Y Darian

I W. WILLIAMS, JEWELLER, &c«, 21 Castle St., Swansea. spociaiities: l8ct. GOLD DIAMOND, RUBY AND SAPPHIRE ENGAGEMENT RINGS, 22ct. GOLD WEDDING RINGS, l8ct. GOLD KEEPERS, GOLD AND SILVER WATCHES. • GYdlry hoff, dewoh at y Cymro Os am heirdd fodrwyau aur, Oriaduron ac awrleisiau, Gemau a cbadwynau olaer: Yspectol gelfydd, hin-fynegydd, Gwres-fesurydd, owmpawd mor Geir gan Williams, Heol y Caatell Trowch i mewn i wel'd ei stôr.

Y CYNHWYSIAD. ? Yn Fan ac yn Amal .Tud. 1 Colofn Llafur „ 1 0 Dir y Gogledd 1 Beirniadaeth 2 Llyfroniaeth 2 Colofn Arnaethyddol 3 Xodion o Abertawe 3 Xodiadau'r Golygydd 4 O'r Wy i'r Dywi 4 Ar y Twr yn Aberdar 4 Colofn y Plant 5 Cyngherdd Treharris 5 Y Ddrama yng Nghaerdydd 5 Oddiar Lechwedd Penrhys 6 Colofn y Bobl leuainc 61 Y Cinema 7 j Y Stori .?. ? 7 Beirniadaeth Drama Ynyshir 'I 7 Colofn Barddoniaeth  Cymreigyddion y Ilhondda 8

Yn Fan ac yn Amal. Derbyniodd Mr T. M. Jones, ysgolfeistr, Bargoed, dysteb gyhoeddus ar ei ymddi- swyddiad. Bu yn y swydd am 42 mlynedd, a 1 wraig yn ysgolleistres am 40 mlynedd. Cynhygiodd clerc cynorthwyol Bwrdd rCladdu Abefdar symud y cyfrifoldeb o drefnu gwasanaeth crefyddol mewn angladdau oddiar y Bwrdd. Nid drwg fyddai cadw llai o swyddogion a rhoddi mwy o waith i'r rhai a gyflogid o dan y Bwrdd. Edryched y eyhoedd ar ol peth- au. Ilhoed gweddillion marwol mam Evan Roberts, y Diwygiwr, i orffwys ym meddrod Moriah, Casllwchwr, dydd Mercher, Chwef. 12fed. Nid oodd Evan Roberts yn yr angladd. Dyma hanesyn y Cynghorwr Kirk, Caer- dydd, wrth draethu ar tater y hand yu chware'r Suliau yn yr haf yn y Pare. Gofynnodd rhywun i Spurgeon a oodd yn crpdu yr ai dyn oedd yn chware'r cornet ar y Sul i'r nefoedd. "Nid wyf yn sicr," atebai. ond yr wyf yn amou yn ddifrifol a ai y dyn oedd yn byw drws ne?j yno." .i ii y dyn oedd vii t,w drni-s reg -f ),iio. ?' Y mae'r Parch IV. R. Lewis, Cwmaman, Aberdar, wedi derbyn galwad unfry-dol i Hill Prk, Hwlffordd bwriada ddechreu yno Mai 17eg. Bu yn dra phoblogaidd tru yng Nghwmaman, a bydd dymuniadau da Jei gytedhon yn ei ganlyn i HwISordd. Y mae y Parch. W. T. Francis, Aber- amau, yn bwriadu ymsefydlu vn weinidog ar Eglwys Calfaria, Llanelli. A i faes poblogaidd, a dymunir llwyddiant mawr iddo. Penderfynodd Pwyllgor Addysg Aber- tawe dderbyn adroddiad ei goruehwyliwr ar wneud dysgu y Gymraeg yn orfodol yn yr ysgolion. Cafwyd mwyafrif boddhaol o'i blaid, ac y mae y mater i ddod ger bron y yugor dydd Mercher nesaf i'w gadarnhau. Gobeithir y ceir mwyafrif svlweddol y pryd hynny hefyd. Nos Iau diweddaf traddodwyd darlith werthfawrogwyd yn fawr ar Hunan- iaeth," yn addoldy Bryn Scion (A.), Gelli, gan y Parch. D. Emrys James, Ponty- pridd. Llvwvddwv" d gan Dr. E. ■H ■u■*g»he-s■■> gprain dd. y Llvwvcldwyd ga n Dr. E. -Fl iig h e ??, 'GeHi.

Nodion o Rymni. I  Clyw som sibrwd y dydd o' r blaen a I ,ofidia galon pob g? Eisteddfodwr, sef f g Eisteddfod Gwent wedi ei lladd gan bwyllgor bychan a ddewisasid gan y Pwyliligor Cyffredinol i ystyried cvnlhm- iau 1 w diogelu. Yr oeddent i osod y cyfryw o flaen y I prif bwyllgor mor fuan ag oedd bosibi. W ele yn awr ddeg wythnos wedi mynd heibio a r pwyllgor heb ei alw. Iloct(i- lona y rhai hyn ar ddweyd eu bod yn ) methu cae l y rhti a ddewisiwyd ynghyd ac fod yn rhaid i'r Eisteddfod o herwydd hynny farw. A ydyw hyn yn iawn 1. Oni farnesid .gan y Pwyllgor Cyifredinol fod yr Eis- teddfod i fyw, onct ar linellau llai cos- tus 1 Credwn mai dyledswydd y p\vy]]._ ¡ gor dewisedig, pa nifer bynnag a ddaethai ynghyd, oedd gwneud dymun- J iad y rhai a'u dewisasent, yn hytrach Ma gweithredu'n groes i amcan eu dewisiad. Ni ddylasai'r Ysgrifennydd Mygedol gadw'r Pwyllgor Cyffredinol Ryhyd heb eu galw a chyflwvno iddynt gyfarwyddiadau g" vda golwg ar Mawrth Gwyn. Cafodd Cor Gwent wledd ar draul y Cynghorwr Harris, a mwvnhaodd vu- tau ei hun gyda hwynt. | Rees Harris, haelionus wron.-wele '< Ddyn trylwyr a. ffyddlon Yn Xghor Gwent, a'i dalent sy'n don —o fri Gwir ddaioni, y goreu o ddynion.   "V all ddweyd pris i I res. wa.l' ein Rees Harris '? C?y???y cor ydyw, C1 vIwTvir L h?I ei allu 'y" GOH.

COLOFN LLAFUR. I GAN PEREDUR. I Llafur yn y Senedd. I Y mae yn dda genyf weled fod Mr Wm. Brace, A.S., yn dringo i enwogrwydd a pharc-h mawr yn y byd gwleidyddol. Yr wythnos ddiweddaf rhoisom ei hanes yn gosod achos y gweithwyr o lfaen yr Ys- grifonydd Cartrefol. Yr wythnos hen y mao genym y pleser o roddi ei hanes yn cael ei ddewis gan y Blaid Lafurol yn y Ty i godi a chynyg gwelliant i annerchiad y Brenin, yr hon a roddwyd ar ddechreu y Senedd-dymor presenol, yr wythnos ddi- weddaf. Cyduna y papurau dyddiol bron i gyd i ganmol y modd meistrolgar ac effeithiol gyda pha un y gosododd Mr Brace achos y gweithwyr o flaen y ty. Yr oedd ei iaith yn gymedrol, a'i bwyntiau yn glir ac argyhoeddiadol. Achos Gweithwyr y Relwes. I Gosododd Mr J. G. Wardle, A.S., a Mr J. H. Thomas, A.S., achos gweithwyr v relwes, gcrbron hefyd, gyda dylanwad mawr. Llwvddwyd, ar ol annerchiadau y dynion hyn ,i gael addewidion gan Mr J. M. Robertson, A.S., a Mr Ellis Griffith, ar ran y Llywodraeth, y byddai i'w cwynion a'u ceisjadau i gael sylw uniongyrchol ac y da r per id gwelliantau ymarferol yn y glofeydd, ac ymchwiliad i waith a digwvdd- iadau y rheilffyrdd, yn ddioedi. Toriaid Cyfeillgar (7). I Wedi cael yr addewidion hyn, boddlon- wyd y Blaid Lafur, a cheisiodd Mr Brace am ganiatad i dynu ei welliant cynveiedi £ r yn "? 9'?' syned y byd, neidiodd Ai- glwydd Nmian Stuart, Aelod dros Gaer- dydd, 1 r adwy, a gwrthododd v syniad. Mynodd efe gario y gncJliant i bleidlais. Er fod (-yni'ychiolwyr y gweithwyr wedi cael yr hyn a ddymunent, eto i gyd, drwy ystryw y Blaid Doriaidd, gorfodwyd i gyn- rychiolwyr y gweithwyr er arbed v posibl- rwydd o danu y wlad i boiiblith etholiadol, i fyned a phleidieisio yn erbyn gwelliant cynygiedig eu hunain. Nid oes beryel ieddyhwn, i weithwyr y wlad hon i gam- synied yr amcanion oedd wrth wraidd v symudiad hwn o eiddo y Toriaid yn y Sen- odd. Nid mor rhwydd y newidia y llewpart Toriaidd oi groen fel ag i wlleyd dim ag a fydd o les i'r werin weithgar. Ac yn yr achos yma y gobaith eryf am rw rstro 1' inan^ywodmetk i'r Iwerddou „ 'jad- gysyltiad i Gymru oedd y sYÙlbylydd mafrr i'r ymddygiad ymddangosiadol garedig dan syIw. Digon tebyg y defnyddir yr ani- gyichi. ad hwn gan ddynion cul a rhagfarn- 11yd eu meddyliau er gwawdio a diraddio y blaid Lafur yn eu cysylltiadau Seneddol. Credwn ni beth bynag eu bod wedi gwneyd y doethaf a r goreu o dan yr amgvlch- iadau. Arweinydd Ffyddlawn. I Y mae yn dda gweled fod y Blaid Lafur wedi ethoi yn unfrydol Mr J. Ramsey Mac- donald i fod yn arweinydd iddynt am y flwyddyn ddyfodol eto. rfe, yn ddiamheu, yw yr un mwyaf cyfaddas a'r ilawnaf ei gymhwvsderau i lanw y swydd, ac v mae yr unfrydedd gyda pha un ei etholwvd yn dangos y safle a ddeil yn syniad It pharch ei gyd-aelodau. Tanchvwa Senghenydd. I Daetli yr ymchwiliad swyddogol neilkluol i achos y danebwa tic-liod i derfyn dydd Gwener diweddaf. Bu yn ymchwiliad manwt a thrylwyr iawn. Oat'wyd allan fod diffygion PWYSIg yn ijodoli, ac arferion per- yglus yu eael eu goddef mewn' eysylltiad a gweithiad y lofa. Wrtl1 gael cvfaddoJiadau yn ngoleuni dydd ymchwiliad o'r natur hyn, y mae arferion cyffredin ac ym- ddangosiadol ddibwys sydd yn cael eu cario yn mlaen yn y glofeydd, yn cael eu gweled yn ou llun, a'u llíw, a'u maintioli gwirioneddol. Y mne cynefindra dyddiol y glowr a pheryglon y iini-yon, y cwympiad- au o'r nenfwd a'r ochrau, yn tueddi ei wneyd yn annystyriol a dibris. Diamheu i'od y ("yfaddeJiadl 11 a wliaed gan y gwa- hnnol dystion yn codi yn fyw i feddyliau y mwyafrif mawr o lowyr. amgylchiadau cyffelvb yn eu hanes hwythau, amgylch- iadau nad oedd wiw Iddvllt achwyn o'u herwydd, a'r borygl cael digasedd a dialedd y swyddogion. Gobeithio y bydd gwersi yr ymchwiliad hwn yn cynvrchu mwy o hunanbar?h a syniad mwy byw am ddiogel- wch, yn riynwes pob glow r, ac y bydd iddo drwy offerynoliaeth ei undeb, i hawlio cadwriaeth mwy llwxr, oddiwrth ei gyd- wpithwyr, a'r swyddogion yn neillduol, o'r darpariadau hyny s-dd yn cael en gofyn yn Neddf Rheolciddiad y Mwnfeydd. Dis- gwyliwn yn ffyddiog* adroddiad a ehvmer- adwvaethau y Commissioners fel canlyniad i'r ymchwiliad, Bydd hynv. gobeithiwn, yn symbyliad mawr i Avelliantau er diogel- wcli bywyd y glowr. Cronfa Streic Dublin. I Cauwyd y gronia arianol cysylltiedig a Streic Dublin yr wythnos ddiweddal, mor belled ac mae perthynas Pwyllgor Cyngres yr Lndebau Llafur yn y mater. Dvwed- odd yr ysgrifenydd, Mr C. W. Bowerman, A.S., y byddai i'r man symiau a ddeuai i mewn eto i gael eu trosglwyddo i bwyilgor yr rndebau Celf a Llafur yn Ninas Dublin, 1 gael eu i-hanu fel y gwelant hw v yn dda. Cyfanswm v cvfraniadau i'r gronfa vw £ 89,833 Vernon Hartshorn a J. Hugh Edwards, I A.S. Achwyna Mr. Vernon Hartshorn mewn newvddiadur Seisnig yr wythnos ddiweddaf yma lod Mr J. Hugh Edwards, A.S., mewn eyiarfod yn Nghwmgarw, w edi dweyd fod y" glowyr yn ddyledus i'r Jihyddfrydw vr am v "Minimum Wage Act." Amlieua Mr. Hartshorn hyn yn bendant. a heria Mr. Hugh Edwards i ddadleuaeth gyhoeddus, o flaen glowyr y Garw, ar y ew estiwn o "Ym- ddygiad y Rhyddfrydw.vr tuag at gais y Glowyr am Finimum AVa^e." Dywed ei fod yn barod i brofi: (1) Fod y Blaid Rydd- frydol, cyn y streic fawr Genedlaethol, yn wrthwynebol i'r egwyddor o finimum wage; (2) fod yr hyn lesiant sydd yn y Minimum Wage Act wedi deilliaw drwy offerynoliaeth Ffederashwn y Glowyr a'r Blaid Lafur yn y Senedd; ac yn drydydd fod yr holl ddiffygion sydd yn yr Act i'w priodoli i'r gwrthwynebiad roddwyd gan y Lywodraeth Ryddfrydol i awgrymiadau a chynygiadau cynrhychiolwyr y Ffederashwn a'r Blaid Lafur. Dyma gyfle iawn i gael dad] addvsgiadol a dyddorol. A gymer Mr Ed- wards yr her? ——- I

Or Wlad. I GAN "CARREG BICA." I Yn y Darian ryw wythnos neu ragor yn ol gwelais sylwadau gan un I o'r gohebwyr yn ymwneud a. bywyd I amaethyddol, yn arbennig â. bywyd y gweision amaethyddol. Hawdd iawn I yw i rai o honom ymgynhesu at ryw bwnc neilltuol ac ysgrifennu'n eithafol arno pan na byddo'n argyhoeddiad yn rhyw eglur nac yn ddwfn iawn. Ac nid yw'r gohebydd hwn ond yn un o law- er sy'n ceisio lluchio baw at yr amaeth- wr caled ei ochwyl a phrin ei enillion. Nid anwir i gyd mo'r mynegiad mai llofft uwchben y ceffylau yw ystafell gysgu amryw o wasanaethyddion yr oes hon. Ond yn ami iawn hwynthwy eu hunain sy'n dewis y lie er mwyn sicrhau mwy o ryddid wedi gorffen y diwrnod gwaith, ac y mae'r storws fel rheol yn cael ei chadw yn gymen a'r gwely yn l&n. Yr ydym wedi clywed llawer o son yn ddiweddar ynghylch y bywyd gwledig, ac amryw yn ceisio dangos cymaint rhagorach yw manteision a safon bywyd mewn tref rhagor mewn ardal wledig. Gwn i ychydig bach ac y wlad ac am y dref, ac yn fy meddwl i nid oes fymryn o amheu- aeth prun yw'r goreu. Prif ddiffyg bywyd yn y wlad yw diffyg cyfathrach gymdeithasol. Nid yw'r teuluoedd yn ymled a'u gilydd yn ddigon ami nac yn cymeryd mantais ar y. cyfleus- terau i fwynhau cymdeithas y naill a'r Hall, ac i gyfranogi o feddyliau a syniadau ein gilydd. Ac y mae llawer iawn gan yr eglwysi i'w wneuthur yn y cyfeiriad hwn. Nid yw eglwysi'r parthau gwledig eto wedi ymrydd- hau'n llwyr o'r iau Biwritanaidd, er fod y meddyliau ifeinc er ys tro yn an- esmwytho a gwrthryfela, ac yn ceisio byw eu bywydau yn llawen a di-rag- rith. Y mae'n bechod eto yn y wlad i awgrymu cynnal math ar gwrdd clebran yn y festri ar noson waith ac ni all wynebau difrifol y blaenoriaid ond taflu cysgod trwm ar feddyliau y bobl ieuainc, a pheri iddynt gredu fod hyd yn oed gwenu yn torri ar draws egwyddor Cristionogaeth. Ni all y mwyaf craff o honom lai na chydnabod mai rhagrith yw un o bech- odau mawrion y Cymry, ac mai'r pechod hwn sy'n llesteirio pobl y wlad rhag mwynhau eu bywyd yn ei holl ragorfreintiau. Glyned Cymru wrth ei chrefydd, dalied yn dynn wrth ei defodau, ond ceisied ar yr un pryd fyw'n onest gerbron y byd. Nid yw aelodaeth eglwysig o werth yn y byd os nad yw yn ein cymhell i garu ein gilydd ac i helpu a chydymdeimlo a'n gilydd. Ac ni allwn wneuthur hynny oddigerth dod o honom yn agosach at ein gilydd, ac ymddiosg o'r ffug- dduwioldeb sy'n andwyo cymaint ar ein bywydau ac ar y gwir grefydd. Yn fy nhyb fach i, dyna sydd yn cadw pobl y wlad y tu mewn i'w cylchoedd I cychain eu hunain, yr arfer hwnnw o I geisio ymddangos yn well nag yr vdynt mewn ystyr grefyddol, a'r tuedd i fyw gormod iddynt hwy eu hunain yn feddyliol a chymdeithasol. Pe cawsid y goreu ar y diffyg hwn, buan y gwelsid rhagoriaeth bywyd g\vledig ar fywyd trefol. A phan ddelo ychydig o fanteision cymdeithasol y dref yn rhan o etifeddiaeth y cym- moedd gwledig, y pryd hwnnw y tro'r llanw yn hanes ein gwlad, ac y gwelir bywyd di-dwrw'r pentrefi yn ei ogon- iant. Nid yw byd y gwasanaethydd- ion amaethyddol mor galed ag y tyb rhai, er fod ami i wds o hyd yn cysgu uwchben gwal ei geffylau gwedd. Enillant gyflogau da, ac os yw'r byrddau'n wag o flasusfwyd chwydd- edig y trefi, mae arnynt ddigon o'r lluniaeth sy'n cryfhau cyhyrau ac yn cadw iechyd. Chwiliwch y byd ben- bwy gilydd, chwiliwch bob ffactri a melin, bob swyddfa a siop, a chwili- wch yn ofer am hafal i'r bywyd sydd mor agos i Natur yn ei chydym- deimlad, ei charedigrwvdd, a'i hes- mwythad.

o Dir y Gogledd. GAN GLYNDWR, Ma.e y Parch. Evan Jones, Caernar- j fon. hen arwr Dadgysylltiad yn cwyuo. Eisoes y mae Eisteddfod Genedl- aethol Bangor yn amlwg yn y golwg. Ceir y Cwmniau Dramodawl yn prysur barotoi er edrych pa ddau o honynt gaiff ymddangos yn derfynol yn yr Eis- teddiod. Credaf fod o leiaf dri cwmni yn myned i berfforinio Beddau'r Proff.wydi (W. J. Gruffydd). Rhaid i'r ddrama fod yn un hanesyddol. Li.i,weiiydd i bob dyngarwr yw canfod fod nifer y tafarnau yn cael eu lleihau o flv yddyn i flwyddyn yn holl siroedd Gog'^dd Cymru. Er engraifft, nid oes ond-lianer y tafarndai yng Nghaernar- fon yn awr i'r hyn oedd, dyweder, 60 mlynedd yn ol. Ceir llawer o gwyno ym Mangor o | herwydd fod awdurdodau Coleg y Gog- ledd yn bwriadu codi llety (hostel) i'r meibion sydd yn efrydu yno. Golyga hyn golled fawr i'r degau pobl sydd yn lletya efrydwyr ym Mangor, a bu y mater o dan ystyriaeth yn y Cyngor Dinesig diweddaf. Ni phasiwyd dim yn derfynol ar y mater. Yng nghyfarfod diweddaf Cyngor Trefol Pwllheli bu dadleu brwd ar a ddylai y Cyngor cefnogi darluniau byw (animated pictures) yn y Neuadd Drefol. Caed dwy farn ar y mater. Dywedai un aelod—prifathraw gyda Haw eu fod yn effeithio yn niweidiol ar y plant: nad oeddynt yn son am ddim ond am "Red Indian," "Broncho Bill," "Cowboys," etc. Dadleuai ereill fod i'r darluniau ddylanwad dyrchnfol, yn arbenig darluniau hanes- yddol. a. rhai gwerth nioesol ynddynt. mfigi dangos allan erchyirderau med. wdod. etc. Fy marn bersonol yw, fod gormod o lfiirniadn ar blegerau' r oes, a dim ymgais o gwbl yn cael f j gwneuthur i ddarparu pethau gwell i'r bobl ieuainc. Bwriada Cwmni Rheilffordd y L. & X.W.R. redeg ceir modurau (motor cars) o Gaernarfon i Benygroes, Llan- beris, etc. Bydd hyn yn gaffaeliad mawr. Cynhelir Eisteddfodau, fel rheol, yng Xghaernarfon a Chriccieth y Pasg nesaf. Mae testynau y ddwy Eistedd- fod allan eisioes. I Credaf fod amryw o feirdd o'r Gog- ledd yma yn ymgeisio am gadair Minny Street, Caerdydd, a mawr fwynhawyd sylwadau y beirniaid a yinddangosodd yn y "Darian" yn ddiweddar ar y 40 a. r hagor oedd wedi ymgeisio. Credwn ei I fod braidd yn llawdrwm ar rai o'r ym- geisw>'r ieuainc o bosibi, ac mai cam- gymeriad oedd defnyddio brawddegau fel a ganlyn, Ni fuasai y neb y tu allan i wallgofdy," etc. Pa bryd y dysg ein beirniaid fod yn garedig wrth ymgeiswyr? Dywedir fod pobl Sir Fon yn rhai garw am eu gilydd. I brofi hyn dywedir stori am fachgen ieuanc o Langefni aeth i America ac a fethodd gael gwaith. Pap ar fin digaloni aeth at filodfa (menagerie) mewn tref fawr. Gofynodd i'r perchennog am waith. Meddai hwnw, "Mi gewch le fel tiger. Dychrynodd y bachgen, a go- fynodd am eglurhad. Ebai'r perchen- og, Mac y tiger wedi marw, a rhoddir ei groen am danoch chwi, ac ewch chwithau i'w gawell ac actiweh fel tiger." Cewch gyflog da." Felly 1fu. Yn y nos daeth miloedd o bobl i weld y bwystfilod. Aeth y "trainer" at y "tiger," a gwnaeth gampiau gydag ef. Yna dywedodd ei fod am agor y "partition" oedd rhwng y tiger a'r llew, ac am wneyd campiau gyda'r ddau. Dychrynodd y tiger wrth glywed hyn, a rhoes ochenaid. Dychrynodd y bobl wrth glywed tiger yn ocheneidio. Agorwyd y "partition," a phan welodd y tiger y Hew gwaeddodd, "Bachgen o Lan- gefni yn dod yma i gael ei ladd gan lew!" Ac ebai y Hew, "Taw a dy glep, bachgen o Lanerchymedd ydvw inau hefyd

Dyddiad cyngherdd flynyddol Cor Eglwys I Bethesda, Abertawe, eleni ydoedd Chwef. oed, a bu yn llwyddiant trwyadl. 'Samson' oratorio ardderehog Handel, oedd y gwaith gymmerwyd mewn lla w, ac y niae clod yn ddyledus i'r Bonwr T. G. Thomas, yr ar- weinydd, am y stad o berffeithrwydd gyr- haeddodd y cor dan ei arweiniad. Y dat- geinwyr cyflogedig oeddynt, y boneddig- esan Jennie Ellis, Blodwen Jones, Aber- tawe, a'r Bonwyr Tom Bonnell, Rhondda J. Brenig Jones, Pemhre. Cadeiriwyd y gweinidog, Parch. David Price.

Oddiar Lechweddau Caerfyrddin. Daw Symlog o'r gwaelod i ran uchaf Sir Gaerfyrddin. Llawenycha yr eglwys a llu ereill yn ei fwriad i ddod i Gwm Gwendraeth i efengylu y newyddion da i'r cwm poblog hwn. Y Parch. W. R. Watkyn, M.A., Llanelli, wasanaethai yng nghyrddau pregethu Pont Henry Sul neu ddau yn ol. Angladd mawr iawn ac anrhydeddus gafodd y chwaer Mrs Edmunds pryd- nawn Sul diweddaf, yr angladd mwy- af welodd rhai o honom y cylchoedd hyn erioed. Claddwyd ei gweddillion ym Mynwent Ponthenry, a phlant a pherthynasau lu mewn hiraeth ar ei hol. Gwasanaethwyd gan y Parch. D. Bowen, Horeb, ac ar lan y bedd. Cwrdd dirwest brwdfrydig gawd yn Nazareth (A.), Pontyetes, nos Sadwrn diweddaf. Y mae yma ddeffroad dir- Westol yn ogystal ag yr ardal Llanon. Cymerwyd y gadair gan Mr Lewis, M. E., Carway. Siaradwyd gan y Parch. Mr Williams (A.), Carway; Mr Harries, ysgolfeistr, Bryn, Llan- elly; y Parch. D. Bowen (Myfyr Hefin) Horeb; y Parch. Gorlech Jones (A.), Pontyetes, ac Offieiriad y Plwyf, ac amheuthyn oedd cwrdd a gwron mor iach mewn Capel Ym-, neillduol. j Mr William Jenkins, Y Ffarm, anerchai y Gymdeithas Horeb nos Fercher diweddaf ar Hen Flaenoriaid Horeb, a mawr y canmol sydd i'w anerchiad. Rhaid fod yr anerchiad wedi costio yn ddrud iddo gan nad oedd sil wedi ei ysgrifennu am un o honynt erioed. Rhwng anerchiad Mr Davies, Gelli Hir, ar Hanes Horeb a'r anerchiad hwn, y mae hanes Horeb wedi ei ddiogelu, a'r gym- deithas yn cyfiawnhau ei bodolaeth ei hun. Siaracj.x.J amryw o'r brodyr ar y diwedd eiriau canmoladwy iawn. Y mae'r Frech Goch a- chlefydau ereill ar lu o blant yr ardal hon v dyddiau hyn, ac mewn canlyniad y mae Y sgol Pump Heol yn cael ei chau am dair wythnos. Y mae chwe mlyn- edd oddiar pan ddigwyddodd hyn ddiweddaf. Y mae cau yr ysgol yn Ioes i'r ysgolfeistr, Mr J. M. Jones, gan nad yw byth mor ddedwydd a phan yn yr ysgol yn cyfarwyddo y plant. Sonir llawer am feirdd gan- edig. Wele ysgolfeistr ganedig, ac y mae yn fardd a Ilenor hyfedr, ac yn Gymro brwd iawn, ac y mae yn rhaid i'w ddylanwad adael ei ol ar yr ardal hon hwyr neu hwyrach. Ym Mynwent Horeb dydd Mawrth wythnos i'r diweddaf y rhowd i or- wedd weddillion y chwaer ieuanc, Miss Mary Jones, Llanelly, merch Mr Thomas Jones, Brondini Cottages, Pump Heol. Siaradai pawb yn uchei am dani, ac y mae ei thad a'i brodyr a'i chwiorydd a pherthynasau a llu •> ffryndiau y ffordd hon yn hiraethu ar ei hoI.

Seven Sisters. I Xos Iau diweddaf cynhaliwyd cyng- herdd fawreddog yng Xghapel Soar; er fod y noson yn arw cafwyd cynhulliad cryno, a chanu ardderehog. Y gwyn gyffredin ynglyn a'r cyngherddau di- weddaf yn y lie yw fod cymaint o ganu Saesneg ynddynt. Carem weled y gwa- hanol eglwysi yn diwygio yn y mater hwn. Rhodder i'r hen alawon Gymraeg eu lie eto ar y IIwyfan. Boreu dydd Gwener, pan newydd ddechreu ar ei waith am y dydd yn Xglofa. Maesmarehog, cyfarfu Tom Howells, Temperance House, a dam- wain ddifrifol; torodd ei glun a der- byniodd niweidiau eraill. Dymunwn iddo wellhad buan. Y mae Cwmni o Lundain sydd a chon- tract yn Nghaerdydd a mannau eraill wedi ymgymeryd ag adeiladu Co-oper- ative Stores yn y Seven, adeilad am y pryd ydyw i fod yn bresenol, nes y daw y gymdeithas yn ddigon cryf i allu dwyn traul adeilad mwy. Dangosir brwd- frydedd nid bychan gan y pwyllgor, ac y mae digon o arian mewn lla w yn barod i gario y gwaith yn y blaen. Yn y dyfodol agos disgwylir gweled yn y Seven un o'r Co-ops mwyaf yn y cylch- oedd. Gan ei fod yn lie mor ganolog, J bydd yn fanteisiol iawn o'r Creunant i fyny, ag o'r Banwen i lawr. Wele gymdeithas adeiladu arall wedli ei ffurfio i godi 30 o dai ar fferm Ynys- dawly. Gwna hwn v bedwarydd sydd wedi ei ffurfio gan weithwyr y lie o fewn pedair blynedd, yn gWlleud llifer y tai yn 1T0. Y gwyn er's ychydig flynyad- au 'nol oedd prillder tai a rheuti uchel. ond erbyn hyn y mae y gw Ùhiwr yn codi mwy O rent am ei Jai na. r land. lord. y canlyniad yw fod y landlord yn codi ei renti. Felly nid yw rhagor o dai ddim end wedi trymliau v bauU ar bres wvAvyr v Seven. Yr unig < baith Ry:tJ 0. y daw goi:ui id f) dai ar rhenc i lawr. Mae deg swllt ar hugain yll v mis yn afresymol am dy i weithiwr a byw.

CROEN. CNAWD. ASGWRN. RHAID GOFALU AM V MMAt HYN. Esgeulusdod o unrhyw niwed I rkit5 hvn drwy ddamwain nom glefjrd off achoai Blood Poisoning a Marwolaeth. Meddyginiaeth Effeithiol. er mwyn ysgol Perygl rhaid It ymarfar mewn pryd. -DOES DIM MOR LLWYODIAMUi A SICII A GOMER'S BALM. Mae Hwn yn awr yn cael ei gydnafcatf gan filoedd fel y rn6ddyglin mwyal tier a diogel 2 ddargaHfyddw? erioed at iachau Ciwyfau, Archollion, Tardd- lantau y cnawd, Eczema, Crach a Ned d yn Mhenau Plant, Liosgiad. au, Y sgal. danau, Sou r v L lug r ad Plant, Benywod a Tarwden, Cout, t ymalau Poenus, I ?JleU(S!n Yr oedd Pen ? ?? n Yr oedd pen fy mt? Cafn, pmm tyn mewn "tat pchfJllo.. H'nod G Gwellhaodd GomM'. B"" ?od o h?? ? ?M.t hi Yl1. il',IiD.' at CLWYFAO ar COESAU. Miloodd yn tystio i'w Effeithiau Fthyfeddol. RHODOWGH BRAWFARNO Giovelthad.-sydd S/O, Ar werth gan bob Obemi.t 1\ »» 1#11. Gofyner am Comer's Balm. My.. t blwch. Heb hyn ^,(y« YeWu'rst.mp." danfoner ei gwerth (P.O. nen Stamp.)  ?——   cSK. ?t, M.P.S.i L.D.S., P?t". Caf?. CWRTHODWCH BOB PETH ARALL.

Treherbert. Y mae'n ilawenydd gennyf iod Dos- Y mae'D lla.\yenydd gennyf fod D08- Cymraeg yr Ysgol Xos yn mynd rhag ei flaen yn llewyrchus yu y He uchod. Ei athraw yw Mr D. James (Defynnog;, urif athraw ysgol ddyddiol y bechgyn- Efe hefyd yw ysgrifenydd yr Y sgol Haf Uynneig er's blynyddau. Dywedodd boneddwr y dydd o'r blafii fod hufen y lie vn y Dosbarth Cymraeg. Y IHac tri o ddynion ieuainc yn y Dosba.rth yn parotoi i fynd i'r wemidogaet X os Fercher, Ch,ef. lleg, rhoddw,yd gwledd :Basus 0 de i'l' Dosbarth CTm.- raeg gan yr Athraw & :\frs. James, ei briod serchus. Y mae Ysgol Xos Treherbert Weithian yn troi nos yn ddydd, Mae'n troi allan fechgyn fyddant Yn addurno "Cymru Fydd" Hwvl i'r Ysgol, hwyl n- Athraw, Hwyl i n mamiaith anwyl ni. Coron fo ar ben Defyn)}og A'i gydmares lawn o in. J. DU-N-CAN.

A RTIFICIAL LIMBS, Crutches, Eyes, Deformity Boors. Flat-Foot Supports, Steelless Easifit Trusses, etc. lady attendant: Belts, Belt- Corsets, Elastic Stockings, Trusses, etc. Daily, 10-6; Wed. 10-1; Sat. 10-2. List free. Tel 1282.-Allen Pearce, K5 Charles Street, Cardiff.