Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
NODIADAU WYTHNOSOL.i
NODIADAU WYTHNOSOL. Y Methodlstlald a'r Eglwys. Y mae arnryw o weinidogion y! Methodi&tiaid Calfmaidd yn ddi- weddar wedi mynd trosodd i'r, Eglwys, a chryn siaradfod eraill ar y ffordd; ac yn Sassiwn Pwllheli gofynwyd i'r Parch John Williams, Brynsciencvn, ddyweyd gair cyff. redinol ynglyn a'r mater. Ni fyn- nai Mr Williams ddyweyd dim am achos y brawd oedd yn mynd dros-I odd yn awr, eto credai fod angen dyweyd gair cyffredinol i glirio yr awyr. Nid oedd yn beth hollol ddieithr i'r Cyfundeb weld brodyr yn mynd,—fel y buasem ni yn dy- weyd,—o gorlan Ymneilltuaeth. i gorlan Eglwys Loegr. Hwyrach mai o Somin "S i gorlan fuasent hwy (yr Eglwyswyr) yn ei ddywevd.; Galwn ni hwy yn Eglwys, beth bynnag yw eu barn hwy am danom 1, ni. Ynddo ei hun nid oedd dim yn j feius yn hyn. Os bydd brawd yn credu yn onest mai Eglwys Loegr ymhob gwedd arni yw yr agosaf .i'w He, dylem gydnabod eu gonest rwydd, a datgan ein gofid, fel yi gwneir yng nghenadwri Liverpool, am eu bod yn ymadael. Ond os ystyriaethau eraill, sydd yn cyn. nwys adlewyrchiad ar Ymneilltu aeth mewn unrhyw le, ac ar y cyf ucideb yr oedd y brawd yn perthyn iddo, mae yr achos yn newid. Mae yn debyg mai un rheswm mawr dros yr anesmwythyd yma ydyw i amgylchiadau gwasgedig lliaws ein pregethwyr ienainc. Mae dyn yn cael ei wasgu, a daw i gredu yn ara deg nad oes dim yn anheilwng mewn symud fel yma. Rhaid i mi gofio yr amgylchiadau. Yr oedd efe yn siarad a gwr o amaethwr oedd yn y Gymdeithasfa, a dywed ai y gwr hwnnw ei fod, yn ihoi tair puntyr wythnos i was, ac yn faich o'i gael ar y cyflog hwnnw. Ydyw, y mae dyn yn cael tair punt yr wythnos am edrych ar ol dau geffyl, a dwy bunt yr wythnos am edrych ar ol eglwys o ddau gant o aelod- au. Dylai yr eglvin si edrych yn wyneb-y pethau hya. Y rheswm arall a roddir dros" y symudiadau hyn yw fod y rhwystr oedd ar y ffordd, yn codi 6 berthynas yr Eg- lwys a'r Wladwriaeth, wedi ei symud drwy Ddatgysylltiad a Dadwaddoltad. Mae ami i breg- ethwr a lleygwr yn teimlo fod y rheswm yna wedi ei symud. Mae graddau go helaeth o wir yn hyn. Mae Datgysylltiad a Dadwaddol iad erbyn hyn yn ddeddf. Ond un wedd ar y gwahaniaeth rhyngom a'r Eglwys ydyw Datgysylltiad a! Dadwaddohadl Y mae gwedd: arall, ac anodd deall sut y mae y brodyr sydd yn ein gadael i fynd i'ri Eglwys yn dyfod drosti. Nid ydynt1 yn myned ilr V-PIwvs am ei bod vn fwy ysbrydol; nid yw ei hymar v'eddiad yn wynnach Ond y mae;, yna ddau bwynt ag y mae cymaint o wahaniaeth rhwng yr Egiwys a'r Ymneilltuwyr yaddynt ag sydd gyda ehysyiltiad yrglwys a'r WladwriaethUrddau a Sacrc-tm" entau. Meddyliwch am eu barn am urddau. Maest yn credu fod rhyw-rin mewti. urddiad gan un dyn, a rhaid i'r brodyr sydd yn myned drosodd wadu gwirioneddolrwydd eu hordeiniad gennym ni. Rhaid iddynt gydnabod nad oedd yr or- deiniad fu yn Penmount, Pwllheli, pan oedd Dr. Owen Thomas, Dr. Saunders, neu Dr. Hughes ym cym ryd rhan ynddo yn ddim ond ffug, a bod mwy o rin mewn ordeiniad gan un dyn yn yr Eglwys Esgob- aethol., Nid peth difewys yw i ddyn ieuanc ddyweyd peth fel yna. Mae Eglwys Loegr yn cydnabod ordeiniad Eglwys Rhufain, a chredai fod yn anodd i Ymneilltu- wr fyned dros yr anhawster yna. Yr un fath gyda golwg ar y Sac- ramentau. Y farn uchel eglwysig sydd yn Eglwys Loegr, ac y mae y rhai hyn yn aros er fod yr Eglwys wedi ei datgysylltu. Osyw y dyn- ion ieuainc yn newid eu barn ar y pethau hyn,—yn credu mewn ail- enedigaejh, mewn bedydd, ac yn gwadu y pechod gwreiddiol a'r pethau yna, wel gadawer iddynt fynd. Dywedir fod rhai yn mynd er mwyn troi yn yr hyn a elwir yn gylch uchel, ac eraill er mwyn manteision bydol. Pe gwnelai ffermwyr hynny er mwyn cael ffermK-gelwid hwy yn ddisgyblion y torthati. Phaidirgweinidogion fod ar eu gocheliad onide fe ddy- wedir yr un peth am danynt hwy- thau. Credai nad oedd yr un dyn oedd yn Ymneilltuwr egwyddorol yn gallu mynd dros yr anha-v. sterau hyn. ¡
[No title]
— I' » Apel Awstria. Ni chawsom gyHe yr wythnos ddiweddaf i alw sylw at gynhyg- ion heddwch Awstria. Dydd Llun, Medi 16, anfonodd Llywodraeth Awstro-Hungarpidd apel am hedd- weh, dtwy yr hyn y gwabodda I wahanol lywodraethau y Gallu oedd gelynol i anfon cynrychiol- wvr i gyngres gyfrinachol mewn gwlad amhleidiol, fel rhagbaroto ydd i gyngres a gored, ond yn y cyfamser nad ydys i ymyryd a'r gweithrediadau milwrol. Dechreua yr apel trwy ddatgan fod yr hoi! genhedloedd yn'hiraethu am hedd- i wch, end fod anghydwelediadau neilltuol yn eu gvrahanu, ac angen am symud ymaiih y rhai hynny. Datgana hefyd, er i'r ymdrechlonj am heddwch yn Rhagfyr, 1916, droi allan yn fethiant, fod y sefyMfa wedi newid cymaint er yr adeg honno fel nad, yw yn amhosibl bellach trafod telerau heddwch. Y mae'r Llywodraeth Awstro-Huii- garaidd yn gwahoddV Galluoedd gelynol i edrych i mewn a chyf- t newid syniadau pa'r un a fodola amodau ar hyn o bryd sydd yn ei gwneud yn agored i gychwyn traf l odaeth gynnar am heddwch. An. fonwyd y genadwri hefyd i'r Pab, yn ei hysbysu am y camrau a gym- erwyd, gan atolygu am ei gyn orthwy; yr un modd danfonwyd copi hefyd i'r Galluoedd amhleid- gar. ¡ Amodau yr America. I America vw'r gyntaf or Cvng ¡ rheiriaid i anfon ateb swyddogol i II Nodyn Heddwch Awstria. Gwrth yd yr Arlywydd Wilson ef. Anfonodd Ysgrifennydd y Wlad- wriaeth yr ateb a ganlyn o Wash- ington:- Yr wyf wedi cael fy awdurdodi i ddweyd -fod yr hyn a ganlyn yn ateb y Llywodraeth i'r Nodyn Awstria-Huogaraidd, ynglyn a.'r cynnyg i gael cynhadledd an- svvyddogol gyda'r Galluoedd gel- yniaethus: Teimla Llywodraeth yr America nad oes ond un ateb i awgrym y Llywodraeth Ymherodrol Awstria- Hungaraidd. Y mae wedi cael ei ddweyd fwy nag unwaith beth y w,r telerau ag y mae'r America yn barod i ystyried heddwch, ac ni rydd sylw i unrhyw gynnyg am gynhadledd ar fater ag y mae wedi gwneud ei safle a'i hamcan mor glir. Yn dilyn ceir rhaglen heddwch yr Arlywydd, yn ol fel y'i gosod wyd i lawr gerbron y Gyngres. lonawr 1, 1918:- 1. Diplomataeth agored. 2 Rhyddid y mor. 3. Dim rhwystrau masnachol. 4. Lleihau arfau milwrol. 5. Rhyddid i'r bobl, yn cynnwys y Trefedigaethau, i ddewis eu pen- adur eu hun a'u llywodraeth. 6. Gadael tiriogaeth Rwsia, a rhyddid i'r bobl eu hunain i ben- derfynu. 7. Gadael ac adferu Belgium, a'r! rhannau o Ffrainc sydd wedi eu goresgyn. 8. Dychwelwyd Alsace Lorraire, 9. Atdrefnlfr ffiniau Italaidd, ynghyda'r llxnellau cenedlaethol amlwg. 10. Ymreolaeth i drigolion A>,vs tria Hungari. II. Adferu Rumania, Serbia, a Montenegro. Atdrefnm Taleith- iau Balkanaidd, gan roddi agorfa i Serbia i'r mor. 12. Twrci i gael rheolaeth ar Dyrciaid yn unig, Agor y Dardan- elles. 13. Poland annibynnol. 14. Cyngrhair y Genhedloedd Dywed lvlrWllson fod y Cyng rheiriaid yn hollol unfrydol ar y pethau hyn, ac nad ellir eu gwa- hanu mewnbudd na urhanu mewn amcan. c; Yr ydym am sefyll' gyd- a'n giiydd hyd y d wedd," meddai. Yr ydym yn barod i ymladd dros y trefniadau a'r addunedau, ac i barhau i ymladd hyd nes y cyr-I haeddir hwy, am yr unig reswm ein bod yn dymuno cael heddwch par- haol—heddwch nad ellir ei gyx- raedd and drwy ddilyn y rhaglen I hon." r Prydain a'r Ape!. Nid yw Pry da in wedi ateb yn swyddogol eto, ond y mae Ÿ I Gweinidog Tramor—Mr Balfqwr— wedi siarad. Yr oedd yn anherch cwmni o newyddiadurwyr yni LlundaiOj ac er, fel y otywedodd, nad oedd wedi cael cyfle i gi7dym- gynghori a'i gyd-aeiodau yn y Llywodraeth, eto tybiodd yn briodol ymdrin a'r apel bwysig hon. Mae'n wir mai efe yw y Gweinidog Tramor, eto credai y buasai y bobl yn maddeu iddo am siarad a'r ryw fater arall. a bod yn ddistaw ynghylcn hwn nes y caffai gyfle i'w ystyricd mewn cyd-ddeaii; gyda'i frodyr. Beth bynnag, y mae araith -Mr Balfour wedi ei thradd-! odi, a phrawf, yn eglur, wirioriedd yr hyn a ddywed yr apel Awstri- aidd rrhai ofer, os am heddwch, ydyw ilywodraeth wyr luchio geiriau oddiar y iiaill Iwyfan cy hoeddus i'r Hall, ie, a gwaeth nac ofer cblegid tuedd yr oil ydyw chwerwi teimladau, a gwneud heddwch yn anhawddach. Ym mam Mr Balfour nid oes unrhyw obaith yn y cynhygion y geilicj ( cyrrsedd unrhyw heddwch a fydd- ai'n rhywbeth gwell na chad oed- iad. Cyfeiriodd at areithiau Von Payer, dirprwy Ganghellor yr AI maen, a dadleuai fod y rhai hynny yn proft fod y gwahaniaeth rhwng y Galluoedd Canol a'r Cyngrheir- iaid yn rhy fawr i unrayw drafod- aeth ei symud. Ei farn ef oedd mai gwir amcan y cynnyg oedd creu anghydfod ymhlith y Cvng- rheiriaid. Paham nad ellir cyfarfod ? Diau fod y gwahaniaeth cyd- rhyngom a'r Almaen ag Awsttia, ond paham nad ellir cyfarfod i ymdrin a'r gwahaniaeth? Trwy gyfarfod credwn y geliid gwneud y gwahaniaeth yn llai. Fel, y. sylwyd, nid yw geiriau cyhoeddus, y naill weinidog at y llall, oddiar Iwyfannau, Wedi tycio dim—yn wir y maint, credwn, y naill dro ar y Hall wedi ennyn Hid newydd. Y mae y siaradwr cyhoeddus ar Iwy- fan yn cact ei annog gan deimlad- au y rhai sydd o'i gwmpas, ac yn fynych yn dyweyd pethau na buas- ai yn eu dyweyd daa amgylchiadau tawelach a mwy ystyriol. Trwy gael dynion cyfrifol at eu gilyd^, o- gyrraedd rhagfarnau a nwyd, lie y galiant ystyried pwynt ar bwynt yn bwyllog, hyd y gweiwn ni, y mae- ein hun if c-baith am fedru creu- awyrgylck a Wild heddwch buaa yn debygol. Fel y sylwyd eisoes, nid yw yr apel yn gofyn am gad oed- iad, byddai y rhyfel yn mynd rhagddo tra y byddai y cynrychiol- wyr yn ymgynghori; ac yn wyneb- hyn, osyw eu cred yngnghyfiawn- der eu hachos yn un cryf, hwynt- hwy ddylasant fod yn ol nacau y I fath ymgynghoriad. Pe methai y gimhadledcl ni ddioddefai neb oddiwrthi ond y blaid a wrthodentN ymheddychlad cvfiawn a theg. Cynllwyn. Wrth gwrsy peth a ddywedir am yr apel newydd ydyw mai un arall o'r cynilwymon i ranu y Cyngrheir- iaid ydyw. V n ateb i hyn difynwn eiriau pwyljog.Golygydd y Gol- euad" A yw undeb y Cyng- rheiriaid mor wan fel y byddai 1 ystyriaeth i'r cynhygiad ne wydd hwn ei beryglu ? Nid ydym yn tybio, ac ymddengys i ni fod yr hyn a wyddom am gyflwr Awstria-, Hungari, yr anghydfod gwleidydd- el sydd yn bod-yn yr Vmherodfaetk* gymysg honno, y prinder bwyd sydd yn gwasgu mewn adrannau helaeth ohonni a'i haflwyddiant milwrol, yn ddigon o reswm dros- ei Iiawydd am heddwch. Gwydd- ,o[n.i Yrn'Lil-ra wdwr Awstria wneud cynnyg am heddwch y liynedd^ ae i Mr Lloyd George-rn absenoldeb" P, a I mae'n ddyddorol • 3 rhoadi ystvriaeth. briodol iddo, A raid, tyblO fod unrhyw amcan hebiaw dyrniiniad gonest am heddwch dan y cynhyg- iad newydd hwn? Nid ydym yn dywedyd y gellir gwnetsd liedd wc -h- yn awr,-—a chvrneryd popeth i ystynaeth, of own mai gobaith. gwansyddarn hynny—ond y mae'n'' bwysig iawn i ni na cha Ilywodr- aethwyr Awstria na r Almaen ddywedyd wrth .eu pobl eu bod hwy wedi cyrimg heddwch a- ninnau wedi gwithod ystyriaeth
[No title]
Y mae niJermawr o weithwyr ar y Clyde wedi atal gweithio, a'u rheswm dros hyrmy yw fod eu meistri wedi gwrthod y cais am is rif cyflog. o yr wythnos,,
- - - - BWRDD Y GOL. 'I
BWRDD Y GOL. ALLAN 0 DDIFFYG GOFOD.-Rhiw, ger wll-holi Treffynnon; Pontardawe; i Horeb, Manchester; Tregarfcb Open shaw; Gwrecsam.