Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
COLOFN Y BOBL IEUAINC.
COLOFN Y BOBL IEUAINC. DAN OLYGIAETH DYFXALLT. BUCHEDD DEWI SANT. (Parhad.) Wedi gorphen ei gwrs addysg dychwelodd- i'w hen fro cnedigol, ac yno yng Nglyn Rhosyn heb fod yn neppell o Dyddewi y sefydlodd ei frawdoliaeth fynachaidd. Tebyg iddo jdderbyn y tir yn rhodd oddiar law rhyw bennaeth Gwyddelig oedd yn byw yn y gymdogaeth. Dynia'r tir meddai leuan Rhydderch— A roes Duw o ras Dewi, Rhoes yn deg Lyn Rhosyn dir, Rhyddid i Gymry lie rhedir." Yn y llecyn anghysbell yma ynghanol y Cymry Gwyddelig y rhoes Dewi i lawr sylfaen v fynachlog syml ddaeth wedi hynny yn archesgobaeth Cymru, ac edrychai arni heddyw fel y mwyaf urddasol o'r esgobaethau Cymreig. Daeth yn ol i Glyn Rhosyn, ac yno yn ol yr hanes y bu yn cyneu tan yn yr awyr agored. Yr oedd i'r weithred hon arwyddocad cyfriniol nas gwydd- om mo'i ystyr. Uwchben yr afon Alun, yn ymyl Glyn Rhosyn, y mae Clegyr Foria, ac yno yn ol pob tebyg yr oedd cartref yr hen bennaeth. paganaidd Boia, yr hwn pan welodd fwg y tan yn dyrchafu i'r nef a gynllwynodd yn ei galon i ddifetha'r sefydliad bychan yn ei fabandod. Tynnodd Padrig Sant wg rhyw hen bennaeth Gwydd- elig fel y cana Aubrey de Vere yn ei Legends of Saint Patric "— "The King is wroth with a greater wrath Than the wrath of Xiah or the wrath of Conn. The Druids rose, and their garments tore, The strangers to us and our gods are foes. Mae gennym ddigon o le i gredu fod I, yr hen grefydd, Derwyddiaeth, yn dal ei gafaci yn gryf yn y parthau tywyll yma o Ddyfed, ac efallai fod tan di- eithr Dewi a'i fynachod fel coelcerth yn galw y grefydd newydd i'r gad i herio yr hen grefydd. Dywedir fod gwraig Boia fel satanes yn cymhell ei gwr i ymarfer ei greulondeb at drefedi- aeth fechan. Nid hyhi oedd y cyntaf na'r olaf i gynhyrfu natur ddrwg ei gwr. Hyhi oedd yn gorfodi ei llys- ferch i ganu- "Mae'r cnau yn aeddfed yng Nglyn Rhosyn Awn a chasglwn hwy." Ond yr oedd ganddi hi a'i gwr creulon gneuen rhy galed i'w thorri yn rhwydd, a phaham lai nas gellir credu fod Rhagluniaeth wedi cyfryngu rhag i'r frawdoliaeth newydd ddioddef cam. Daeth arswyd barn ar yr hen bagan, a gadawodd i'r sant a'i ganlynwyr lon- ydd i adeiladu ei fynachlog, i drin ei dir, ac weddio dros ei wiad. Yn ol a ellir gasglu, syml, cyntefig a diaddurn iawn oedd adeiladwaith y fynachlog gyntaf; nifer o gabanau gwiail a phob mynach yn byw yn ei gaban ei hun. Bwrient bolion i'r ddaear o fewn ychydig i'w gilydd, a thoent y cabanau a gwellt ac a chawn. Hwyrach fod yno ddrychiolaeth o re- frectory, hospitum, i dderbyn dieithriaid. Yna'r capel mynachaidd, ac o bosibl fod hwn o gerrig. Yr oedd gwisg y mynachod mor syml ac mor arw a'r adeiladau eu hunain. Ym- wisgent yng nghrwyn anifeiliaid, a bywient yn rhyfeddol o naturiol. RHEOLAU CAETH Y FYNACH- LOG. Fel mynach y sefydlodd Dewi ei drefedigaeth grefyddol yng Nglyn Rhosyn. Yr oedd yn chwennych unig- edd a distawrwydd ymhell o dwrw dynion i ymladd a'r gelynion mwyaf, y byd, cnawd, a diafol. I wneud hynny rhaid oedd ymwadu a phob pleser a swyn daearol. Yr oedd rheolau disgyblaeth y Fynachlog o'r caethaf. Arwyddair y Fynachlog oedd, Yr hwn na weithied na fwyttaed chwaith." Buasai gwr o dymheredd Ruskin yn banxl i gael ei ollwng mewn tangne- fedd pe gwelsai baradwys syml a chartrefol y Mynachod yn Nhyddewi. Gweithiai y mynachod a'u llaw eu hunain i drin y tir heb gymhorth ceffyl nac ych cynyrchai y tir ddigon i'w cynal. Gwyddent oesau cyn i Thorean o'i gaban coed wrth y Walden Pond ddysgu'r byd drwy arbrawfion gwydd- ¡ onol fod natur yn gynyrchiol iawn, ond ei gwrteithio yn ei phryd a'i thymor. Rhoes yr hen fynachod urddas ar grefft a gwaith Haw. Ar ol I gorphen llafurio yn y maes dychwel- ent i'r Fynachlog, a thra parheai'r goleu treulient yr amser i ddarllen, j myfyrio, ac ysgrifennu. Pan ganai'r J gloch hwyrol yr oedd pob mynach i | adael ei lyfr a'i ysgrifbin, ac yna 1 aent yn un orymdaith i'r capel, ac  yno y canent eu salmau a'u hanthem- I au hyd gyfodiad y ser. Wedi gorphen I y gwasanaeth yn y capel ymgynullent ) o gwmpas y bwrdd i gyfranogi o'r bwyd syml oedd wedi ei ddarparu yno ar eu cyfer, ac nid oedd dim yn frasach yn hwnw na bara, llysiau, a halen. Yr oedd y bywyd mynchaidd yn gyffelyb ym mhob un o'r sefydliadau Cymreig. Bu yr hen drefedigaethau mynachaidd nid yn unig yn famaethod i addysg a chymeriadau, ond hefyd yn hyrwydd- wyr gwareiddiad yn yr ystyr oreu o hono. Mae hanes a thraddodiad wedi rhoi ini yn weddol sicr le genedigaeth Dewi ynghyd ag awgryrniadau ynghylch y lie y derbyniodd ei ddis- gyblaeth addysgol, ac y mae'r eg- lwysi sydd yn dwyn ei enw yn dys- I tiolaeth lied sicr i ni o faes ei lafur. Yr oedd ei weinidogaeth yn un hel- aeth ac effeithiol iawn. Fel y gwyddis y mae tafodiaeth y Cymry sydd yn byw bob tu i'r Teifi yn amrywio. O'r tu gogleddol i'r Arth a'r Teifi yr oedd maes llafur Padarn. Dyma derfyn gogleddol maes llafur Dewi. Yr oedd Catwg yn cadw gofal am y rhan fwyaf o Forganwg. Yr oedd cglwysydd o dan nawdd Dewi yn cyrhaedd mor bell a "balch-lan Gyfalach," ac i fyny i Lywel ym Mrycheiniog, ac i fyny mor belled a Glascwm ym Maesyfed. Gwelir felly fod maes ei weinidogaeth yn eang iawn. Nid mynach yn unig oedd Dewi, ond pregethwr ac efengylydd yn ogystal. Dangoswyd gennym yn gynnar fod Dewi o waedoliaeth Wyddelig, ac yr ydym yn gwybod i sicrwydd fod y cenhadon a'r seintiau enwocaf yn y burned a'r chwechfed ganrif yn Wyddelod gan mwyaf. Gallwn yn ddigon teg gyfrif Dewi yn un o sêr dis- gleiriaf yr Ysgol Wyddelig o bregeth- wyr. Yr oedd y pregethwyr Gwyddel- ig yn enwog am ddau beth- (1) Nid oeddynt byth yn bargeinio am wen nac ym malio dim am wg tywysogion a brenhinoedd. Mewn gair, yr oeddynt yn efengylwyr gwer- inol. (2) Yr oeddynt yn ymgyflwyno a'u holl enaid i bregethu'r efengyl i bob creadur, bonedd a gwreng, o bob llwyth, iaith, a chenedl. Ar v tir hyn yn unig y gellir cyfrif am lwyddiant rhyfeddol Dewi yn y De, yn sefydlu cynnifer o eglwysi, ac yn enill poblogrwydd mor eithriadol. Y cynllun a fabwysiadwyd ganddo ef a'i gyd-efengylwyr oedd ymsefydlu am dymor mewn gwahanol ardaloedd nes enill digon o ganlynwyr i roi syl- faen eglwys i lawr, ac yna rhwymo y naill wrth y llall, nes yn y diwedd eu gwneud yn un esgobaeth fawr o dan arolygiaeth Dewi yn hyddewi. (I barhau.)
Pa Hyd.I -I
Pa Hyd. I I ABERDAR YN CODI CWESTIWN I PERTHYNASOL. Pan ddywed cymydog wrthym ei fod wedi cael ei adfer o afiechyd peryglus y cwestiwn cyntaf a ym- gyfyd yn naturiol yw, "Pa hyd y pery yn iach?" Un peth yw ym- wared tymhorol, ond y mae iachad parhaol yn beth hollol wahanol. Nid oes dim yn dymhorol yn nglyn a'r gwellhad drwy belenau poen cefn Doan at yr arenau, fel y prawf y dystiolaeth ganlynol o Ferthyr y tu- hwnt i amheuaeth. Trig Mr James Rees yn 18 Dan-y- Parc, yn agos i sefydliad yr Y. M. C. A., Merthyr. Dywed ef Credaf mai anwyd a ymsefydlodd ar fy arenau a achosodd y poenau llymion a ymsaeth- ent ar draws fy lwynau rhyw chwe mis yn ol. Yr oedd y poenau hyn fel gwaniadau cyllell, yn enwedig ar ol plygu. Hefyd cefais gyffyrddiad o'r gymalwst, yn ogystal a phoen dir- fawr yn fy mhen. "Caffwn ofid gyda'r dwfr hefyd, ond y moddion a roddodd i mi fwy o ymwared na dim a gymerais erioed ydoedd pelenau poen cefn Doan at yr arenau. Yr oeddwn wedi clywed am y rhai hyn fel meddyginiaeth arbenig at yr arenau, a phrofais fod hyn yn eithaf cywir. Rhoddasant ymwared i mi o'r cychwyn, ac ar ol cwrs byr o'r pelenau yr oeddwn yn alluog i blygu yn rhwydd, ac yr wyf wedi gallu cadw yn iach byth er hyny. Yr wyf yn was- tad yn hyderus gymeradwyo y pelenau i'm cyfeillion, oblegyd yr wyf wedi profi eu gwerth. (Arwyddwyd), James Rees. Dros ddwy flynedd ar ol hynny, dywedai Mr Rees Yr wyf o hyd yn mwynhau iechyd da, ac yn cadarnhau yr oil a ddywedais o'r blaen am belenau poen cefn Doan at yr arenau. Y mae genyf ffydd gref ynddynt, ac yn gyffredin cadwaf flwch yn y ty erbyn y bydd angen am danynt. Y maent, mewn gwirionedd, yn feddyginiaeth deuluol genyf, ac yr wyf yn eu cymer- adwyo yn galonog i sylw pawb sydd yn dioddef oddiwrth anhwylder yr arenau. Pris 2S. gc. y blwch, chwech o flych- au am 13s. gc., oddiwrth yr holl werth- wyr, neu oddiwrth Foster McClellan Co., 8 Wells Street, Oxford Street, London, W. Peidiwch gofyn am belenau poen cefn a'r arenau—gofyn- wch yn glir am belenau poen cefn Doan at yr arenau, y fath ag a gafodd Mr Rees.
MARINE" BLOOD MIXTURE I
MARINE" BLOOD MIXTURE I CROEN IACH A GWAED PtR.- Dyna yr hyn y mae Sarzine Blood Mix- ture yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn honi gwella pob peth, fel yr Yankee Patent Medicines, ond os blinir chwi gan groen afiach, ysfa, pimples, toriad allan Scurvy, doluriau, pen dynod, etc., yn tarddu o waed drwg ac anmhur, mynwch botelaid o 'Sarzine Blood Mix- ture' gan y Druggist nesaf atoch, 1/1-1 a 2/6 y botel, neu gyda 3c. at y cludiad yn ychwanegol, oddiwrth y perchenog, HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH.
I Taith i Lydaw.
I Taith i Lydaw. I GAN "GLANLLYW." PEN NOD IV.. lOSt. Malo i Cancale. (Parhad.) Wedi troi o gwmpas y dref a'i maesdrefi cyfagos am rai dyddiau, penderfynais o'r diwedd wthio ychydig i'r wlad, oblegid gwyddwn nad yd- oedd modd gweled a barnu Pryden Fechan yn iawn nes ymwclcd. a'i mannau gwledig. Ceir hen ddywediad mai gwaith dyn ydyw'r dref, ac mai gwaith Duw ydyw'r wlad. Dyn yd,x-'r c)-fr-%N-ng yn y naill a'r llall. Drwv ddyn y gweithia Duw. Ceir llawer o'r efelychol yn y dref, ond natur sydd ar ei gorsedd yn y wlad. Cyfranoga hyd yn oed y dynion o'r naturioldeb neu'r annaturioldeb hwn. Ceir llawer o ff ug mewn tref, ond nid ffug i gyd. Naturioldeb ydyw'r nod- wedd a'r ddawn amlycaf mewn gwlad, ond nid digymysg ydyw yno chwaith. j Gwell gennyf fil o weithiau y wlad a'i swynion na'r dref a'i rhwysg fawr a'i dwndwr gwagsaw. Yno y dawnsia'r glaswellt ynghwmni'r gwlith perlog. Yno'r ymgystadla'r briaill a llygaid y dydd mewn yswildod prydferth ar fron y fro. Yno y cana'r adar eu cathlau cain ac y ceidw'r brithyllod eu cyngherdd wrth chware wig yn nyfroedd y nant a'r afon. Paradwys yw gwlad i mi. Cychwynais o San Malo yn union wedi tori angen ganol dydd. Nis cofiaf, fel un gwr o fri a adwaenaf yn dda, beth ydoedd y seigiau yr euth- pwyd drwyddynt. Cofia ef beth gaf- odd i'w fwyta ugain a deng mlynedd ar hugain yn ol. Methaf innau gofio beth fwyteais o wythnos i wythnos. Pe'r arferwn gofio sicr gennyf nas cofiwn y diwrnod hwnnw, oblegid nis gwyddwn ar y ddaiar hanner y pethaii a fwytaem. Rhoddai hynny gyfle gwell i weithredu ffydd fwy. Dig-on yw dweyd cawsom ein gwala a hwnnw'n flasus. Cymerwyd y tram-car i Roten- euf. Gwelais lawer math o'r rhai hyn. Cofiaf byth am y cerbyd o i I Lanbedrog ac am yr hogyn, a alwai ei hun yn "guard," ofalai am y tocynau I arno. Cof gennyf am hen gerbydau Llanelli cyn dyddiau'r trydan. Ni freuddwydiai neb fynd iddynt os nad oedd amser lawer ar ei law hcblaw plant a hen bob!. Yr oedd y cerbyd hwn yn un o'r goreu o'i rywogaeth. Cerbyd agored ydoedd. Mantais yd- oedd hynny ar ddiwrnod poeth fel hwn. Ai ar ochr yr heol ac uwchlaw'r traeth ar hyd y ffordd bron trwy Parame i Roteneuf. Enw yn ei le arno ydyw Traeth Aur. Gellir cerdded ar hyd ei wastadedd caled melynlliw am filldiroedd. Hyfryd ydoedd edrych arno o'r cerbyd y prynhawn hwn a gweled y tonnau man yn rhedcg am y cyntaf ac am y pellaf i guddio a medd- ianu ei aur melyn, a'r mor yntau yn eu hannog ymlaen gan sisial os yd- oedd eisiau cynorthwy fod digon yn ol i neidio i'r adwy. Golygfa arddunol gawd o'r cerbyd. Y mor i'w weld fel y grisial am filldiroedd i bob cyfeiriad. Nis dywedai neb y medrai unrhyw gynnwrf dori ar ei lyfnder a'i dawel- wch. Nid ar ddiwrnod hafaidd mae ei adnabod. Nid wrth ei big mae ad- nabod cyffylog. Nid wrth ei gwen mae adwaen gwraig. Geill y big droi'n bigiad, y wen yn wenwyn, a'r mor yn fwrddwr, ond heddyw mae yn ogoneddus a digon i'r diwrnod ei ddrwg ei hun. Canfyddwn ar hyd y ffordd y dar- pariadau helaeth a wneid i letya a difyru'r miloedd ymwelwyr yn gy- ffyrddus a dyrant yma ym misoedd yr haf. Ceir yma gystadleuaeth fawr, fel ymhob lie o gyffelyb nodwedd yn ei gwlad ein hunain, a phwy ddywed nad ydyw er daioni i lawer, ond gall fod yn niwed i rai. Troem i'r chwith o Parame yn hytrach na dilyn yr heol i Hen Parame, ac yn fuan daethom i dir creigiog ysgythrog. Cadwem yn agos i'r mor o hyd a chaem yn awr olygfeydd amrywiol iawn nes synu at ogoniant yr amrywiaeth a diolch am dano. Cyrhaeddwyd Roteneuf heb anffawd. Yr oedd hynny yn syndod pan ystyriwn yr ysgwyd a'r siglo di- derfyn fu ar y daith. Cerddwyd oddiyma ymlaen ar hyd glan y mor nes y deuwyd at Faen Budog. Craig wedi ei cherfio'n arw ydyw, ond gwel yr hynafieithydd a'r edmygydd fwy na hynny. Mae gan ddychymyg lawer llygad a chyflwyna ei berchenog i gymdeithas a swynion bydoedd na wyr y eras a'r sych ddim am danynt. Hen sant Celtig ydoedd Budog. Gweodd ei edmygwyr trwy eu dychymyg byw lu o hanesion a chwedlau am dano. Yr oedd yn brophwyd yn ogystal a sant. Sonir am danbeidrwydd ei sel grefyddol ac am ei broffwydoliaeth fawr o ddinystr Ffrainc. Nid ydyw ei broffwydoliaeth wedi ei dwyn i ben eto, ac nid oes ar- wyddion ar hyn o bryd y daw. Nis lluddia hynny lu o goelgredwyr rhag talu ymweliad a'i fedd a rhoi gwarog- aeth i'w goffadwriaeth. Imi yr oedd hen feudwy mwy dyddorol yn yrnyl ei feddfaen. Ymgolla Budog yn niwloedd traddodiad, ond mae'r meudwy hwn yn fyw ger ein bron. Gall rhai amheu sel grefyddol Budog, ond nis gellir gwadu sel nac ymroddiad hwn. Petrusir rhag derbyn proffwydoliaeth- au'r hen feudwy, ond gwelir proffwyd- oliaethau hwn wedi eu cerfio ar y creigiau gerllaw mewn ffigyrau ar- wyddluniol o bob math. Gwir mai trwsgl ydyw'r cerfiad, anghelfydd y ffigwr ac amrwd y syniad, ond er hyny yno'r erys y meudwy yn ddystaw a diwyd i droi ei weledigaethau yn ddar- luniau mewn creigiau er pleser iddo ei hun a syndod i'r ymwelwyr, a phwy a wyr na chwyd cenhedlaethau'r dyfodol i'w hedmygu a'u gwerth- fawrogi'n well. Er hudoledd y meudwy a'i gerf ymlaen yr awd. Deuwyd i dro a thor- iad yn yr 4rfordir, ac heb rybudd yn y byd dyma fan bychan wedi ei amgau bron yn hollol gan dir fel llyn yn tori ar ein golygon. Meddyliwn nas gwelais ei brydferthach erioed. Dis- gynai'r coed a guddiai'r llechwedd i ymyl y mor a chusanent ei ddyfroedd. Ar y lan safai plasdy bychan hyfryd gyda'r glesni'r mor yn bare o'i flaen a mantelli amryliw coed y fron o'i gwmpas, ac yn y pellder gwclwn hen felin lalu ddiaddurn ag olion henaint ar ei thalcen llwyd. Dyma pictiwr perffaith, meddwn, cyfuniad o natur, gwaith a gorphwysfa gvverth i unrhyw arlunydd ci osod ar ganvas, a chyda'r gair wele'r arlunydd wrthi'n ddiwyd yn tynu ei fras ddarlun. (I'w barhau.)
Ffurfiau Geiriau.
Ffurfiau Geiriau. Gwyr pob dyn sydd yn ysgrifennu a llefaru Cymraeg y cyfarfyddir yn fyn- ych a mwy nag un ffurf ar yr un geir- iau, a'r anhawster ydyw penderfynnu ar y gore. Xid drwg fyddai ystyried rhai o honynt yn achlysurol ar wyneb y Darian er sicrhau mwy o gyd-ddealltwr- iaeth rhwng y gohebwyr a gwneud v newyddiadur yn gymorth gwirioneddol i ddysgu Cymraeg da. Gan fod Gram- adeg diweddar yn ein dwylo yn awr. sef eiddo yr Athro J. Morris Jones, hwyr- ach y llwyddwn yn well na chynt i gyr- raedd yr amcan mewn golwg. Yn ddios, bu Gramadeg Thomas Rowlands yn ddylanwad daionus i buro'r iaith, a gwnaeth wasanaeth dirfawr mewn casglu gwybodaeth am Gymraeg di- weddar er hynny, oherwydd ei ddiffyg gwybodaeth am deithi'r iaith ni allodd dattu nemor oleuni ar ffurfiau iieliltuol heblaw eu casglu ynghyd. j Y n bresennol, y mae gennym lawer o wy.bodaeth felly, a cheisir esbonio y gwahanol ffurfiau hyn yn ei goleuni. Ceir cynorthwy pan fo dwv ffurf yn ar- feredig i benderfynnu ar y fwyaf len- yddol. 0 leiaf, gellir gweled pa ffurf a arferid gynt ac esbonio ei ffurf newydd. j Rhoddwn enghreifftiau o'r hyn a olygwn yn awr. Cymerwn y gair mynydd. Ceir dwy ffurf ar hwn yn ylluosog, sef mynyddau a mynyddoedd. Nid ydym am i neb feddwl y Ilwyddir difodi un o'r ffurfiau hyn o'r iaith am hir amser, os byth. Ymddangosant fel pe wedi gwneud eu lie ynddi. Er hynny, ofer ydyw ceisio dweud fod gwa- haniaeth rhyngddynt o ran ystyr. Hen ffurf luosog mynydd oedd myn- yddedd. Erys y ffurf honno ar lafar gwlad mewn mannau yn y Deheudir fel mynydde. Tuedd dd ar ddiwedd gair yw diflannu. Er enghraifft i fyny o i fynydd. Y mae edd i ffurfio y Jluosog mewn hen Gymraeg yn rhoddi oedd mewn Cymraeg diweddar. Tiredd yn tiroedd. Dyfredd yn dyfroedd. Y ffurf lenyddol draddodiadol felly yw mynyddoedd ac nid mynyddau. Y mae mynydde y Deheuwyr yn ffurf hen, ac feallai mai y dybiaeth mai au oedd yr e ar ddiwedd y gair a barodd ei wneud yn derfyniad lluosog i mynydd. Gellir dweud yr un peth am v ffurfiau blyn- yddau a blynyddoedd. Ceir yr hen ffurf luosog blynyddedd yn ein blyn- ydde, ac mewn Cymraeg diweddar rhydd blynyddoedd. Cymerer y gair maes. Gwelir hwn yn y lluosog yn y ffurfiau canlynol: Meus- ydd, maesydd, a meysydd. Y rheol yw pan fo ae yn y sill olaf ond un ac y yn canlyn, megis yr y yn ydd, newidir yr ae yn ey. Caer, ceyrydd saeth, seythydd. Felly y ffurf luosog gywir o maes yw meysydd. Cyfarfyddir a'r ffurf tywell am tywyll gydag enw yn y rhyw fenywaidd. Mae'n wir y cyfarfyddir a'r ffurf tywell mewn awduron da, er hynny nid cywir mohoni. Nos dywyll yw'r gore, ac nid nos dywell. Gwyr y cyfarwydd fod rhai llythyren- nau yn caledu seiniau meddal sydd yn eu canlyn. Er enghraifft y mae n yn caled I ac r. Rhydd Hen lan y gair Henllan. Rhydd un linell, un llinell. Rhydd cyn lawned, cyn llawned. Rhydd per lan, perllan; un raff, un rhaff; gwan lyd, gwanllyd. Y ffurfiau olaf sydd gywir. Hen ffurf y fannod oedd ir ac r. Er enghraifft, ysgrifennid yr law, yr raw. Er i'r r ddisgyn gadaw- odd ei hargraff ar y llythyrren oedd yn dilyn. Hyn sydd yn cyfrif am y ffurfi- au y llaw, y rhaw, etc. Caledir dd gan s. Er enghraifft- Trist yw'r gri tros daear gron." Bydd ysgrifennwyr weithiau yn awr yn ysgrifennu nos dda, ond nid dyna'r ffurf lenyddol, eithr nos da- "Nos dayd cynnes d'adail." TEGERIN.
Advertising
FOR PRICE M LIST. G MENDING BSITS and H'PNESS B USE BIFURCATED RIVETS. N 0 nee topiinch hol(??. liiiit,!v I he trongs. Neat an(i sti-t? 0! all loc?il Ir,,Tl- m on gers, or s c ?,,J for box (a 'zsorteri I,)-
Dosbarthwyr y 'Darian.'
Dosbarthwyr y 'Darian.' Wele restr o "newsagents" ydynt yn gwerthu y "Darian" yn rheolaidd Aberdare Valley. Mr. Ed. Parr, Canon Street, Aberdare. Mr. T. W. Thomas, Cardiff Street, Aberdare. Mr. W. Cable, Canon Street, Aberdare. Messrs. W. H. Smith & Son, Duke St., Aberdare. Mr. T. Phillis, Pembroke St. Mr. Gwyddonwy Evans, Gadlys. Mr. Evan Hopkins, Trecynon. I Mr. Peter Davies, Cwmdare. Mr. David Evans, Llwydcoed. Mr. E. M. Evans, Abernant. Mrs. Norman, Aberaman. Mrs. Williams, Aberaman. Mr. M. Lewis, Aberaman. Mr. Joseph Griffiths, Cwmaman. Mr. W. R. Griffiths, 38 Bronallt, Aber- cwmboi. Mr. W. Petera, Mountain Ash. Mrs. GrIer, Mountain Ash. Mrs. Davies, Mountain Ash. Mr. W. Badham, Mountain Ash. Mr. Chris. Evans, Mountain Ash. Mr. W. Magor, Penrhiwcelber. Mr. J. Powell, Penrhiwceiber. Mr. Ed. James, Penrhiwceiber. Mrs. Davies, Ynysboeth, Penrhiwceiber Mrs. Field, Abercynon. Mr E. R. James, Abercynon. Mr. D. Edmunds, Abercynon. Mr. D. T. Theophilus, Abercynon. Aberafon-Mr. J. H. Willsher. Abercrave-Mr. Daniel Jones, Grove House. Abertillery-Mr. D. Phillips, 7 Church Street. Ammanford—Mr. J. John. Barry Dock—Mr. D. Jones, Pyke Street Post Office. BedJinog-Mr. S. Williams. Birchgrove, Liansamiet- Mrs. M. A. Richards. Blaengarw-Mrs. Clements. Blaengwynfi-Mr. W. Edwards. Bonymaen-Mr. W. Dacey. Bridgend—Messrs. Wyman & Sons, G. W.R. Bookstall. Messrs. W. H. Smith & Son. Brynamman-Mr. D. W. Lewis. Burry Port-Mr. C. Snook, Station Rd. Caerau—Mr. G. Thomas. Caer-philly-Mr. R. J. Price. tiardiff- Messrs. W. H. Smith & Son, Penarth Road. Messrs. Joyce & Co., The Hayes. Mr. Dyer, 95 Queen Street. Messrs. Wyman and Sons, St. Mary Street. Cardigan: Messrs. T. C. Roberts and Son, 10 High Street. Carmarthen- Mr. W. G. Lewis, Jackson's Lane. Mr. W. Picton Davies, King Street. Messrs. Wyman and Sons, G.W.R. Bookstall. Cockett—Mr. D. Mainwaring, Fforest- fach Mr. W. Davies, Fforestfach. CilfynYdd-Mrs. Lewis, Richard Street. Clydach-Mr. J. David. Clydach on Tawe-Mr. W. J. DavieB. Clydach Vale-Mr. T. C. Davies. Cross Hands-Mr. Joshua James. Mr. Richard Jones. Mr. D. Roderick. Crynant—Mr. Thomas Jeffreys. Cwmbwria-Mrs. Griffiths. Cwmllynfell-Mr. D. Williams, Goleu- fryn House. Cwmparc-Mr. Evan Evans. Deri-Mr. W. Jones. Oowlais- Mr. Howells. Mr. T. Jones, Gellifaelog. Mr. M. Jones, Burry Square. Mr. James, Victoria Street. Ebbw Vale-Mr. W. H. Prtjle. Ferndale- Mr. D. Davies. Mr. Burrell. Garnant-Mr. Dl. Williams. Gilfachgoch-Mr. W. Rosser. Glais—Mr. G. Jenkins. Glyn-Neath- Mr. A. G. Price, High Street. Mr. T. Hazell, Cwmgwrach. Gtorseinon—Mr. W. Llewelyn. Gwaencaegurwen-Mr. M. Thomas. Hirwain- Mr. H. Jones, High Street. Mr John Davies, Bethel Place. Mrs. Tweeny Mrs. Davies, High Street. Kidwelly-Mr. Jack Davies, Crwbin. Lianelly- Mr. Brinley R. Jones. Mr. Meudwy Davies. Mr. T. Eurwedd Williams. Messrs. Wyman and Sons, G. W.R. Bookstall. Mr. J. Thomas. 38 Thomas Street. Maesteg-Mr. T. J. Davies, 9 Commer- cial Street. Mardy-Mr. E. E. Jeremiah. Merthyr- Mr. Ll. Davies, High Street. Mr. D. Bowen, High Street. Morriston- Mr. R. Roberta. Mr. Hughes. Mr. D. Thomas. Nantyffyllon-Mr. J. C. Jones. Neath- Mr. W. Ross r Messrs. Wyman and Sons, G.W.R, Bookstall. Newcastle Emlvn-Mr. Joshua Eynos. Newport-Messrs. E. Joyce and Co. New Tredegar—Mr. Maurice Jones. Pantyffynon-D. Lewis, Fron Haul, Tycroes. Patagonia-Campania Mercantile, Tr. lew, Chubut. Penclawdd-Mr. D. Davies, Gwalia Warehouse. Penrhiwceibr- Mr Ed. James. Mr. O. Treharne. Pentrebach-Mr. B. Jenkins. Penygraig- Mrs. Williams, Tylacelyn Shop. Miss L. M. Evans. Pontardawe— Mr. J. L. Williams, Gwalia House Mr. D. J. Phillips, Alltwen. Mr. W. Jones, Alltwen. Mr. Owen Jenkins, Herbert Street. Mr. Emlyn Thomas, Trebanos. Pontardulais- Mr. J. Thomas. Mr. D. Thomas. Pontlottyn-Mrs. Jordan. Pontypridd-Messrs. Morgan Bros. Mr. E. Williams, Post Office, Maes-y- coed. Pontycymmer-Mr. J. Fox. Pontyeats—Mr. D. D. Davies. Porth- Mr. W. Thomas. Mr. W. Fudge. Port Talbot-Messrs. Wyman & Boat, G. W.R. Bookstall. Resolven-Mr. Trevor Davies, 4 Cory Street. Rhymney-Mr. W. W. Davies. Senghenydd-Mr. D. Williams. Seven Sisters: Miss E. Harris. Skewen- Mr. E. Evans. Mr. Lloyd. Sirhowy-Mr. Cartwright. St. Clears: Mr. T. H. Thomas, Pleasant View. Swansea- Messrs. W. H. Smith and Son. Messrs. Wyman and Sons, H W.H Bookstall. Mr. G. Williams, High Street. Tonypandy— Mr. J. Howells. Mr. Richards, The Square. Mrs. Williams, Post Office. Treboeth, Landore: D. Roberts, Post Office. Tredegar-Mr. E. G. Bowen. Treforest-Mr. Hill. Trehafod-Mrs. Edwards. Treharris- Mr. James Jones. Miss Jones. Treherbert- Mr. David Evans. Mr. Ed. Lewis. Treorchy— Mr. Prothero, High Street. Mr. L. Morgan, Bute Street. Mr. M. Williams, High Street Miss Davies, High Street. Tylorstown- Mr. T. Thomas. Mr. C. Powell. Mr. David Thomas. Tumble-Mr. Lewis Treharne. Ynyshir—Mr. D. B. Davies. Yny sy-bwl-Mr. D. Rogers. Ystalyfera-Mr. S. Baker Yltrad Rhondda- Mr. David Jones. William Street. Mr. Ll. Phillips, Ton. Mr. T. Thomas. Mr. W. Davies. Os oes rhyw ddosbarthwr o'r Dar- ian heb fed yn y rhestr uchod, bydded cystal a'n hysbysu, er mwyn dodi ai enw i mewn.
Advertising
Send your Orders for PRINTING TO THE Leader & Tarian Office Cardiff Street, Aberdare. Posters, Handbills, Circulars, Tickets, Programmes, Balance Sheets, Church Reports, and all kinds of Printing done in up-to-date Style, combined with first-class Workmanship. ;,iI SATISFACTION PROMPT CUARANTEED. DESPATCH.