Gwyliedydd Newydd

RHIW, GER PWLLHELI. I Llawenydd gennym ddeall fod Miss Jennie Owen, Meillionydd, wedi pasio Ar- holiad y Matriculation ynglya ag Arholiad y Central Welsh Board. Bwriada fyned i Ysgol Ganolraddol TQwvn, Meirionydd, i ameanu am ei hysgoloriaeth. I fyny byddo'r nod, medd CYFAILL.

HOREB, CHURCH LANE, MANCHESTER. Cynhaliwyd cyfarfod diolchgarwch am ycynhaeaf, Saboth, Medi laf. Pregethwyd yn y bore gan y Parch John Felix, ac yn yr hwyr gan y Parch J. E. Williams. Y prydnawn cawsom Gantata, Under the Palms," gan eglwys Wesleaidd Saesneg, Ashley Lane, yn cael ei wneud i fyny, gan mwyaf, o bobl ieuainc. Yr oedd y wasan- aeth yn un effeithiol,-y pregethu a'r gwas- anaeth yn dda. Llywyddwyd yng nghyf- arfod y prydnawn gan Mr Edward Francis, mab i un o'n hen fiaenoriaid, sydd wedi mynd at ei wobr ers rhai blynyddoedd bellach. Nos Lun gwerthwyd yr ychydig ffrwythau oedd wedi eu casglu. Bu y cyf- arfod yn llwyddiant hapus. J. E. LISTER. I

TREFFYNNON. I Nos Fawrth, Awst 29, treuliwyd seiat ymadawol a Mrs Morris ar ei hymadawiad i Llanfechain. Bu yn gofofn gref yn eg: lwys Pendref am 18 mlynedd. Deallaf yr a yn ol i fro ei hen gynhefin, dan arwein. iad Rhagluniaeth ebe hi, mae Duw yn nhrefn ei ras a'i ragluniaeth yn bethau byw, real iawn i Mrs Morris. Hyd y sylw- ais ni adnabyddais chwaer yn fwy gwas- tadol gyda'i Harglwydd a'i bethau; ffordd yna yr ymarweddai, gwyr ei chydnabod mae y ffordd yna y'i ceid. Gellid dibynnu arni i fod yn brydlon, ffyddlon, a chyson gyda phob moddion o ras. Byth ni ang- hofir ei gwasanaeth i'r Ysgol Sul. Cyfran- ai at y seiat gyda phrofiad goleuedig, ac yn y cwrdd gweddi byddai ganddi weddi afaelgar, gref, llawn synwyr—hawdd oedd deall ei byd. Am ei buchedd bob dydd, adroddais yn y seiat hon dystiqlaeth gwr diduedd ac amhleidiol, cymydog iddi oedd yn ffurfio ei farn am grefydd a chrerydd- wyr oddiwrth fywyd ymarferol. Dyma y dystiolaeth Since I know Mrs Morris, I have seen a Christian, and Chiistianity becomes a real fact." Heddgeidwad oedd y gwr, ac enwais ef, ae meddwn, dyna i chwi beth anrhaethol well na phe caech sachad o aur, Mrs Morris. Byddai yn ffyddlon yn y cylch swyddog- ol. Nid bob amser y gwelwn yn yr un goleu a hi, ond mae edrych yn ol yn peri i mi gredu mae hi oedd agosaf i'w lie ni fyddai byth yn benboeth na brysiog, nod- weddid hi gan ddoethineb a phwyll. Mae hi ar Blan y Gylchdaith er's blyn- yddau. Gwasanaethai yn ei thro yn eg- lwysi y gylchdaith, trwy fyned ag eraill i'w chanlyn i gynnal cwrdd gweddi. Yma bu o wasanaeth mawr, yn golofn gref, gadawodd ar ei hoi yn ein tref ddylanwad dyrchafol ac iach pwy a wyr na fydd hi fwy fwy felly yn eglwys a chylch Llan fechain. Gedy Treffynnon heb elyn, ond pechod. Ein dymuniad yw am i'w hwyr- ddydd fod yn glir, ac i bob cam o'r daith fod yn fwy o rodio gyda Duw nag erioed. Treffynnon neu Llanfechain, iddi hi byw yw Crist,' a marw, pan y daw marw, i fyw yn ei blaen y byd elw mawr. Ein cofion atoch o Pendre, Mrs Morris, gyda chaviad nad a'n anghof. Eich cywir, D. D. JONES.

I RHEWL. Tra yn gofidio a galaru oherwydd colli ein cyfaill, Mr Peter Morris, ar faes y frwydr yn Ffrainc, yr ydym yn llawenhau gweled ein cyfaill ieuanc Mr T. R. Jenkins wedi cael dod gartref am ychydig seibiant o Balestina bell. Gwelodd Tom frwydro caled, ond daeth yn ddihangol trwyddynt oil. Gwelodd lawer ar WJad yr Addewid, a. bellach bydd y Beibl yn fwy dyddorol iddo nag y bu erioed. Bachgen rhagorel ydyw, ac wedi ennill gyda'r Maes Llafur ami dro yn y Gylchdaith. Siaradwyd geiriau croesawol iddo nos Sul gan yr Ar- olygwr, a thrist iawn iddo ef oedd meddwl na welai ei gyfaill eto ar y ddaear. Nodd- ed yr Arglwydd a fo drosto, a hyderwn y dygir ef yn ddiogel trwy y peryglon i gyd. „ Trodd Petty Officer E. E. Roberts, Cym- mo, yn ei ol, wedi bod adref am dairwylh-1 nos. Yr oeddym yn falch o glywed ei brofiad yn y seiat am y nerth a ddeuai iddo i wynebu temtasiynau trwy gymundeb a Duw.

I LLYTHYRAU Y MILWYR. I Gair o'r Aifft. I (Gan W. GEORGE JONES). Annwyl Mr Jones, Tybiais pan ysgrifennais y tro diweddaf y buaswn yn nes gartref na'r Aifft erbyn hyn. Rhyw symudiad er gwaeth ar un wedd ydoedd gadael Palestina, gydag awelon hyfryd ei bryniau, dyfioedd ad- fywiol ei ffynhonau, a ffrwythau melus ei dyffrynoedd, am yr anialwch crasboeth yma, lie nad oes drtn ond yr annymunol, cyn belled ag mae Natur yn y cwestiwn, ar bob Haw. Nid rhyfedd i'r Israeliaid dru- ain gwyno. Hawddach cydymdeimlo a hwynt wrth sylweddoli eu hanawsterau, a gwelais fwy o arwyddion dylanwad cylchyniadaeth ar ddyn er pan yma nag a wnes erioed o'r blaen. Ni chlywais gym- aint o gwyno a grwgnach er pan yr wyf gyda'r fyddin, a hynny oherwydd unrhyw iaeth y bywyd. Angenrhaid dyn, yn gorfforol a meddyliol, onide, yw amrywiaeth—newydd-deb mewn bywyd, os am fod yn iach, cryf, a siriol. Felly yn ysbrydol. Angenrhaid wastadol dyn ar lwybr dyletswydd yw giveledigaelh os yw yr hunan-goreu i fyned ar gynnydd o ogoniant i ogoniant. Yr rhai sydd a chalon i weithio sydd yn llwyddo-dynion gwresog, brwdfrydig, ac anturiaethus eu hysbryd—dynion yn gwybod beth yw gwerth gwastadol cymdeithas a'r Tad, a chyda'i Fab Ef, lesu Grist. Gweddi yw y line of communication rhwng y galon a Duw—torrwn hwn, a buan y daw digalon- did a marweidd dra i mewn i'r bywya. Calon yn cael ei hadfywio a'i hysbrydoli gan weledigaethau y niynydd all wisgo ei gogoniant tra yn rhodio llwybr dyrus bywyd yn y dyffrvn. Maddeuwch i mi am grwydro. Mae yna ystyr arall ymha un y gallaf ddweyd mai er da y bu y symudiad. Drwy y lie hwn, a elwir Rantara, y daw holl fil- wyr y Palestine Frontier, yn ol a blaen, ac ymhlith cenhedl-oedd eraill, fel y gwydd- och, ceir yma gannoedd o Gymry. Pan y daethum ni yma nid oedd gwasanaeth Oymraeg o gwbl yn y lie, er fod llawer o Gymry yn gweithio yn ddyddiol yn y gwahanol wersylloedd, ac ugeuiiau yn dod trwodd ar eu ffordd i'r line yn wythnosol. Penderfynodd fy nghyfaill Jones, Penegoes, a minnau, symud ymlaen o blaid cael achos Cymraeg yn y lie, a thrwy gyfrwng Cymro selog—Staff Sergt. Hughes, Conwy, cawsom rwyddineb. Hysbysir y gwasan- aeth Cymraeg yn y Rantara Orders yn wythnosol, megis y gwneir gyda'r odfeuon Seisnig gynhelir yn y cylch. Pregethir gennym bob nos Sul, a cheir cyfeillach neu gwrdd gweddi bob nos Fercher. Yr wyth- nos ddiweddaf daeth nifer fawr i lawr o'r line,' a buan y clywodd yr hogia am y gwasanaeth Cymraeg, oblegid llanwyd y Devotional Hut, Y.M.C.A., hyd yrymylon. Son am ganu- yr oedd pob calon yn moli Duw, ac ni theimlais i hi erioed yn hawdd- ach i draethu yr hen hanes am Grist a'i groes. Teimlaf yn ddiolchgar i Dduw am y cyfleustra euraidd hwn o gael cario ymlaen, a'r gwaith wrth fodd fy nghalon. Ac i mi ddweyd y gwir, teimlwn yn amI megis pysgodyn ar dir sych, allan o fy myd, ag ofnwn ar brydiau fy mod yn aberthu yr uwch e^mwyn yr is. Cymaint o amser gwerthfawr dreulir yn ofer yn ami, —rhywbeth i ladd amser, a chan ein bod dan y ddeddf, caeth yw hi arnom, a chyf- yng ein cylch. Brysied y dydd gras- dyddiau rhyddid eto i'n rhan. Hyderaf y caf lwc i aros yma am beth amser. Teim- laf yn fy elfen, ac ni ddaw digalondid yn agos tra bydd gwaith o'r fath i'w gyflawni Bum yn Cairo, prif ddinas yr Aifft, rhyw* fis yn ol. Gwelais ei rhyfeddodau, megis* y Pyramidiaid, y Sphinx, y Citadel Mosque (yr ail fwyaf yn y byd), etc. Dyddorol ac addysgiadol oedd myned drwy'r Amgu- eddfa Aifftaidd. Ymhlith IIa o hen gyrff eneiniedig deuir ar draws eiddo Ramesis, neu Pharoah, gorthrymwr tybiedig cenedl Israel. Aethum dr.vy hen Cairo ar gefn mul, a mawr oedd yr hwyl. Ar fy nhaith deuais ar draws y beddau gleision,' fel y'u gel wir, lie y claddwyd gweddillion y pfoff- wyd Mahomet a'i deulu. Ni phar amser i mi ymhelaethu yn awr. Mae hi yn amser Parade, a rhaid ymlusgo at hwnnw pe yn hanner marw. Ond rhaid tewi-" Taw pia hi, boys." Gwelais liaws o Wesleaid selog yn ddi weddar o Gwynfryn, New Broughton, Conwy, Llandudno, &c.-rhy liosog ydynt i'w henwi. Cofion cynnes at fy nghydnabod o ddar- llenwyr y G.N. Yr Eiddoch yn gywir, WM. GEORSE JONES, I 11 ? ?-

GWRECSAM. Llongyfarchwn Master Emlyn Williams, mab Mr R. Williams, Vernon House, ar ei lwyddiant yn pasio y Junior Exam. y Central Welsh Board gyda dau Distinct- ion. I GOR.

I OPENSHAW, MANCHESTER. Gyda gofid y croniclwn am farwolaeth Pte. W. A. Griffiths. Syrthiodd ar faes y frwydr yn Ffrainc tua diwedd y mis di- weddaf, ag ef ond 25ain mlwydd oed. Ymunodd a'r fyddin yn Chwefror, 1916, a bu mewn cysylltiad a'r Welsh Regiment am dros ddwy flynedd. Yn y cerdyn olaf gafodd ei fam oddiwrtho dywedai wrthi mai gyda'r 23rd London y byddai rhag- llaw. A dyna'r gair olaf a gafodd. Mewn ychydig ddyddiau wedi hynny daeth gair oddiwrth Sister un o'r Casualty Clearing Stations yn dweyd iddo farw o'i glwyfau yn fuan wedi ei dderbyn i mewn i'r ysbyty. Cyn ymuno a'r fyddin yr oedd Willie yn aelod yn Openshaw. Bachgen tawel, di- drwst a diymhongar ydoedd, ac ni phetnas- wn ddwevd ei fod yn gymeriad diamheuol bur. Un o'r disgyblion cudd ydoedd. Hoffai'r encilion, ac anaml y clywid ei lais. Er hynny, teimlwn ya bur sicr ei fod wedi adnabod lesu Grist yn gyfaill a Gwaredwr. Ch with fydd gweled ei le'n wag yn yr eglwys a theimlir hiraeth ar ei of gan ei gyfeillion. Ond er mor ddwys a chywir hiraeth cyfeillion, dwysach lawer hiraeth ei fam, a'i ddau frawd a'i chwaer sy'n galaru ar ei ol. Bydded iddynt glywed llais yr Iesu'n dweyd wrthynt, Myfi yw yr atgyfodiad a'r bywyd, yr hwn sydd yn credu ynof fl., ni wel farwolaeth, eithr efe a aeth trwodd o farwolaeth i fywyd." Gon.

TREGARTH. I Mae Mr a Mrs John R. Jones, Tyddyn Dicwm, wedi derbyn y newydd trist o'r Swyddfa'r Ryfel fod eu mab hynaf, Pte. Richard Jones, wedi syrthio ar faes y frwydr yn Ffrainc, Awst 28. Dyma'r ail fab i'r teulu parchus golli yn y rhyferthwy ofnadwy. Un o blant eglwys Shiloh oedd Richard, a chymerai ddyddordeb anghyffredin yn holl symudiadau yr eglwys, er ei fod ers blynyddau bellack wedi gadael cartref er mwyn ei alwedigaeth. Cyn ei ymuniad a'r Fyddin yr oedd yn aelod selog yn Claughton Road, Birkenhead, a bu yn hynod ffyddlon i'r achos yno. Bellach nid oes gennym ond cysuro ein hunain a'r at gofion am ein hannwyi gyfaiil. Huned mewn hedd hyd ganiad yr utgorn, pryd y bydd y bechgyn annwyl yn cyfodi i ail fyw mewn byd lie nad oes na gelyn na chlwy i'w blino byth. Bydded i'r Duw a fu yn nerth i'r teulu tsallodus yn yr ystorm o'r blaen fod yn nerth iddynt yn yr ystorm yma eto. Nos Sul, Medi 15, traddododd ein parch- us weinidog-y Parch R. J. Parry, bregeth angladdol ar ol ein cyfaill ymadawedig, a siaradodd am y nodweddion oedd yn amlwg yng nghymeriad ein brawd. Chwareuwyd y Dead Mareh yn effeith- iol iawn gan Mr R. D. Pritchard, organydd Shiloh. H. HUGHES, I fV. =■ J 4, 1,.

Y Rhyfel o Ddydd i Ddydd. | Dydd Mawrtti, Medi 24 Yn y Balkans y mae y Bwlgariaid yn parhau i encilio ar hyd yr oil off ryrit Moil- astir-Doiran, a gwneir cynnydd -cyflym gan y Serbiaid. Er dechreu eu hymosodiad y mae'r Serbiaid wedi gwneud cynnydd o ddeugain rnilltir. Maent wedi croesi y Vardar, gan dorri ar draws dwy o brif lin- ellau cymundebol y gelyn. Yn rhanbarth Doiran dilynir y Bwlgariaid gan y Pryd- einiaid a'r Groegiaid. Yn ol y newyddion o Palestina ceir fod ymgyrch y Cadfridog Alienby wedi bron glirio Gwlad Canaan o'r Tyrciaid. I'r gorllewin o'r Iorddonen y mae dros bum mil ar hugain o Dyrciaid wedi eucymeryd yn garcharorion, a 260 o ynnau. Y mae Nablus (Neapolis), neu Sichem (rhwng Ebal a Gerizim) ym meddiant y Prydein- iaid. 1'r dwyrain o'r lorddonen y mae'r Arabiaia wedi torri llinellau cymundeb y Tyrciaid, ac yn fuan bydd iddynt gael eu hunain rhwng dau dan, a'r ffordd o ddi- angfa wedi ei ehau yn eu herbyn. Dydd Mercher Wedi clirio y Tyrciaid o'r tu goillewln i'r Iorddonen, y mae y Cadfridog Alienby yn awr yn estyn ei weithrediadau i'r tu dwyreiniol, a dywedir fod y Tyrciaid yn encilio i gyfeiriad Aman, ar ffordd haearn Hedjaz. Y mae Es Salt wedi ei feddiannu gan y Cydbleidiau, a Maan wedi ei fedd- iannu gan yr Arabiaid. Parhau i gynyddu y mae rhif y carcharorion Tyrcaidd. Ar draethell Syria y mae tref enwog Acra wedi ei meddiaunu, hefyd porthladd Haiffa. Parha y Bwlgariaid i gilio yn ol ar hyd y ffrynt o Monastir i'r dwyrain o Lyn Doiran. Mae'r Serbiaid a'r Ffrancod wedi gwneud cynnydd cyflym ar y llinell sydd yn ymestyn o Monastir i Veles, a gyrrir y gelyn yn ol gyda phrysurdeb neilltuol i Albania. Y mae y Ffrancod wedi medd- iannu,4"rilep, ac wedi cael yno ystorfeydd milwrol helaeth. Gwnaed ymosodiad llwyddiannus gan y Piydeiniaid yng nghymydogaeth St. Quentin, ar ffrynt o bedair milltir i'r deheu o Aber Omignon. Dydd Iau Y mae'r newyddion ddaw i law am fudd- ugoliaeth y Cadfridog Alienby yn Pales- tina yn fwy calonogol bob dydd. Chwydd- odd y carcharorion erbyn hyn i ddeugain mil, a'r nifer o ynnau gymerwyd oddiar y gelyn yn 265. Parhau i encilio y mae'r Bwlgariaid, ac y mae llinell y Vardar am 55 milltir tua'r gogledd yn glir bellach. Collwyd o longau yn ystod y mis di- weddaf 176,401 tunell Prydeinig, a 151,275 tunell perthynolji'r Cyngrheiriaid algw led- ydd amhleidiol, Dydd Gwener. Y mae y Ffrancod a'r Americaniaid, ddoe, wedi gwneud ymosodiad newydd ar linell yn ymestyn o Champagne i'r Meuse. I'r de i'r Argonne, meddiannodd blaen- filwyr y Cadfridog Pershing tua 12 o ben- trefi gan ennill tua 7 milltir o dir i gyfeir- iad ochr orllewinol y Meuse; cymercdd hefyd tua 5,000 o garcharorion. Ar ochr Champagne yr oedd ennill y Ffrancod, o dan y Cadfridog Gourand, yn Hai. Yr oedd holl ffrynt yr ymosodiad yn mesur tua 4 milltir. Y mae galluoedd y Cadfridog Alienby yn Palestina, yn awr wedi meddiannu ochrau gorllewinol a deheuol Llyn Tiber ias; ac ar ochr ddwyreiniol yr Iorddonen y maent yn dal Aman. j'r gogledd a'r de o Aman ceit corffluoedd o Dyrciaid ar rheilffordd Hedjaz y maent mewn lie cyf- yng yn ogymaint a'u bod cydrhwng corff- luoedd o filwyr Prydeinig ac Arabiaid. Dydd Sadwrn. Adroddir fod y Prydeiniaid, ddoe, wedi gwneud ymosodiad newydd i'r de i'r afon Sensee, ac ar ffrynt o tua deuddeg milltir, cydrhwng Sanchy-Lestre, a Gouzeacourt. Dywedir iddynt fynd yrnlaen dair milltir, a'u bod yn awr o fewn tair milltir i Cam- brai. Cymerasant tua 5,000 o Germaniaid yn garcharorion, ynghyd a nifer o ynnau Y mae yr ymosodiad Ffrengig ac Ameri canaidd yn parhau. Y mae nifer y carch- arorion a gymerwyd er pan y dechreuodd yr ymosodiad yn rhifo tua 15,000. Y mae Bwlgaria yn gofyn am gad oed- iad er mwyn ystyried. amodau heddwch. Y mae yr apel wedi ei danfon at yr holl Gyngrheiriaid. Y mae yr ymladd hyd yma yn parhau. a'r Bwlgariaid yn parhau i encilio. Y mae y Prydeiniaid wedi meddiannu Strumnitza, ac rnewn cyd- ddeall a'r Groegiaid y maent yn bygwth y rheilffordd cydrhwng Drania a Sofia, prifddinas Bwlgaria. Dydd Llun. Dechreuodd y Prydeiniaid ymosodiad newydd arall yn Ffrainc. Darfu i filwyr adrannau y 6ed a'r 17eg wneuthur ymos- odiad cydrhwng Flesquieres Ridge ac uch- elderau Bourlon. Aeth adran gyntaf y Canadiaid heibio Havrincourt, a chyr- haeddiasant ffordd Douai-Cambria erbyn y nos. Cymerwyd drosodd i ddeng mil o garcharorion, a rhagor na 200 o ynnau. Yn ol adroddiad Belgiaidd, gwnaethant hwy ac ail fyddin y Prydeiniaid ymosod- iad yn Flandters. y ■ Mae'r Prydeiniaid yn cau am Cambrai Cyfanrif y carcharorion Almaenaidd yn Ffrainc a Flandets yn ystod y tri diwrnod diweddaf yw 30,000. Mae byddinoedd gelynol yn yr Argonne wedi eu cae rhwng dwy fyddin ymosodol. RhaicJ fydd iddynt, felly, adael eu salle* oedd rhwng yr afonydd Aisne a'r Aire. Mae'r Serbiaid yn parhau i fyned ymlaen yn eu hvmdaith fuddugoliaethus. Cymer- asant Veles, ac maent a'u gwyneb ar Uskub.