Gwyliedydd Newydd

BWYD Y BOBL. I I Ateb Cwestiynau Pwysig. I Beth yw Piis y Te?—Pr.is swyddogol y te ymhob mn yn awr yw 2s. 8c y pwys neu wyth geiniog y chwarter. Ni I e I r yn gvfreithlon godi mwy na hyn am uorbyw de-oddigerth yn unig lie y ca shopwr permit gan Bwvllgor y Bwyd i glirio hen stoc all fod ganddo ar law o de drutacb. A ganiateir gwerthu cig oeia yn awr ? —Gwneir. Dilewyd y rheol a wnaed rai misoedd yn ol yn gwahardd hynny. Dognwyd bwyd i'r defaid-yn famog- iaid ac yn wyn, ae o canlyniad ceir yn twr y gellir tforddio gosod wyn ar y farcDnad fel defaid Beth a olygir wrth Gegin Pawb ? I Gegin Pawb," neu Comunnal, Kitchen fel y gelwir yn Saesneg yw I F'>.dliaà yn yr ardalcedd poblog lIe y personau unigol a tbeu- iuoedd preifat, ac y gwerthir ciniaw yn barod wedi ei goginio i'r cwsmeriaid. i Pa fwyd a goginir yro)-Swps o bob math—a werthir fei rheol am gein- iog y mesur, cig rhost neu ferwedig a werthir am o dair i bum ceioiog y dogn, pwdins o wahanol fathau a werthir am I ddwy neu clair ceiniog y lowaus- Gellir cael felly dri chwrs (neu dri math gwa- 'hanol o fwyd) ar ginio am ehweeheiniog y pen. Pa both yw'r fantt1.is o hynny '?— Ceir bwyd da, wedi ei gogiDio yn dda, ac yn rhatach nag y gellid fel rheol ei ¡. ddarparu gartref- Arbeda waith i r merched gartref, arbeda gost tan neu nwy i goginio Gyrrir i'r Gegin Pawb I i gyrchu cinio fel gyrrir i'r shop am siwgr. A; ar gyfer y Wetia y bwriedir Gegin .1. UI; b' J.t. v, l.. vU .i.. b 1 Pawb?—Fei yr awgryma'r enw Gegin I'awb ydyw, Cegin y Gweithiwr, a 'r Sbopwr, a'r Meddyg, y dosbarth gweith- iol, y dosbarth canol a'r cyfoethogioa. Ac mae pob dosbarth yn ei mynychu. Darperir ciniaw ddwywaith y dydd,— «ef am ddwy awr gaool dydd ir sawl to'n .cinhwa canol dydd, ac am ddwy awr yn yr hwyr, 0 chwech tan wyth, i'r sawl lo'u ciniawa yn yr hwyr. I Beth yw y rhagoiygon am gig moch ? — Mae y rhagoiygon yn gwella. Er fod Den marc,* a arferai yrru cig dwy • ftliwu ofoch-i ni bob biwyddyn bellach yn methu gyrrr. dim o gwbl, eto gwneir I .y diffyg i fyny o fannau eraill,-—yn «nwedig o'r America. Cymerir mesurau hefyd at fagu moch ya fwy Mae gwersylloedd y milwyr yn y wlad yma ac ys Ffraine hefyd yn awr yn magu moch at wasanaeth y fyddin- Bydd felly fwy o gig moch i'r boblog- aeth gytrredin. Pa. wahaniaetb wneir rhwng ration plentyn a dyn mewn oed ?—Nid oes eto wahaniaetb. rhwng ration plentyn a rhYWUD arali mewn srwgrao ymenyn, ¡ &c nid yw yn debyg y bydd. Gwneir gwahaniaeth yn ration y cig. Hanner ¡ ration a ganiateir ar hyn o bryd i blen- tyn o dan ddeg oed. Ond mae Arglwydd Rhondda yn eeisio trefnu goetwng yr oed i chwech, neuefallai i bum inlwydd os gwna, ca plectyn o'r oed hwnnw ration ilawn. A yw'r gwledydd nad ydynt yn y lhyfel, yn ",)Y w ar la-lion s Y'ayn,ac yn rhai o bonynt mae y lowans yn llai I nag ydyw yn y wlad. yma. EffaÍth y Rhyfel ar allu'r byd i gynhyrchu ac i gludo bwyd sy'n cyfiif am hynny. Oherwydd fod Suddlongau Germani yn ymosod ar longau masnach pob gwlad, ceir anhawster mwy i gludo defnydd I. bwyd dros y mor i wledyact Europ. Mae y prinder bwyd yn fawr iawn yn Germani ac Austria; nid:yw y rations yno yn agos cymaint ag a ganiateir yn y wlad hon. Polisi Germani yw cael digon i'r milwyr ar draul newynu'r plant a'r hen bobl. Yn y wlad yma tnyn Arglwydd Rhondda i'r plant a'r hen bobl gael eu digoni ymlaenaf oil. A ganiateir pysgota yn yr afonydd ? —Gwneir mewn llawer man. Ganiat- eir hefyd pysgeta mewn dulliau gyfrifid gynt yn anghyfreithlon. Ni chosbir yn awr am bysgota mewn modd anghyf- reithlawn,-ond eryb y gyfraitb mewn. ,grym o hyd yn erbyn poachers. J Beth yw safle Cybyddion y Bwyd yn awr ?—Gosodcospau llymach a tbrym-, ach yw tuedd y fainc YL awr. Dirwy- wyd boneddiges yr wythnos ddiweddaf i I £ 350, a L-,130 o gostau, am bentyrru bwyd diraid yn y ty. Dygir Mesur i mewn yn awr i osod cosp drymach o lawer ar y sawl a godant fwy nag a ddylent am eu nwyddau. Dirwywyd masnachwr llaetn i £76 yr wythnos ddiweddaf am gymysg dwfr am ben y liefrith.

DOLGELLAU. i Er cof annwyl am Lance-Corporal I Jobn? Thomas Evans, annwyl unig fab Mr a Mrs Thomas EvanE, 3, Froheulog Cottages, Dolgellau, yr I hwn a syrthiodd yn aberth ym mwrydr Gaza, Mawrth 27, 1917. 1, Ei RIENT A'l GHWIOEYDD I sy' n galaru ar ei ol. Ffarwe!, fy mrawd, huna'n "dawell bellach, Mewn gwlacl estronol mae dy feddrod tlawd, Syrthiaist yn aberth heddwch a chyf- iawnder, Y n arwr drcs dy wIad, fy unig annwyl frawd. I Cwsg yn dawel yn anialwcb Gaza, I Heb farmor gwych i nodi'r fan a'r lie; Engyl net a wyliant dros y fangre anial Hyd doriad gwawf, cawn eto gwrddyd yn y ne'. Ei Chwaer, Bontddu. LAURA ROBERTS. o <, Gyda gofid dwys y mae gennym y gorchwyl pruddaiud o gofnodi marwol- aeth un o ffyddloniaid yregiwys, saf Mr Evan Rees, Bootmaker, Glyndwr Buildicgs, yn 68 mlwydd oed. yr hyn a gymerodd Ie prydnawn dydd Mercher, Mawrth 13eg, wedi cystudd caled iawn am wythnosau lawer. Gweithiwr diwyd ydoedd, ac yn un o fasnachwyr i hynaf y dref, ac fel y dywedodd un, yr I oedd yn Weslead i'r earn. Dyn tawel, caredig, boneddigaidd, a dyddan iawn ei gymdeithas oedd Mr Rees; Yr oedd ganddo gof cryf iawn, a byddai ganddo lawer i ddweyd am yr hen dref a'r hen gymeriadau doniol sydd wedi bod ynddi, pa rai sydd yn in yno i yn llai bob dydd. Ond wedi i'r rhyfel dorn allan, dyna celd ei boll ymddidcSan, ac yn enwedig am ei ddau fab sydd ar faes y rhyfel ya bell o gartref. Poenodd lawer am ei fechgyn, a chredwn fod hyn wedi bod yn achos mawr i dorri ei iechyd i lawr. Yr oedd yn un o aelodau bynaf yr eglwys, bob amser yn ei Ie yn odfa boreu Sul, yr hyn sydd yn ddieitjir i I lawer y dyddiau hyn, a'r hwyr. Un o'r I disgyblion tawal ydoedd, ond yn caru yr achos, ae yn hoff iawn o bregeth, ac yn I hynod o barchus o bawb oedd yn ceisio gwneud eu goreu gyda'r aohos. Mae ein cydymdeimlad yn fawr fel eglwys a'r weddw, Mrs Rees, a'r forch, Mrs Capt. Pugh, fu yn gweini arno yn ffydd- Ion iawn am wythnosau lawer; hefyd a'r ddau fab sydd yn y rhyfel, a'r teulu oil. Dydd Sadwrn, hebryngwyd ei wedd- illion ]'r Cemetery, a chafodd gladdedig- aeth fawr a hardd iawn, yn dangos mor barchus oedd gan bawb yn y dref a'r wlad. Blaenorid gan aelodau Clwb it Angel," Gweinidogion, a Swyddogion Ebenezer Oymerwyd rhan wrth y ty gan y Parch "David Thomas, ac ar Ian y bedd gan y Parch Henry Rees (B.), a'r Parch T. G. Ellis, Harlech. Heddwch i lwch fy hen gyfaill hyd ganiad yr utgorn diweddaf. CYMHO. I

ABERGYNOLWYN. I Trwna gennym gofnodi marwolaeth yr hen chwaer Mrs Elizabeth Evans, Lichfield Terrace (adnabyddus fel Mrs Evans, Tyn-y-fach, L!aDiihangel y Pennant). Cafodd Stroke of Polsi dydd Mercher, Mawrth 13, yn hynod o drwm, fel na wnaetfi unrhyw sylw o ddim, na dywedyd yr un gair. Bu farw ymhen yr wythnos, Mawrth 20. Trwm gen- nym golli o n plith un o hen wragedd hawddgaraf yr ardal, yr hon a berchid yn fawr gan bawb a'i hadwaenai: yr oedd iddi air uchel gan fyd ac eglwys. Pryd bynnag y cyfarfyddem a hi, siriol- deb a charedigrwydd a dderbyniem bob ansser. Cafodd lawer o dristwch a pbrofedigaethau, ond dioddefodd y cwbl yn ddirwgnach. Yr oedd yn aelod ffyddlon o eglwys y Wesleaid yma, ac yn selog dros ben nid oedd yn gallu rhoddi ei phresenoldeb yn y moddion yr wythnos. nae yn yr hwyr ar nos Sab- both o herwydd Uesgedd, ond yr oedd yno yn yr ysbryd. Hebryngwyd ei gweddiliion i dy ei hir gartref. dydd Sadwrn, Mawrth 23. Yr oedd yn 76 mlwydd oed. Gwasanaeth wyd wrth y ty gan y Parch T. Gwilyrn Roberts, Towyn ac yn Llanfihangel, ac ar Iall y bedd gan y Parch. S. E. -Davies, Vicar. Gadawodd fab a merch mewn galar trwm ar ol un a daenodd ei haden yn dyner trostynt, sef John Evans, Gyrniog Farm, Welshpool, a Mrs Mary Rees, Trycbiiid, Llacegryn. Gadawodd y genadwri ganlynol ar ei hoi: "'Rwyf yn mynd, a chwithau i ddyfod; am hynny byddweh barod, canys yn yr awr I ni thybiweh y daw Mab y Dyn." Absrgynolwyn. J. JONES. I

PORTHMADOG. I Col!wyd o'n heglwys yn ddiweddar ddati aelod,-y chwaer ieuanc Nurse Kathleen Roberts, a Mr Isaac Evans. Mae Dodion eisoes wedi ymddangos am Nurse Eoberts, a dymunwn ninnau ardon ychydig am y brawd Isaac Evans Bu farw Chefror Sled, yn 66 mlwydd oed, a chlacidwyd ef ar y 12fed ym mynwent gyhoeddus Porthmadog, drwy weinyddiad y Parch( W. 0. BVEms, gwernidog. Ni fu yn hir yn orweddiog er nad oedd yn rhyw dda iawn ers tro, ond cafodd gystudd caled tua' diwedd, yr hwn ddioddefodd yn dawel a dirwg- nach. Amheuthun yn wir oedd bod yo ei gwmni yn ystod ei ddyddiau olaf Dywedai betfeau arddercbog, a chaed ganddo dystiolaeth glir fwy nag unwaith ei fod yn wvcebu y dyfodol mawr yn hyderus. -Ganmolai y Gv. ^redwr a phwysai arno hyd y diwedd. Brodor o Bennal, Cylchdaith Mach ynlleth, oedd eir. brawd, ond symudodd yma yn gymharol ieuanc, lie y -cartref- odd ac y treuliodd y rhan helaeth o'i oes. Yr oedd yn Weslead selog a gol- euedig. Nid yn ami y ceid ei oleuach. Darilenai lawer, ac yr oedd yn bur hyddysg yn llenyddiaeth a banes yr enwad. Yr oedd yn lienor gwych a galiai farddoni yn rhwydd. Credwn y gallai ragori fel bardd pe wedi ymroi ati. Cyfansodaodd ami i benill bert yn ystod ei fywyd. Diau iddo gael mantais i feithrin y ddawn lenyddol pan yn ieuanc ym Mhennal, oblegid deallwn iddo gystadlu llawer y pryd hwnnw, ac ennill y gamp droion. Yr oedd tri eraill yn cael ei cyd-fagu ag ef, dau o ba rai sydd yn aros, sef y Parch D. Jones, Caergybi, Mr W. Rees, Criccieth, a'r Parch John Evans(M.C-), Llanfaircaer- einion, sydd fel yntau .erbyn hyn wedi mynd. Meddyliai y byd o eglwys bach Pennal, a chymerai ddyddordeb yn yr achos yno hyd y diwedd, a bu yn bleser ganddo iwy nag unwaith estyn cymorth iddi mewn cyfyngder. Yr oedd yn gymydog diddan, ac yn drefwr pa, rehus,gair da iddo gan pawb fel gweithiwr gonest a dyn unplyg. Mae ein cydymdeimlad cywiraf a'i weddw a'r plant a'r teulu oil, yn ea galar. Chwiorydd iddo ydynt Mrs Davies, Aberdyfi, a Mrs Blackwell, Abergynolwwn. Ychydig ddyddiau cyn marw cyfan soddodd y ddaa bennill isod. Gyda mawr drafferth y gallodd ei fab, Mr R. Morris Evans, eu deall, gan mor floesg ydoedd, ond methodd eu gorffen oher- wydd gwendid. 'Rwyf yma yn nychu bob munud Yng nghanol fy nheulu'n y ty, Tywyllwch sy'n cuddio fy nghartref; 0, wawrddydd heb dori i mi Oer farug sy'n crino fy mywyd Heb seren i loni fy ngwedd, A minnaa fel rhosyn yn gwywo I oerllyd dy wyllwch y bedd. Yn erfyn 'rwyf arnat fy Mhrynwr, Adfera fy iechyd, fu'n hardd, Fel gallwyi gael mwyniant o'm cartref, Y rhosyn, a blodau yr ardd, Os hyn yw'th ewyllys, fy Mhrynwr" Addolaf dy enw is nen GOH.

ABERGELE. Drwg gennym ysgrifennu am farwol- aeth un o n haeiodau ffyddlonaf, sef Mrs Davies, annwyl briodtIvIr W. H. Davies, Tea Mart. Bu farw Mrs Davies yn sydyn prydnawn Sadwrn, Mawrth 23ain. Giaddwyd ei gweddiliion y dydd Mawrth canlynol; gwasanaethwyd gan y Parcbn G. n. Owen, Abergele, E. A Morris, LlandduSas, Hugh Hughes, Colwyn, a W. J Jones, Bangor. Cynhaliwyd seiat goffa nos Fawrtb, dan arweiniad y Parch G. no Owen, a siaradwyd yn uchel iawn am yr yrnad- awedig; a teimlir colled fawr yn yr oglwys ar ei hoi. Cydymdeimlwn a'i pbriod, ac a'r teulu oil yn eu profedig- aeth chwerw. S. OWEN.

LLUNDAIN. Marwolaeth Mr Edward ones, 77, Gienarn Road, Clapton.—Dydd Merch- or, Mawrth 20, yn ei breswylfod yn Glenarn Road, bu farw Mr Edward Jones (" Iorwerthyn yr oedran teg o 82 mlwydd. Ganed ef yn Nowlais. end yn gynnar yn ei fywyd symudodd i Goginfn, ac oddiyno i Ysumtuan. BLi yno am tlynyddoedd, yn trigiannu yn y Fort," ae yn dilyn ei alwedigaeth iel masnachwr. Oddeutu 45 mlynedd yn 101 symudoddi Lundain, ac ymsefydlodd mewn masnach yn Balls Pond Road, Islington. Gwenodd ilwyddiant arno, ymneilltuodd yn gymharol gynnar yn ei fywyd, a threuliodd weddill o'i oes, gan lliwyar, yn ei gartref yn Clapton. Mown blynyddoedd a fu, bu yn was- anaethgargyda,rachos. Bu yn Oruch- wyliwr Capel City Ro ad, ac yr oedd yn ddefnyddiol ryfeddol gydA r gorchwyl. Bu yn athraw llwyddiannus yn yr Ysgol Sal. Gresyn meddwi i'r eglwys gaol ei hamddifadu o'i wasanaeth yn ystod rhan ddiweddaf ei yrfa, oblegid nid gwr cytifredin ei alluoedd ydoedd af, Yr oedd yn adnabyddus i liaws oddar llenwyr y Winllan." yn enwedig a clan yr enw 11 lorwerth," a bydd yn felys gan lawer to o blant y Winllan gofio am ei Bosan eywrain a dyddorol. Er ei fod dros SO mlwydd oed, daliai ei fedd- wl yn fyw a'i holl gynheddfau heb ballu. Yr oedd tcor chwim ar ei droed a gwr ieuanc, a dyddorol, oedd sylwi arno yn treulio dyddiau ei neilltuaeth gydarhyw hobby neu gilydd yn barhans. Bu farw ei bricd oddeutu chwe blyn- edd yn ol- Gwraig rinweddol, weithgar ydoedd hi. Merch iddynt' ydoedd di- weddar briod y Parch Thomas Jones. Cymerodd y gladdedigaeth le ddyud Mawrth, Mawrth 2G-. Daefch hifer o hen gyfeiilion yr ymadawedig ynghyd i Gladdfa Abney Park. Gweihyddwyd (yn absenoldeb auorfod y Parch Eichard Jones, B.A.) gan y Parch. J. Wesley Felix, B.A. _n_

II Y Proffwyd" yw testun kvvdl y Ca dair yn Eisteddfod GenedIàèthol Corwen, a Morgan Llwyd o Wy^dd yw tostun pryddest y Goron, Ellid a Gwyn Jones yn feirniaid., i