Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
¥ GOLOFN AMAETHYDDOL I
¥ GOLOFN AMAETHYDDOL I SUT I GAEL DARLUNLEN O'CH FFERM. I Ychydig o honom sydd yn gwybod I beth yw mesunad y caeau ar ein I ffermydd. Dim ond amcan gyfrif oedd ar yr oil cyn i'r Llywodraeth ym- gymeryd a mesur pob rhan o'r Deyr- nas tua hanner canrif yn ol. Ond am flynyddoedd meithion wedi hynny ni wyddai y ffermwr i fanylrwydd beth I oedd mesur pob mynydd a maes. Mae darlunlen y plwyf wedi bod yn I gyfrwng gwybodaeth ar y pen hwn, ond ychydig oedd yn gwneud defnydd I o hono, gan mai yng ngofal offeiriad y plwyf yr oedd yn cael ei gadw. Pan fyddai rhyw annealldwriaeth yng nghylch mesur unrhyw faes, at yr offeiriad yr oedd myn'd i gael pen ar y ddadl. Bu llawer o annealldwriaeth a llawer o gam yn cael ei wneud, oher- wydd yr anwybodaeth am fesur y tir. Yr oedd enwau y caeau yn myn'd yn ol eu mesuriad cibddall yn ami, megys y dd wyar, y "pumar," y degar," .etc., ac yn ol eu henwau y byddai y gweirwyr yn cael eu talu am dori y gwair arnynt. Byddai y gweirwyr yn ami yn gorfod torri agos i ddwy erw am bris un, hyd nes iddynt ddod i allu mesur y tir eu hunain. Yr oedd yr hen erwau yn gwahaniaethu yn ddirfawr yn ngwahanol rannau o Gymru heb son am Loegr. Ym Morganwg "erw Misgyn" oedd y safon hanner canrif yn 01. Yr oedd honno dros erw a hanner o'r erw gyfreithiol. Bum fy hun yn torri gwair, ac yn cael fy nhalu yn ol "erw Misgyn," ond deallais cyn hir fod rhywbeth o le yn y mesur gan ei fod yn orchwyl caled i dorri erw y dydd o dan y gyfundrefn honno. Cofiais am y tablau a ddysgwn yn yr ysgol, a dechreuais "gamu y tir pan y gwelais fy mod yn torri hanner erw y dydd am ddim. Dysgais y ffordd i fesur cae o unrhyw ffurf, a hynny, yn bennaf, am fod y wybod- aeth yn talu imi. Ychydig iawn o ffermwyr a fedrant fesur cae heddyw, er cymaint yw bendithion addysg yn ystod yr hanner canrif ddiweddaf. Pan fyddo y cael yn bedair onglog, mae y gwaith yn ddigon hawdd i'r sawl sydd yn gwybod faint o latheni yscwâr sydd mewn erw. Ond pan fyddo agos ym mhob ffurf, mae yn orchwyl mwy anhawdd. Mae 4,840 o latheni yscwar yn yr erw safonol, a dim ond i chwi "gamu 70 o latheni ym mhob ffordd, bydd yn ddigon agos i'r erw i bob diben ymarferol. HWYLUSDOD I'R FFERMWR. I Yn ardal y gweithfeydd yma, mae y ffermwr yn colli darn o dir dan ei drwyn yn ami. Bydd darn yn cael ei gymeryd oddiwrtho i adeiladu arno, darn i wneud heol, etc, a beth sydd yn fwy hwylus na'i fod yn gwybod ar unwaith faint o'i dir mae yn ei golli. Bydd goruchwyliwr y tir yn gwybod i'r dim faint o'r fferm sydd yn cael ei chymeryd oddiar y ffermwr, ond nid pob un ga y wybodaeth honno gan- ddo, ac os na fydd y ffermwr yn ddi- gon o scolor, odid fawr iddo gael iawn digonol am ei golled. Yr wyf wedi rhagymadroddi fel hyn i ddangos y pwys i bob ffermwr feddiannu y dar- lunlenni a gyhoeddir gan y Llyw- odraeth am brisiau digon rhesymol. Yn ystod y blynyddoedd diweddaf mae y cyfleusderau hyn wedi dod mor hwylus. Ar y cyntaf yr oedd y darlun- lenni yn cynnwys plwyf cyfan. Wedi hynny daeth rhannau o'r plwyfl, gyda'r holl ffermydd, a'u mesuriad arnynt yn ddiweddarach, mae pethau wedi dod yn fwy agos fyth. Mae y darlunlenni diweddaf yma wed; eu gwneud ar raddfa o 25 o fodfeddi i'r filldir, a chynnwysant fesur pob cae ar wahan ac o dan ei enw. Danger arnynt bob adeilad a phob Uwyn o goed, a phob mur. Maintioli por) llenn yw oddeutu 38 o fodfeddi with 25-Mae pob llenn yn dangos arwyneb- edd o filldir a hanner wrth filldir, neu tua 960 o erwau. Pris y darlunlenni yw 3s yr un gyda phedair ceiniog am. y cludiad etc., neu gellir cael clau yn vr un sypyn am bum' ceiniog o dal am v cludiad. Anfonwch eich enw, y sir, y plwyf, enw eich fferm, yng nghvd a'ch llythyrdy agosaf, gyda'r pres a nod- wyd i The Director General, Ordnance Survey, Southampton, a daw y wybodaeth fesurol yn 01 vn dtliymdroi. PESGU MOCH. I Anfonodd cyfaill o Faldwyn i ofyn i mi sut yr oedd pesgu moch—i dalu. Gwaith digon sal fyddai rhoi bwyd iddynt i beidio talu, ond mae llawer yn gwneud hynny. Eleni, nid yw yn nemawr o gamp i besgu moch i dalu yn dda. Ni fu eu bwyd cyn rated er's blynyddoedd, ac ni fu y cig moch mor uchel ei bris o'r blaen yn fy nghof i. Gellweh brynu blawd haidd N'n awr j am £ 1 OS y dynnell, a chewch 125 yr ugain am "foch halltu o ddau can pwys yr un i fyny, a 135 6c vr ugain pwys am rai ysgafn i'r cigydd. Ym rorganwg yma, rhoddir "sharps" i'r P?chyM, hyd nes y dech-  gyferbyn ? ?dd di- Pa«°l gTferbyn a'u dydd di" wCeddaff Vvm°1 halltU" w>-f vn ei o CreH u "? ychydig Wrth roi "shams" y" tyf" yn Wel1 Iddynt  r cychwyn. Fe geir rhai yn dadieu yn dynn dros !In?dr?aw" n i besgu moch; ond fy mhrofiad i yw fod y I blawd hwnmv yn gwneud y cig yn rhy "fras," ac nid yw gormod o hwnnw yn chwaethus iawn i lawer. Pan fyddo digon o faidd neu "laeth glas" wrth law, nid oes dim yn well, I ond ni fyddai dyrnaid o "sharps" neu flawd haidd yn un o'r ddau allan o le i foch o unrhyw oed. Pan fyddo y perchyll ar yr hwch am y famaeth y rhaid gofalu, os ydych am iddynt dalu. Os na cha y famaeth ddigon o fwyd da, ofer fydd disgwyl i'r rhai bychan gwichlyd wneud cynydd cyflym. Os ydych am eu cael yn barod i'r cigydd mewn bp" amser na arbedwch na thraul na thrafferth. Dyna yr unig ffordd i'w gwneud i dalu yn dda. Ond feallai fod gwybodaeth fel hyn yn ddiangen. Y moch hailtu sydd yn cael eu di- brisio fwyaf. Pan yn myn' d i "fyw ar ei ddannedd," fel y dywedir, nid oes un creadur ar y fferm yn cael ei esgeuluso yn fwy na'r mochyn. Mae rhai yn credu y gall fyw ar y gwynt a rhyw sothach na chynygir mo hono i un creadur arall. Nid yw y ffaith fod ystumog mochyn yn barod i dderbyn pobpeth sydd o gylch fferm yn un esgus dros gymeryd man- tais ar hynny. Fe ddwed rhai fod y cig yn fwy brith trwy beidio bod yn rhy dda wrth yr anifail-ei fwydo un wythnos, a'i newynu yr wythnos arall, hyd nes delo adeg pesgu. Cam- synied mawr yw syniad felly. Pa un ai pedwar mis neu flwyddyn a ar- faethir i'r creadur, rhodder digon o fwyd iachus iddo, a goreu oil os cyf- newidir ei fwyd yn ami. Mae y moch- gyn, er cystal yw ei stumog, yn hoffi "newid ei fwyd weithiau. Fe fan- teisir ar y creadur yn ami i wasan- aethu fel "scavenger." Ond byddai yn talu yn well pe defnyddia y ferfa neu y drol i fyn'd a'r ysgarthion i "bwll y domen." Yr oedd "lladdwr moch yn yr ardal hon yn dweyd am hen wraig oedd yn barod i golli dag- rau pan oedd ei mochgyn yn mynd at y "fainc." Yr oedd yn ddwy flwydd oed, a phwysai tua 200 pwys. Yr oedd yn "bwyta pobpeth," meddai hi, a mawr y gofidiai ei bod yn gofod ym- adael ag ef. Os ydych am besgi moch i dalu am eu bwyd, peidiwch a meddwl o hyd mai moch ydynt. Digon o fwyd da, a digon o ofal am danynt. Dyna yr unig ffordd y mae gwneud y goreu o honynt. Mae y mochyn yn fonedd- wv heddyw, a dylid ei barchu fel y cyfryw.
Merthyr Vale.j
Merthyr Vale. Xos Iau, Chwefror 12fed, agorwyd y Rechabite Institute yn y lie hwn. Erbyn 6.30 daeth torf ynghyd er gwactha'r gwlaw, a chydag allwedd aur agorwyd y neuadd gan Mr B. M. Thomas, Fronheulog. Gwnaeth ei waith fel arfer yn ddeheuig, ac awd i mcwn i'r neuadd, lie y mwynhawyd cwmpanaid o de blasus, ynghyd ag areithiau a chaniadau. Cawsom gwmni Prif Rheolwr y Dosbarth, sef y Brawd Llewelyn, Mountain Ash, a chafwyd ganddo ychydig eiriau yn ein llongyfarch ar ein anturiaeth. Mae y cyfarwydd a Merthyr Vale yn gwybod am y Coffee Tavern, adeilad godwyd gan Mr Nixon 35 mlynedd yn ol, ag a fu yn meddiant Cwmni Nixon ar hyd yr amser. Yma buom fel Rechabiaid yn pabellu am tua 25 mlynedd, a phan bu yn raid i ni, tua blwyddyn yn ol, godi ein pabell a'i gosod i lawr yn Festri y Bedyddwyr Saesoneg, rhyw hiraeth oedd ynom ar hyd yr amser. Pan ddeallwyd fod y neuadd ar werth, pwy yn fwy tebyg o wneud cais am dano na Meibion Rechab, a llawen genym hysbysu i ni gael pob serchowgrwydd gan H. E. Gray, Ysw., ac erbyn hyn mae yr adeilad yn ein meddiant. Cynwysa dair ystafell gyfleus i lawr, ynghyd a neuadd uwchben a ddeil tua 400. Wele fan cyfleus bellach i buyllgorau a chym- deithasau gyfarfod. Mae genym fel Rcchabiaid bedair pabell, Gobaith yr Ynys (adult) Cymru Fydd (plant Mer- thyr Vale), Dyfodol Aberfan (plant Aberfan), yn nghyd a Gobaith y Duffryn (chwiorydd). Ysgrifenydd yr Hall yw y brawd gweithgar T. Ed- wards, Hill View, a chyda pwyllgor cryf tu cefn iddo, disgwvliwn y chwyddir ein llawenydd yn y man am gymeryd o honom yr anturiaeth hon. GLANTAF.
Advertising
I ESTYN EICH OES Bwytewch ac yfwch yn gymhedrol, ond os digwydd annoethineb, gellwch ym- ddibynnu bob amser y bydd i PELENI LLYSIEUOL KERMICK lanhau'r cyfansoddiad, cryfhau'r nerves, iachau diffyg traul a rhwymedd, a gwneud y croen yn glir a glan. Y mae miloedd na chymerant unrhyw feddyginiaeth arall. Gwerthir mewn blychau 1/11 a 2/9 gan yr holl Fferyll- wyr.
[No title]
Bit nifer 0 fechgYll 0 flaen y faine yn Llys y Plant yn Abertawe am fasnaohu ar I y Snl, ac mewn tafarnau.
Y Gweithiwr Amaethyddol. i
Y Gweithiwr Amaethyddol. i Gwelaf fod cymrawd arall ar y maes yn dwyn yr enw Glan Arthen" i amddiffyn buddianau yr amaethwyr. Buasai yn well i Glan Arthen fod wedi cadw y gyfrinach iddo ei hun, oblegyd gwyddwn am ei ysgrif cyn iddi weled goleu dydd. Gallwn dybied yngwyneb rhai o'i awgrymiadau ei fod allan i gynorthwyo Brynfab. Mae Gwr yr Ysgubor yn ddigon gallu- og i amddiffyn ei hunan, a medra ef a minnau gario ein dadl yn mlaen yn heddychol. Nid ymosod ar bersonau, ein gilydd yw ein hamcan, ond ym- i chwilio am y gwirionedd. Sylwer ar y frawddeg ganlynol o eiddo Glan Arthen, "ond a'i nid cyf- iawn gofyn i A.G. faint salach ydyw gwas fferm nag ef ei hun ar ddiwedd blwyddyn. Beth nesaf ? Garai ef wybod, tybed, pa fodd y gwariaf fy enillion. Dywedaf gyda phwyslais fy mod lawer iawn yn gyfoethocach. Go- fyniad hollol ddialw am dano yw go- fyniad fel yna. Na chreded fy ngwrthwynebwr er hyny fy mod yn foddlon ar fy sefyllfa bresenol. Mae llawer i fasnachwr heddyw yn gweddio yn daer am doriad y boreu pan y bydd- af yn gadaw fy nghylch presenol. Dywedaf finnau prysured y boreu, a byddaf yn ymosod ar ddosbarthiadau yn fwy ffyrnig nag erioed. Da genyf fod y brawd yma eto yn foddlon cyfaddef fod cyflog. y gweithwyr amaethyddol yn resynus o wael. Ceisio dangos hynyna oedd amcan fy erthygl gyntaf. Gwyr y brawd yn ddiamheuol mai Prydain Fawr yw y wlad gyfoeth- ocaf yn y byd ar gyfartaledd. Felly a oes unrhyw synwyr i neb weithio am gyflog resynus isel? Mewn perthynas i amodau cysgu cyfaddefa eto fy mod yn iawn. Mae awdurdodau meddygol y deyrnas yn unfryd unfarn fod y fath amodau yn drosedd a'r deddfau iechyd. A all gweithwyr amaethyddol ym- falchio mewn undeb crefftol? Gall pob un sydd yn dilyn yr un alwedigaeth a mi ymaelodi mewn undeb crefftol, a dit ddeunaw swllt yr wythnos pan byddo person vn wael neu allan o waith, a phunt yr wythnos pan allan ar streic, ac ugain punt ar ei farwol- aeth, a deg punt ar farwolaeth ei wraig. Beth sydd gan y gweithiwr amtethyddol erbyn y dydd ganv" ? Dim ond caredigrwydd ei gyflogwr, ac y mae hwnw mor brin ac aur Meirion- ydd. Beth sydd gan was fferm os ca ei daflu allan o waith drwy ryw anghydfod rhyngddo a'i feistr? Dim ond cydymdeimlad y byd, ac y mae hwnw mor oer a ia y Pegwn Gogleddol. Beth sydd ganddo os heb baratoi er sicrhau claddedigaeth barchus ? Dim ond yr hyn ddewisia v gwarcheidwaid gyfranu ac "angladd ci. "Rattle his bones over the stones, He is only a pauper, that nobody owns. Enllib ar y gweithiwr amaetbyddol yw dweyd ei fod yn dewis cysgu "ar y dow lad er cael y cyflesustra i ddi- raddio ei feistr. Trefn a moesgarwch, os gwelwch yn dda. Mae yr arferiad yn rheol, ac hen bryd ei thori. Er profi hyny dyma engraifft. Mae gweithwyr yn anaml ar hyn o bryd yn y wlad, ac er llanw'r trai anfonir am fechgyn o ysgolion Llundain, Man- ceinion, a Bryste. Ni welodd y rhai yma wely ar y dowlad erioed, a buasai yn well ganddynt gysgu yn y ty, ond ni chant. Nid oes amser maith er v boddodd un o'r bechgyn yma ei hun- an yn ardal Caerfyrddin, a'r unig es- boniad ellid roi dydd y trengholiad ar yr amgylchiad truenus oedd ei fod yn anfoddlon ar ei sefyllfa. Yr wyf yn dweyd eto fod y rhai adawsant y wlad am y gweithfeydd glo yn achosi streics a thynu i lawr y cyflogau. Pan ganiatta amser vsgrif- enaf erthygl neu erthyglau ar y pwynt yna yn unig. Gall unrhyw un sydd wedi astudio amodau cymdeithasol wc!'d hyny a haner llygad. Cynghorir fi i ddarllen ysgrif Mr Llewelyn Wil- liams, A.S., yn y "Geninen" ar v pwynt. Mae o fantais iddo ef i am- ddiffyn yr amaethwyr, oblegvc! hwv sydd gryfaf yn y rhanbarth a I gynrych- iola yn y Senedd. Pob parch iddo, mae bara chaws a safle aruchel yn fwy nag egwyddor yngolwg llawer. Ond na feddylied Glan Arthen nad oes yna erthyglau o natur wahanol wedi ym- ddangos yn y Geninen." Mae genyf un ger fy mron yn awr, ac yr wyf yn difynu brawddeg o honi— Ond yn awr mae y pentrefi ac ar- daloedd y gweithfaoedd wedi myned yn welyau poethion heintiau a llygriad, a'r bobl yno yn braenu ar ben eu gilydd, heb ddwfr glan ac awyr iach, dau neu dri teulu yn byw yr un ty, yn cysgu yn yr un ystafell, yn dadau a mamau, meibion a merched, mewn amgylchiadau fydd yn fuan wedi ymgorphori yn hyfdra I yn eu gwyneb a'u hymarweddiad. Yn ol yr awdwr yna mae y cwbl i'w I briodoli i'r amodau o dan ba rai gweithia y gweithiwr amaethyddol. Nid oes hyd y gwn i gymaint ac aw- grym mewn natur, rheswm na gras I fod gan yr amaethwr a'r tirfeddianwr fwy o hawl i'r tir nag sydd gan y dyn t tlawd, ac hyd nes y gosodir y tri vvyr hyn ar yr un tir yn eu perthynas a'r ddaear bydd cymdeithas yn gloff. Nid j chwedl y fath syniadau, ond gwirion- edd di-droi-yn-ol, ac y ffaith fod v segur yn trawsfeddianu cyfran y! diwvd sydd i gyfrif am holl drlieni cin I byd. E. ARONFA GRIFFITHS.
I Byr Hanes. IByrHanes.1
I Byr Hanes. Byr Hanes. AM MRS. MARY RICHARDS, EBENEZER, TRECYNON. ■ j Pi (Parhad.) Am deyrngarwch mor dlws a ffydd- londeb mor fawr o blaid hen sefydliad Griffith Jones, Llanddowror, a Thomas Charles o'r Bala, haedda gyffelyb glod ag eiddo'r eneth Mary Jones, Cwrt, Aberganolwyn, a Catherine Jones, Bryn-tynoriad, Drwsynant, Meirion- ydd. Gwnaeth fwy na cherdded deng milldir-ar-hugain i'r Bala i brynu Beibl a'i rwymo o barch & brethyn coch. Arwres safodd yn athrawes am dri-ugain namyn un o flynyddoedd gyda'i dosbarth yn yr Ysgol Sul ac heb nemor ddim ond ei chystuddiau yn atalnodau ar ei gyrfa dyna wrhydri Mrs Mary Richards. Llawer ydyw y rhai yr enillir eu hanfarwoldeb ar lai o aberth. Ysa'n llaw i ysgrifennu am ei chynllun-wrersi i'w dosbarth, ond gofod a warafun: digon ydyw dweyd hyn mai dychlinder ei buch- edd hebryngai ei gwers bellaf, ac mai ei bywyd oedd ei hateg gryfaf i'w chynnwys hyd y diwedd. Ond pan ddeuwn at yr hanes am dani yn arwain, llywyddu, ac yn dilyn CYFARFODYDD GWEDDI'R GWRAGEDD, I deuir at flynyddoedd ei nerth a'i def- nyddioldeb mwyaf. Nodweddir y cyfnod hwn gan ramant ei harwriaeth. Brwydrau'r blynyddoedd hynny ddis- glaeriodd binaclau euraidd ei bywyd. Trwy erwinder y ddrycin a rhuthr y dymhestl y daeth i lawn o adnoddau cudd ei meddwl, a'r un wedd ni wyrem pe galwcm hwy yn ddyddiau'r I TRAI A'R ERLID, oblegid yr oedd llanw '59 yn treio'n gyflym, a doniau hyawdl ar y maes wedi dechreu taranu yn erbyn y gwragedd ac yn gyson a phrysur bre- gethu ar "Tawed y gwragedd yn yr eglwysi." Un o weddill y cvffroad oedd mudiad y gwragedd, ac ni wnaeth y cythrwfl gododd i derfysgu eu gwersvll ond ei gludo ar sled ar adenydd y dwyfol wynt, oblegid symudid y cyfarfodydd megis arch Duw hyd y prif-ffyrdd a'r caeau ar hyd y dyffryn ac hyd at gymmoedd dieithr. Rhai or lleoedd hynny oedd "Cwmin Pwll Als" a Chomin Hir- waun, y llecyn a elwid yn amser Rhys ap Tewdwr a Iestyn yn "Dwyn Coch." Hefyd hen fannau "Rhiw-yr- ochain," y Gadlys," a "Maes-y- dref." Cynhelid y cyfarfodydd weith- iau ar glos y "Llew Euraidd," Heol- yfelin, ac hyd yn oed o flaen drws "Gwesty'r Esgid," yn nghanol y dreflan, a'r "Ddraig Werdd" ar ochr a chongl heol gul y Green," gyferbyn a'r neuadd drefol. Yr oedd Ysgwar Gwesty'r "Aradr," Aber- aman, ac eiddo'r "Victoria," Aber- dar, yn gyrchfannau rheolaidd. Aeth y son ymhell am "Gwrdde'r Gwrag- edd," a chlywsid y bryniau yn atsain ymbiliau'r cymmoedd cyfagos am danynt. Croeswyd y mynydd droion i Droedyrhiw. Gwelwyd eu gwefr yn sobreiddio meddwon Pontypridd. Cly- buwyd eu croewder yn taranu ym mhentrefi'r Rhondda. Dywedir fod Dyffryn a'r Taf yn syfrdan ddydd a nos gan guro cysson wrth eu drysau. ] Cerddai'r gwragedd beunos i Hir- waun ambell wythnos. Yr oedd Cwm- bach a godre Dyffryn Aman mewn cydymgais beunydd am eu gwasan-I' aeth. Dadleuai Llwydcoed eu rhwym- au i'w pentref oddiar lawer safbwynt. Deuai ceisiadau gorawyddus atynt o Salem, Roberston; Elim, Cwmdar, a I Bethel, Abernant, yn ddidor. Yr oedd drysau Siloa a'r Neuadd Ddirwestol yn wastad yn agored iddynt, a chyn- ulliadau lluosog bob amser yn barod i'w croesawu yn Ebenezer. Yr oedd gwneud a thorri adduned yn fai a rhinwedd ddigon cyffredin a difwriad yn y gwragedd y dyddiau prysur j hynny. Anghofio a dyrysu gan amledd I eu galwadau oeddynt yn ddiau Rhai o gefnogwyr mwyaf aiddgar y cyfarfodydd hyn oedd yr Hybarch William Edwards, Ebenezer; Evan Bryan, Cenadwr, Hong Kong, China; Twmi Shencyn y Cyntaf, a Thomas Thomas o'r Fforch. Parhaodd v gwrag'edd i gynal eu hodfeuon mewn tai annedd ac yn yr awyr agored oddi- ar ddiwygiad 50 hyd ddyfodiad Byddin yr Iachawdwriaeth i Aberdar I yn 1878. Eu prif genhadaeth yn y cyf- amser oedd peri i'w gweddiau i gadw'r gwlith-wlaw nefol i ddisgyn i ireiddio Seion ac i wynnu'r meusydd i'r Fyddin i gynhaeafu cynyrch eu llafur, ac yn hyn canfyddodd ei chadben fod braen- aru braenar amlwg wedi bod, canvs ar ei ddyfodiad a dvstiolaethodd vn ddigel wrth lawer—"The fields 'of your valley are ripe for glorious ser- vice." Heblaw hynny, esgorodd mud- iad y gwragedd ar ganghenau praff. Eu cenhadaeth hwy o dy i dy osododd Neuadd Genhadol y Cwm ar ei syl- faent gyntaf. Geill eu beddrodau fvn- cgi i'w cholofnau heddyw. (I barhau.)
Advertising
A RTIFICIAL LIMBS, Crutches, Eyes, Deformity Boots. Flat-Foot Supports. "Steelless Easifit Trusses, etc. lady attendant; Belts, Belt- Corsets, Elastic Stockings, Trusses, etc. Daily, 10-6; Wed. 10-1; Sat. 10-2. List free. Tel 1282.-Allen Pearce, 26 Charles Street, Cardiff. GWAED! GWAED! I GWAED MAE IECHYD A BYWYD Y H DIBYNU AR WAED PUR CRYF. IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills I Mae "Hughes's Blood Pills" yn hynoli H effeithiol at Creu Cwaed Newydd, Pur ■ a Chryf, felly yn dylanwadu ar holl I Organau y Corff, drwy hyny yn laohaw B Dolur Pen, B Diffyg Traul, 1 Biliousness, Afu Odrwg, ?y?? C r Tarddlantau W-wn! a., y Cnawd, Cornwydon, Scurvy, Plies W?R? I I I Fits, Nerv- ??3rLB??VN?  <???S?S??&L??B'?????J??'H?: C?ynt Cwynagon M??j? ?? —  ("eu eymal- wst), Poon t?  p  ?. Cefn, Lum- mT iS? bago, Corn. ??????????e???- rwymedd,   I Neuralgia, mV Anhwylder- au yr Aren- & =-' ——' au, Iselder MM Y s p r y d, Surnl y Cylla. BENYWOD! At Anhwylderau tueddol i bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae Hughes's Blood Pills yn nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pills hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwch weled y I Trade Mark, sef Hun Calon fel hyn- im ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemist a Stores am 1/11. 2/t, 4/8. Neu danfonwoh el Gwerth mewn Stamps neu P.O. at y Perchenog- JACOB HUGHE81 MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L.D.S Penarth, Cardiff. AtHrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MHRIFYSGOL CYMRU). Prifatkraw-T, F. ROBERTS, M.A., LL.D. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (rhai o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flivyddyn hon. Am fanylion pellaoh, ymofyner a— J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd,  PAGE Book about Herbs and how to use Ot them. Post free. 8ecd for one. rrimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE IHE ADDRESS. To prevent fraud see that you get 11 Estab hshe11879 on every label and wrapper )f my preparations, without which none are enuine-Trimnell, The Herbalist, 114 Rich- mond-road, Cardiff. IlRIMNELL'S PILLS AND POWDERS -L have cured thousands. Why not you ? See that yoa get "Established 1879" on every label -Trimntli, The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Agents wanted. Y FORD. Yn cjnnwys arlwy UBOI am flwyddwyn i b=b oed, sef:— 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. Mae'r gyfrol wedi 'i hadolygu yn y modd mwyaf ffafriol gan y Wasg Gymreig, megis Y Beirniad, Y Brython, Y Tyst, Cymru, CymriCr Plant, Seren Cymru, Semi Gomer, Y Drysorfa, &0, ac y mae'r Awdwr wedi derbyn 11u o lYthyrau canmoi oddiwrth bregetbwyr, ,=, plant, ?c. Y g?fro! i'w chael ar dderbj niad Postal Order 8wllt gan yr Awdwr- T. VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr. Swansea. Dywedwch wrth bawb: II Y ma. DA VIES'S COUGH MIXTURE yn rhy ddau Peswch." ANWYD, PESWCH, INFLUENZA. -Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddio- ddef oddi wrth Beswch, Bronchitis, Pas, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Anadl. Y mae yr hen Feddyginiaeth Davies's Cough Mixture" etto ar y blaen, ac yn cae l ei gwerthfawrogi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, yn felus, yn cynnhesu y frest, ac yn rhydd- hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd vn ddigon. 1/li a 2/9 (postage, 3c.)— HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. THE Aberaman & fountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominent stations in Aberamaa, Cwmaman, Cwm bach, Abevcwmbol, Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTINC. EVERYONE SEES POSTERS. All communications and parcels should b. addressed to the MANAGER, Public Hall & Institute, Aberaman Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman. LAb.'FS BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled    &0., they sedily afford relief tnd neve rfail to alleviate all suffenng. afford rel,e ap j p;| Cochia, Bitter Apple, &a. 61ancharals are the Belt of all Pills for Women. Sold in boxes, h„ BOOTS' Branches, and  K. -me price, from ESUE MARTYN Ltd Chemists, LONDON 3 BALSTON LANE, LONDON Free S?p!e and valuable Booklet, post free ld. stamp AM BOB MATH 0 ARGKAFFWAITH ymofynbb YN Swyddfa'i* Leader," A Swyddfa'r "Oar ian," 19 CARDIFF ST., ABERDAR. EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book containing Valuable Information how all Irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails. thousands of Testimonials. Established 1862. MR. PAUL BLANCHARD, Claramont House, Dalston. Lane, Londjon- DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of HOUSE FURNITURE. CABIKBT WORKSQ„TO T1 21 High St. 0 Morris Lane, kswaiisea. The Largest and Cheapest Steani Cabinet Manufactory iq South Wales. Illustrated Catalogues free on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. .Carriage Paid on all Orders above £10. or Delivered Free in our own Vass. ———— BOON TO THE LAME. ——— J. J. STUBBS, Maker of ARTIFICIAL LIMBS, with RUBBER FEET. Are the most Natural, most Efficient, most Comfortable. Absolutely noiseless. Fitted with Ball Bearing Joints. All bolts, springs, catguts abolished. Over 2000 )imbs in use. Hundreds of Testimonials. Every limb guaranteed. Trusses, Belts, and all kinds of Surgical Goods kept in stock. RUBBER SPECIALITIES. Write for Catalogue. ———— 51 CITY ROAD, CARDIFF. ————