Y Darian

Y GOLOFN AMAETHYDDOL GAX BRYXFAB." Basic Slag. Xid oedd y gwrtaith hwn yn adna- byddus pan oeddwn i yn hogyn. ond erbyn hyn mae niwy o ddefnyddio arno nag un gwrtaith celfyddol arall. Dichon fod y ffaith ei fod yn rhatach nag un arall yn cyfrif ei fod yn cael ei ddef- nyddio mor gyffredinol. Gwneir y gwr- taith hwn o sylwedd oedd yn cael ei daflu allan gyda rhwfel y gweithiau haiarn gynt. Ceir ef mewn tri grádd; yr un manaf yw y goreu, a hwnw, wrth gwrs, yw yr uchaf ei bris, ond nid yr un drutaf yn y pen draw. Pris yr un 0 r ansawdd goreu yw oddeutu £ 2 14s. y dynnell, wedi talu ei gludiad. Fe geir slag am t2 a llai na hynny, ond ni chynghorwn neb i brynu y cyfryw, am mai yr un uchaf ei bris sydd yn talu oreu am ei ddefnyddio. In o'r gwr- teithiau arafaf yn gwneud ei waith ydyw, a dyna yr achos fod y gwneuth- urwyr yn cyfarwyddo ei hau yn niwedd y flwyddyn-iddo gael digon o amser i dreiddio at bob gwreiddyn cyn dech- reu yr adfywiad yn y gwanwyn. Nis gwn am un gwrtaith celfyddydol tebyg iddo i gyfnewid a gwella ansawdd y gwair a'r borfa. Os heuir ef mewn pryd ceir gweled y meillion yn codi yn dew y gwanwyn canlynol, a hynny ar feusydd nad oedd eymaint ag un yn codi yn flaenorol. Y mae ynddo ryw- beth sydd yn gwneud y byrta yn fwy melus hefyd i'r anifail. Ym mhen yehydig fisoedd wecli ei hau. gwelir y defaid a'r gwariheg arno yn barhaus, ac nid oes un fferyllydd a'i cura hwy i brofi ansawdd y gwrtaith. Ond os yr heuir ef, a'r anifeiliaid heb gydnabod ei werth, mae yr arian a dalwyd am dano wedi myn'd yn ofer. Os na heuir ef mewn pryd i wneud ei waith y flwyddyn ganlynol, nid yw yn myn'd yn ofer, os y bydd o ansawdd dda. Daw y tir i ddangos ei fod yno, os bydd y ffermwr yn ddigon amyneddgar i aros. Xid wyf yn meddwl fod un gwrtaith arall yn y farchnad a dal cystal i'r ffermwr am ei ddefnyddio. Heblaw gweIla ansawdd y gwair a'r borfa, mae yn ychwanegu yn ddirfawr at y cnwd. Pe digwyddai i rywun ei hau o hyn i'r gwanwyn, ac i'r haf droi allan yn debyg i'r haf diweddaf, nis gellir disgwyl am addaliad tan y flwyddyn nesaf. Ond pe digwyddai i'r haf fod yn un llaith, mae yr un a heuir yn ddiweddar yn llawn cystal ar un a ddefnyddiwyd ddiwedd y flwyddyn. Ond y ffordd ddiolgelaf yw ei ddefnyddio cyn y Nadolig. Hyd yn ddiweddar nid oedd ne- mawr yn ei ddefnyddio at un math o ydau, nag at gloron, moron, na maip. ( Ond mae rhai o'n dysgedion amaeth- yddol bellach yn ei gymeradwyo bell- ach at dir âr, gan nad beth a dyfir II arno. Ond gan fod y fferyllwyr yn profi fod ei effeithiau ar y tyfiant yn araf, nis gellir ei gymeradwyo at gnydau sydd i ddyfod i berffeithrwydd mewn ychydig fisoedd. Ond os yr heuir ef ar dir ar a'i aredig i fewn yn ddigon cynar, nid wyf yn amheu na ettyb yr un cystal ag ar dir glas. Llunier i Gall Hanner Gair." j Dylai pob ffermwr gael gwerth ei arian o slag fel rhyw nwydd arall. Er mwyn bod yn sicr ei fod yn cael hynny, dylai roi rybudd i'r heddgeidwad nesaf ato ei fod am ddadansoddi y gwrtaith. Wedi gwneud hynny, fe ddaw y swyddog heibio ar unwaith, a chymer feddiant o'r invoice a gafwyd oddiwrth y gwerthwr, a dyd i lawr bob manyl- ion parthed y gwahanol sylweddau a warentir eu bod ynddo. Rhaid i'r ffermwr arwyddo ffurflen swyddogol yn nodi ei fod am ddadansoddi y gwrtaith. Yna, fe enfyn y Prif Heddgeidwad at < y gwneuthurwr, neu ei gynrychiolydd, I ei fod yn myn'd i brofi y gwrtaith ar ddydd ac awr benodol. Gall y cyfryw I fod yn bresenol pan gymerir cyfran o'r slag i'w anfon i'w brofi. Ond os na ddeuant wedi eu rhybuddio yn bryd- lon, eir ym mlaen a'r gwaith yn eu habsenoldeb. Agorir tri chwd, a chymysgir ychydig o'r gwrtaith o bob un gan yr heddgeidwad. Gwneir hynny ar lawr yr ysgubor, lie gwelir gwr y got las yn llewis ei grys yn cymysgu yr hyn a gymerwyd i'r tri chwd a'i holl egni. Rhoddir pob chwareuteg i'r gwerthwr yn ogystal ag i'r prynwr. Gallai cynwysiad un cwd fod, trwy ddamwain, yn ddiffygiol. Ond nid yw yn debyg y gallai tri fod felly trwy ddamwain. Wedi y cymysgu rhoddir yehydig mewn tair potel, un i'r gwerth- wr, un i'r prynwr, ac un i'w hanfon i Ddadansoddydd y Sir. Rhoddir set ar y tair potel yng ngwydd yr holl ber- sonau ar lawr yr ysgubor, a rhaid aros wedyn i weled os bydd y ffermwr wedi -cael gwerth ei arian neu beidio. Dyna y ffordd i fod yn sicr o beidio twyllo y tir na gwaghau Ilogell y ffermwr yn ofer. Awgrym Arall. I Mae yn bosibl defnyddio y slag yn rhy ami ar yr un tir, yn neillduol os bydd y tir hwnnw o nodwedd llaith. Yn ol yr hen gredo tir llaith oedd y lie goreu iddo wneud gwaith effeithiol. Ond erbyn hyn cydnabyddir y gwna ei waith yn effeithioI ar dir sych, os ceir digon o wlaw i'w doddi i gyfansoddiad y llysieuyn. Am mai tir llaith oedd fwyaf sicr o wneud hynny, y tarddodd y dybiaeth mai ar waendir yr oedd lie priodol y slag. Ond fel y nodais, mae perygl wrth ei osod yn rhy ami ar dir llaith, os cedwir y cyfryw yn dir gwair. Yr wyf wedi gwneud camsynied felly fy hun. Y canlyniad yw mae y tir wedi mynd i godi gormod ddeng gwaith o drefoil. Mae y llysieuyn hwnnw yn un rhagorol yn gymysg a llysia n eraill, ond pan mae wedi meddianu y cae iddo ei hun, mae yn ormod o beth da. Pan fyddo gormod o drefoil, syrth i lawr cyn fod y gwair arall yn aeddfed, nes ei fod yn colli ei hadau ac yn myned braidd yn ddiwerth. Os digwydd i'r tywydd droi yn anffafriol i dorri y gwair nes y byddo yn ddiweddar, aiff yn ddiwerth hollo]. 0 dan yr amgylch- iadau mwyaf ffafriol, un anhawdd i'w gynhanafu ydyw, gan ei fod yn dyrysu yn ei gilydd, nes y byddo yn troi allan fel cnu o wlan ar ol y peiriant, ac os a yn gynhauaf gwlyb, mae yn amhosibl ei sychu. Dyna ganlyniad hau slag yn rhy ami. Dylid rhoi gwrtaith anifeil- aidd i'r cae cyn ei ddefnyddio yr al waith. Profiad a wyr.

Mrs Hannah Harris, Cilfynydd. Yng Nghilfynydd, dydd Llun. Ionawr 26ain, yn nhy ei merch a'i mab-yn- nghyfraith, terfynodd yr hen chwaer, Mrs. Hannah Harries, gweddw y di- weddar Edward Harries, gof, Dinas, Cwm y Rhondda, ei daearol daith, a hi yn S4 mlwydd oed. Yn y Ddinas y bed- yddiwyd y chwaer ar gychwyniad yr achos, gan y Parch. William Lewis. A berdar. Ym mhen ychydig bedydd- iwyd Edward Harries. Hen ser y Ddinas oeddent hwy. Claddwyd Ed- ward tua 24 mlynedd yn ol. Treuliodd NN-ar d ttit I y teulu lawer o liynyddau yn y Ddinas a Thonypandy, lie codwyd y plant yn an- rhydeddus. Yr oedd Mrs. Harries yn hynod am ei ffyddlondeb, ei darbod- aeth, a'i threfn. Yr oedd yn gwarchod yn dda gartre'—yn codi y teulu yn addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd. Un o'r hen stamp oedd hi, yn gwybod ei Beibl ac yn ei fyw. Gwnai i arall fel y carai i arall i wneud iddi hithau. Meddai ar brofiad gwerthfawr, a phan yn tynnu i'r glyn yn gallu dywedyd, "Pe rhodiwn ar hyd glyn cysgod angau nid ofnaf niwed," etc. "Byw i mi yw Crist a marw sydd elw." Meddyliai yn uchel am y Demi a'i gwasanaeth, ac o weision yr Arglwydd, a hyn a ddywedwyd ddydd yr angladd, Pe byddai aelodau mor drefnus a gofalus am yr achos ag oedd Hannah Harries, ni fyddai angen son am gynllun at gynnal y weinidogaeth." Mab iddi yw y Parch. W. E. Harries, Bwlchysarnau, Maesyfed. Bedyddiwyd ef yn Soar, Dinas, tua 40 mlynedd yn I ol, gan Arwystl, ac yno dechreuodd bregethu. Ordeiniwyd ef ym Mheny- fai pan ddaeth o'r coleg. Aeth i'r I' Rhondda, yna at y Saeson i Aberaman. a bu lwyddianus iawn ond bellach er's dros 4 blynedd yr oedd ym Mwlchy- I sarnau a Chefnpol, yn ddedwydd iawn. Deil ei chwiorydd hefyd i lynu yn eu proffes gan gofio beunydd yr addysg gawsent ar yr aelwyd. Athrawes fawr y teulu oedd y fam. Mae Catherine ym II Mwlchysarnau yn cadw ty ei brawd; dwy arall, set Mrs. Alice Jones a Mrs. Mary Jane Griffiths, yn Nhonypandy, ac I un yng Xghilfynydd, sef Mrs. Elizabeth Ann Evans. Dydd Gwener, Ionawr 30, dygwyd gweddillion ein chwaer i Benygraig i'w claddu. Daethai torf ynghyd o lawer II lie, ac yr oedd yn hawdd deall fod un a fawr hoffid yn cael ei hebrwng i dy ei hir gartre. Yr oedd y Parchn. canlynol I yno: D. R. Phillips (B.), Cilfynydd; Richards, Ebenezer (A), Tonypandy; Williams, Moriah (A.), Cilfynydd; J. i Nicholas, Moriah (B.), Tenypandy; a! Dr. Davies (B.), Calfaria, Clydach Vale. Cymerodd yr oil o'r brodyr ran yn y gwasanaeth, ac uchel y siaradent am un oedd dywysoges a mam yn Israel. CYFAILL JOHN.  CYFAILL JOH'-s. i

I Ordeinio Gweinidog. Dyddiau y disgwylid am danynt ym I Meulah, Tyntyla, Cwm y Rhondda, oedd y laf a'r 2il o Chwefror, sef dyddiau ordeinio Mr. E. Evans, aelod o Eglwys Brynhyfryd, Treharris, yn weinidog ar yr eglwys. Gwasanaeth- odd y Parchn. W. Jones, Treharris, ? W. S. Jones, Llwynypia. Am 2 dydd Llun y bu'r gwasanaeth ordeinio, o dan arweiniad y Parch. W. S. Jones. Darllenodd a gweddiodd Mr Bowen, myfyriwr. Gofynwyd y gofyn- iadau arferol gan y Parch. W. Jones, ac attebwyd yn fyr ond i bwrpas gan y brawd ieuanc. Yna offrymodd y Parch. E. W. Davies, Ton, weddi am fendith ar yr undeb. Cawsom hanes yr alwad gan Mr Griffiths, ysgrifenydd yr eglwys. Cawsom air byr gan Mr. G. S. Davies, Ton, ar ran cydfyfyrwyr Mr. Evans yn Ysgol Pontypridd. Yr oedd tua ugain o honynt yn bresenol; a gair gan Mr. Thomas, mab y Cynghorwr W. R. Thomas, Treharris. Cyflwynodd Mr Stevens, un o ddiaconiaid Brynhyfryd, luaws o gyfrolau gwerthfawr ar ran diaconiaid ac Eglwys Treharris. Diolch- odd Mr Evans yn gynes am y rhodd. Cawsom bregeth gan y Parch. W. Jones —"Pregetha y Gair, etc." Yr .oedd y ddau Esgob ar eu huchelfanau yn y nos. Daethai llawer yno o Dreharris, Bethlehem, Trealaw; Hebron, Ton; Xebo'r Ystrad; Llwynypia a Blaen- llechau. Gwelsom yno y Parchn. E. Morgans, C.M., Llwynypia, a T. Davies, Tabernacl, Pontypridd, a thorf o fyfyr- wyr na chefais eu henwau. Yr oedd yr eglwys wedi darpar yn heleath ar gyfer y dieithriaid. I CYFAILL JORX.

Taith i. Lydaw. GAN "GLAXLLYW." I (Parhad.) I Angladd. I Yn prysuro tua'r Eglwys dilynais ef yn araf. Gwelwn mai coffin sgwar ydoedd, a phopeth allasent feddwl oedd eisiau ar y marw arno. Yr oedd arno forthwyl i guro drws y nefoedd am agoriad, canwyll i oleuo'r giyn, a phopeth arall angenrheidiol. Dyma olion paganiaeth ein cyndeidiau. Gresyn meddwl nad ydyw'r Eglwys yn ddigon grymus i'w difodi, ac yn gywil- yddus ei bod yn eu haethu a'u hannog. Gwasanaeth byr ydoedd ganddyut. Yn hynny yr oeddent yn gall. Chwysais droion o gywilydd mewn rhai ardal- oedd gwledig yn ein gwlad gan feithed y gwasanaeth. Myn rhai mannau gadw at hen arfer o awr neu fwy ar ddiwrnod oer a gwlyb nes bod yn ddigon i bery angladdau lawer eraill. Pan dorir ar yr arfer gan weinidog ieuanc, mawr y J caJ)lu sydd, ond er meithed y gwasan aeth mewn llawer lie cynhelir ef mewn iaith ddealladwy i'r rhai fyddo yn bres- ennol; ond y prynhawn Sul hwnnw yn Sant Malo cynhaliwyd y gwasanaeth mewn iaith annealladwy—Lladin—i'r galarwyr. Awd trwyddo gyda brys annuwiol heb fudd i neb. Cyn gynted yr aeth yr angladd allan o'r Eglwys, gwelwn wasanaeth arall yn myn'd N-iiilaen-- Taenellu Baban. I Gwneid hyn yn bwyllog ac ystyriol gan yr offeiriad. Rhoddai gyngliorion dwys i'r rhieni ac i'r tad a'r fam-fedydd. Gwedwn hynny yn ei le, ond methwn yn lan a digymod a'r dwfr ar dalcen y bacan. Deuthum allan o'r Eglwys mewn ysbryd dwys. Meddyliwn am ddechreu bywyd a'i ddiwedd. Y posi- biliadau ardderchog sydd iddo a'r anhrefn ddifrifol a wneir arno. Yr oeddwn mewn agwedd briodol i groesi i Grand Bè, yn ynys fechan, lie mae Bedd Chateaubriand. I Xid oes ond gweddillion hen gaer, goleudy, a bedd ar yr ynys, ond tynir y miloedd yno ddydd ar ol dydd yn yr haf i syllu ar adfeilion y gaer a medd- wl am y bardd a'r gwladgarwr. Chat- eau-Briand ydyw un o arwyr y Bryth- oniaid. Yr oedd yn un o blant anwylaf San Malo. Enwogodd ei hun mewn amryw feusydd trwy ei ddoniau am- ryddawn. Yr oedd yn filwr dewr ac yn ymdeithydd gwrol. Bu'n llys-genadwr llwyddianus, a mawr ydoedd ei uchel- gais yn y byd gwleidyddol. Yr oedd yn fardd o fri. Honai mai efe ydoedd tad Byron fel bardd. Yr oedd yn lienor di- hafal. Dangosodd gyfoeth a gallu new- ydd yr iaith Ffrangeg i ddesgrifio mewn lliwiau byw argraffiadau cyffrous a gol- ygfeydd rhamantus. Dyma ei fedd mewn craig uwchben y weilgi. Rhua'r mor trochionus o dano, cana'r adar uwch ei ben a pherarogla'r blodau gwyllt o'i gwmpas. Ceir careg arw ar lun croes arno, heb enw na llythyren. Credant fod enw, Uafur a chynyrchion Chateau-Briand yn anfarwol, a'u bod yn byw yng nghof a chalon cenedl, ac felly nad oes eisiau enw na chofeb ar ei fedd-ogoneddus anfarwoldeb. Disgynwyd dros y llethrau a chroes- wyd y Cawsi'n ol i'r dref. Yr oedd y cafes yn llawnion, a chystadleuaeth rhwng rhai o'r gwestai mwyaf am y cws- meriaid trwy ddarparu cerdd arwest effeithiol i ddifyru a llonni'r tyrfaoedd. Diolchwn am Sabbath Cymru ac am ei Hysgol Sul. Gwell gennyf ei gor-biwri- taniaeth syml na'r rhialtwch pen- chwiban hwn. Tynnwyd i'm Ilety'n gynnar ac yno cwrddwyd a Dyn Ieuanc o Awstria. I Sprahter ydoedd ei enw. Medrai Saesneg yn well nag y medrwn i Ffrangeg. Cafwyd ymgom ddyddorol am ei wlad ac am bethau eraill. Soniai am berygl yr Ymherodraeth pan fydd yr Ymherawdwr farw. Nis gwelai ond ymraniadau o'i blaen. Elai'r Almaen a rhai rhannau. Yr Eidal ag eraill a'i rhannau'eraill yn annibynol ac Hungary ar wahan. Y Magyars ydyw cryfder y wlad honno. Dynion cryf Hungary yn ei farn ef ydoedd Wehrli ac Appany. Cai Kossuth lawer o glod ar gyfrif ei dad enwog. Yr oedd yn llawdrwm ar y pleidiau Clerigol a Sosialaidd yn ei wlad. Yr oedd y naill yn erbyn pob gwelliant a chynydd, a'r llall yn elyn anghymodlawn i'r Iuddewon. Y Rhyddfrydwyr, yn ei farn ef, ydoedd gobaith Awstria. Synai ein hod ni mor araf yn rhoi Ymreolaeth i'r Iwerddon, a ninnau wedi ymddwyn mor fawr- frydig tuag at y Transvaal. Yr oedd ein hymddygiad tuag at Dde Affrica wedi ein codi'n arbenig yng ngolwg pobl y Cyfandir. Paham na allem ail adrodd hynny yn yr Iwerddon. Siarad- som am wahanol ieithoedd. Nid yd- oedd wedi clywed y sain 11" o'r blaen. Ar hyn daeth Madame i mewn i'r ystafell. Gwelem mai eisiau gosod y goleu allan ydoedd arni. Deallasom ninnau'r awgrym. Ffarweliwyd. Ai ef i Jersey drannoeth. (I'w barhau.)

A RTIFICIAL LIMBS, Crutches, Eyes, Deformity Boots, Flat-Foot Supports, Steelless Easifit Trusses, etc. lady attendant; Belts, Belt- Corsets, Elastic Stockings, Trusses, etc. Daily, 10-6; Wed. 10-1; Sat. 10-2. List free. Tel 1282.-Allen Pearce, 2.t Charles Street, Cardiff.

Llanelli. I G\VYL GAXU MEUDWY DAVIES. Mae Llanelli'n hysbys ddigon fel I tref gerddorol. Gwnaeth ei meibion I waith mawr dros gerddoriaeth ar hyd y blynyddau. Mae corau Llanelli'n enwog, ac ar faes yr Eisteddfod nid oes gystadleuwyr mwy peryglus yn bod. Eithr ni chyrhaeddodd y dref ei safle bresennol heb lawer o drafferth, a phan ddeuir i ysgrifennu hanes ccrddoriaeth y lie, bydd rhaid rhoi I pennod helaeth i wyr fel Alaw Ddu, R. C. Jenkins, a Meudwy Davies, sydd wedi cysegru'u hamser a'u hathrylith i berffeithio caniadaeth yn y cylchocdd. Mae'r un ysbryd oedd yn dan yn enaid Alaw Dduw ac R.C. yn llosgi heddyw yng nghalon Mr Meudjvy Davies, sydd mor ddiflin gyda chanu ymhob man. ,Iae, n 'amheus a all yr un cerddor arall yng Xghymru ymorchestu mewn "record" tebyg i un Mr Davies. Am 35 rnlyncdd y mae wedi cynnal Oratorio Concert" heb gymaint a methu un- waith os Fawrth ddiweddaf per- fformiwyd "The Seasons'' (Haydn), ac yr oedd y dyrfa grel ddaeth ynghyd yn tystio fod gwerthfawrogi ar lafur yr arvveinydd galluog. Ac nid rhyw fath o gvnhulliad a lanwai'r Tabernacl y noson honno. Yr oedd mawrion y dref yno'n llu yn ogystal a'i phrif gerddorion, a gellir dweyd fod yno dyrfa ddeallus yn mwynhau'r canu. Aeth y cor mawr drwy ei waith yn hynod o lwvddiannus, a gwnaeth v datgeiniaid cyilogedig eu gwaith i foddlonrwydd mawr. Seren yr wyl yn ddiamcu oedd y soprano enwog o Awstralia— Miss Carrie Lanceley. Canodd mor felus fel y bu galw am ei chaneuon dro ar ol tro, a'r dorf yn ffoli ar bob datganiad. Yn sicr dyma un o gyngherddau goreu'r rhestr, a'i lwyddiant yn goron deg ar ymdrechion Mr Davies a'i gor ffydd- Ion. Y mae diolch diffuant carwyr cerdd yn ddyledus iddo am wneud cerddoriaeth uwchraddol mor boblog- aidd.

Traethgan Judas Maccabaeus. Perfformir y draithgan uchod gan Gor Heolyfelin, Aberdar, nos Iau, Chwefror 19eg, 1914. Mab oedd Judas i offeiriad Iddewig o'r enw Mattathias. Yr oedd y teulu yn byw yn nghyfnod y Groegiaid pan y lledodd dylaiiwad buddugoliaethau Alexander Fawr belled a Phalestina. Yn y flwyddyn cyn Crist 175, dechreu- asai Epiphanes lywodraethu yn Syria. Troes Epiphanes ei olwg i gyfeiriad Palestina, a manteisiodd ar ymrafaelion yr Iddewion yn eu plith eu hunain i'w darostwng i'w awdurdod. Penderfyn- asai ddit'odi erefydd yr Iddewon, a ,tsal ddifodi ei-e f i befydlu paganiaeth yn ei lie. Cyn- orthwyid ef yn y gwaith hwnnw gan Iddewon bradwrus. Trefnodd fod allorau i'w codi ymhob pentref i'r eilun- dduwiau, a phenodwyd swyddogion er gweled fod ei ddymuniadau yn cael eu gweithio allan. Gwrthwynebodd yr hen offeiriad oedrannus, Mattathias, y ffieiddwaith hwnnw. Pan orchymynwyd iddo offrymu yr aberth cyntaf i eilun, gwrth- ododd a phan ddaeth Iddew arall di- egwyddor ymlaen i wneud yn ei le, tarawyd ef gan Mattathias yn farw. Yr un dynged a disgynnodd i ran gwas y Brenin a awdurdodwyd i gario allan y gwaith. Heblaw hynny, chwalwyd allor yr eilunod gan yr hen offeiriad teyrngarol. Wedi hyny cododd faner gwrth-ryfel i wahodd y ffyddloniaid i'w ganlyn yn erbyn y gormeswr, ac aeth miloedd heblaw ei feibion ei hun ar ei ol. Erlidiwyd hwy gan y Syriaid, a gorfu i filoedd o honynt syrthio yn yr ysgarmesoedd a ddilynnodd. Llwydd- wyd er hynny, i ddeffro cydwybod grefyddol a gwladgarol y genedl, a dech- reuwyd o ddifrif i dynnu'r allorau gau oedd yn y wlad i'r llawr. Bu Mattathias farw yn y flwyddyn 166 C.C., ond ar drothwy ei fedd bendith- iodd ei feibion gan eu hannog yn ddi- frifol i lynnu wrth gyfraith eu crefydd a rhoddi eu bywydau dros Gyfamod Duw a'u tadau. Ar ol ei dad gwnaed Judas yn ar- weinydd yn yr wrthryfel, a phrofodd yn fab teilwng i'w dad duwiol. Yr oedd yn gadfridog wrth natur. Bu yn rhyfela yn llwyddiannus am bum' mlynedd, sef hyd y flwyddyn 171 C.C.. Yn y flwyddyn honno, pan yn disgwyl am gymorth o Rufain, cyfarfu yn anisgwyl- iadwy a'r Syriaid yn Elasa, lie y syrth- iodd, ac y ffodd ei ganlynwyr. Yr oedd byddin y gelyn yn llawer lluosocach na'i eiddo ef, a hynny fu'n achos iddo golli. Ymhlith gwroniaid anfarwol yr Iddewon ni fu neb yn fwy nodedig na'r gwr hwn. Ymladdodd dros ogoniant Duw a lies ei genedl. Yr oedd yn wir dduwiol, ac yn rhyfelwr dan gamp. Tra fu yn arwain profodd ei hun yn gad- fridog dihafal, a syrthiodd yn y diwedd wedi gorchfygu bob cam hyd hynny am iddo gynnyg ymladd a nifer a'i gwnai hi yn annichon iddo ennill. Er hynny, ni bu farw yn ofer, oblegid achubwyd Jerusalem, ac ail-gyneuwyd tan gwlad- garweh ar allor calon y genedl a gad- wodd grefydd y nefoedd yn fyw yn y wlad. Dechreuir y draithgan gan agoriad galarus yn B leiaf ar yr offerynnau. Yna, ceir y gydgan, "Mourn ye afflicted children," yn E leiaf, yn cyfleu galar y genedl ar ol Mattathias oedd yn ei fedd. Araf iawn yw y symudiad, ac ar ol y cord cyntaf y mae'r treble yn canu galar y genedl. Daw y tenor yn nesaf yn cynrychioli Iddew sydd yn dangos eu gofid ar ol eu hoffeiriad duwiol, ac ar ei ol ef ceir deuawd i denor a soprano yn B leiaf yn datgan yr anobaith a ddis- gynnodd arnynt yn yr un amgylchiad. Yn dilyn ceir y gydgan, "For Sion lamentation make," yn E leiaf. Araf yw hwn eto, a gwna'r bassoon ei hun yn amlwg yma. Adroddgan sydd nesaf gan Simon, yn galw ar ei genedl i anghofio eu gofid a throi at Dduw i godi arweunydd yn He Mattathias. (T I '-H-/ DEWI.

BRIDGEND Annual EISTEODFOO'j Easter Tuesday, April 14, 1914. 1. MALE VOICE.—(Minimum Voines, 70)— Down among the Dead Men" (Bantook). Prize 920. And handsome Cup to successful Conductor. 2. MIXED CHOIR.—(Minimum Voices, 50) "0 Dduw rho' i'm Dy hedd" (T. Gabriel). £10. And Oak Chair to successful Conductor. 3. CHILDREN'S ACTION SONG. (Minimum Voioes, 25) Own Selection. £ 3s Programme Id. (per Post, lid.) from the See., J. LAWRENCE PEAT. Cowbridge Road, Bridgend.

Iawnderau Dyn. Xis gallaf gredu y bydd i aelodau Plaid Annibynnol Llafur droi cefn ar Gristnogaeth lesu Grist. Yn ol pob arwydd y mae'r mudiad cymdeithasol yn del'fro'r eglwysi i syniad mwy cywir nag crioed am ystyr crefydd y Testa- ment \ewydd. Ac ni ddylai eglwysi Ymncilltuol Cymru, gyda'u ffurflyw- odraeth werinol, fod yn fawr amgen nag Eglwysi Llafur-cartreti i ddy- headau gorcu gwerin gyfartal ei braint. Nfallaf weld paham na ddylai pob Cristion fod yn Sosialydd ni allaf weld y chwaith paham na ddylai pob Sosialydd fod yn Gristion yn enwedig yng Nghymru. Bywyd a dysgeidiaeth yr Iesu yw siarter fawr llafur, a si- arter fawr gofynion ysbryd dyn. Y Testament Xewydd yw'r llyfr mwyaf ar Iawnderau Dyn. Pan wrthododd Llywodraeth Prydain hawl i werthu llyfr Thomas Pain dan gosb, gosod- odd lolo Morgannwg lyfr i fyny yn ei siol) un dydd, ac ar yr amlen bapur I ysgrifennodd—"The Rights of Man." j Cyn hir daeth un o swyddogion ei Fawrhydi heibio, nid heb ddrwg- dybiaeth eisoes o ogwyddiadau chwyl- droadol yr hen lyfr-werthwr. Prynn- pdd y lyfr, ac aeth allan ag ef. Tynnodd yr amlen i ffwrdd; a pheth oedd ganddo ond y Testament New- I ydd. Gwyddai lolo er ei barch i Paine, fod gwell llyfr ar The Rights of Man na'r ateb i Burke. Gwyddai am lyfr a ddysgai fod Duw yn Dad i bawb fel ei gilydd, ac fod pob dyn, o gan- lvniacl, yn frawd. Gwyddai am lyfr a ddysgai mat nod y mwyaf o hyd oedd gwasanaeth ac aberth. A chofia gwerin Cymru, mi hyderaf, hyd byth am dosturir' lesu at y gwan, a'r tlawd, a'r digyfaill, ac am ymadroddion fel- "Gwneler dy ewyllys, megys yn y nef, felly ar y ddaear hefyd"; "Y neb a ewyllysio gadw ei einioes a'i cyll"; "Canys pa leshad i ddyn, os ennill efe yr holl fyd, a cholli ei enaid ei hun?; A chwi a gewch wybod y gw irion- edd, a'r gwirionedd a'ch rhyddha." Cotiant am ymadroddion lago yn er- byn derbyn-wyneb gwr y fodrwy aur, ac amharchu'r tlawd, sydd cystal ag yntau ger bron Duw. Cotiant am y farn ar atalwyr cyflog y cyflogedig "Eich aur a'ch arian a rydodd; a'u rhwd hwynt a fyddant yn dystiolaeth yn eich erbyn chwi, ac a fwyty eich cnawd chwi fel tan. Wele, y mae cyflog y gvveithwyr a fedasant eich nieusydd chwi, yr hwn a gam- qtaliwyd gennych, yn llefain; a llefain y rhai a fedasant a qdaetli i mewn i glustiau Arglwydd y lluoedd." Ac yn gefn i athrawiaeth fawr cyfartaledd, cofiant am ddysgeidiaeth Paul ar aelodau'r cork- C-anys y codf m, cL-yw un aelod, eithr llawer. Canys pe baent oil un aelod, pa le y byddai'r corff ? Ond yr awrhon, llawer yw'r aelodau, eithr un corff. Aelodau ydym felly o'r un corff mawr, a dyma athra wiaeth "solidarity of the race," a sylfaen pob Cristnogaeth a Sosial- acth ymarferol. Y llyfr a ddysgodd fod ymhob dyn, caeth neu rydd, enaid oedd yn werth mwy na'r byd a'i olud oil, hwnnw yw ysgrythyr Iawnderau Dyn. Y grefydd a ddysgodd bob dyn, gan nad po ryfedded bynnag y syniad gynt, i yfed o'r un cwpan, yn ddiwa- haniaeth, wrth yr un bwrdd,—hon, ond ei dysgu a'i byw yn ei syml- rwydd a'i phurdeb cyntefig, rydd y ddarpariaeth oreu a welodd y byd ar gyfer anghenion dyfnaf dyn. Deall cymhwyster diderfyn y grefydd hon at anghenion newydd dyn yw dilyn v Crist sydd o hyd yn mynd yn y blaen. Ac wele y mae Efe yn mynd o'ch blaen chwi i Galilea; yno y gwelwch Ef." Xi chyfieithiwyd mo Abiec cYllnwys Ei ddysgeidiaeth hyd eto i galon a chydwybod y byd. Mae'r Crist atgyfodedig Yn mynd, o fan ei glwy', Yrnlaen i Galilea a'r bryn, Lie ceir datguddiad mwy. Mew n Tcstamentau Xewydd Mae gobaith dynolryw; A chodi'r demel newydd, fydd Yn well na'r hen, mae Duw." —(Gwili yn Y Geninen am Ion- awr.")

/THREAT SALE oi Music, Songs, GREAT ,s.tLE 01 Music, Songs, -? Piano Solos, Duets, Operas, Vio- lin. 'Cello. Oi-gan. Catalogues free.— Dept. 5, Moon and Sons, Plymouth. "Vf" OLESKIXS.—Gerrards, Furriers, 1'.1. Ediruburgh pay highest prices. Casli. Pioneei's (i f Cash. Pioneers of hi:; industry. Send for particulars. DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture. bedsteads. Bedding, Carpets, And everv Description of HOUSE FURNITURE. OABINKT WOKKS :— 21 High 51. 6 Morris Laoe, WclHS6 £ l* The Largest and Cheapest Stel", Cabinet Manufactory in South Wales. _u_- Illustrated Catalogues free on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid on all Orders above 910, or Delivered Free in our own vefos.