobty, ond m chras- ant ond math neilltuol o fara, llai o lawer na'r rhai geir yn y Bake- house, ac maent yn ddigon caled i chwi eu cicio o un pen i Itali i'r llall. Cymerant yr Indian Corn i'r felin i'w falu, a gwnant yr hyn a alwant yn Polenta o honno; gall- wn ei fwyta ond cael' riigon o Jam -arrio; wrth gwrs, bwyd moch neu ieir ydyw yna gyda chwi. Dydd Sul ydyw heddyw, ac -maent yn yr Eglwys trwy'r dydd bron er 7 y boreu-y merched yn neilltuol a'r dynion i'r Eglwys rhyw unwaith, yna at eu gwaith fel rhyw ddiwrnod arall, a'r merch- ed i'r Eglwys yn ei ffedogau, a shawls neu lace am eu pennau, a chlogs digefn am eu traed,—dyna maent yn ei wisgo i gyd. Yr oedd yr Eglwys yn rhy lawn iddynt oil allu myned i fewn y boreu, a phen- linient ar y steps a'r palmant y tu allan. Ychydig iawn o anifeiliaid sydd yn y ffermdai mwyaf, rhyw fuwch neu ddwy, ac yna bustuch nid oes ganddynt geffylau, a'r bustuch sydd ganddynt i droi y tir, &c. Yn y ffermdai mwyaf ceir cymaint ag un ar bymtheg neu u ain o honynt. Fe welwch y wedd rhyfeddaf yn pasio weithiau—mul a buwch, neu iath o ferlyn mynydd a bustach. Y mae'r merched yn gweithio yn galed iawn, a hwy sydd yn gwneud y rhan fwyaf o'r gwaith nid yw'r dynion yn gwneud y nesaf peth i ddim, oddigeth trimio y coed ffrwythau, a thwyso y wedd i'r cae gydallwyth o dail wedi ei Iwytho gan y merched, ac yntau yn edrych arnynt, a'r merched sydd yn chwalu y tail yn y cae. Pan yn golchi nid oes ganddyiit gryciau fel yn y wlad yna, ond ant a'r dillad i lan yr afon, ac ar fath o fwrdd pwrpasol, hefo osgo ynddo yn rhedeg i'r afon, .ac arno y golchant y dillad. Y mae un neu ddwy o honynt wedi golchi fy rhai innau golchant beth wm= breth o ddillad am Lira," neu Gc. yn y wlad yna. Cawn faint a fyn- jiir o wyau am 4c. yr un yn arian y wlad yma, neu ddwy geiniog yn ol gwerth arian yna. Ond y diwg ydyw eu bod wedi dod i ddeall fod ein harian ni yn werth dwbl eu rhai hwy, a dyblant y pris am y pethau, yn neilltuol yn y shopau telais 1/9 y nos o'r blaen am fym- ryn a chop a thelpyn o fara yn fy llaw, Cyflog gwael iawn y mae y gweithiwr yn ei gael yma—dwy neu dair Lira yn y dydd-l/- neu 1/6 o'n harian ni; ond mae gan bawb bron fymryn o dir ei hun. Cyflog y milwr yn y trenches ydyw pump ceiniog yn y dydd, a'r rhai tu ol i'r line, ceiniog yn y dydd. Y mae pedwar neu bump o deuluoedd yn byw ymhob ty, math, o gydfyw, a gallant wneud hyn heb ffraeo. Yr ydym mewn lie bach cym fforddus iawn—rhyw fwthyn bach ar ochr y ffordd wrth yr Eglwys: 80 o honom yn y llofft. Yr ydym yn cael spario prynu canhwyllau am fod y Cooks yma hefo ni, a chawrt un bob ncs ganddynt: faint feddyliech y maent yn ei gostio yma ? Pum ceiniog yr un, ac nid bob amser y gallwn eu prynu; purn ceiniog am din a polish (size ceiniog yna), a dau swllt am y brwsh polish lleiaf fu erioed ond nid wyf fi yn prynu yr un brwsh, gallaf ffeindio un am ddim. Ychydig iawn o ddodrefn sydd ganddynt yn y tai, dim ond bwrdd neu ddau, ac ychydig gadeiriau ond y mae pob man yn lan iawn, a'r meiched bob amser yn lan a thrwsiadus, ond syml. Nid wyf eto wedi gweled yr un o'r Italiaid yn iwsio sebon i ymolchi, rhwbiant eu gwyneb nes y cant ef yn Ian. Anaml iawn y gwelir tan yn y tai, dim ond i wneud y bwyd, a than coed ydyw y pryd hwnnw. Credaf fod mwy na hariner Itali heb weled telpyn o lo. Ar nosweithiau dipyn yn oer, bydd yr holl deulu yn y beudy,—yno maent yn byw mwy na hanner eu hamser, ond mae'r beudy cyn laned a'r ty, ac wedi ei whitewashio mor wyned ag eira, ac mewn llawer lie electric light' i'w oleuo, a'r drysau yn ffitio i'r fodfedd, a dim drafit. Wedi deall y wlad, nid ywyn rhyfedd eu bod yn trefnu y beudy mor dda, oblegid gwres yr anifail yw eu tan, a dygir y plant i fyny yn y beudy, a bywyd caled yw, a di-gysur. Am y wlad yr wyf yn siarad, mae'n wahanol yn y tiefi, ond ni fum yn aros yn yr un dref eto. Wel, ynglyn a leave,' ofnaf na ddaw fy nhurn yn hir iawn, er fod rhai yn myned bob wythnos. Mae un cysur fod rhywun yn myned, daw fy nhurn innau rhyw dro felly; aeth tri yr wythnos ddiweddaf, ac un heddyw; mae fy mhartner cysgu y seithfed ar y list i fyned rwan, ac mae ef wedi bod allan am 17 mis, ac mae rhai degau ar ei ol ef cyn y daw fy rhan i. Cerddais i a fy mhartner tua ped- air milltir tua wythnos yn ol i chwilio am rhywbeth i'w fwyta, a phan gawsom afael ar Bakehouse, 'roedd popeth wedi darfod, ond mi dynodd fy mhartner yr wyneb hiraf a welsoch erioed, ac o dosturi mi werthodd yr hen wraig dorth ddwy geiniog bob un i ni, ac mi roesom ores iddi 1 gadw tair bob un i ni at nos drannoeth ond dau o'r gloch y boreu dyma orders i ni symud, ac felly colli ddarfu ni ar y spec yna. Cofion goreu, I POWELL. I
[No title]
Mae'r Parchn Llew. G. Williams a W. McLeod Girdwood, B.D., dau o weinidogion Barri, wed. uno i gyhoeddi pawb i bregeth yn bam- fflet bychan destlus. "Jesus, the Revolutionary, yw testun Mr Williams, "Jesus, the Peacemaker," yw i testun Mr Girdwood. Yn y cyfnod hwn pan y mae yr Eglwys yng ngorffwylldra Rhyfel wedi colli golwg ar y Crist a ddylai fod, y mae darllen dwy bregeth fel hyn yn godiad pen,
CONGL YR AWEN. :
CONGL YR AWEN. i LLINELLAU COFFA Am Mr Emlyn Jones, mab Mr a Mrs Edward Jones, Gwynfa, Ponterwyd, a syrthiodd yn y frwydr yn Ffraine, dydd Sadwrn, Rhagfyr 22, 1917. Ow teulu y Wynfa a fylchwyd, Fu'n gyfan am flwyddi hir Eu Hemlyn ar drothwy ei fywyd A gollwyd mewn estron dir. Galara yr ardal a'r aelwyd, Llu welwyd o ruddiau llaifch, Y toulu yn ddwfn a archollwyd, Nid oes a ddilea y graith. Er holl demtasiynau y fyddin Fe rodiodd ar Iwybrau moes, A chadwodd ei wisg yn ddilychwin A'i atgof am fore oes. Yn rhwygiad yr argae uffernol Fe welodd gynni ei wlad, Er rhwystro'r Ilifeiriant difaol Mentrodd o'i wirfodd i'r gad. 'Rol misoedd o frwydro blin eobyd Gobeithiai am ddydd rhyddhad, Mewn hiraeth am fro ei febyd, A chartref a mam a thad. Ond pslen o wersyll y gelyn Ddrysodd y cynHun i gyd, Ni welir mwy 'Ngwynfa mo Emlyn, Mae heddyw yn wyn ei fyd. I'r Wynfa dragwyddol diangodd 0 gynni yr heldrin hell, Ar "graig" sydd yn dal y gorffwysodd A charodd y pethau gwell. 0 erchyll alanas annuwiol Cynllwynion terfysgwyr byd, Aberthant i'r Moloch dinistriol, Pa! 0 ein Tad, 0 pa hyd! LLEWELYN GRIFFITHS.. PA HYD ? Mae Prydain yn para i alw Y glewion i feusydd y gad A'r miloedd yn ymdaith i farw Dros ryddid a hawliau y wlad Ym merw l-saib y gymhelri Mae'r mamau a'u llygaid yn llyn, Yn gofyn i Arglwydd arglwyddi- Pa byd y goddefi Di hyn ? Gorfodir y Werin i frwydro Heb dderbyn anrhydedd, na gradd A beilchion rhodresgar yn bloeddio Ymladdwcb, er cymaint y lladd Mao beddau y cedyrn i'w gweled Yn afrif ar wastad a bryn, A dolef y mamau i'w elywed, £ Pa hyd y goddefi Di byn ? Dadweiniodd ei chledd i amddiffyn Drwy daro gormes-deyrn y byd Ond clywch ar y llais sydd yn dilyn Myn Prydain ormesu o hyd; Mae Medd-dod yn dal yn ddi-encil, 'Dyw'r hanes i gyd ddim yn wyn A gwragedd a mamau yn ymbil- Pa hyd y goddefi Di hyn ? Brashau, ac ymgyfoethogi Mae rhywrai ar aberth ein plant; Mae'n rhyfedd na holltau'r wybrenni A disgyn yn farn ar eu chwant; Mae tlodi a newyn yn oedi Ar fyrdd o wynebau syn, syn, A'r mamau di-ateb yn holi- Pa hyd y goddefi Di hyn ? GWILYM DYFI. i DEWI SANT. Cadwn wyl i Ddewi Sant, Eilun Cymru wen a'i phlant; Gwisgwn y geninen werdd I'w fawrhad y canwn gerdd Gwisg ei enw fythol fri- Ysbrydolodd Gymru Fu, Nerfehed eto Gymru Sydd I feddiannu gloywach dydd. Crefydd gydag addysg ddaw I'w fawrygu law yn llaw Cododd demlau mawr eu bri, Chwydda'i glod fel tonnau'r Hi' Gelyn gormes ydoedd ef,— Cariai lusern aur y nei; Northed eto Gymru Sydd I feddiannu gloywach dydd. ATHA.
Advertising
University College of Wales, ABERYSTWYTH (One of the Constituent Colleges of the University of Wales). OPENED 1872. President:—Sir JOHN WILLIAMS, Bart., M.D., D.Sc, G.C.V.O. Principal: T. F. ROBERTS, M.A. (Oxon), Ll.D. (Vict.).| THE Session begins in September. JL Lectures commence early in October. Entrance Scholarships and Exhibitions, open to both male and female candidates above the age of 16, are offered for Com- petition at the commencement of the Ses- sion. Students are prepared for Degrees in Arts, Science (including the Applied Science of Agriculture), Law and Music. Sessional Composition Fee-in Arts £ 12, in Science £16. Sessional Registration Fee, £1. Men Students reside in Registered Lodgings in the town, or at the Men's Hostel—Warden Mr H. H. Paine, M.A., B.Sc. Women Students reside in the Alexandra Hall of Residence for Women Warden Miss C. P. Tremain, B.A. For full particulars respecting the General Arts and Science Departments, the Law De- partment, the Agricultural Department, the Departments for the Training of Ele mentary and Secondary School Teachers, and the Hostels, apply to- J. H. DA VIES, M.A., Registrar. RHIWMATIC ANHWYLDEB Y KIDNEY. Y mae rhiwmatic yn ganlyniad uric acid crystals yn y llywethau a'r cymmalau, effaith gormod o uric acid yn y cyfansodd- iad y methodd yr elwlod (kidneys) ei symud fel y bwriadodd natur; gyda hyn y cytuna pob meddyg graddedig. A'r acid hwn yw'r achos o boen yn y cefn, lumbago, sciatica, gout, anhwyldeb y dwr, carreg grafel, a dropsy. Mae llwyddiant Tabledi Estora at drin Rhiwmatic a ffurfiau eraill o anhwyldeb yr elwlod i'w briodoli i'r ffaith eu bod yn adferu'r elwlod i weithredu'n naturiol, a a thrwy hynny o angenrheidrwydd a symuda'r effeithiau drwg a ddeillia o hono ac mae wedi iachau achosion dirif- edi gwedi methiant meddyginiaethau eraill^yr hyn sy'n cyfrif am danynt yn prysur gymeryd lie'r meddyginiaethau hen ffasiwn a werthir am brisiau sydd allan o gyrraedd pawb ond y cyfoethog. Mae Tabledi Estora yn llawn deil- yngu y desgrifiad ohonynt—meddygin- iaeth onest am bris gonest-lJ3 y blvvch o 40 dabledi, neu chwe blychiad am 6/9. Ar werth gan Fferyllwyr ymhobman, neu'n rhad trwy'r post, am y prisiau hyn oddi- wrth Estora Co,, 132, Charing Cross Road, London, W.C. MERCHED. Dioddefa Merched yn fynych oddiwrth saldra, cur a phoen, o dan yr argraff eu bod yn ebyrth i afiechydon sy'n gyffredin i'r ystlen deg, ond yn amlach nag i'r gwrth- wyneb y mae i'w briodoli i'r elwod (kid- neys), ac mewn achosion o'r fath fe fydd i flychaid neu ddau o ESTORA TABLETS eu llwyr adferu! 0 leiaf, mae'r prawf yn werth ei wneud, gan fod dedwyddwch a llwyddiant merch ar hyd ei hoes yn dibyn- nu yn hollol ar ei hiechyd. Fflint Agent, Walter Topping, Pharma- cist. Blaenau Festiniog Agent-Hugh Jones Medical Hall. Yr Epistol at y Philipiaid. ESBONIAD WGURO. ESBONIAD diguro ar yr Epistol at y Philipiaid gan y Parch. B. Humphreys, Felinfoel. Pris gostyngol, 1/ drwy'r post, 1/3. Y mae wedi ei rwymo mewn llian, ac y mae ynddo 146 o du- dalennau. Rhoddir saith am bris chwech. Anfoner yr achebion i' Parch. EDWIN JONES, Barmouth. INDIVIDUAL COMMUNION CUPS FOR LISTS OF Patent" Ideal" Outfits, AND Samples on Approval, Carriage Paid, write to the Makers- Townshends, Ltd., Birmingham