Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cyfarfod Misol Dwyrain { Morgannwg.…
Cyfarfod Misol Dwyrain { Morgannwg. I i A gynhaliwyd yn Ynysybwl dyddiau Mercher a lau, Mawrth 1ieg a'r t2fed. j ADRODDIAD PWYLLGOR ANHAWS- I DERAU'R IAITH. t Dymuna'r Pwyllgor gyQwyno i ystyr- iaeth y C.M. y ffeithiau a ganlyn. Y mae I yr anhawsder o herwydd methiant y plant a'r bobl ieuainc i ddeall yr Iaithr"ym- raeg wedi lledu drwy y C.M. ac yn cyn aedd o ardal v Barri yn y de hyd Fer- j thyr a Dowlais vn v gog]edd, ac o Gaer- < ffili yn y dwyrain hyd Dreherhert a Blaen- rhondda yn y gorllewin. Gwelir hyn oddi- j wrth atebion yr eglwysi i'r cwestiynau j ofynnwyd iddynt gan y Pwyllgor. Go- fynna'r cwestiwn cyntaf, "A ydych chwi fel eglwys yn teimlo rhyw anhawsder 9(1(1 %i,rtil gwestiwn yr iaith? A gadael allan ddosbarth Hirwaun, yr hwn sydd yn rhydd oddiwrth yr anhawsder a barnu oddiwrth y tri ateb ddaeth i law, y mae y gweddill o'r C.M. yn gyffredinol yn teimlo oddiwrtho. 0 10 o eglwysi vn Nosbarth Aberdar nid oes ond 1 yn glir •ddiwrth y perygl. Y mae 1 yn glir allan e 7 o eglwysi yn Nosbarth Caerdydd, ac 1 allan oli o eglwysi yn Nosbarth Ponty- pridd ac 1 allan o 9 yn y Rhondda Fach. Y mae yr Eglwysi eraill atebodd eill cwestiynnau o ddosbarthiadau y Fro, Llantrisant ,Merthyr, Uchaf Phondda, ac Isaf Rhondda i gyd yn eydnabod y diffyg aj yn gofidio o'i blegyd. Y mae ychydig o amrywiaeth gyda gol- wg ar oed ran y rhai sydd yn dioddef. Dioddefa y plant o dan 13 i gyd meddai nifer mawr o'r atebion. Lleda'r dolur mewn llawer o'r eglwysi hyd y dosbarth dan 16, mewn eraill dracbefn nid oes ne- mawr un o dan 21 yn rhydd oddiwrtbo, tra mewn rhai engreifftiau y mae yn hlino pawb o'r 2.5 i lawr. Yng nghanol yr jlm- rywiaeth cytuna pawb i ddweyd mai y dosbarthiadau ieuengaf sydd yn dioddof fwvaf. Nid presenoldeb plant Saeson yn ein mysg sydd yn cyfrif am yr anhawsder, ond plant ein haelwydydd Cymraeg a'n Heglwysi Cymraeg sydd yn tyfu mewn anwvbodaeth o iaith eu rhieni a'u harwein- wvi- crefvddol. Nid i'r un graddau y teimlir y diffyg ymhob man. Arwyddion o hono welir mewn ambell fan, ychydig bach mewn mannau eraill, ond mewn llawer o leoedd teimlir fod hyn yn myned yn broblem fawr yr Eglwys. Metlrn siarad ac ysgri- fennu Cymraeg yn unig y bydd rhai plant, methu deall rhannau anhawddaf y gwas- anaeth y bydd eraill, tra y dywedir am y trydvdd dosbarth fod y Cymraeg mwyaf syml ynihell uwchlaw eu hamgyffredion. Ceir golwg eglur ar sefyllfa pethau yn yr Ysgol Sul. Deohreua un neu ddau trwy ateb pob gofyniad yn Saesneg. Dilynir hwy yn fuan gan eraill, a bob yn dipyn gan yr Athraw. Darllenir yn Gymraeg o hyd, a dyna gymaint o Gymraeg a arferir yn y dosbarth. Y mae dosbarthiadau o'r fath i'w cael yn agos bob Ysgol Sul trwy y C.M. Dilynir hyn gan ddosbartbiadau Beiblaidd Saesneg yn yr wythnos, oerir y Band of Hope ymlaen yn yr iaith honno; mewn gair, a holl gyfarfodydd y plant yn gyfarfodydd Saesneg drwyddynt. Pan ddaw y rhai ieuainc hyn i gyfarfodydd eraill yr Eglwys nis gallant eu gwerth- fawrogi am nas gallant eu deall. Da yw ganddynt weled pob gwasanaeth yn tynnu i'r terfyn. Collir eu presenoldeb o brif gyfafodydd yr eglwys, yn achlysurol i ddechreu, yn fynych ar ol hynny, a chyn y diwedd bydd arnynt eisiau eu llythyrau i I fyned i gapel Saesneg, neu fel y digwydd yn fvnych collir hwy i grefydd yn gyfan- gwhl. Cofier nad barn y Pwyllgor yw hyn ond tystiolaeth yr Eglwysi anfonasant atebion i'n cwestiynnau. Myned o ddrwg i waeth y mae pethau. Y mae gobaith am adferiad y claf er i'w I afiechvd fod yn boenus a'i wellhad yn araf, os oes sicrwydd ei fod wedi myned trwy y gwaethaf, ond os mai gwanychu a I wna o hyd, y mae yn bryd edrych am fedd- I yginiaeth o rywle. Dyna gyflwr yr iaith yn I ein Heglwysi Cymraeg yn awr. Faint bynag yw ein sel dros ein gwlad a'n cenedl y mae Cymraeg ein dosbarthiadau ieuengaf heddyw yn waelach nag y bu I erioed. Cymerwn olwg ar ein sefyllfa eto yng I nogleuni adroddiad olaf Arholiad yr Y -g Sul. Moddvlier am y dosbarthiadau o'r dosbarth dan 10 hyd at v dosbarth dan 21. Wrth gymharu ffigyrrau yr Arholiad a'r holl rai o'r oedran hyn a berthyn i'n j heglwysi, gwelwn nad oes mwy nag 1 o s bob 10 Q ieuenctvd ein heglwysi yn J myned trwy yr Arholiad yn yr iaith arferir yn yr Eglwysi hynny. Pe tynnem allan y ffigyrrau am ychydig o eglwysi sydd yn i neillduol o deyrngarol i'r iaith ac i'r Arholiad byddai y cyfartaledd am y ( gweddill o'r C.M. yn llawer Ilai drachefn; ) Edrycher ar ffeithiau yr arholiad ynglyn j ag un eglwys o bob dosbarth :— j 13 wedi myned trwy yr Arholiad, b or I papurau yn Saesneg. 18 wedi myned trwy yr Arholiad, 11 o'r j papurau vn Saesneg. 21 wedi myned trwy yr Arholiad, 16 o'r papurau yn Saesneg. 1 28 wedi myned trwy yr Arholiad, 23 o'r | papurau yn Saesneg. 44 wedi myned trwy yr Arholiad, 37 o'r ,j papurau yn Saesneg. 15 wedi myned trwy yr Arhollad, T3 0'r papurau yn Saesneg. 23 wedi myned trwy yr Arholiad, 21 o'r papurau yn Saesneg. 19 wedi myned trwy yr Arholiad, IS o'r papurau yn Saesneg. 27 wedi myned trwy yr Arholiad, 26 o'r papurau yn Saesneg. ¡ 46 wedi myned trwy yr Arholiad, 45 o ,r papurau yn Saesneg. Y mae yn wir em bod weai ue?is i- ? ? engreifftiau mwyaf digalon, ond y mae j eraill tebyg iddynt ym mhob un o'r dos- l barthiadau. Credwn y dylai y ffeithiau uchod ein hargyhoeddi o'n hangen am ddiwygiad, a trwelwn fod diwvgiad yn bosibl wrth gofio fod gennym yn ein hardaloedd mwyaf Seisnigaidd deuluoedd yn magu eu plant yn Gymry glan, ac Ysgolion Sul yn cym- hwvso eu plant i ddeall yr Efengyl yn iaith y capel yr addolant ynddo. Y cwestiwn olaf ar em rhestr oedd, "A oes gennych chwi, fel ffrwyth eich sylwad- aeth a'ch profiad, ryw awgrymiadau ar y ffordd oreu i gyfarfod yr anhawsder yn yr eglwysi y teimlir odcliv^rtno. Fel y gallesid disgwyl, daeth llu o aw- grymiadan i law. Ffurfia y rhai hyn hunain i ddau ddosbarth, J" i} i yn ein cymell i agor y drws yn raddoI i Ianw yr iaith Saesneg, trwy roddi ychydig o'r iaith honno yng ngwahanol gyiarfodytid yr eglwys fel y bydd y galw am dano, a r ilall yn ein cymell i gau y drws yn dynnach nag erioed yn erbyn y llanw hwn, ond gofalu wrtb ei gau wneyd ein goreu i ddysgn iaith yr addoliad i bawb fydd yn cvmeryd rhan vnddo. Awgrymir y cyntaf gan tua 6 a'r ail gan tua 60 o eglwysi. Heh ddweyd dim yn erbyn yr eglwysi sydd wedi mabwvsiadu yn rhannol y cynllun -eyntaf, creda'r Pwyllgor mai yr ail yw y cynllun doethaf i fwyafnf mawr eglwysl y Cyfarfod Misol, a dymuna gyflwvno yr awgrymiadau a ganlyn er en cynorthwyo yn hvn o amfan. (1) Awgrymiadau i'r Cartrefi—Dymun- wn annog y rhieni i fod yn fwy gofalus ac ymdrecbgar i arfer Cymraeg ar yr ael- Wvdvdd. Ofer fydd pob ymdrech mewn cylchoedd eraill tra yr esgeulusir yr iaith ar yr aelwyd. Gwyddom tod y gwaith yn anawdd, ond gallwn sicrhau y rhieni o dri pheth (a) Nid yw yn amhosibl, oblegyd y mae Cymry da wedi eu magu yn yr ar- j daloedd mwyaf Seisnigaidd. (b) Bydd diolchgarweh y plant ymhen blynyddoedd i ddvfod yn ddigon o dal iddynt am eu holl dranerth. (c) Tra yn cymervd en plant i Gapeli Cymraeg y mae buddiannau uchaf y rhai ieuainc yn hawlio hyn oddiar eu llaw. Carem wasgu ymhellach ar y rhieni mai ofer yw ceisio siarad Cymraeg a'r plant heb ofalu am nyddiaeth Gymraeg briodol ar eu cyfer. Y mae yn yr iaith bellach lyfrau ar gyfer yr ieuainc wedi eu hysgrif- ennu mewn Cymraeg syml a swynol, y llythyren yn fras, y darluniau yn bryd- ferth, a'r pris yn rhesymol. Mynner y rhai hyn i'r ty, i fagn chwaeth yn y plentvn ieuengaf at iaith ei dad a'i fam. (2) Awgrymiadau i'r Ysgolion Sul.- Dylid arfer gofal mawr wrth ddewis athrawon ar y plant er cael gafael ar y dynion wyr y ffordd at feddwl a chalon v plentvn. Dylai y wers a gyfrennir yn yr Ysgol Sul fod a'i llygad ar fuddiannan uchaf y dosbarth ,a bod yn baratoad i'w haelodau i werthfawrogi yr emvnau a genir, y bennod a ddarllenir a'r bregeth a draddodir yn oedfa'r hwyr, ac i fanteisio ar y cyfarfodydd crefyddol a fynychir ganddo yn ystod yr wythnos. Ohlegid hyn dylai athrawoll y plant yn ysgolion Sul y capel Cymraeg fod yn Gymry selog, a hynny nid er mwyn yr iaith a'r genedl ond er mwyn lies vsbrydol v rhai ieuainc sydd dan eu gofal. Na fydded awdurdodau yr ysgol yn gybyddlyd a chrintachlyd wrth ddarparu llyfrau, darluniau, mapiau a pethau eraill angenrheidiol er addysgu y rhai ieuainc. Goreu y genedl ymhob cyfeiriad geidw'r plentyn yn Gymro. Tala'r plentyn i'r ysgol ac i'r eglwys, fel y tal i'w rieni, am bob arian a werir mown doethineb ar ei addysg. (3) Awgrymiadau 1r Eglwys.-Y mae yn bwysig i holl aelodau mwyaf blaenllaw yr Eglwys, ac yn arbennig y chwiorydd, arfer yr iaith ar bob cyfle posibl. Man- teisiol fyddai ffurfio cymdeithas o Gvm- reigyddion neu o Gymreigesau er hyr- wyddo hyn. Bnddiol fyddai trefnu cyfar- fodydd llenyddol a chystadleuol mewn cysylltiad a'r eglwysi, i arfer y plant mewn darllen, adrodd, canu, ac areithio yn Gymraeg. Dylai cyfangorff yr eglwys fyn- ychu y cyfarfodydd hyn er mwyn bod, trwy eu presenoldeb, yn ysbrydiaeth i'r rhai ieuainc a gymer ran ynddynt. Dylai pob Eglwys gynnal dosbarthiadau i ddysgu Cymraeg, neu ofalu fod yr iaith yn cael sylw arbennig yn y dosbarthiadau Beibl- aidd a gynhefir ganddi eioes, a dylal pawh fydd yn cymeryd rhan yn gyhoeddus wneyd hynny mewn Cymraeg mor syml a dealladwy ag sydd yn bosibl er cefnogi rhieni, athrawon a phlant yn yr ymdrech- ion a awgrymwyd gennym eisoes. (4) Awgrymiadau i gylchoedd eangach. —Carem weled pob un a'i lygaid yn agored i fuddiannau yr iaith yn yr Ysgolion El- fennol, Uwchraddol, a Chanolraddol, ac yn cymeryd mantais ar bob eyfle i gynhyrchu awyrgylch mwy manteisiol i'r iaith yn y lleoedd hyn. Mantais fawr fyddai i awd- wyr a chyhoeddwyr llvfrau gofio fod plant a phobl ieuainc yn perthyn i'r Cymry, ac y gellid gwneyd gwasanaeth amhrisiadwy i'r genedl pe darperid yn helaethach ar gyfer y dosbarthindau hyn. Credwn y caent gydymdeimlad a chynhorthwy cyfoethogion y wlad pe ymgymerent yn galonnog a'r gorchwyl hwn. Mantais fawr er sicrhau hyn fyddai undeb a chvdweith- rediad rhwng holl Ysgolion Sul Cymraeg y wlad o bob enwad. Gellid felly drefnu yr un Meusydd Llafur i'r holl enwadau. Ceid llyfrau rhagorach i'r plant heb un perygl i'r cyhoeddwyr fod ar eu colled yn arianol. Beth all y Cyfarfod Misol wneyd? 1. Carai y Pwyllgor i'r C.M. argraffu y ffeithiau a'r awgrymiadau uchod yn bamffledyn bychan a'i roddi yn llaw rhieni, athrawon Ysgol Sul, a holl ar- weinwyr crefyddol ein heglwysi, gan eu hannog i'w ystyried, a gosod mewn gweithrediad gymaint o'r awgrymiadau ag a fyddo yn bosibl. 2. Y mae y Pwyllgor yn argyhoeddedig fod Arholiad yr Ysgol Sul fel y dygir ef ymlaen yn awr yn rhwystr pendant i gadwraeth yr iaith. Credwn y bydd rhaid i'r Eglwysi sydd am gadw'r Gymraeg roddi fyny yr Arholiad oddieithr iddo gael ei gyfyngu i'r iaith honno. Teimlwn fod y cam i gyd, serch hynny, yn ormod i'w gymmeryd ar unwaith, ond dymunwn ofyn i'r C.M. ystyried y priodoldeb o symud i'r cyfeiriad hwn, ac os bydd yn addfed arno, awdurdodi ei Bwyllgor Ysgol Sul i wneyd y trefniadau angenrheidiol er cyfyngu Ar- holiad dosbarthiadan ieuangaf yr Eg- lwysi Cymraeg yn 1915 i'r iaith honno. Hydera'r Pwyllgor y bydd hyn oil yn rhyw help i wneyd iaith Crefvdd Cymru yn iaith ei haelwydydd, a iaith ei haelwyd- ydd yn iaith ei haddoliad.—Dros y pwyll- gor, M. H. JONES, Cadeirydd. HOWELL DAVIES, Ysg.
Advertising
The Williams Wealdstow. Family, Veno's cured whole Family of Catarrh & Whooping Cough. I cannot speak too highly of Veno's Lightning Cough Cure. It cured my little baby girl when she was so ill with bronchial catarrh that I thought she could never pull through. She was dreadfully choked up, and had violent fits of cough- ing, which left her quite exhausted. Every- thing I tried proved useless, doctors' medi- cine included, till I gave her Veno's. It was wonderful how she improved then. Soon she was completely cured. Veno's has also cured her little brother and sister of whooping cough, and I have also taken it myself for a cold, with excellent results. It is the most wonderful medicine I have ever known." •Mrs. Williams, 41, Byron-road, TFeald- stone. Middlesex. AwaNed Grand Prix and Gold Ntafel, International Health Exhibition, Paris, 1910.  < J Fop Cou.ha and Cntd?, ??Xn Bf?nehMa, Asthma, 9-2 Lds tn?uenxa, Cmtaft?, and all Chest and Lung Per Bottle. Troubles In old or young. Larger Siam The surest and speediest remedy vii 2/. boIoa. VENO'S ft'MÕ W COUGn CURE
I Beirniadaeth Ifano. I
Beirniadaeth Ifano. I Pryddest y Cadair—"Difyrion Bywyd." I I osgoi camfarn, dealled y neb a ddar- lleno'r fei rniada-eth hon ddarfod pender- fynu lie pub un o'r deg cvstadleuydd am y Gadair ar ol ystyried pobpeth (oddieithr i orgraff) o' i blaid neu yn ei erbyn. Gyda mi, y tro hwn. megis pob tro o'r blaen, nid ystyriwyd fod a fynnai un n na dwy n mewn gair, a meddwl na mynegiant. Ni olyga hyn, fodd bynnag, mai gwr diofal o orgraff ydwyf fi mewn un modd er lleied a wn, gwn ormod am banes a thwf a ffurf geiriau goreugwyr lion Cymru -drwy'r canrifoedd a fu, i beidio a pharchu ysgol- heigdod manol awdurdodau uchaf orgraff I Gymraeg. Ond er nad ystyriwyd orgraff neb o'r deg cystadleuydd, fe ystyriwyd cystrawiaeth, corfannaeth, mydraeth, mynegiant, ac, yn anad dim, awenyddi- aeth pob cyfansoddiad. yn fater ac awyr- gylch, ohlegid gan nad beth fo orgraff cyfansoddiad, y mae a fynno'r hanfodion hyn a'i effaith cyfan fel celf. A chelf gain, gymen yn ei manylion, yw barddoniaeth— mynegiant perffeithiaf calon a dychymyg dyn. Y prentis mwyaf diannel ymhoh ystyr fel saer barddol, yn neilltuol yn hanner cynta'i gerdd, ydyw "Llin yn mygu," er fod ami i fraich a chypied da yn yr hanner olaf. Y mae ei gystrawen yn druenus o wallus, a lledinith Saesneg arni yma ac acw; ac heh son am gloffni trwstan ei gor- fannau a'i linellau anghyfunhyd, y mae'r syniadaeth a'r mynegiant, drwyddi ym- ron, yn faledaidd a di-urddas. Dichon mai dechreuwr yw "Llln yn mygu"; ae, os feUy, goreu'n y byd. Wele rai o'i benillion I cyntaf:— "Difyrion bywyd y morgi mawr Yw my-nd dan grwydro o hwyr hyd wawr, Disgwyl am luniaeth oddiar fwrdd Llong yn myned neu ddod i'w gwrdd. Yr enfawr forfil saif ar ei hen, A'i losgwrn fyny'n ysgubo'r nen; Troa hi [Try] eilwaith ar war y mor, Dengys ogoniant Anfeidrol lor." Ar ol dechreu yn y mor, a yn ei flaen at y lIyn- Yno mae'r alarch hiryddfog, Yr edn ddifyrra [a'i difyrra] ei hun, Hwn yw'r 'Titanic' mawreddog, Yn myn'd yng nghwmni ei lun. Nis gall [ni all] yr alarch fyth [byth] suddo, Mae'n edn a grewyd i barch; Er cymaint 'stormydd sy'n crwydro, Saif hwn, fel [y] safodd yr Arch." Mae'n wir nad oes waeth enghraifft yn ei gerdd o ddiffyg urddas mewn meddwl a mynegiant na'r pennill yna, a'i fod yn well yn yr ystyr hwnnw o ganol ei gerdd i'w diwedd; eithr beius iawn ydyw wed'yn, ac eiddil ddigon ei awenyddiaeth. Prentis fel saer yw Cloeuwyn [Gloyn] Byw" hefyd, heb ddysgu'r ffordd i sillafu hyd yn oed ei ffugenw ei hun ac y mae'n rhyfeddol o wael fel sillafydd, gramadeg- ydd, a chrefftwr. Wrth ei gollfarnu am sillafaeth wallus, nid ei feio yr ydys am orgraff wallus ym marn neb pwy bynnag, ond am anffurfio gwedd geiriau v cytuna pawb o bob ysgol yn cu cylch. Er hynny, y mae gan "Cloeuwyn Byw" dwysged o lin- ellau byw a phrydferth, ac, o'u cymharu a'r eiddo rhai o'i gydgystadleuwyr, amryw yn felodus, ystwyth, a chroyw eu sain. Eto, gwan yw ei awenyddiaeth drwy'r gerdd wele enghraifft deg o honi yn ei da a'i drwg :—■ "Difyrion y teithydd ymchwilgar rei] anianawd I'w [yw] croesi pegynnau diaethrol [dieithriol] yr ia; Cenfydd agoriad i ddrysau trvsorau, Cyfrinion daearen eu dadrys a wna. Olrheinia ddirgelion cysawd[i]au anhys- bydd [!], Fflachia'i oleudrem feddrodau y cudd, Ymddetru [Detry] y llenni ordoa hanes- iaeth, Cadwynau meddyliol [meddwl] ollynga [a ollwng] yn rhydd." Yn y llinell olaf yna gwelir musgrellni'r awdur: nid "cadwynau" a ollyngir yn rhydd, ond y "meddwl" yn y "cadwynau," er y torrir cadwynau i ryddhau, etc. Pryddest semi, naturiol ei chynllun ydyw, wedi ei dinistrio wrth ei chyfansoddi. Awennydd swynol a rhamantus yn fyn- ych yw "Hapus Weledydd;" ond wfft iddo a'i linellau anghyfunhyd drwy ei gerdd yn sarhad ar fvdraeth Gymreig. Beius ddigon hefyd yw ei gystrawen, a musgrell ei fvnegiant. Ysmotiau duon ar ei waith yw'r amryw eiriau diangen sydd ynddo, megis "tan anniffodd o hyd," "meysydd di-heddwoh y gad," "y cyfan i gyd," "felysed yw carolau pir," "cyfaredd yn swyno, "taena ei swyn all hudoliaeth," "cyfaredd ei newydd swynion," "eithriad yn hanes bywyd y byd yw ambell i nodyn lleddf," etc. (Sylwed gymaint mwy gwr- yeus a chryno a fuasai'r ymadroddion uchod pe heb y geiriau sy mewn llythyren ddu.) Y mae musgrellni mynegiant "Hapus Wel- edydd" yn boenus hefyd yn amledd ei ail adroddiadau, yn air ac ymadrodd. Y mae geiriau stoc y beirdd ffug-gyfrin wedi hanner ei bendronni, ac yntau, fel dyn mewn breuddwyd, yn eu hyngan drosodd a throsodd ar bob tudalen o'i gerdd. Wele hwynt:—Swyn, cyfaredd, hud, hudoliaeth, traethau'r ser, clychau, rlychau'r yd, clychau'r gwynt (I), nerthoeddbyw, gwefr, gwefreiddia, cymanfa'r ser, cymanfa'r coed, melodion, oriau aur, oriau mel, diliau met, anwel, llwybrau, carolau, miwsig, en- cilion chweg, encilion pell, ljoreau hud, broydd hud, euraidd freuddwydion, gwyn- fydedd, melys acenion, edyn, sibrwd, chwyddo llawenydd, llethran'r dydd, hy- awdledd mud, Eden, egnion, cynneu ar allor anfarwol serch, nei thoedd yn vsgwyd, nerthoedd byw yn treiddio, cyngana [cyng- hanedda ], anthemau, tannau aur, tannau'r cyfanfyd oil, telynau'r cread, etc. Yn awr, nid oes dim i'w ddweyd yn erbyn y rhan fwyaf o'r geiriau a'r ymadroddion hyn j fel y cyfryw, ond gan fod cymaint o draul wedi bod arnynt yn ystod y blynyddoedd diweddaf yma, nid oes nemor fin arnynt nac, ychwaith, elfennau bywyd hwy yn- ddynt na thymor ffashwn; a phan ddi- gwyddo "asbri dilychwin" bedair gwaith mewn cerdd o ddeucant llinell, a 'llwybrau' ddwywaith-ar-bvmtheg, "lleinw" naw I gwaith, a "chlychau" hanner dwsin o weithiau, gwelir gynddrwg eu heffaith ar y gerdd fel celf. Y maent'gan mwyaf yn I addurniadau ar y gwaith; ond nid addurn I yn unig yw prydferthweh, ond hanfod. Nodwedd arall, ar fusgrellni mynegiant "Hapus Weledydd" ydyw ei aneglurder. Er enghraifft, pair ei gystrawiaeth yn y  ysti-awiaet h vn 'v pum' Ilinell a thriugain cyntaf i ddarllen- ydd gredu mai "cynghanedd" difvrion hywyd yw'r enw y saif yr "ei" fynych am dano, oni synnir yn aruthr at a ddywedir drosodd a throsodd; ond erbyn cyrraedd y chweched linell a thriugain dvwedir mai "bywyd" ydyw ("Gwenu mae hywyd ymliobman"). Wele'r pedair llinell cyn- taf Cynghanedd difyrion bywyd Leinw y cread a swyn, (Seisill.) Difyr a swynol ar draethau'r ser Fel yn y grug a'r brHTro." (Chwesill.) (Sylwer ar gorfannau cymysg a llinellau anghyfunhyd y dyfyniad, a chofier fod y gerdd drwyddi yr un fath.) Ni ddywed Hapus Weledydd," hyd yn oed mai "cynghanedd" difyrion hywyd sy'n "ddifyr a swynol," oblegid nid oes gysgod berf ganddo am chwe' llinell wed'yn. Manyl- wyd fel hyn ar fusgrellni '"Hapus Weled- ydd rhag credu o hono (fel y lied ofnir ei fod) mai cyfrinedd celf ydyw: Nid cyfrin- edd yw peth fel hyn, ond hurtweh; ac y mae gormod o lawer o hono ym marddon- iaeth ddiweddar Cymru. Wrth reswm, ni thremygir cyfrinedd fodd yn y byd yn wir, fe'i hedmygir ac fn'i hoffir; hynny yw, gwir gyfrinedd; ac mewn gwir farddoniaeth, peth i'w ddisgwyl ydyw; a diogyn neu an- wybodusyn yw'r neb a'i collfarno. Nid gwael, o angenrheidrwydd, mo'r farddon- iaeth annodd-oi-deall: gall honno fod felly herwydd newydd-deb a dieithrwch ei chein- der, gorff a gwisg. Mor gyfrin yw Anian ar lawer gwedd ond mor gain! Mor oleu —mor eglur—mor gyffredin—ydyw wed'yn, ar lawer gwedd arall; ond mor gyfrin yw ceinder y gweddau hynny oddieithr i'r llygad a fo wedi ei ddisgyblu i weld! Weithiau bydd Anian yn gyfrin ohcrwydd y nudden amrylas a. grog rhyngddi a'i hedn^'gvdd; ond hi ofala er hynny y bydd y nudden honno'n ddigon teneu iddo'i gweld trwyddi'n brydferthach nag hebddi. Ac y mae hyn oil yn llawn mor wir am wa- hanol weddau'r celfau cain, ai mewn Iliw neu mewn gair y gweithier. Yn fvr, nid "tywyllu cyngor ag ymadroddion heb wy- bo(laeth"-nid cuddio—ond dadlennu, yw camp y celfwr c^iin—dadlennu hyd yn oed trwy len a fwyhao'r prydferthweh hwnt iddi.-Wi-th a da el "Hapus Weledydd," teg ag ef yw nodi fod cynllun ei gerdd yn un da, a'i fod, er popeth a ddvwedir yma yn ei erbyn, yn ei ddilyn yn ffyddlon o'r dech- reu i'r diwedd, er nad ar "Ddifyrion i Bywyd" y canodd, eithr ar Fywyd fel tarddell Difyrion," gan "Deimlo fod mor o ddigrifwch yn bod Y tu cefn i'w ddifyrion lion," A gweld ar frvniau tragwyddol ddydd Mae [mai] tarddell Bywyd yw Duw." Ychydig yw gwallau cystrawen Y Cwir yn erbyn y Byd;" ond yn ei benillion y mae mor gymysg ei gorfannau a. Hapus Wel- edydd." A'u cymryd gyda'i gilydd, rhibyn (ystwyth ddigon) o ryddiaith odlog yw'r iin-pennill-ar-ddeg wyth-llinell sy'n ffurfio hanner cynta'r cyfansoddiad. Wele'r pen- nill cynta'n onghraifft:- Difyr yw bywyd aderyn A chwery'n yr awel fwyn, Difyr yw aden (!) y gloyn Wrth hedeg o lwyn i lwyn; Greddf ddysg yr wyn i Greddf ddysg yr wyn i ymbrancio [brancio] A charnau'r (!) ebolion bach I chwarae, rhedeg, a dawnsio I gadw eu gwaed yn iach." (Sylwer mor fusgrell yw'r mynegiant yn y pennill: nid "aden" y gloyn, ond y gloyn ei bun, sy'n "ddifyr wrth hedeg," ac nid "carnau'r" ebolion, ond yr ebolion eu hun- ain, a ddysgir gan reddf i chwarae, etc. A dyna linell rynllyd ei heffaith yw'r un rydd- ieithol ddiangen sy'n cloi'r pennill!) Eithr bai mwya'r cyfansoddiad yw ei fod yn rhy agos at ddifyrion bywyd yn eu hagweddau neilltuol a dibwys; a dim ond mewn baban- dod ac ieuenctid y gwel yr awdur ddim di- fyrion ye werth son am danynt: eb efe, Mawrhaf ddifyrion bywyd gwanwyn effro Sy'n llawn o drydan nwyf, ac eisieu'i dreulio; Ond a oes rhaid wrth [y] rhai'n ond ar y segur Nas gwyr am chwys a gwaed corfforol laf ur ? Saf, fy nghydweithiwr; gwrando, blentyn mawr! 'Oes ar dy esgyrn angen chwarae'n awr? Ai nid vw'n bryd it' adael gwag ddifyrion? Naturiol ynt i blant, ond ffol i ddynion." Ac yn y blaen, fel yna, yn oer, rhesym- egol, a rhyddieithol, yr â, ar ol dangos, yn hanner cynta'i gyfansoddiad, mai chwareu- on yw difyrion-rhyw hethau i blentyn yn unig. Mae'n wir ei fod, vn ei hanner olaf, yn gryf a chroyw'i feddwl, ac weithiau'n gragwrus ddigon, wrth ddilorni ar y troediwr pel ddu, a'r paffiwr dyrnau, a'r ymladdwr teirw, a'r hapohwareuwr; ond nid eanu pryddest a wneir yn gymaint a thraddodi araeth rymus yn erbyn difyrion creulon ac anfoesol bywyd, heb daflu cip- drem ar ddifyrion puraf ac uchaf bywyd hyd oni therfyna fel pregethwr- "Fywyd gwerthfawr! dim ond nn Feddi, gyfaill, fel fy hun; Gwylia beidio ei [a'i] aberthu Ar erch allor teyrn y fagddu; Myn ei roi ar allor rhinwedd, Yna me<li wir orfoledd: Yn nifyrion uchaf bywyd Yfir puraf gwpan gwynfyd." Os mai araeth rymus sy gan Y Cwir yn erbyn y byd," baled gelfydd, ddifyr, felodus, sy gan Morgaowg -nid prydd- est; ac eto, pryddest ydyw yn ei chynllun (1, Mebyd; 2, Ieuenctid; 3, Canol Oed; 4, Henaint) yn ei gweithiad allan a'i myneg- iant baled ydyw. Meddylddrych hapus yw ei hun canol—ehedeg yn ol o hyd gydag Atgof at bob tymor ym mywyd dyn, i adrodd a welo ac a glywo. Yn y meddyl- '? d rhyw lawer yu ;r ddi-ycli canol hwn,—nid rhyw lawer yn 1.. syniadaeth gylchynnol a'r chwedl a'i hepil -y mae bron y cwbl o awenyddiaeth y gerdd. Er hynny, y mae'n faled gydnaws ag ysbryd y testun. Fodd bynnag, un- waith eto, nid pryddest angherddol ac aruchel ei mmdwl 'mohoni. Y mae meflan amryw ar ei chystrawen, yn arbennig gyda'r berfau: y mae amserau'r rhei'ny yn gymysgedd rhyfedd. I (I barhau.) I Cwelllant Cwallau. Yr wythnos ddiweddaf, yn fy meirniad- a-eth ar yr englvn i'r "Diferyn," dealler nad myfi, ond "y gelyn ddyn"—y cysodydd— sy'n gyfrifol am argraffu "awdwr" yn lie "awdur," "Bedlog" yn lie "Berlog," "loyw-ystwyth" yn lie "loyw-ystwyth," a phethau hurt oraill.-Ifano.
Advertising
I ESTYNEICH OES Bwytewch ao yfwch yn gyinbedrol, ond os digwydd annoethineb, gellweh ym- ddibynnu bob amser y bydd i PELENI LLYSIEUOL KERNICK lanhau'r eyfansoddiad, cryf hau'r nerves, iachau diffyg traul a rhwymedd, a gwneud y croen yn glir a glan. Y mae miloedd na chymerant unrhyw feddyginiaeth arall. Gwerthir mewn blychau 1/11 a 2/9 gan yr holl Fferyll- wyr. PRUDENTIAL ASSURANCE, CO., LTD. CHIEF OFFICE: HOLBORN BARS, LONDON. SUMMARY OF THE REPORT PRESENTED AT THE SIXTY-FIFTH ANNUAL MEETINC HELD ON 5th MARCH, 1914 Ordinary Branch.-The number of policies issued during the year was 71,359, assuring the sum of E6,849,224, and producing a new annual premium income of t423171-. The premiums received during the year were E4,920,518, being an increase of t93,52,5 over the year 1912. In addition, £ll,llG was received in premiums under the Sickness Insurance Tables. The claims of the year amounted to E3,766,625. The number of deaths was 8,699. The number of endow- ment assurances matured was 23,497, the premium income of which was £ 131,017. The number of policies in force at the end of the year was 917,091. Industrial Branch The premiums reoeived during the year were £ 7,874,456, being an increase of £ 81,894. The increase shown would have been much greater but for the fact that, owing to our system of accounts, fifty-three weekly collections were credited in the report for the year 1912. The claims of the year amounted to 23,139,193, including £ 359 572 bonus additions. The number of claims and sur- renders including 5,942 endowment assurances matured, was 366.104. The number of free policies granted during the year to those policyholders of five years' standing and upwards, who desired to discontinue their payments, was 126,768, the number in force being 1,890,406. The number of free policies which became claims during the year was 45,546. The total number of policies in force in this Branch at the end of the year was 19,778,13.5; their average duration ex- ceeds twelve and three-quarter years. The assets of the Company, in both branches, as shown in the balance sheet, after deducting £ 1,750,000 written off securities, are E86,993,003, being an increase of E2,421,071 over those of 1912. The six Prudential Approved Societies formed under the National Insurance Act, 1911, have done important work during the year, and the membership continues to increase. Payment of sichness and maternity benefits commenced on the 13th January, 1913, and during the year a sum. of £ 1 401,360 was distributed to members by the Company's Agents. It may be noted that in a Government Inter- Departmental Report recently presented to Parliament particular attention is drawn to the advantage of payment in cash by a representative of the Society. The Report continues:—" The fact that a personal visit accompanies the payment imposes some restraint on any temptation to claim benefit improperly. The risk of the benefit falling into wrong hands is reduced to a minimum. In the Ordinary Branch a reversionary bonus at the rate of 91 16s. per cent. on the original sums assured has again been added to all classes of participating policies issued since the year 1876. In the Industrial Branch a bonus addition will be made to the sums assured on all policies of over five years' duration which become claims either by death or maturity of endow- ment from the 6th of March, 1914, to the 4th of March, 1915, both dates inclusive, as follows :— [ Bonus Addition Premiums Paid for I to f Sums Assured. __— — j — 5 years and less than 10 vears. £ 5 per cent. 10 „ „ 15 „ £10 15 20 IC15 20 „ 25 „ JE20 25" 30 JE25 30 „ „ 35 JE30 35 • 40 R35 40 „ ".(.5" 1 £40 45 50 JE45 50 -To 250 55 60 E55 60 and upwards. JE60 The rate of bonus declared for last year has thus been maintained, and an increased bonus of JE5 per cent. will be distributed in the case of policies on which premiums have been paid for 35 and less than 40 years, 45 and lass than 50 years, and 55 and less than 60 years. Balance Sheet of the Prudential Assurance Company, Ltd., being the Summary of both Branches, on the 31st Dec., 1913. LIABILITIES. £ s. d. Shareholders' capital 1,000,000 0 0 Life assurance fund- Ordinary Branch £ 45,693,479 19 5 Sickness insurance fund 10,119 12 3 Life assurance fund- Industrial Branch 38,901,678 14 2 84,605,278 5 10 Investments reserve funds 1,000,000 0 0 Claims under life policies intimated and in course of payment 158,273 15 6 Annuities due and unpaid 2,508 6 8 Balance of bonus under life policies re- served for distribution 92.6,942 8 61 £ 86,993,002 16 6 ASSETS. Mortcatres on property within the United Kingdom 8,553,062 18 7 Mortgages on property out of the United Nil Kingdom Nil Loans on parochial and other public rates 13,980,705 11 j Loans on Life interests 1,117,287 0 11 ¡ Loans on Reversions 95,278 4- 6 Loans on Stocks and Shares 79,385 2 0 Loans on Company's policies within their I surrender values 3,282.841 14 8 Loans on Personal securitv. Nil Loans to Education Institutions secured on Income, etc. 45,882 9 2 Investments:— Deposit with the High Court C £ 24,400 211 per cent. Consolidated Stock) 17,568 0 0 Carried forward 227,172,011 1 7 ——————————————————— ————————————————————————— £ s. d. A SSETS—Continued. Brought forward 27,172,011 1 7 Investments (continued):— British Government securities 1,745,934 14 3 Bank of England Stock 143,117 2 10 Municipal and county securities, United Kingdom 1,674,443 6 3 Indian and Colonial Governmeivt securities 4,709,807 17 7 Colonial previncial securities 1,236,745 15 11 Indian and Colonial municipal securities 3,415,166 0 4 Indian and Colonial municipal secur i t i es. 4,323,467 16 0 Foreign Government securities 4,32-3,467 16 0 Foreign provincial securities 691,843 12 4 Foreign municipal securities 3,507,309 3 6 Railway and other debentures and deben- ture stocks and gold and sterling bonds—Home and Foreign 19,748,404 11 0 Railway and other preference and guaran- teed stocks and shares 3,198,909 13 1 Railway and other ordinary stocks and shares 2,801,315 16 0 Rent charges 455,793 18 5 Freehold ground rents & Scotch feu duties 4,777,685 1 9 Leasehold ground rents 8,696 19 1 House property 4,034,994 18 11 Life interests 34,626 14 6 Reversions 1,611,216 19 8 Agents' balances 6,040 7 7 Outstanding premiums 597,179 2 4 Outstanding interest and rents 80,682 2 8 Interest, dividends and rents accrued but not payable 528.165 6 7 Bills receivable Nil Cash—On deposit 20,000 0 0 In hand and on current aCCOLints 469,444 14 4 286,993,002 16 6 The values of the Stock Exchange securities are determined, under the regulations of the Company, by the Directors. These values have been comparlJl with the middle market prices on 31st December, 1913, due allowance being made for accrued interest, and the difference is more than provided for by the investments reserve funds. We certify that in our belief the Assets set forth in tfle Balance Sheet are in the aggregate fully of the value stated therein less the investments reserve funds taken into account. No part of any fund has been applied directly or indirect- ly for any purpose other than the class of business to which it is applicable. A. C. THOMPSON, General Manager. D. W. STABLE, THOS. C. DEWEY Chairman. J BURN Actuary. J. SMART, W. J. LANCASTER, Joint Secretaries. J. IRVINE BOSWELL, Directors. We report that with the assistance of the Chartered Accountants as stated below we have examined the foregoing accounts and have obtained all the information and explanations that we have required and in our opinion such accounts are correct and the foregoing Balance Sheet is propertly drawn up so as to exhibit a true and correct view of the state of the Company's affairs according to the best of our information and the explanations given to us and as shown by the books of the Companv. No part of any fund has been applied directly or indirectly for any purpose other than the class of business to which it is applicable. PHITIP SEC-RETAN, W. H. NICHOLLS, Auditors. We have examined the Cash transactions (receipts and payments) affecting the accounts of the Assets and Invest- ments for the vear ended December 31st, 1913, and we find the same in good order and properly vouched. We have also examined the Deeds and Securities, Certificates, etc., representing the Assets and Investments set out in the above account, and we certify that they were in possession, and safe custody as on December 31st, 1913. 17th February, 1914. DELOITTE, PLENDER, GRIFFITHS Co., Chartered Accountants. Balance Sheets, Prospectus, or any further information regarding the Company's operations may be obtained on application to:Nfi- D. Hammond, District Superintendent Aberdare, Brynhvfrvd, Aberdare; or his Assistant Superin- tendents: Mr F. C. Edwards, 28 Brynheulog Terrace, Aberaman; Mr E. Parsons, 48 Gadlys Road, Aberdare, and Mr G. H Sheppard, 19 Tudor Terrace, Gadlys, Aberdare.—Mr. J. S. Stanfield, Superintendent Mountain Ash District, 1 Har- court Road, Mountain Ash, or his Assistants: Mr M. Owen, Bryn-Ardwyn House, Abercynon Road, Abercynon, and Mr. A. Yerbury, Devonshire Villa, Aberdare Road, Mountain Ash.