Y Darian

Darlith a Darlithydd Newydd. j Nos Iau diweddaf, Ebrill yr 2x1, j traddododd Mr Aubrey Roberts, j M.A., Athraw Ysgol Sir Aberdar, ei 1 ddarlith newydd a doniol ar y testun 1 "Arferion ein Tadau, yn Festri Ebenezer, Trecynon. Daeth lluaws ynghyd heb feddwl am y wledd oedd j yn eu haros. Y tro nesaf y darlithia j Mr Roberts ar y testun hwn, diau y j daw torf i'w wrando. Cymerodd y darlithydd y gynulleidfa yn ol i un o gyfnodau syml a rhamantus yr hen r Gymru-sef i un o gyfnodau y canol oesau-y Cymru cyn a chwedi Hywel Dda. Cafwyd darluniau diddorol o I syniadau, arferion, cyfreithiau, a sefydliadau'r tadau yn y dyddiau tywyll hynny ganddo, a thaflai ambell sylw gogleisiol yma a thraw yn fyn- I ych i fewn rhwng ei sylwadau fel I eglurhad a beirniadaeth gellweirus a diniwed i ddiddori, ac weithiau i addysgu megis ar fin y ffordd. Yr oedd hanes y crogi, y bwyta, a'r gwisgo, a'r rhigymu a'r telynnu yn ddigrif dros ben, a choron ar y cwbl oedd drama rhannu'r celfi a'r adeg o ysgariad rhwng gwr a gwraig. Tynnodd y darlithydd ddarlun prudd a thrist a go ddifrifol o'r gwahan- glwyf yn ymdaith yn alltud unig trwy'r goedwig. Gwerth mwyaf y ddarlith oedd ei gwaith yn aw- grymu'r datblygiad sydd wedi cym- eryd lie yn nghylchoedd y bywyd cyffredin oddiar ddyddiau'r tadau. Yr oedd gan y darlithydd hefyd bennod arall i gau i fynny y ddarlith ar Grefydd ein Tadau yn yr am- seroedd hynny, ond ni chaniataodd yr amser iddo draethu. Heblaw fod y ddarlith yn newydd ac yn cyffwrdd a maes sydd yn gyffredin heb ei gyffwrdd ond ychyd- ig, hyd yn oed yn ein llenyddiaeth o ran hynny, ond hefyd y mae dawn y darlithydd yn newydd-dim rhodres, dim ystumiau, na gwaeddi, ond traethiad syml a chartrefol, fel petai yn mynegi ei stori mewn cegin gynes a'r hirnos gaeaf, a thwrr o blant o gwmpas y tan a'r aelwyd un o hen dyddyndod gwledig Sir Aberteifi. Gall ei thraddodi yn y ddwy iaith yn Gymraeg neu yn Saesneg. i PARCWYSON. I

Nodion Heolycyw. I GAN "CREUDDYN." I Bu Miss Rosina Davies, Treher- bert, yn cynnal cyfres o gyfarfodydd ym Methel Newydd dan nawdd Un- deb Cymdeithas y Genhadaeth Gar- trefol. Parhaodd y cyfarfodydd o'r Sul, Mawrth 2gain, hyd nos Iau, Ebrill 2il. Boreu Sul cynhaliwyd cyf- arfod gweddi neillduol, a theimlwyd y gwlith yn disgyn yn drwm yn yr oedfa. Am ddau o'r gloch pregeth- odd Miss Davies yn Ysgoldy Heol Leithog, cangen o Bethel Newydd. Yr oedd yr adeiliad yn llawn, a phawb yn mwynhau yr hen hen hanes am olud Gras. Nos Sul am chwech o'r gloch pregethodd eilwaith ym Methel i gynulleidfa luosog. Yr oedd y pre- gethau yn nerthol a dylanwadol, a'i chanu yn swynol a gafaelgar dros ben. Hyderwn y meda'r eglwysi yn y lie yn helaeth o'r had da a hau- wyd. Y mae eglwys Bedyddwyr Peniel, I Penprysg, wedi dewis nifer o flaenor- iaid newydd i gydweithio a'r hen. Dewisiwyd y pump canlynol :-Mri. Stephen Davies, Griffith Jones, Henry Morgan, Dan Evans, M. E., a Owen Richards, gynt o eglwys Noddfa, Gilfach Goch. Nos Sul di- weddaf bu y Parch. Mr Williams, Pil, yn pregethu y siars iddynt. Y Glofeydd.—Cymylog yw ynglyn a glofeydd y cylch. Y mae'r gweith- wyr perthynol i Lofa Tynywaun yn segur er ys amryw wythnosau am fod y sugnedydd wedi tori. Y mae gweithwyr Glofa Bryncethin allan ar streic am eu bod yn methu cytuno a'r perchenogion ar y "price list." Hyder- ir y deuant i gyd-weled ar fyr. Mae Glofeydd Brynchwith a Spion Kop yn gweithio yn bur gyson er ys am- ryw wythnosau, a hynny yn gysur i'r Cywiaid yn y cylch. Nos Fercher, Ebrill iaf, yn y Public Hall, Pencoed, bu ymgeisydd Toriaidd De Morgannwg yn annerch yr etholwyr. Amcan mawr ei araith ydoedd camliwio y Llywodraeth. Gofynnwyd iddo amryw gwestiynau lledchwith. Mwy o wirionedd y tro nesaf, syr, os gwelwch yn dda.

Am bob math o Argraffwaitb ymofyner yn Swyddfa'r "Leader" a'r "Darian." 1Q Cardiff Street. Aberdar.

"Llwydlo Fach." I GAN JOSIAH JENKINS, CAER- I DYDD. Gan imi ysgrifennu ychydig pwy ddydd, credaf y bydd yn dda gan lawer wybod ychydig yn rhagor am y lie hwn a pharthau eraill gwyllt Glan- dulas Tir yr Abad. Sackville Gwyn, Yswain, Pare Glanbran, oedd perch- en yr holl blwyf un amser, fel y bu dau neu dri o'i hynafiaid cyn hynny. Trwy undeb priodasol rhwng Mar- gred, gorwyres John Lewis, o Harp- ton, Maesyfed, a John Gwyn, o Lan- elwedd, a'u mab hwy drachefn, Dafydd Gwyn ac un o ferched y Lewisiaid, y daeth yr etifeddiaethau vn eiddo i'r Gwyniaid, Tymawr, yn Swydd Brycheiniog, a Pharc Glan- bran. Wrth olrhain yr hanes yr ydym yn cael allan y Sackville Gwyn cyntaf. Cafodd ei eni yn y flwyddyn 1670. Yr oedd hwn yn foneddwr haelionus iawn, cyfoethog a gwlad- gar hefyd. Bu fyw mewn parch a bri mawr hyd y flwyddyn 1734; felly yr oedd yn 64. Bu farw yn hen fab gweddw, gan adael yr etifeddiaeth i Roderick Gwyn, ail fab Howell Gwyn o Brynionau, Swydd Brych- einiog. Y Sackville Gwyn yma adeiladodd Eglwys Glandulas ar ei draul ei hun yn unig yn y flwyddyn 1716, ac yn y flwyddyn 1726 trwy gymorth haelionus y Frenhines Anne (Queen Anne's Bounty) gwaddolodd yr eglwys a dau cant o bunnoedd y flwyddyn, a dewisodd Theo. Evans, awdwr galluog "Drych y Prif Oes- oedd," y periglor cyntaf. Bu ef yno hyd farwolaeth Mr Gwyn, ac wedyn aeth i Langamarch. Mal y gwyddoch, Mr Golygydd, y mae llawer wedi ceisio ysgrifennu yn uchel am yr hen foneddwr telyngarol o Lanbran, ond nid oes yr un o honynt wedi llwyddo i wahaniaethu rhwng y naill a'r llall, gan hynny, ceisiaf ddangos mor fyr* ag y bo modd imi nad oedd y Sack- ville Gwyn, yr hwn a anwyd yn 1670, yn ganwr Cymraeg efo'r tannau; nid efe hefyd oedd yn arfer gwahodd y beirdd a'r telynorion i Lanbran, ac nid yw wedi ei gladdu yn Llanfair ar y Bryn fel y dywedir gan lawer Claddwyd ef yn Eglwys Glandulas, o eiddo ei hun, ac ar y mur oddifewn y mae plat pres yn cynnwys yr hyn a ganlyn, yn Lladin a Saesneg:- « Near this place lyeth the body of Sackville Gwyn, Esqr., of Glan- bran, in the County of Carmarthen, a gentleman most more distinguished by a lineal from the most ancient of the British Kings than ennobled by his own personal virtues and intrinsic merits. Viewed in a moral light he was inflexibly just, upright, and sin- cere, in his civil character, equally a loyal subject and a zealous patriot; in a religious respect exemplary pious and diffusively charitable, his affection to the Church of England and to the cause of pure Christianity, lives in this sacred place built entirely at his own expense and for ever en- dowed by him, jointly with the Bounty of Queen Anne; in his private conduct regular without austerity, easy without affection, and cheerfully without levity- As an economist, discreet; As a master, kind; As a neighbour, obliging; As a relation, affectionate. Possessed of every useful and en- dowed with every amiable quality, he died a bachelor-the 9th day of April, 1734, in his 64th year of age. In grateful regard to whose memory, this monument was erected by Rod- erick Gwyn, of Glanbran, second son of Howell Gwyn, of Brynionau, in the County of Brecon, Esq., cousin to said Sackville Gwyn, Esq." Pan y daeth Roderick Gwyn uchod i Lanbran yr oedd ganddo ef fab o'r enw Sackville. Cafodd ei eni oddeutu 1736, a dyma i chwi yr hen foneddwr telyngarol. Canwr da efo'r delyn, a noddwr beirdd a thelynorion, athraw rhad, a noddwr hael y tlawd. Cafodd Edward Jones o Gaerffili addysg a thelyn ganddo am ddim, a llawer bachgen tlawd arall hefyd. Yr oedd yn cadw gwneuthurwr telynau, sef John Richards, yr hwn a fu farw gydag ef yn y flwyddyn 1789, fel y gallai roddi yn awr ac eilwaith delyn i fachgen tlawd a fyddai yn hoff o honi. Bu John Parry y Telynor Dall a William Williams (Will Penmorfa) lawer gwaith yn chwareu ym Mharc Glanbran, er mawr lawenydd i'r hen foneddwr. Rhwng claddu ei wraig Catherine yn y flwyddyn 1787 a John Richards a'i anwylddyn yn 1789, bu y delyn yn fud am ychydig amser, ac mewn gwirionedd nid oes gennym ond ychydig son am dani byth wedi yr amser hwnnw. Yr oedd gan Sack- ville Gwyn fab o'r enw Sackville Henry Gwyn. Milwriad oedd ef. Gan- wyd ef yn y flwyddyn 1778, a bu farw yn 58 oed yn 1836. Yr oedd ef yn Ustus diwyd a deallus, a theimlwyd ei eisiau yn hir yn y wlad. Claddwyd ef yn anrhydeddus ym meddrod ei hyn- afiaid yn Eglwys Llanfair ar y Bryn, ger Llanymddyfri. (Yr Haul am Hydref, 1836). Nis gwn yn sicr a oedd y Sackville hwn yn delynor ai nad oedd, modd bynnag ei dad oedd y telynor enwog hwnnw y mae llen- orion yn ysgrifennu am dano. Cladd- wyd ef a'i wraig Catherine yn Eglwys Glandulas Tir yr Abad, ac nid yn Llanfair ar y Bryn, fel y dyweder gan rai. Dyma i chwi y cofadail yn Eglwys Glandulas:- "Underneath lie interred the re- mains of Catherine, wife of Sackville Gwyn, of Glanbran, in the County of Carmarthen, Esq., who departed this life the 28th day of December, 1787, aged 43-" Eto— The above Roderick Gwyn and his eldest son Sackville Gwyn, the husband of Catherine Gwyn, are also buried here." Dyna ddigon er dangos yn amlwg nad yn Llanfair ar y Bryn y mae yr hen delynor yn gorwedd, ond yn Eglwys Glandulas, Brycheiniog. Saif yr eglwys ar lan yr afon Dulas. Gel- wid hi hefyd yn Eglwys Newydd, y rheswm am hyn oedd fod eglwys hynafol iawn yn agos i'r fan tua'r unfed ganrif ar ddeg (nth century), ond ni wyddai neb ddim am dani ond yr hyn oedd ar lafar gwlad. Modd bynnag yr oedd wedi bod, ac mewn gwirionedd yr oedd yn sefyll ar fuarth Llwynvfynwent, fferm fawr iawn heb fod yn mhell o Landulas. Tua phed- war ugain mlynedd yn ol cafodd > deiliad nifer fawr o benglogau wrth droi, aredig, a Ilyfnu y cae islaw y ty; fe gafodd ddarn o garreg fedd hefyd, ac yn fwy diweddar cafodd y deiliad presennol fedd bychan pan yn palu yr ardd, wedi ei pitchio a cherig man yr afon. Y mae y ffeithiau yma yn profi fod claddu wed bod yn y man, ac wedi imi glywed am y mater, bum yn ddyfal chwilio hanes hen a diweddar, ac er fv mawr syndod daethum o hyd iddi yng ngwaith barddonol Gwynfardd Brycheiniog, yr hwn a flodeuai rhwng 1139 a 1197. Yr oedd y bardd yn canu cywydd i Ddewi Sant yn 1160, ac y mae yn cyfeirio at eglwysi Dewi yn Swydd Brychan gan wahaniaethu rhwng pob un. Llanddewi y Crwys oedd enw yr eglwys a fu ar fuarth Llwyn- yfynwent. Yn agos i'r fferm mae Nant y Crwys yn rhedeg heibio, hyhi sydd yn gwahanu Penbuallt oddi- wrth Dir yr Abad. Felly y mae yn amlwg i'r eglwys gael yr enw oddi- wrth y nant, er gwahaniaethu oddi- wrth eglwysi ereill yn yr ardal, sef Llanddewi Abergwesyn a Llanddewi'r Cwm. Cyfeiria y bardd ati fel hyn- "Garthbrengi bryn Dewi digywilydd, A Thrallwng Cynfryn ger y dolydd, A Llanddewi y Crwys, Llogawd Newydd, A Glascwm ac Eglwys ger glas fynydd. Gwelwn yma fod y bardd yn son am y Llogawd Newydd, hynny yw, Cangell Newydd, felly gallwn feddwl bod yr Eglwys yn bod yn hir cyn ei amser ef, neu ni fyddai mor fanol a son am y Gangell Newydd. Yr oedd Gwynfardd Brycheiniog yn oesu gyda'r Arglwydd Rhys. Tywysog anwyl iawn gan y Cymru ydoedd Rhys hefyd. Wel, ynte, beth sydd yn cyfrif am ddiflaniad yr Eglwys hen- afol Llanddewi y Crwys? Bu brwydr fawr ar fynyddau Eppynt tua 1073 rhwng y Brenin William a'r Cymru, ond gan fod yr Eglwys yn sefyll yn 1160, nid y frwydr honno a fu yr achos, ond barnaf taw yn amser Owain Glyndwr a Dafydd Gam y diflannodd yr Eglwys. Bu brwydrau ffyrnig tua'u hamser hwy ar Eppynt a dyffrynoedd Gefail ac Irfon. Mae Llyfr Du Caerfyrddin yn son am fedd Eppynt yn Nhyffryn Gefail, fel hyn- "Bet Epint yn nhyffrin Gewel." Mae dwy fferm yn Nhir yr Abad y dydd heddyw wrth yr enwau Blaen- gefail ac Abergefail. Mae Dyffryn Gefail uwchlaw iddynt. Mae amryw feddau milwrol hefyd yn agos i ben- tref hynafol Cefngorwydd. Cefn- Llanddewi oedd enw cyntefin y lie. Bydd gair gennyf i ddweyd eto, os bydd hynny yn dderbyniol i ddar- llenwyr y "Darian." Gwn yn dda fod llawer o fechgyn gwlad Brychan yn byw tua Aberdar, Hirwaun, Aberaman, Abercwm y Bwci, a Mountain Ash.

Godre'r Graig. Nos Fercher, Ebrill iaf, cynhali- wyd cyfarfod adrodd a chanu yn Eglwys Godre'r Graig (A.) Galwesid y cyfarfod gyda'r amcan o anrhegu y Parch. Ellis Parry, ein gweinidog, ar gychwyniad ei weinidogaeth yn y lie. Cyflwynwyd yr anrhegion iddo gan y brawd David Rees, Godre'r Graig. Diolchodd Mr Parry am danynt mewn geiriau tyner. Dymunai ar iddynt barhau yn eu ffyddlondeb gyda'r achos da. Byddai ei ffyddlon- deb o fwy gwerth yn ei olwg na'u hanrhegion. Cymerodd amryw ran yn y cyfarfod, a chafwyd anerchiad- au gan y beirdd. Llywyddwyd gan y brawd Dafydd Morgan, un o ddiacon- iaid yr eglwys. Rhyw ddarlun gwan yw'r dysteb O'n cariad at y gwr;' Mae dyfnder ein hanwyldeb Fel dyfnder mor rwy'n siwr. TORIAD Y DYDD.

ARTIFICIAL LIMBS, Crutches, Eyes, Deformity Boots, Flat-Foot Supports, Steelless Easifit Trusses, etc.; lady attendant; Belts. Belt- Corsets, Elastic Stockings. Trusses. etc. Daily, 10-6; Wed. 10-1; Sat. 10-2. List free. Tel 1282.-Allen Peaice. 5'.i. Charles Street, Cardiff.

Carreg Enfawr 3i modfedd o amgylchedd, 2-1 o hyd ac yn pwyso 11 owns. I (Eí gwirfaint. Oddiwrth ddarlun.) Y mae'r garreg yn gwyn arosol yn llawer rhan o Loegr a'r Ysgotland, yn enwedig mewn parthau He mae'r dwfr yn galed ac yn cynnwys elfen o galch. Daw un o'r engreifftiau rhyfeddaf o Chester le-Street, Co. Durham, llen ddiweddar y cafodd merch ieuanc 19 oed wared o garreg enfawr a ddar- lunir yma ac a gyfeirii ati yn ad- roddiad y Fferyllydd sydd yn dilyn. Tua dwy flynedd yn ol achwynai Miss Elsie Adamson, No. 3 Pine Street, wrth ei rhieni o herwydd poen cefn a gwendid dyfrol. Ymgynghor- I wyd ar ol hyn a meddyg, a gosodwyd y dioddefydd dan ei ofal. Gwnaed popeth ellid ddyfeisio, ond elai yr anghysur yn waeth ac yn waeth nes ymhen deunaw mis, a'r ferch druan yn wan ac yn ddiymadferth y rhodd- wyd i fyny'r driniaeth yn gyfan- gwbl, ac nid cyn Ionawr y flwyddyn hon y cawsant obaith am ei hadferiad. Y pryd hwnnw cafodd Mrs Adamson rai o Beleni Pocn Cefn Doan, a pherswadiotld ei merch i roddi prawf arnynt. Teimlodd hithau esmwythad ar unwaith, cynhyddai ei nerth ac adferwyd ei llywodraeth ar ei dwfr. Dan gymhelliad gobaith newydd par- haodd Miss Adamson y cwrs, a Chwefror 2ofed y flwyddyn hon cafodd wared o'r garreg a ddarlunir uchod. Sicrhaodd i'r un fu'n siarad a hi iddi deimlo'n well yn union wedi hynny," ac y mae yn awr mewn gwell iechyd nag erioed. Nid yn unig y mae hon vn engraifft o oruchafiaeth Peleni Doan, y mae yn oruchafiaeth hefyd i drin- iaeth feddygol fel y gwrtnwyneb i lawfeddygaeth, pwynt a bwysleisir yn ami gan lwvddiant Peleni Doan mewn achosion o gerrig a grafel. Teimlir diddordeb mawr yn yr achos yn Chester-le-Street a'r gymdogaeth. I Miss Elsie Adamson. YR HYN DDYWED Y FAM.— 1 Y mae' n bleser genyf gadarn- hau pob gair a ddywedir parthed iachad rhyfeddol fy merch, Elsie, gan Beleni Poen Cefn Doan." (Llawnod- j wyd), "Annie Adamson. YR HYN DDYWED Y TA.D "Gyda phleser mawr yr wyf yn diolch i Beleni Poen Cefn Doan am adferiad fy merch. Y mae'r garreg y mwyaf y caed gwared o honi erioed. Y mae llawer o bobl wedi gofyn am ei gweled, ac am glywed am y Peleni. Y mae fy merch yn hogen newydd, a theiinlaf mai fy nyledswydd yw rhoi'r credyd i Beleni Doan." (Llawnod- wyd), "Edwin Adamson." I ADRODDIAD FFERYLLYDD O'R LLE. Oddiwrth Mason a'i Gwmni, Cyfvng- edig, 60 Front Street, Chester-le-Street, 14-13-1914, At Gwmni Mri. Foster McClellan, Llundain. "Anwyl Foneddigion, Pleser mawr i mi yw cadarnhau llwyddiant rhyfeddol Peleni Poen Cefn Doan, a brynesid yn y sefydliad hwn, i Miss ) Adamson, 3 Pine Street, Chester-le- Street. y mae'r garreg y gwaredodd y Peleni hi o honi yn hynod o ran maint, a braidd y gallai fod yn gredadwy i neb ond y rhai sydd wedi ei gweled. Pwysais a mesurais y garreg fy hunan, fel y gallwn ei rhoddi ar gof a chadw, a chefais ei mesuriad vn 21- modfedd o hyd, 31 o amgylchedd, ac yn pwyso It owns; gorchest hynod yn ddiau, ac yn siarad cyfrolau am allu'r peleni. Fel y gellid disgwyl y mae Miss Adamson ar ol ei rhyddhau oddiwrth y fath rwystr i'w hiechyd wedi gwella'n rhyfeddol, ac v mae yn awr ac nia e N,n anvr yn fenyw arall hollol. I Os carech wneud defnydd o'r mynegiad hwn yr ydych at eich rhyddid i wneud hynny, gan ei fod yn achos ddvlid- gyhoeddi ar led fel I y caffo dioddefwyr eraill hefyd gyfle ar welliant mawr mewn iechyd tebyg I i'r un fwynheir yn awr gan Miss Adamson.—Credwch fy mod, vr eiddoch yn ffvddlon, (Llawnodwyd), D. YOUNG, Goruchwyliwr. Pris 2s. gc. y blwch, chwe blwch, 13s. 9c.; oddiwrth yr holl Fferyllwyr a'r Storfevdd, neu oddiwrth Foster McClellan Co., 8 Wells Street, Ox- ford Street, London, W.

i Gwlad Myrddin oddiar Stae Fawr Llanelli. I Galwad.-Derbyniodd y Parch. J. J. Jones, B. A., Lloyd Street, Llanelli, alwad daer ac unfrydol oddiwrth Eglwysi Bryn Scion a Charfan, ger Ty Gwyn ar Daf. Ond anodd credu jr â 0 Lanelli, oblegid perchid ef nid yn unig gan bobl ei eglwys ei hun ond hefyd yn y dref. Hawliau'r Llyfrgell Genediaethol.- Nos Fercher diweddaf bu hyrwydd- i wyr y mudiad uchod yn traethu ar hawliau'r Llyfrgell ger bron arwein- wyr tref Llanelli. Prif-athraw Ro- berts a Mr John Ballinger, y Llyfr- gellydd, oedd y siaradwyr. Llanwyd y gadair gan Faer y dref, sef Syr Stafford Howard. Cyrddau Pregethu. Y Parchedig- ioh E. Evans, Llanbedr, ae R. M. Rhys, Ystradgvnlais, fu'n gwasan- aethu yng nghyfarfodydd Lloyd Street y Sul diweddaf. Cyngherddau Undeb y Gobeithlu- oedd.—Cynhaliwyd dau o honynt, un yng N'ghapel Als, a'r Hall ym Methel. Arweiniwvd y plant gan Mr J. D. Jones, Capel Als. Y siaradwyr oedd- ynt y Parchedigion S. Williams, Glandwr, a D. S. Owen, Llanelli, a Mr W. Lewis, M.A., Ysgol Sir, Llanelli, a Mr Edgar Davies, Llan- elli. Llyfr ew v d d. i\,l ae, y Parch. Gwylfa Roberts newydd gyhoeddi cantawd newydd ar "Wlad y Tadau." Sicr y bydd gwerthu ar hwn fel ei "Blant y Beibl." Bardd Coronog y Fenni. Bu y Parch. William Evans, Penybont, yn gwasanaethu yn Eglwys y Park Sul cyn y diweddaf. Bydd efe yma eto heb fod yn hir. Eisteddfodau.—Mae lliaws o Eis- teddfodau i'w cynnal yn y cylch hwn yn ystod y mis nesaf, sef y Tumble, Meinciau, a Phontyeats. Mae y ddwy gyntaf yn gadeiriol yng ngwir ystyr y gair, hynny yw, mae cadair i'r bardd ynddynt. Lleihau'r Tafarndai.— Fe fydd pum tafarn yn llai yn y dref hon mewn ychydig wythnosau. Mae dirwestwyr y dref yn gweithio o ddifrif. Rhwydd hynt iddynt gyda'r gwaith rhagorol hyn. Y ddau weinidog ddygodd dystiolaeth yn eu herbyn yn y Llys oedd y Parchn. John Lewis, Caer- salem (B.), a Hugh Jones, Bethel (B.), ond yr oedd bron yr oil o weinidogion y dref yn y Llvs. Sefydliad yn Llan Non.—Dydd Mcrcher diweddaf sefydlwyd y Parch. Morgan Price, o Lanwrda. Gwasan- I aethw vd ynddynt gan y Parchn. Ben Davies, Pantteg, a Lewis Jones, Tv'nycoed. "Cwpanau'r Gv.lith.Dyma fydd enw llyfryn y bardd-bregethwr pob- logaidd a weinidogaethai yn Eben- ezer, sef y Parch. T. Orchwv Bowen. Credid gan lawer o feirniaid craffus y genedl y daw yn delynegwr y bydd son am dano yn fuan. Llwyddiant Gohebydd. Wvthnos cyn y diweddaf dyrchafwyd Mr An- eurin Davies, mab Mr Meudwy Davies, y cerddor enwog, i "staff" y "Times," a dyna, medd un o'i ffrynd- iau, gyfrifa fod y "Times yn awr yn geiniog, ac nid tair, ie, ac nid dwy. I GERALLT DE ELLI.

I Felin Foel. Nos ? awrth, Mawrth 24ain, perfform- iwvd y Ddrama newydd, "Myfanwy," gan Gwmni Salem, M.C. Dyma Gwmni en- wog "Rhys Lewis" a'r "Ferch o Gefn Ydfa." Drama yw "Myfanwy" geidw yn ei bias o'r dechrou i'r diwedd. Yr oedd yn dda gennym weled yr hen Domos Bartli a Jones y Siopwr a Rhys Lewis. Sicrhant hwy hob amser berfformiad da a naturiol. Gresyn oedd colli Wil Bryan a Wil Hopkin o'r Cwmni. Gobeithio y dychwelant yn fuan. I ddiweddu y tymor ceir cyngerdd odi- dog, Ebrill 21ain. a Lady Howard yn y gadair, a disgwylir lie llawn. o Pethau eraill a gafwyd yn ystod y tymor oedd cyngerdd gan blant Salem, M.C., dan arweiniad Mr D. Edwards, pan berfform- iwyd y chwareugerdd, "Christmas at Home. Perfforruiad o Fodda Ll'r Proff- wydi" gan Gwmni Myfyrfab. Cyngerdd gan blant yr eglwys dan arweinlad Mr J. W. Griffith, yr organnydd, a chyngerdd gan blant yr Ysgol Ddyddiol, dan arweiniad | Mr. Price, yr ysgolfeistr, yn cael ei gyn- 1 orthu vo gan Miss Jones, Miss Owen a Miss ort b i?,yo gan Griffiths gwnaed elw o £ 40. FN O'R FELIN. ( [jCarem gael newyddion y Felin yn fwy prydlon.-GoI. )

I ESTYN EtCH OES Bwytewch ac yfwch yn gymhedrol, ond os digwydd annoethineb, gellwch ym- ddibynnu bob amser y bydd i PELENI LL VSIEUOL KERNICK lanhau'r cyfansoddiad, cryfhau'r nerves, iachau diffyg traul a rhwymedd, a gwneud y croen yn glir a glan. Y mae miloedd na chymerant unrhyw feddyginiaeth arall. Gwerthir mewn blychau 1/1 a, 2/9 gan yr holl Fferyll- wyr.