Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Y GOLOFN AMAETHYDDOL
Y GOLOFN AMAETHYDDOL Y Gweithiwr Amaethyddol. Mae llith eich gohebydd, Aronfa Griffiths, yr wythnos ddiweddaf yn dar lien fel pennod o'r "Arabian Nights." Yn sicr, y mae efe wedi tynnu ei fwa hir i'r eithafion pellaf. Os bu pethau fel y nodir ganddo, y mae y pethau hynny yw mhlith y pethau a fu er's llawer blwyddyn bellach. Nis gwn beth yw sefyllfa y gweithwyr amaethyddol ar hyd a lied y wlad, ond, yn sicr, rhaid iddo fynd y tuallan i Hiroedd y Deheu- dir, cyn y ca gysgod o sail i'r hyn a ysgrifenodd. Cefais i fy magu mewn amaethdy, fel yntau, ac ni welais ddim yn debyg i'r sefyllfa a nodir ganddo. Ym Morganwg a Mynwy, y gwas yw y meistr er's blynyddoedd. Os na cha agos bobpeth a ddymuna, mae yn ei gwadnu hi i'r pwll glo; a chan fod y gweithwyr amaethyddol wedi myned yn Jorin, rhaid eu trafod fel un o'r teulu. Yr wyf yn ddigon cyfarwydd o sefyllfa gweithwyr amaethyddol yn yr ardal hon, a gallaf fynd ar fy llw na wneir un gwahaniaeth rhwng y gweision a'r teulu yn gyffredinol, cyn belled ag y mae lluniaeth a chysuron yn y cwestiwn. Dywed eich gohebydd nad yw yr ym- borth a roddir i'r gweision yn ddim amgen na chwawl cig moch, a hwnnw weithiau yn gawl ail-dwym." Mae yn amheus i mi a oes y fath beth a "chawl cig moch" yn cael ei wneud yn un man yn Morganwg a Mynwy heddyw. Ni welais i y cawl hwnnw ar un bwrdd amaethdy erioed, a thebyg fy mod wedi ciniawa gyda chymaint o weision a nemawr neb. Ond a chymeryd yn ganiataol mai nid breuddwydio yr oedd eich goheb ydd, a bod y gweision yn byw ar "gawl cig moch," onid yw y ffaith fod y bech- gyn hynny yn fwy iachus, ac yn gryf- ach nag un dosparth arall o weithwyr, yn profi nad ydyw yn ddrwg i gyd? Rhoddwch was fferm ochr yn ochr a glowr sydd yn byw ar fwyd ffrimpan a llestri alcan, ac fe wel y dallaf nad yw yr olaf ond megys edlych i'w gymharu ag ef. Gall y gwas fferm, serch ei fod yn byw haner ei amser ar "gawl cig moch," daflu y glowr llipa dros ei ysgwydd a'i holl lestri moethau gydag ,ef. Nid y bwyd sydd yn cael ei ddarparu yn ol y dull diweddaraf sydd yn gwneud corff iach a chryf. Mae y glowr sydd yn gftrfod byw yng nghanol y tawch a'r llwch yn colli ei archwaeth, fel y rhaid cael pob math o gawdel i wneud ei fwyd yn flasus. Ond wedi y cwhl, nid yw ei wedd ond esgusawd gwael dros fodol- aeth yh ymyl y gweithiwr amaethyddol. Nid wyf am honni fod y cyflogau yr hyn y dylent fod, yn neillduol mewn rhannau o Loegr. Ond ni gymerwn ffigyrau eich gohebydd Deuddeg swllt yr wythnos a'i fwyd a'i letty." Neu ynte ddeunaw swllt yr wythnos, a thalu am ei fwyd a'i letty ei hun." Hoffwn wybod pa un ai y cyntaf neu yr olaf sydd fwyaf ffodus. Mae'r Cwm- niau Yswirol sydd yn myn'd yn atebol o dan ofynion y Workmen's Liability Act yn hawlio deg swllt yr wythnos fel gwerth bwyd a Hetty, er nad ydynt yn ymgymeryd a thalu mwy nag hanner y cyflogau. Faint o wragedd Morganwg yma fyddai yn foddlon cadw Uettywr am wyth swllt yr wythnos 1 Ofnaf na chelai neb gymaint a "chawl cig moch" a "gwely gwellt" am y pris hwnnw. Mae gennyf- weithiwr ar hyn o bryd nad yw yn cysgu yn yr Hendre ac mae yn gorfod talu pedwar swllt yr wythnos am ddim ond lie i gysgu, a thwymo ei drwyn cyn myn'd i'r gwely. Nid yw yn bosibl cael gweithiwr a fedr droi ei law at bob gwaith ar y fferm am lai na pymtheg swllt yr wythnos, a'i fwyd a'i letty. Dyna gys- tal a deg swllt ar ugain yr wythnos mewn pwll glo, neu ryw waith trall. Nid oes stop waggons, cwymp ar y Soi-dd, sefyll allan, na thai y Feder- ation yn degymu dim ar gyflog y gweith-  amaethyddol. Os ydyw yn ennill lai na rhai gweithwyr eraill, mae y temtasiynau i wario ei art an yn llai hefyd. Gwn am weithwyr amaethydd- ol. yn fy ymyl, sydd wedi bod gyda'u meistri presenol dros ugain mlynedd, a gall mwy nag un o honynt roi ei law ar bum cant o bunnau. Nid yw ffeithiau fel hyn yn siarad yn isel iawn am sefyllfa y gweithiwr amaethyddol. Y gwir am dano yw, mae sefvllfa y gweithiwr amaethyddol ym Morganwg a Mynwy y fath y gall unrhyw weith- iwr eiddigeddu am dani. Fel y nodais, nis gwn beth yw sefyllfa pethau vn Siroedd eraill y wlad. A gadael y "cawl cig moch" yn ddi- sylw, mae eich gohebydd ar gyfeiliorn gwyllt yng nghylch y prydiau bwyd. Nid oes un gwas fferm ym Morganwg yn bwyta ei frecwast am chwech o'r gloch yn y boreu, ac nid "hanner pryd" a geir rhwng ciniaw a swpper. Dyma y drefn, mor agos ag y gellir. Brecwast am wyth, ciniaw am ddeuddeg, te am bedwar, a swpper am wyth. Yn yr haf, pan fydd y frecwast weithiau yn foreu- ach nag arfer, ceir lunch rhyngddi a ,chiniaw. Mae achwyn ar y bwvd wedi hen fyned allan o arfer yn y wlad lie yr wyf fi. yn byw. Mae nob ffermwr yn parchu ei weithiwr, os bydd yn werth ei barchu. Ond mae y ffermwr druan, yn goiffod cadw rhai na chelent ddiwr- nod o waith mewn un man arall. Nid yw y ffermwvr hanner cynddrwg dynion ag y dywed eich gohebydd eu bod; ond addefaf y gallent dalu gwell Un a wnant, pe gellid Cael y tir am ei werth P?a"??;-??- ? ?-th. aethu o PhiliJ^v' r/ r'tthh'^lffa a™wyv, a phol> math 0  ,1 a1 nW}T. a phoh  yn barod i'w ysglvf- ?ethu of?i?? ?? ''? y?- os y beidai-6™ yn am ostyngiad'yn:f?re??"' -?? ?? ostyngiad yn ei ardrech D ?eudeuhar?m?-  eS ac yn mynd i ffermu er mwyn hobby, ac nid er mwyn bywiolaeth, yw y giwdawd sydd yn dinystrio sefyllfa amaethwyr yn Neheudir Cymru. Dyn- ion wedi gwneud eu harian ar gefn gweithwyr eiu glofeydd, hefyd, sydd yn prynu y tiroedd gan rai o'n Prif Ar- lwyddi, ac yn dyblu yr ardreth i gael Hog ar eu harian. Mae maes eang o flaen y Canghellor yn y cyTeiriad hwn. Cynorthwyed eich gohebydd ei achos, ac nid enllibo ffermwyr y wlad. I ■
IGwahannod Llyfroniaeth y…
I Gwahannod Llyfroniaeth y Darian." i I GAN "WYDDONWY. Dymunwn hysbysu'r darllenwyr- yn mhob cwr o'r wlad-y gallant gael unrhyw lyfr neu gylchgrawn y sylwir arno yn y golofn hon drwy unrhyw ddosbarthwr o'r "Darian." Rhodder yr archeb i'r dosbarthwr lleol; a phan gyrhaedda'r archeb yma mynwn ninau weld ei fod yn cael telerau ar- ferol. Cyfeirier Gwyddonwy Evans, "Darian" Bookroom, Aberdar. I
[No title]
D.P.—Gyda'r telerau a nodwch nid I oes neb yn cael y trydydd copi ar ddeg. Deuddeg yn umg sydd i'r dwsin, ac o'm rhan fy hun buasai yn well genyf ei gweld yn gyffredinol felly. Cyfan- symiwch bob colofn, a mynwch weld eich bod chwi yn cael y bedwaredd ran—bob tro. Ni fydd gwneud hyn unwaith yn awr ac eilwaith o fawr gwerth i chwi: rhaid ei wneud yn gyson. Os yw hyny yn afrwydd yn awr, fe ddaw yn fuan, gydag ychydig o ymarferiad, yn ddigon blasus a nat- uriol i chwi. Dylai gwneud hyn osod sylltau lawer yn eich poced bob wyth- j nos,—a pheth sydd yn fwy blasus na hyny? O.K.—Mae yna amryw yn nghymdogaeth Port Talbot a Chwm- afon, fel chwithau, yn awyddus am yr un peth. Fe wneir symudiad yn awr cyn hir: buasai hyn wedi ei wneud onibai am brysurdeb sydd i chwi a minnau yn gydfynedol a'r Nadolig a'r Calan. Edrychwch allan yn y golofn hon am yr hysbysiad. Daw, fe ddaw Maesteg iddi hefyd. S.M.C.F.—A similar question to yours was answered last week. You j can only blame vOllfself for that state of things. Amalgamate—three or four of you for a start, and you will have every guidance and encourage- ment in my power to give you; but it is conditional on you linking up with your comrades. Drop doubting, bury jealousy, count the blessings. J.E.—Diolch am eich dvmuniadau da i'r "Darlan" newydd. Pan nesaf yn Mhontypridd galwaf i'ch gweld. Rhowch wybod i mi beth sydd genych ar law, ac vna awn ati o ddifrif. Tawelan.—Yr wyf newydd dderbyn lIythyr oddiwrth y prif oruchwyliwr yn dweud mai dim ond un sydd yn gofyn am dano, ac mai dyna'r rheswm nad yw yr enw ar y "sheet" bob wythnos. Y r unig beth yn awr i'w: wneud yw ysgrifenu'r enw ar y miscellaneous order sheet bob wvth- nos. Os byddwch chwi'n ffyddlon, gwnaf finau a allaf, a rhyngom fe gawn yr hyn a geisiwch. Mae'n rhwym o ddod. j Os carai un o ddosbarthwyr v Darian sydd hyd yn hyn heb weled copi o'r n-iisolvn ne\v,dd-" The Welsh Outlook" (3d. monthly), er I mwyn ei ddangos i gwsmeriaid a chael derbvnwyr iddo. Mae ychydig ar law yma, a gellir eu cael, hyd y paront, am y Uythyrdoll yn unig, neu heb hyny os mewn cysylltiad wyth- nosol a. mi yn gwaith Fcdcrashwn y Newyddiadurwyr. Mae y rhifyn cyn- taf hwn yn arwyddo fod yna boblog- nvydd o'i flaen; ac am hyny dylai pob un ddal ar v fantais o wneud cvmaint ag a allo gyda'r rhifyn hwn, a cheisio cael gan bob derbynydd archeb am y rhifynau dyfodol. Peidiwch gadael i'r cwsmer eich adgolio chwi am yr archeb ewch chwi ar ei ol ef. Mae "order forms pwrpasol at hyn i'w I cael, a gellir cael faint a fyner ond anfon am danvnt. Os oes rhyw newyddiadurwr neu ddosbarthwr o'r "Darian" sydd yu byw mewn cylch lie y mae argoel am wneud llenyddiaeth ddwyrodynol yn boblogaidd, yr wyf yn awr mewn ffordd i allu anfon copi rhad iddo bob wythnos mewn ad-daliad am ddangos y "poster." Anfoner pob cais yma, a'r cyntaf yn y felin gaiff falu. i Dywedais yn y llythyr cyntrf fod yn fy mwriad i wneud y golofn hon yn erth ceiniog, beth bynag, i ddos- barthwvr a newyddiaduron. Mae pob argoelion yn awr yn mynd i ddangos y bydd yn werth mwy na hynny. Y rhai mwyaf llygad-agored ac effro gant y breintiau sydd yn awr yn cael eu cynyg vn ddiwahan. i « "Hunler i gall haner gair." n Chwefror bydd Mr Gibson Bowles yn dwvn allan chwarterolyn dan yr enw "The Candid Quarterly Review," yn ymwneud a, materion j (\\ hoeddus—yn boliticaidd, yn wydd- onol, yn gymdeithasol, ac vn llenydd- ol. Mae enw da Mr Gibson Bowles yn gwarantu y bydd yn gyhoeddiad campus, rhagorol, uwchraddol; ond y II mae ei bris yn waharddadwy i werin (ymru,is. net. Eto i gyd, mewn llawer i ardal, gall dosbarthwyr y "Darian," wrth ddal blaen y d6n, I t(ael derbyniwr i lyfrau o fath hyn, yn He eu gadael i fynd "ir mor i gvd— hyny yw, i siopau'r cyfanwerthwyr.
I "Ceninen" Ionawr. I
I "Ceninen" Ionawr. I Dyma ein Cylchgrawn Cenedlaethol wedi ein cyrhaedd yn brydlon eleni eto. Dyma y Geninen yn cychwyn ar ei deuddegfed mlwydd-ar-ugain. Nid yw ond megys doe genyf pan ddarllenwn y rhifyn cyntaf. Yr wyf yn meddwl fod genyf gywydd yn y rhifyn hwnnw. Pan ymddangosodd y rhifyn cyntaf yr oedd rhai yn barod i frudio mai byrhoedlog fuasai y Cylchgrawn, am fod y Cy- hoeddwr a'r Golygydd yn anturio ei fodoliaeth heb gysgod aden enwad na phlaid. Wedi y blynyddau meithion mae y cyhoeddiad mor fyw ag erioed, a'r Golygydd a'i ffydd yn gref yng ngwladgarweh llenyddol ei genedl. Mae y Gol. wedi llwyddo yn y gwaith, I a phan ystyriwn ei fod wedi gweithio mor ddygn am gynifer o flynyddoedd, mae braidd yn rhyfedd fod ganddo goppa ar ei ysgwyddau, heb son am do o un Iliw arno. Ond rhaid gadael ys- malio, a cheisio son tipyn am gyn- wysiad y rhifyn sydd ar y bwrdd. Rhoddir y lie blaenaf i ysgrif o eiddo Mr. W. Llewelyn Williams, A.S., ar Bwnc y Tir yne; Nehymru. Ysgrif ragorol yw hon, fel y gallesid disgwyl oddiwrth un wedi ei fagu mewn gwlad amaethyddol. Nid siarad nac ysgrifenu o dan ei fysedd a wna yr Aelod anrhydeddus. Dengys ei erthygl ei fod mor gyfarwydd a phwnc y Tir ag ydyw o unrhyw bwnc cyfreithiol. Nid ysgrif i amaethwyr yn unig yw hon o'i eiddo. Mae yn cyffwrdd a phob dos- parth, oherwydd mae pwnc y tir yn agos i bawb. Nis gellir gwasgu ar wddf y ffermwr heb wasgu ar wddf pob un arall fu anuniongyrchol. Mae y Cnaghellor wedi codi y pwnc i'r gwynt yn ddiweddar, a dod a'i syniadau ef yn nes atom wna Llewelyn Williams yn ei erthygl. Bu Dirprwyaeth Freninol yn casglu tystiolaethau ar y pwnc ugain mlynedd yn ol, ond darfyddodd yr oil mewn mwg. Cwestiwn sydd wrth wraidd pob cwestiwn arall yng Nghymru yw pwnc y Tir, ac yn ei ysgrif mae ein cydwladwr yn rhoi trem eglur ini ar y sefyllfa. Rhydd yr awdwr drem ar ardal Llanymddyfri yn ystod y 60ain mlynedd diweddaf, a dengys sut mae y trigolion wedi lleihau yno, er fod yr ardal o hyd yr un faintioli a chynt. Yn 1841. Pan oedd y boblogaeth wledig yn y man uehaf drwy'r Deyrnas, cefais fod poblogaeth ardal Llanymddyfri yn 14,000. Yn 1901. Yr oedd wedi syrthio i 7,OOO-i'r I hanner! Gwaeth na hyn, nid oes go- baith tra'r erys pethau fel y maent i ychwanegu at y boblogaeth. oherwydd nid oes tai erbyn hyn i ragor o bobl i fyw yno. Yn ystod y triugain mlynedd lleihaodd nifer y tai annedd yn yr ar- dal yn agos i'r hanner. Cofier ar yr un pryd fod nifer y ffermdai, a nifer y ffermwyr, yn aros rywbeth fel yr oeddynt yn 1841. Beth, ynte, sydd wedi digwydd yn ardal Llanymddyfri ac ardaloedd eraill o'i bath? Gwyr y cyfarwydd yn dda beth ddigwyddodd. Ni cheir ynu yn awr nemawr i of na saer coed na saer maen na gwehydd na chylchwr na phannwr na lliw-wr na thowr na gwaddotwr na garddwr. Mae gogon- iant y fedel wenith wedi diflanu. Mae'r cynhauaf yn dod yn ei bryd, ond mae'r medelwyr yn brin, ac yn lie Tomos y Gweithiwr a Wil y Waginer. ac eraill o Gymry iach, cryfion, ceir I crwt o Sais," barbed wire, a ma- chine." Yn lie Marged y laethwraig. a Mari a Malen i'w chynorthwyo, ceir dieithriaid i odro, a danfonir y llaeth mewn celwrn tin i Abertawe neu Gaer- dydd." Dyna i chwi enghraifft o'r modd mae y bargyfreithiwr gwladgar yn trafod pwnc y Tir. Mae yr ysgrif hon yn unig yn werth swllt i gybydd. I ba le yr ai di?" Dyna destyn Mafonwy. Mae y bardd o Solfa wedi amgylchvnu y byd a'r Eglwys yn ei ysgrif, ac wedi llwyddo i godi tamaid blasus o bob man y rhoddodd ei droed arno. Cyfeiria at lawer iawn o sefyllfaoedd, gan ddangos eu bod yn symud i rywle, ac mae yn gofyn i'r oll-I ba le yr ai di '? Cyr- haedda lawer ergyd llawchwith—ac mae y rhai hynny yn taro yn dost, medd y sawl sydd wedi eu derbyn. Daw ar draws yr Eisteddfod a'r Orsedd. Dywed fod yr Orsedd yn llai barddonol I nag y bu. Ceir ynddi anerchiadau rhyddiaethol, poenus o hir; ond ad- gofir y bardd i fod yn fyrr 11 yn fyrr." 0 bosibl, mae eisiau y cynghor ar y bardd, ond mae mwy o eisiau o lawer ar yr areithiwr hirwyntog. A ddiorseddir y Bardd? Anghofir mai Gorsedd y Beirdd ydyw hi ? Os felly—I ble yr ai di ? Ie, dyna berygl yr Orsedd —colli ei Bardd a'i Chymreigrwydd, fel nas gellir ei hadnabod fel Cymraes o'r cynfyd yng ngwyneb haul, llygad goleuni." Dywedwyd lawer tro na ddylai neb siarad Saesneg o fewn ei chylch. Os na all dyn siarad Cymraeg, bydded ddistaw hyd nes y dysga ei siarad. Gwell genym ei ddistawrwydd na'i Saesneg. Dysged y Bardd fod "yn fyrr mae hynny yn anrhyddeddus- ach na bod yr Archdderwydd yn ceisio ganddo yng ngwydd y miloedd. Dar- llennid englyn ac nid rhes o bennillion. Mae yr englyn yn Gyinro trwyadl, a'r mwyaf poblogaidd o'r "pedwar-ar- hugain. Dyna gip ar ddull byw a doniol y Bardd o Solfa wrth geisio dyfalu ar "I ba le yr ai di?" Dyma werth swllt arall sydd yn rhifyn Ionawr. Beth yw Telyneg yw testyn Wil If an. Gwaith anhawdd yw gwybod beth mae y Bardd Coronog yn geisio ei ddweyd yn ami yn ei ysgrif. Rhyw gellweirio a'i destyn y mae gan gyrhaedd hergwd i'r drefn hon a'r drefn arall; ac mae ambell delynegwr yn cael teimlo ei bump" o dan ei asen fach, yn neillduol y telynegwr sydd wedi enwogi ei hun gyda llythyr- enau penigol. Dywed beth i'w ochel mewn telyneg yn lied dda, ond nid yw yn eglur wrth geisio dweyd beth a ddylai fod ynddi. Ond dyry awgrym nad ydyw am osod y ffiniau i lawr. Ffordd rwydd ddigon i ddyn osgoi rhoi ei droed ynddi." Mae yn yr erthygl lawer o ddoniolwch a chyfrwys- dra. Ond bydd telynegwyr y dyfodol yn yr un dyryswch eto-wedi ei darllen. Ond rhaid i mi frysio ym mlaen heb fanylu ar y gweddill o'r gynfau sydd vn gheninen" Ionawr. v Dyma benawdau I rhai o honynt:—" Yr Eglwys a Phynei- au Cymdeithasol," gan T. E. Nicholas. Gwyr y darllennydd beth yw ergyd y bardd o'r Glais. Yn siop y tan a'r gwreichion y mae ei athrylith ef yn yxnddigrifo. Sosialaeth yw ei fara a chaws; os nad ei fara a'i ymenyn hefyd. Nid oes gan neb ddim i'w ddweyd yn erbyn ei athrawiaethau, ond mae arnaf ofn mai llais yn yr anial- wch a fydd ei eiddo ef tra y bydd byw. Pwnio pen yn erbyn y pared sydd orchwyl digon diflas, serch fod gwir- ionedd yn ami yn galw am hynny. Am fy ysgrif i- "Perthynas Dysgeidiaeth ddiweddar 1 a'r Telynegion Cymreig," I rhaid i mi achwyn ar y Gol. am ddef- nyddio ei siswrn at ei phig. Ni adaw- odd i mi ddweyd mai ar ei gais ef y cyfansoddais hi, ac iddo roi awgrym neu ddau i mi beth oeddwn i'w ysgrifennu. Ni ddywedodd yn eglur am i mi "godi storm," ond gwyddai fy mod yn hoffi trybestod felly. Ond os medraf godi storm o hyn i ben chwe mis, gwn na fydd neb yn fwy llawen na'r Gol.L byddaf finnau byw. "Cymru Grefyddol a'r wybodaeth newydd yw testyn "Arthur Bach," Gallasai osod ei enw priodol wrth ei ysgrif yn ddigon da. Mae wedi ys- grifennu calon y gwirionedd, yn fyrr ac i h'<lrrnHR- Ar Adenydd Hiraeth. II Dyna bennawd ysgrif Sarnicol. Rhyddiaeth farddonol yw hon trwyddi. Ei hen lanerchau a'i hen gyfeillion yng Ngheredigion sydd yn cyffroi hir- aeth y bardd. Gwlad flasus i mi fu darllen ei fyfyrion. Nis gwn am neb a fedr ysgrifennu mor fyw a Sarnicol. Doniol a diddorol yw- Hunan-Gofiant Hywel Tudur. II Cawn ganddo amryw ddolenni yn ei hanes na wybu nemawr yn y ran yma o'r wlad am danynt. Mae Hywel Tudur yn un o hynafiaid barddol y wlad bell- ach. Yr wyf yn ei gofio yn ennill ar bennillion Telyn yn un o Eisteddfodau y Gordofigion dros bymtheg mlynedd- ar-ugain yn ol. Efe grynhodd ac a olygodd weithiau barddonol Eben Fardd yn ddeg o rifynau swllt yr un. Lied debyg y buasent heb eu cyhoeddi hyd yn hyn onibae am ddiwydrwydd gwladgar Hywel Tudur. Mae R. J. Jones, M.A. I vn parhiiu i roi tameidiau o hanes ei fywyd. Yn gysylltiedig a hynny rhydd lawer llygedyn o oleuni ar hen bethau fit yn cyffroi y wlad pan oedd llawer o honom yn llanciau. Ychydig sydd yn gwybod a llai yn cydnabod beth yw ein dyled i'r hen athraw o'r "Hen Dy Cwrdd." Un o ddynion y genedl yw efe, er ei fod yn perthyn i'r enwad llei- af ei rif yng Nghymru. Ceir yng "Ngheninen Ionawr am- ryw o ysgrifau heblaw y rhai a enwyd, ond nid oes hamdden i sylwi arnynt yn awr. Mae rhai o'r "Gweddillion Llen- yddol yn ddyddorol dros ben. (Acghofiais ysgrifennu diddorol). Nid yw yr ysgrifenydd yn dweyd yr un peth a'r Proffeswr J. Morris Jones am v llineU- "Y Ddraig Goch ddyry gychwyn." Clywais yr Athro yn dweyd mai un o feirdd Cwm Nedd oedd ei hawdwr, ac mai Y Draig Coch dyrr y cychwyn oedd hi yn wreiddiol. Mae y ddau yn cytuno mai i darw y cyfansoddwyd hwy. Felly mae sail gref gan y Pro- i ffeswr i'w dybiaeth, er mai gwaith an- hawdd fydd cyfnewid y llinell bellach. Dylai y Geninen bresenol fynd" fel tan mewn eithin, ac ni j ddylai yr un cybydd llenyddol fod heb ei phwrcasu. ]
Advertising
S A R Z IN E" BLOOD MIXTURE. Croen lach a Gwaed Pur. Dyna yr hyn y mae y "Sarzine Blood Mixture" yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn honi gwella pob peth, fel yr Yankee Patent Medicines; ond os blinir chwi gan groen afiach, ysfa, pimples, toriad allan, scurvy, doluriau, pen- ddynod, &c., yn tarddu o waed drwg ac I ammhur. mynwch Jbotelaid o "Sarzine Blood Mixture." gan y Druggist nesaf I atoch, 1/14 a 2/9 y botel, neu gyda 3c. at v cludiad yn chwanegol, oddi wrth y I Perchenog, HUGH DAVIES, ChemiEt, Machynlleth. I GWAED! GWAED! GWAED! MAE IECHYD A BYWYD YN DIBYNU AR WAED PUR CRYF. IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mae "Hughes's Blood Pills" yn hynort effeithiol at Creu Cwaed Newydd, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar holl Organau y Corff, drwy hyny yn laohsu Dolur Pen, Diftyg Traul, Biliousness, W?r? ?\\ ? Afu Odrwg, '?'  ?. S Tarddlantau a' y Cnawd, YZfJMAfINHH ,n (I Jl Cornwydon, tTTw}\F?f < Scurvy, PHM m\a i vf Fits, Nerv- ??J?J??\'? W IIII ousnesa, ?????ly??J?f?t c w y n t C??M?n ?lE????""?? (riou Cyrnal- wst), Poen Cefn, Lum- bag, Corff au yr Aren- — au, Iselder Y s p r y d, 8 u r n I y Gsss&qJggBBr Cylla. BENYWOD! At Anhwylderau tueddol i bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae Hughes's Blood Pills 11 yn nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pills hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwch weled y Trade Mark, sef llun Calon fel hyn- m  ?t?  pr ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. A r werth gan bob Chemist a Store* am 1/1*, 2/9, 4/6. Neu danfonwoh ei Gwerth mewn Stamps neu P.O. at y Perchenog- JACOB HUGHES. MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L.D.S Penarth, Cardiff. Williams& Go., Supply Stores, Aberdare, Hold a Large Stock of Barley Meal, Maize, White Oats, Bran, Sharps, Indian Meal, &c., &c. Which we are clearing at Greatly Reduced Prices Supply Stores, I 2 Cardiff St., I Aberdare. Ithrofs Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MHRIFYSGOL CYMRU). I Prif athraw—T. F. ROBERTS- M.A., LL.D. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadatt ?rifysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethan (rbal 0 lonynt yn gyfyngedig i Gymrv) y flwyddyn ion. Am faoyliou pellacb, ymofyner a— J. H. DAVIES, M.A., [Cofrestrydd. Pregeth "Wil Bryan." Yn gyntat, y gwrtbddrych a nodir-I 'Davies's Cougb Mixture." Yn ail, y ddyledjawydd a gymmbellir Ei gymmeryd a'i reoom- mendio." Yn drydydd, y wobr a addewir- Rbyddhid oddi wrth Beswch ao Anwyd." DAVIES'SICOUGH MIXTURE, at Beaweh, Anwyd. DAVIES'S COUGH MIXTURE, at Asthma, Crygni. DAVIES'S COUGH MIXTURE, at Pis, Bronchitis. DAVIES'S COUGH MIXTURE, at Influenza. Nid rhaid i DAVIES'S COUGH MIXTURE wrih ganmoliaetb—y mae wedi bod 0 flaen y oyhoedd er's blynyddoedd ac y mae y per- chenog, drwy dranl a llafur di-ildio, wedi ei berffeitbio yn y fath fodd fel y mae yn cael ei gydnabod fel darganfyddiad gwerthfawr at yr anhwylderau, tS* Nid ydyw DAVIES'S COUGH MIXTURE yn mhlith y darpariaethau hyny sydd yn cael eu hargymmhell at bob Afiechyd, ond yn unig at anhwylderan y Freet, megya Anwyd, Peawch, Asthma, Pas, Crygni, Bronchitis, Caethdra, a Diftyg Anadl, Mewn Poteli In a 2/9 gan bob Druggist. HUGH DAVIE8 Chemist, ;Machynlleth. Do you want M 0 N E y ? for extending your business, entering into a new business, or for any good purpose what- soever ? Apply THE SOUTH WALES EQUITABLB MONEY SOCIETY Registered under Friendly Sooietiea Act) ALBERT CHAMBERS, HIGH-STREET, CARDIFF Branches SWANSEA-10 High Street Aroade. NEWPORT-J. R. Rowlands, 11, Skinner 8t. PENTRE—E. T. Da vies, Victoria Cbambert. FERNDALE- W. J.Jones, Tudor Chambers. TREDEGAit— Temperance Hall. PONTYPOOL-J. R, Rowlands, 20 Crone 81. MERrHYR-A. T. Smith, 4, Castle St AGENTS WANTED where unrepresented. £ 6 10s for Is 2d per week, 913 for 2s 3d per week, and so on up tof32 109 for 5s 2d per week. Assets nearly £50,000. Ask for Balance Sheet and prospectus. THE Aberaman & 14ountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominent statioot n Aberaman, Cwtoeman, Cwmbach, Abercwmbol, Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTfNG. EVERYONE SEES POSTERS. All communications aod parcels should be addressed to the MANAGER* Public Hall & Institute, Aberaman Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman. LA!): FS BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled for al Irregularities. &c they seedily afford relief and never fail to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal Pil Cochia, Bitter Apple, &c. Ad blanchard's are the Best of all pllf3 for Women." Sold in boxes, 1 /I J, by ROOTS° Branches, and all Chemists, or post free, same pr.ce. from BSLIE MARTYN Ltd., Chemists, 3 DALSTON LANB, LONDON Free Sample and valuable Booklet. post free 1 ?mp EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated H,ok, containing Valuable Information how all irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- nended by eminent Physicians, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails. thousand" of Testimonials. Established 1862. MR. PAUL BLANCHARD, C:»v«mont House. Dalaton Lane, London Send your • • Orders for PRINTIOG ro THE Leader & Tarian Office Cardiff Street, Aberdare. Posters, Handbills, Circulars, Ticketi, Programmes, Balance Sheets, Church Reports, and all kind- (If Printing done in up-to-date Style, combined with first class Workmansfdp. SATISFACTION PROMPT GUARANTEED. DESPATCH. MPAGE Book ?b<mt H?W e ?d how »f 1 Post Free. Send for one.-Tri^eU _E!? Herb&Hsk 144, Richmord-ro»d 0.? Eb**>gj 18T9. PLEASE NOTE THE ADDEB130 TO prevent fraud see that you get i 1879 on every label and WlllrW'; of 1J!'5 r:pu. lions, without which none Itre gevl."I" T,umt,¡ "fIh Harbaliet, 144, Richmond-road, Car^,a- TBIMNLL'S PILLS AND rOW?  can Thousands Why not YOU? see that   Established 1879 on every lab.e. l.-—^Trrlimnneelll j^^e Herbalist, 144. Bic?mooa MM. Ow*"g. ««« anted. :ecjatities, ldi;;b;-D8e;: 8. &IJ Best and ('he9:lt. Li¡. t n?n "ppU"atl, T -raaa'% 1r 5ad C!?? ———— BOON TO THE LAME. —— J. J. STUBBS, Maker of ARTIFICIAL LIMBS, with RUBBER FEET. Are the most Natural, most Efficient, most Comfortable. Absolutely noiseless. Fitted with Ball Bearing Joints. All bolts, spriiigf, catguts abolished. Over 2000 limbs in use. Hundreds of Testimonials. Eveiy Iiiiab'gii,%ranteed. Trusses, Belts, and all kinds of Surgical Goods kept in stock. RUBBER SPECIALITIES. Write for Catalogue. ———— 51 CITY ROAD, CARDIFF. ————